WPISUJE ZDAJCY
KOD PESEL
Miejsce na naklejk
z kodem
Ukad graficzny © CKE 2010
EGZAMIN MATURALNY
Z FILOZOFII
POZIOM PODSTAWOWY
Instrukcja dla zdajcego
1. Sprawd, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 11 stron
(zadania 1 22). Ewentualny brak zgo
przewodniczcemu zespou nadzorujcego egzamin.
2. Rozwizania i odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie bd oceniane.
6. Na tej stronie oraz na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejk z kodem.
7. Nie wpisuj adnych znaków w czci przeznaczonej dla egzaminatora.
MAJ 2012
Czas pracy:
120 minut
Liczba punktów
do uzyskania: 50
Cz I 20 pkt Cz II 30 pkt
MFI-P1_1P-122
Cz I (20 punktów)
Zadanie 1. (2 pkt)
Podaj nazwy poniszych stanowisk filozoficznych.
a) Gównym narzdziem poznania rzeczywistoci jest rozum.
...
b) Wiara jest nadrzdnym w stosunku do rozumu sposobem poznawania prawd metafizycznych i moralnych.
...
c) Przyjemno jest najwyszym dobrem, waciwym celem ycia i prawdziwym szczciem.
...
d) Jedynym bytem, który istnieje, jest moje ja.
...
Zadanie 2. (4 pkt)
Kademu fragmentowi tekstu przyporzdkuj jego autora, wybierajc sporód nastpujcych filozofów:
Arystoteles, I. Kant, K. Wojtya, Platon, Kartezjusz, Heraklit, J. P. Sartre, B. Russell.
Fragment Autor
a) Czowiek natomiast dojrzewa do szczcia, bo dojrzewaj w znaczeniu moralnym tylko osoby i dojrzewa si w tym znaczeniu te tylko
do osób. ...
b) W postaci swych potrzeb i skonnoci, których cakowite zaspokojenie czowiek obejmuje nazw szczliwoci, wyczuwa on w sobie samym potny czynnik równowacy wszystkie nakazy obowizku, które
rozum przedstawia mu jako tak godne poszanowania. ...
c) Doskonaa przyja rodzi si midzy dobrymi oraz midzy tymi,
co osignli jednoczcy stopie cnoty. ...
d) Wszechwiata nie stworzy aden Bóg, ani czowiek, lecz by on zawsze,
i bdzie ywym ogniem. ...
Zadanie 3. (2 pkt)
Wyjanij pojcie substancji wedug Arystotelesa.
...
...
...
Zadanie 4. (3 pkt)
Przyporzdkuj kademu z podanych stanowisk, zwizanych z etyk spoeczn, jedn
z wymienionych niej podstawowych wartoci oraz przedstawiciela.
Wartoci: godno osoby, tradycja, spolegliwo, sprawiedliwy podzia dóbr, konformizm, uyteczno.
Przedstawiciele: K. Marks, K. Wojtya, J. S. Mill, Epikur, F. Nietzsche, T. Kotarbiski.
Stanowisko Warto Przedstawiciel
Etyka niezalena Utylitaryzm Socjalizm Personalizm
Zadanie 5. (2 pkt)
Przedstaw dwa argumenty, za pomoc których Kartezjusz podwaa wiarygodno
wiadectwa naszych zmysów.
1. ...
...
2. ...
...
Zadanie 6. (2 pkt)
Przyporzdkuj nazw stanowiska lub kierunku filozoficznego, który reprezentuje kady z wymienionych filozofów.
Stanowiska: fenomenologia, filozofia dialogu, racjonalizm, empiryzm, postmodernizm, egzystencjalizm, tomizm.
a) Kartezjusz ... . b) D. Hume ... . c) J. P. Sartre ... . d) E. Husserl ... .
Zadanie 7. (3 pkt)
W kolumnie I tabeli przedstawiono szeciu twórców staroytnych koncepcji ontologicznych, a w kolumnie II wymieniono osiem podstawowych tworzyw wiata.
Kademu z podanych twórców przyporzdkuj jedno podstawowe tworzywo wiata.
Kolumna I Kolumna II
1. Tales A. apeiron
2. Anaksymander B. atom
3. Heraklit C. idea
4. Demokryt D. liczba
5. Platon E. ogie
6. Arystoteles F. woda
G. ziemia
H. zoenie materii i formy
Przyporzdkowanie 1. ...
2. ...
3. ...
4. ...
5. ...
6. ...
Zadanie 8. (1 pkt)
Wska, które z podanych zda jest zgodne z koncepcj filozoficzn stoików.
1. Mog by obojtny wobec wszystkiego poza utrat wasnych dóbr materialnych.
2. Mdroci jest opanowanie wasnych namitnoci.
3. Warto czowieka mona zmierzy poziomem jego uporu w walce ze swoim losem.
4. Szczcie polega na przeywaniu rozkoszy cielesnych.
Zgodne z koncepcj stoików jest zdanie nr ...
Zadanie 9. (1 pkt)
Wybierz z podanej listy pojcie bezporednio zwizane z pogldami etycznymi Sokratesa.
mimesis, pneuma, epoche, arete, tetraktys ...
Cz II (30 punktów)
Na podstawie tekstu odpowiedz na pytania.
Wadysaw Tatarkiewicz, Droga do filozofii 2. Pochodzenie naturalnego obrazu wiata. [...]
Powstaje on [obraz wiata] gównie z wrae zmysowych, które powstaj w naszym umyle, gdy na narzdy zmysowe dziaaj z zewntrz podniety. [...]
Obraz naturalny wiata ksztatuje si nie tylko dziki wraeniom, ale równie dziki wyobraeniom. Bd wyobraeniom odtwórczym, przechowanym, w pamici, bd te
wytwórczym zrodzonym w wyobrani. Przechowane i przeksztacone lady dawnych postrzee przyczaj si do nowych i poprzez nie widzimy rzeczywisto. Inaczej postrzegamy rzeczy nieznane, a inaczej znane, bo wobec nich do wrae przyczaj si
wspomnienia. W postrzeeniach wyobraenia tworz zespoy z wraeniami nie inaczej ni wraenia dotykowe ze wzrokowymi tak i nieatwo je potem wyodrbni. I udzia
wyobrae zapisujemy na konto wrae, jak udzia dotyku na konto wzroku: zwyky czowiek, nie wywiczony w analizie wasnych dowiadcze, sdzi, i widzi to, co naprawd
jest przypomnieniem, wyobraeniem, wcielonym w widziany wiat. [...]
Obraz naturalny wiata budujemy nie tylko z dowiadcze zewntrznych, ale i z wewntrznych. Comy dowiadczyli na sobie, stosujemy do innych ludzi, a nawet do rzeczy. W rzeczach dopatrujemy si si, cho ich nie postrzegamy; postrzegamy co najwyej wasne siy i wyposaamy rzeczy w siy na podobiestwo naszych wasnych, a tak przywykamy do tego, i wydaje si nam, e te siy w rzeczach widzimy. Podobnie jest, gdy widzimy rzeczy jako grone czy pogodne, smutne czy wesoe; przypisujemy im wasnoci na podstawie uczu, jakie w nas wywoay. I wydaje si nam, e widzimy w rzeczach oczami to, co naprawd odczulimy patrzc na nie.
Na tym nie koniec: równie i myl nasza ma udzia w postrzeganiu rzeczy. Niektóre z naszych myli, naszych sdów wcielamy w swe wraenia tak, i wydaje si nam, e je widzimy. Rola myli jest tu nawet podwójna. Po pierwsze, e widzimy rzeczywiste drzewo czy dom, nie za sen, zawdziczamy sdowi, nie za wraeniom. [...] To przekonanie o rzeczywistoci nie jest wraeniem, lecz sdem. [...]
Po wtóre w tym, e widz dom dom, a nie co innego zawarte jest równie mylenie. Bo waciwie widz tylko przedmiot o pewnych ksztatach i barwie i przedmiot ten zaliczam do domów. Wczam go do pewnej klasy, mianowicie do klasy domów, klasyfikuj, wydaj
sd. [...] I dziki temu wiat jest dla nas uporzdkowany, segregowany, rozgrupowany, przejrzysty.
Wydaje si nam, i nasz obraz wiata powsta po prostu dziki temu, emy mieli otwarte oczy [...]. Naprawd jednak zawdziczamy go równie i wasnej inicjatywie. wiat nam dostarczy materiau, ale mymy sami dostarczyli narzdzi, by materia ten opracowa
i stworzy ze ów obraz wiata. Opieramy go na dowiadczeniu, ale z tego, comy dowiadczyli formujemy pojcia [...].
Wydaje si nam, e wytworzylimy nasz obraz wiata, liczc si tylko z jego natur;
tymczasem jest on uwarunkowany take nasz natur. Uwarunkowany biologicznie i psychologicznie, zaleny jest od naszego ttna i budowy narzdów zmysowych;
od wasnoci naszego wyobraenia i sdzenia. Jest te uwarunkowany spoecznie, bo ksztatujemy myli nasze tak, by móc je przekaza innym. A take jest uwarunkowany praktycznie, bo jest obrazem wiata, którym posugujemy si w yciu i dziaaniu, i który do uytku tego jest dostosowany [...].
Obraz wiata, jaki kady czowiek posiada, jest jego prywatn wasnoci. Inni mog
widzie i myle, to samo, co on, ale wrae swych i myli nie mog mu pokaza [...].
Ale wyobraenia i myli [...] nie maj swych znaków naturalnych. Trzeba je zastpowa przez umowne [...].
Zespoem takich znaków umownych jest jzyk. [...] Dziki niemu wiedza ludzka o wiecie z osobistej staje si wspóln [...].
Wadysaw Tatarkiewicz, Droga do filozofii, [w:] tego, Droga do filozofii i inne rozprawy filozoficzne, t. I, Warszawa, s. 16-22.
Zadania do tekstu (30 punktów)
Zadanie 10. (1 pkt)
Wymie trzy czynniki, które zdaniem Tatarkiewicza wpywaj na nasz obraz wiata.
...
...
...
Zadanie 11. (2 pkt)
Okrel, jak dzielimy wyobraenia i scharakteryzuj kade z nich.
a) ...
...
...
b) ...
...
...
Zadanie 12. (2 pkt)
Wyjanij, dlaczego inaczej postrzegamy rzeczy, które znamy, a inaczej te, których nigdy wczeniej nie dowiadczylimy.
...
...
...
...
...
Zadanie 13. (1 pkt)
Czy potrafimy odróni dane wraeniowe od wyobrae powstaych na podstawie przypomnienia wczeniejszych dowiadcze? Uzasadnij, odwoujc si do argumentacji zawartej w tekcie.
...
...
...
...
Zadanie 14. (2 pkt)
Wyjanij, jak rol przypisuje Tatarkiewicz dowiadczeniom wewntrznym w procesie ksztatowania si naturalnego obrazu wiata.
...
...
...
...
...
Zadanie 15. (4 pkt)
W Pastwie Platon posuguje si synn alegori jaskini.
a) Wyjanij znaczenie tego alegorycznego obrazu.
...
...
...
...
...
b) Wyjanij, w jakich kwestiach i dlaczego Tatarkiewicz nie zgodziby si z koncepcj
Platona wyraon w tym alegorycznym obrazie.
...
...
...
...
...
Zadanie 16. (2 pkt)
Na czym, wedug Tatarkiewicza, polega dwojaka rola myli w procesie poznawania?
a) ...
...
b) ...
...
Zadanie 17. (2 pkt)
Czy wedug Tatarkiewicza obraz wiata, jaki postrzegamy, uwarunkowany jest nasz natur? Krótko uzasadnij swoj odpowied .
...
...
...
...
...
...
Zadanie 18. (2 pkt)
Opisz dwa uwarunkowania spoeczne, które wedug Tatarkiewicza wpywaj
na tworzony przez nas obraz wiata.
...
...
...
...
...
...
Zadanie 19. (2 pkt)
Wyjanij, co oznacza stwierdzenie Tatarkiewicza, e: Obraz wiata, jaki kady czowiek posiada, jest jego prywatn wasnoci.
...
...
...
...
...
Zadanie 20. (4 pkt)
Przeczytaj poniszy fragment Krytyki czystego rozumu Immanuela Kanta i odpowiedz na pytania.
Dotychczas przyjmowano, e wszelkie nasze poznanie musi si dostosowa do przedmiotów.
[...] próbujmy wic raz, czy si nam lepiej nie powiedzie przy rozwizywaniu zada
metafizyki, jeeli przyjmiemy, e to przedmioty musz si dostosowa do naszego poznania.
a) Co oznacza stwierdzenie Kanta, e przedmioty musz si dostosowa do naszego poznania?
...
...
...
...
b) Jak nazywamy rewolucj dokonan przez Kanta w myleniu na temat poznania?
...
c) Czy Tatarkiewicz zgodziby si ze stanowiskiem Kanta wyraonym w powyszym cytacie? Odpowied uzasadnij.
...
...
...
...
Zadanie 21. (2 pkt)
Czy wedug Tatarkiewicza wewntrzny wiat drugiego czowieka moe by dokadnie oddany przez system znaków jzykowych? Odpowied krótko uzasadnij.
...
...
...
Zadanie 22. (4 pkt)
a) Wyjanij, jak rozumiesz stwierdzenie granice mojego jzyka wskazuj granice mojego wiata.
...
...
...
b) Jak, wedug Ciebie, Tatarkiewicz odniósby si do powyszego stwierdzenia?
...
...
...
