Jezus z Syberii : mowe ruchy religijne w Rosji

(1)

1

KatarzynaPasternak

JezuszSyberii.

NoweruchyreligijnewRosji

ZakładnowożytnejKulturyRosyjskiejUniwersytetuJagiellońskiego

Wprowadzeniedotematu–założenieiceleartykułu

TematemniniejszegoartykułujestproblempowstawaniawRosji^1no

wychruchówreligijnych,którychcelemjestodnalezienieodpowiedzinapo trzebyduchowewspół-

czesnychRosjan.PrzezdługiczaskrajewchodzącewskładZwiązku Radzieckiegob y ł y pozbawionepierwiastkareligijnego,któryniew pisywałsięwateistycznąkon-

c e p c j ę państwakomunistycznego.Systematycznieniszczonoświąt ynieiksięgilitur-

giczne,acelemtychdziałańmiałobyćcałkowitewykorzenieniewi ary.Zewzględun agłoszenieprzezpartiękomunistycznąwyższościa teizmunadreligią,kapłanibylimasowomordowanilubzsyłaninaSyberię.

Niemalżecałkowiciezlikwidowanożyciemonastyczneizakonne,surowok aranabyłajakakolwiekdziałalnośćreligijna.Pola-

tachwalkipartiibolszewickiejoprzebudowęstrukturyspołecznejipolit ycznejdaw-

n e j Rosjispołeczeństwostałosięspragnionereligijności;jaknajszybci ejchcianowy-

p e ł n i ć pustkępoBogu,któregoniegdyśimodebrano.RozpadZwiązku Radzieckiego

1 Rosjajestkrajem,któryprzedewszystkimutożsamianyjestzprawosławiem.Taknaprawd ęnaterenieFe-

deracjiRosyjskiejdziałakilkasetwspólnotreligijnych,reprezentującychprawiewszystkie

(2)

2

współczesnereli-

gieorazwyznania.WedługbadańPewResearchCenterz2010r.73,3%społeczeństwarosyj skiegostanowiąwyznawcychrześcijaństwa(wtym:71%prawosławni,1,8%protestancii0 ,5%katolicy),10%tomuzułmanie,a wyznawcypozostałychreligiistanowiąmniejniż1%.

Zaateistówczyagnostykówuważasię16,2%.Jakwyni-

kazpowyższychdanych,większośćRosjanuważasięzaprawosławnychchrześcijan,jedn akżetylkoniewielkaczęśćznichjestpraktykująca.Zdaniembadaczynadefprawosławnej tożsamościRosjanskładająsięrównieżczynniki,którewciążzwiązanesązrytuałamiimagi ą.Rosyjskafzofreligijnaskładasięnietylkoz komponentupoznawczego,aleinastawienia profetycznego.Wynikatozfaktu,żewmyślirosyjskiejref-

sjęfzofi namysłteologicznyłączyzesobąreligijnaduchowość.Por.A.Sawicki,Profetyczn ywymiarrosyjskiejfzofreligijnej,„AnnalesUniversitatisMariaeCurie-

Skłodowska”2012,nr2,ss.99–100.

(3)

MaSKa35/2017 wprowadziłwzględnąwolność,nafaliktórejdoszłonajegobyłychterena chdoreli-

gijnegoprzebudzenia.Bezwątpieniamożnamówićoinwazjiróżnychsekti wspólnotreligijnychz Z a c h o d u . Przyczynaf a s c y n a c j i n o w y m i rel igiamii ku l t a m i w y n i ka ł a , j a k sięzdaje,znegacjiobowiązującego dotejporyporządkuspołecznego.Pojawie-

n i e sięcharyzmatycznychprzywódcówszłowparzeznagłymiz mianami,zarównos p o ł e c z n y m i , jakipolitycznymi.Wtensposó blideromnowychruchówreligijnychi sektudałosięzwabićtysiącewier nych.Swojądziałalnośćzaczęliwspołeczeństwie,któreodczuwałosta nyzagrożeniainiepewności,dyskryminacjęiodrzucenie,innośćw z g l ę d e m mieszkańcówpozostałych częściEuropy.

Licznibadaczeodpoczątkulat90.XXwieku(naprzykładEileenBarker,T homasL u c k m a n n ) zwracaliuwagęnafaktpojawianiasięruchówreligij nych,którewpewiens p o s ó b o d c h o d z i ł y o d t a k zwanychreligiitrad ycyjnych².Problemt e n p o j a w i a ł s i ę n i e tylkowpublikacjachnauko wych,aletakżewlicznychartykułachprasowychczyprogramacht e l e w i z y j n y c h . Nap o c z ą t ku z e n t u z j a z m e m p r z y j m o w a n o z a c h o d z ą c e w społeczeństwiezmiany,leczzbiegiemczasupewnezachowa niaspołecznezaczęłyb u d z i ć niepokój.Zainteresowanienowymiruch amireligijnymiwciążistnieje:szcze-

gólniemłodziludzielgnądotakichpostaci,jakJezuszSyberii,wokółktóreg obędzieo s c y l o w a ł a tematyka tegoteks tu. Grupąreligijnąn ajle pie joddającą badanyprzezem n i e problemucieczkidoreligijnychen klawsąwissarionowcy.Wposzukiwaniuno-

wychwartościoddalająsięoddoczesnychuciech,jednocześnieniesą niebezpiecznidlasp ołe czeńs twa–

sąotwarcin adrugiego człowieka,ucząomiłoś cii akceptacji,ż y c i u wzgodzieznaturą.Wniniejszejpracystawiamnastępującąhipotezębadaw czą:R o s j a n i e zn a l e ź l i s i ę w p u s t c e duchowejp o upadkua u t o r y t e tu Ro s y j s k i e j CerkwiiPrawosławnej.W pewien sposób zostali zmuszeni do poszukiwanianowejwiary.

Napodstawiezebranychmateriałów–

nagrańwideo,naukJezusazSyberiiorazopublikowanychdotej poryp rac–chciałabym odpowiedziećnakilka kluczowychpytań,którepozwolą wyjaśnićtakwielkąfascynacjęRosjan „nowymBogiem”.Za- kładam,żeb i e g dziejówspowodowałzainteresowanierosyjskiegos p o ł e c z e ń s t w a s e k t a m i (nowymiruchamireligijnymi)³.Podejrz ewamrównież,żeinnymipowodamikierowalisięludzie,wstępującdoorg anizacjireligijnychwlatach90.XXwieku,ain-

n y m i napoczątkuXXIwieku.Stosującmetodologiękulturoznawczo- antropologicz-

n ą (badającto,cosiędziejezrosyjskimczłowiekiemprzezpryzmatkult ury,wktórejz o s t a ł wychowanyiwpływhistorii),chcęodpowiedziećna kilkapytań,którenakreśląc e l n i n i e j s z e j p r a c y badawczej.Popierw sze:warto z a s t a n o w i ć się,kimj e s t postać

2 E.Barker,NewReligiousMovements:APracticalIntroduction,Londyn1990,s.124.

3 Wdalszejczęścipracyrozwiniętyzostaniewątekproblemudefnicjisektyinowyc

hruchówreligij-nych.Trudnojednoznacznie określić

wissarionowców(grupęzałożonąprzezJezusazSyberii),dlate-gow niniejszym artykuleterminyte będąstosowanezamiennie.

(4)

„nowegoMesjasza”idlaczegoludzieświadomie4w y b i e r a j ążyciewstworz onejprzezniegokomunie(jednocześnie wyznając

głoszonąprzezlidera ideologię i

przyłączającs i ę doprowadzonejprzezniegosekty/ruchureligijnego).

Podrugie:wjakisposóbrozumiejąoniwspółczesnąrosyjskąreligijność, apotrzecie:skądwzięłasiętakwielkaf a s c y n a c j a R o s j a n ( i n i e t y l k o ) „nowymBogiem”.

NoweRuchyReligijne–próbazdefiniowani

Sektystanowiłypierwotniegrupyspołeczne,którepowstałynaskutekrozła muwśródwyznawcówjakiejśreligiiczyideologii.Nazwaodnosiłasi ęrównieżdogrupkultupowoływanychp o d o ś w i a d c z e n i u religijn ymz a ł o ż y c i e l a⁵.WedługB a k e r s e k t ę o d K o ś c i o ł a odróżniahie rarchia,która jest wynikiemdługiegoprocesuinstytucjonaliza- cji⁶.Wsektachwładzajestwrękachprzywódcy,któryposiadadużądozę charyzmyi c z ę s t o j e s t z a ł o ż y c i e l e m wspólnoty⁷.Z d a n i e m b adaczkis e k t y o d r z u c a j ą z a s a d y m o r a l n e społeczeństwa,w którympowstały,ikrytykująhierarchiękościelną.Ponadtop r z e c i w s t a w i a j ą siębogactwuihołdująascetycznemustylowiżycia(zaakcep towaniea s c e z y jestjednymznajczęstszychwymagań wobec nowychczłonkówsekt)⁸.Sek-

tomprzypisujesięrównieżtakiecechy,jakopozycyjność,rygoryz mifundamenta-

l i z m , atakżeodrzucaniekażdejodmiennejdoktrynyreligijnej,zzałożen iauznawanejzabłędną.Socjologowiereligiizaznaczająrównież,żese ktytoorganizacjereligijnep o z o s t a j ą c e wpermanentnejopoz ycjidozastanegoporządkumoralnego,posiadają-

c e c z ę s t o agresywnen a s t a w i e n i e d o o t o c z e n i a⁹.ZdaniemM a k s a Weberai E r n s t a Troeltschasektyopartesąnaumowiespołecznej ,coodróżniajeodorganizacjiko-

ścielnej¹⁰.Troeltschpodkreślał,żepomiędzyKościołemasektąniemo żnapostawićz n a k u równości¹¹.Sektywpisująsięjednakwdwa porządkianalityczne–

traktujesięjewkategoriachmniejszościlubprzypisujesięimdominując ecechysubkulturowe¹².

4 Zobejrzanychprzezemni em ater iałó wwynika, żezawsze byłato świadomadec yzj ad an ej osoby.

(5)

5 M.Libszowska-Żółtkowska,KościołyizwiązkiwyznaniowewPolsce,Warszawa2001,s.8.

6 Należyzaznaczyć,żedlasocjologówreligiiireligioznawcówpojęcie„sekta”nieposiada negatywnychkonotacji.Jesttoterminokreślającydanezjawisko.Jedyniepotocznie„se kta”jestrozumiananegatywnie.

7 Por.E.Barker,NewReligiousMovements.APracticalIntroduction,London1990,s.124.

8 Por.ibidem,s.125.

9 Wobrębiesektyprzejawiasiętonajczęściej np.wstosunkudosłużbywojskow ej,niewypełnianiuobowiązkup o s y ł a n i a d z i e c i d o s z k o ł y czyodmowiepłace niapodatków,por.,EncyklopediaReligiiP W N ,red.B.Milerski,T.Gadacz,Warszawa20 06,ss.720‒721.

10 Por.M.Weber,Gospodarkaispołeczeństwo.Zaryssocjologiirozumiejącej,tłum.D.Lach owska,Warszawa2002,ss.37‒39.

11 Por.E.Troeltsch,Kościółasekta,tłum.W.Adamek[w:]Socjologiareligii.Wybórtekstów,re d.F.Adam-s k i , Kraków1983,s.105.

12 Por.T.Paleczny,Wposzukiwaniuutraconegoraju[on-

line:]http://www.ism.wsmip.uj.edu.pl/docu-ments/3337228/7bef0aad-4ec4-47ad- 8534-7cdee7ade850[ 1 0 . 0 3 . 2 0 1 6 ] .

(6)

Wartoz a z n a c z y ć , żeo b a p o d e j ś c i a w z a j e m n i e s i ę n i e w y k l u c z a j ą . Sektatraktowa-

n a j a ko g r u p a m n i e j s z o ś c i o w a (konkretnie:m n ie js zo ś ć w y z n a n i o w a ) o p i e r a s i ę n a k i l ku z a ł o ż e n i a c h : p r z e k o n a n i u o n i e w i e l k i e j l i c z e b n o ś c i członkówgrupy¹³,prze-

c i w s t a w n o ś c i wobecdominującejreligiiczyhistorycznieukształt owanegoKościoła,odrębnościiautonomiiorganizacjiwewnętrznej–

niekonwencjonalnościobyczajów,w y s t ę p o w a n i u intersubiekt ywnejwięzigrupowej;sektaistniejetylkowtedy,gdypo-

siadaswoistąświadomośćopartąnamiciezałożycielskimiideologiiorazo dcięciuodstrukturyspołecznejspołeczeństwa,wktórymfunkcjonuje¹⁴. Podejściedrugiepolegan a defniowaniusektywkategoriachgrupysubk ulturowej,stanowiącejwyrazindywi-

dualnegolubzbiorowegosprzeciwuwobecobowiązującegoporządkuno rmatywnego( n a j c z ę ś c i e j kulturowego).Wtymprzypadkupodsta wowąkategoriąstajesięzjawiskokontestacji,którejpodlegająnietylkowar tościinormyodnoszącesiędosferysacrum,a równieżformyisposobysp ołecznej(kulturowej)organizacji.Zapomocąprotestui buntuczłonk owiegrupposzukująalternatywnychsposobówrealizacjiwłasnychpo- trzebiekspresjiindywidualnychpostaw.Sprzeciwiającsięreligii,wyst ępująjedno -

znaczniewobecboskiegop o r z ą d ku , alet a k ż e n a r u s z a j ą ładspołec znyi kulturowy.N a l e ż y nadmienić,żezależnośćtajestzwrotna¹⁵.

Wrazzewzrostemilościipopularnościnowopowstającychugrupowańreli gijnych,socjologowiereligiiwprowadzilitermin„noweruchyreligijne”, któryokreślagrupyreligijnepozostającepozatradycyjnymiiwspółcz eśniedominującymiwyznaniami¹⁶.Określenie„noweruchyreligijne”(

NRR)jestbardziejneutralneniż„sekta”¹⁷.Zostałyn a z w a n e „nowym i”,ponieważwobecne jpostacip ojawiłys ięp o IIwojnieświato - wej,atakżestałysięalternatywądlaofcjalnychreligiiidominującejku ltury.Swoją

„religijność”uzyskały,ponieważtwie rd zą, żeukazująwizję rzec z ywis tośc ireligijneji sakralnejoraz drogędoosiągnięciainnychce lów,takichjakoświecenieduchowe,t r a n s c e n d e n t n e poznanie czyautorealizacji.Pojęcie„noweruchyreligijne”^{18je st}na

13 Tocecha relatywna,bo taka grupa może liczyć kilka osób lubmilionyczłonków.

14 Por.T.Paleczny,op.cit.

15 Por.ibidem.

16 Por.ibidem.

17 Por.M.Libiszowska-

Żółtkowska,Metodologiczneproblemybadańnowychruchówreligijnych[w:]NoweRuc hyReligijne,red.Z.Stachowski,Warszawa–Tyczyn2000,ss.72‒73.

18 TerminNRRjestdosyćotwartyipowszechny,leczbrakujemukonkretności.Bardzodużogr upmoż-

n a określićmianemNRR,leczspecyfkąniektórychznichjestjedynienowość,cz asaminiemożnai c h nawetnazwać„ruchami”inierzadkoich

„religijność”jestkwestiądyskusyjną.Niektórzybadaczes t o s u j ą zamiennieter miny„sekta”i„nowyruchreligijny”,jednakżewokółnazewnictwanieustanniet o c z ą sięintensywnedyskusjeispory.Istniejądwaskrajnestanowiska.Zwolennicypierwszego ,trady-

c y j n e g o poglądu,wychodzązzałożenia,żewbadaniachsocjologicznychpowinno sięstosowaćdwaokreślenia:

„sekta”i„kult”,mówiącopowstającychgrupachreligijnychostosunkowokrótkiejhist o-r i i . Przedstawicieled r u g i e g o p o d e j ś c i a konsekwentnieu p o w s z e c h n i a j ą z a ś p o j ę c i e „nowegor u c h u religijnego”.Problemjednaktkwiwniewyczerpa niuzagadnienia.Trudnobowiemskatygoryzować

(7)

tyleneutralneiogólne,żewpisujesięwnieruchypochodzeniaprotestancki ego,sektypowstałenabaziechrześcijaństwa,noweruchyorientalnelubaf rykańskie,atakżeru-

chyocharakterzegnostycznymiezoterycznym(częstowpisującesięrówni eżwruchytypuNewAge)¹⁹.Wprzypadkuniniejszegoartykułuwprowa dzenieterminu„nower u c h y religijne”jestważne,ponieważmówiąco zgromadzeniureligijnymzałożonymprzezJezusazSyberii,trudnostwier dzić,czyjesttosekta,czyNRR.Musimyjednakpamiętać,żeokreślenieNR Rjeststosunkowomłodeiwdalszymciąguredefniowa-

ne.Trudnojednaknapodstawiewypowiedzibyłychlubobecnychczłonkó wKościołaOstatniegoTestamentujednoznaczniezdefniowaćgojakose ktę.

Sylwetkalideraduchowego–Siergiej(Wissarion)

Przedstawionyp o w y ż e j rysh i s t o r y c z n y o r a z zakreślenieoma wianegow a r t y k u l e problemup oz wa la dokonaćan al iz yr u c h u wi ssarionowców,ata kż e osobyj e j za ło - ż y c i e l a –

JezusazSyberii.ZaczynającopowieśćoniezwykłejfascynacjiRosjan–

no-w y m Mesjaszu–

należyscharakteryzowaćjegosylwetkę.SiergiejAnatoljewiczToropurodził się14stycznia1961rokuwKrasnodarze,naterenieZwiązkuRadziecki ego.P r z e z swoichwyznawcówjestnazywanyWissarionem²⁰ⁱuważ anyzamistykaorazp r z e w o d n i k a sekty/ruchureligijnegopowsz echnieznanegojakoKościółOstatniegoTestamentu(ЦерковьПослед негоЗавета).ZanimogłosiłsięMesjaszem,byłmili-

cjan tem (do1989roku,kiedytozostałzwolnionyzpracy)imalowałobr azy²¹.Jeżelic h o d z i ojegożycierodzinne,wiadomo,żemasiostręIrinę,a

jegobiologicznąmatkąj e s t kobieta o

imieniuNadieżda.Samuważa,żeurodziłagoMatkaBoska²².Obecniem a dwieżony(jednąznichniemalżewychował,ponieważzostałaprzeznieg oprzy-

g a r n i ę t a , gdymiałasiedemlat)iszóstkędzieci²³.Główneinformac jeopoprzednimż y c i u SiergiejaToropapochodzązrelacjiczłonkówsekt yinajważniejszejdlaKościo-ł a publikacji–

OstatniegoTestamentu(Последнийзавет),któryformąnawiązujedo B i b l i i .

O c z y w i ś c i e celemtegoutworujestbudowanieetosuWissariona isprzyjanie

np.rozmaitegrupymniejszościowe,którewswoichtradycjachpowołująsięnanieklasy fkowanewie-r z e n i a etniczne.Por.ibidem,ss.72‒73;T.Paleczny,op.cit.

19 Por.W.J.Hanegraaf,Newagereligionandwesternculture.Esoterisminthemirrorofs ecularthought,NewYork–Köln1996,ss.1‒20.

(8)

20 Wissarion–

imiępochodzeniagreckiego,oznaczatego,któryżyjewlesieoraztego,którydajeżycie–

por.ИмяВиссарион—греческиеимена[on-line:]http://to- name.ru/names/man/imja-vissarion.htm[14.08.2016].

21 Kwestiamalowaniaobrazówbardzoczęstopojawiasięzarównowjegotekstach,jakiwypo wiedziachjegowyznawców.Nienazywasiebieartystą,alejestpostrzeganyjakoosobakrea tywnaiutalentowanaplastycznie.

22 ПоследнийЗавет[on-

line:]http://realityworld.narod.ru/library/Vissarion/Vstrechi.html[29.01.2016].

23 ПозовименявдальсветлуюилисказкидядюшкиВиссариона[on-

line:]http://www.k-istine.ru/sects/vissarion/vissarion_maksimov.htm[29.01.2016].

(9)

rozwojowisekty²⁴.Kościółmieścisięwsyberyjskiejtajdze,wKotlinie Minusińskiej( n a terenieKrajuKrasnorajskiego,wniewielkiejczęści stolicyregionu–Pietropaw-

łowce).KościółOstatniegoTestamentumaokoło5tysięcywyznawców mieszkają-

c y c h natereniekomuny,zwanychwissarionowcami.Ponadtoposiadap onad10tysię-

cyzwolennikównacałymświecie(w1999r.władzesektyszacowałyliczbęc złonkówn a aż15tysięcy)²⁵.

Wissariontwierdzi,żejestinkarnacjąJezusa,aolśnieniadoznał,j adąctrolejbu-

sem²⁶.Nowinętęogłosiłnapoczątkulat90.,wwiekuokoło29lat²⁷.Nauczał wmiej-

s c a c h publicznych,ajegomagnetycznaosobowośćprzysporzyłamu dużejwidowni.Przełomowymmomentemwjegokarierzebyłpierwszy występtelewizyjny–wów-

c z a s historianabrałatempa.Obecnienieudzielawywiadów(wyjątekst anowiamery-

k a ń s k i portalVice,któryoWissarionienagrałkrótkiflmdokumentaln y²⁸),dzienni-

k a r z o m pozwalajedynieprzyglądaćsięodprawianymceremonio m²⁹.Zakontaktyześ w i a t e m z e w n ę t r z n y m , a więctym,coznajduje

siępozazoną³⁰,odpowiadaspecjalniewyznaczonydotejrolikapłan³¹.Sa mWissarionnauczao istociereinkarnacjiiwega- nizmu,ozbliżającymsiękońcuświata(albocywilizacji)orazzachęcadowi arywzja-

w i s k a nadprzyrodzone(zwłaszczawistotypozaziemskie)³².Jegopi erwszepublicznew y s t ą p i e n i e miałomiejscewMinusińsku,18sierpnia 1991roku³³.Należywspomnieć,żeswojądziałalnośćrozpocząłzarazp orozpadzieZwiązkuRadzieckiego³⁴,cobyłoodpowiedziąnapotrzebyr osyjskiegospołeczeństwa–Wissarionprzyniósłwsparcie

24 JakpiszeJędrzejMorawiecki,OstatniTestamenttrafadot r z e c h grupodbiorców–

potencjalnychczłonków,aktywnychczłonkówmieszkającychpozazoną,realizującyc hnaukiWissarionawświecie(nauczyciele,wojskowi,lekarze)orazczłonkówspołeczeń stwatworzącegozonę,dlaktórychOstatniTestamentjestswoistegorodzajuzapisemle gendyoreinkarnacjiChrystusa.OstatniTestamentjestksię-

gążywą,wrazzupływemczasuuzupełnianąonowewydarzeniazwiązanezżyciemzony iWissariona.Por.J.M o r a w i e c k i , „Последнийз а в е т ” –

obrazś w i a d o m o ś c i z b i o r o w e j współczesnejR o s j i ,

„SlavicaWratislaviensia”2002,nr107,ss.69‒76.

(10)

25 Por.idem,Syberyjskasektawissarionowcówjakofenomenspołeczno- religijny,Warszawa2010,s.39.

26 Por.ibidem,s.38.

27 Niektóreźródładonoszą,żew1989r.–

por.J.Morawiecki,Syberyjskasektawissarionowców…

28 Por.JesusofSiberia.Themysteriesof theteacher,reż.R.Castoro [on- line:]http://www.vice.com/video/j e s u s - o f - s i b e r i a - p a r t - 2 [31.01.2016].WpublikacjiMorawieckiegoSyberyjskasektawissarionowcówjakof e n o m e n s połeczno-

religijnyrównieżm o ż e m y z n a l e ź ć rozmowęz W i s s a r i o n e m , dlategoinformacj ao n i e u d z i e l a n i u wywiadówwydajesię wątpliwa.

29 Por.ПозовименявдальсветлуюилисказкидядюшкиВиссариона[on-

line:]http://www.k-istine.ru/sects/vissarion/vissarion_maksimov.htm[29.01.2016].

30 Zoną nazywa się wOstatnimTestamenciemiejsce,którezamieszkująwissariończycy.

31 Por.J.Morawiecki,„Последнийзавет”…,ss.69‒76.

32 Por.ibidem.

33 Por.J.Morawiecki,Syberyjskasektawissarionowców…,s.38.

34 Należynadmienić,żejużwokresiepierestrojki,czyliwdrugiejpołowielat80.XXwie ku,wRosjiz a c z ę ł o powstawaćnajwięcej sekt.Przykładem

ztegookresumożebyćnp.Wielkie BiałeBractwo.

(11)

inadziejęnalepszedni.Twierdzi,żejestwcieleniemBoga,cowjegoin terpretacjiczynigobożymsłowem.Stworzoneprzezniegowyznaniejestk ombinacjąnaukRo-

s y j s k i e g o Ko ś c i o ł a Prawosławnego,buddyzmu,apokaliptyzm u,kolektywizmuo r a z w a r t o ś c i związanychzkultemnaturyiekolo

gią.Członkowie grupyobjęcisąrestryk-

c y j n y m i regulacjami:s ą weganami,niewolnoi m p a l i ć i p i ć alkohol u,at a k ż e n i e m o g ą korzystaćzobiegugotówki³⁵.Wyznawcyzwra cająrównieżuwagęnakwestięz b a w i e n i a , leczważniejszeodniejjes tpoddaniesiębożemuprawu³⁶,któredlakażde-gojest takie samo – ich celem jest zjednoczenie wszystkichreligiiświata.

Charakterystycznywygląd„Mesjasza”nawiązujedohistorycznyc hprzedstawień J e z u s a . Wopisachp r ze d s t a w i a n y j e s t bowiem j a ko długowłosymężczyznao d e l i -

k a t n y m uśmiechuihipnotyzującymspojrzeniu,

zwykleubranywpowłóczystebiałeszaty.Wiernimilknąnajegowido k,modląsiędojegopodobizny,adzieńnarodzinW i s s a r i o n a (14styc znia)obchodząjakBożeNarodzenie³⁷.Wyznawcy,którychliczbaw ciąguo statnichdwudziestulatnieustanniesiępowiększa,wierzą,żetylko wspól-

n o t a religijnamożeuchronićprzednadciągającązagładą.Sąprzekona ni,żezwiasto-

wanyprzezWissarionakoniecświata przetrwaćbędąmoglijedyni ewsyberyjskiejarce–

MieścieSłońca.Wartonadmienić,żeczłonkowiekościołaniepochodząj edy-n i e zRosjiczykrajówbyłegoZSRR,alerównieżzpaństwtakichjakPolska, NiemcyczyBułgaria³⁸.

ZałożoneprzezWissarionazgromadzenieróżnisięodstereotypoweg owizerun-k u sektytotalitarnej–

izolowanejodrzeczywistościpatologiispołecznej³⁹.Niemożnagowięcpos trzegaćjedyniewkategoriireligijnegoekstremum,alerównieżjakozj a-w i s k o ogólnospołeczneomasowymcharakterze,bowłaśniedzięki mediomzaczęłofunkcjonowaćws p ołec zn e j świadomościRosjan⁴⁰.S ektawissarionowcówzd aje s ię reprezentowaćtakzwanąnowąfalę,kt órajestzakorzenionawrosyjskiejtradycjiru-

chówheretyckich,alerównocześniestanowiowocrosyjskiejtransfo rmacjiizmianyd y s k u r s u publicznego,zmierzającegowkierunku dominacjidyskursumedialnego⁴¹.

35 Por.J.Sellmann,InsidetheSiberiansectofVissarion–inpictures,„ThGuardian”[on- line:]http://www.theguardian.com/artanddesign/gallery/2015/aug/19/russian-siberian- sect-vissarion-in-pictures[01.02.2016].

36 SamozwańczyJezusprzestrzega–

ci,którzyniebędąkierowaćsięprawemwyznaczonymprzezBoga,skazanisąnapotępie nie.Wissarionprzysięga,żeto,cozostało obiecanewIzraelu 2000 lat temu,musisięwypełnić.PowróciłnaZiemięiskończyto,coniegdyśrozpoczął.Podkreśla ,żeniejestBogiem,a żywymsłowemOjca.Wszystko,coprzekazujeBóg,przekazujewła śnieprzezosobęWissariona.

38 Por.idem,Syberyjskasektawissarionowców…,ss.189-191.

39 M.Libiszowska-Żółtkowska,Kościołyizwiązkiwyznaniowe…,ss.8‒9.

40 Por.W.Merge,Nowac y w i l i z a c j a . Anastazja[on-

line:]https://matkaziemia.fles.wordpress.com/2012/06/megre-wc582adimir- anastazja-8.pdf[30.01.2016].

41 Por.J.Morawiecki.,Syberyjskasektawissarionowców…,s.14.

(12)

290

Rosjaninwposzukiwaniuduchowości

⁴²

Okrestransformacjiwpłynąłniekorzystnienaatmosferępanującąwpaństw ieporoz-

padzieZwiązkuRadzieckiego,coprzyczyniłosiędozainteresowaniasię Rosjanno-

w y m i ruchamireligijnymi.Jednaknietylkokwestiepolitycznezade cydowałyopo-

r z u c e n i u dotychczasowegostylużyciaiprzeniesieniusięmłodychRo sjannaSyberię.D o sektyn ależą ludzie,którzyzd obyliwyżs ze wyk ształcen ie idotych czas odn os ili s u k c e s y wżyciuzawodowym⁴³. Chociażichstylżyciabyłdostosowanydometropolii,w

p e w n y m momencieżycie w bardzodrogimi

zaludnionymmieście,jakim jest Mo-

s k w a , przestałoimwystarczać.Zapragnęliotaczaćsięludźmikreatywnymi, artystami.I n n i uwierzyliwmocnowejflozofi, którapozwala ludzio mbyćpoprostuszczę-

ś l i w y m i (oczywiściedziękiprzestrzeganiu regułwyznaczonych przezlideragrupy).Ważnymaspekte mjest równieżp oczuciewsp ólnoty–

trzonse ktystanowiąludzie z a m i e s z k u j ą c y zonę,dlategomiędzy członkamipanująrelacjerodzinne,pozbawioneanonimowości⁴⁴.Wp r z y p a d ku Wi s s a r i o n a n a l e ż y mówićo s z c z e g ó l n y m sukcesie.G d y rozpoczynałswojądziałalność,wstolicyRosjidziałałookoło12samozwańc zychChrystusów,niewspominająco jasnowidzach⁴⁵.Podobniej a k w Pol

sce,niezwykłąp o p u l a r n o ś c i ą w

R o s j i cieszyłysięprogramytelewizyjne przewidujące przyszłośćczyl e c z ą c e l u d z i p o p r z e z o d b i o r n i k i ( n a p r z y k ł a d AnatolijKaszpirowski–

profesjonalnyhipnoterapeuta).Szczególnezainteresowaniebudziłytak żeosobyzajmującesięezo-terykąi seksem tantrycznym.

Ponadtosektyprzyciągająnowychwyznawcówswobodąseksualną.J ezuszSybe-

r i i twierdzi,żekobietypowinnysłużyćmężczyznom,takjakmężczyźn isłużąBogu.W celuzmniejszeniadysproporcjikobietimężczyznroz począłpropagowaniepoli-

gamicznychzwiązków⁴⁶.Mężczyźnimogąsprowadzaćdodomunowepa rtnerki,alezgodęnatomusiwyrazićdotychczasoważona.Kobietymają zapomnieć,żeichmę-

(13)

29 1 ż o w i e należątylkodonichipozwolićcieszyćsięichszczęściemrod zinnyminnym

42 Wprzypadkusektinowychruchówreligijnychwartorozróżnićdwapojęcia:duch owościireligij-

n o ś c i . Jakz o s t a ł o wspomnianew y ż e j , Rosjaniep o upadkua u t o r y t e t u Ce rkwiip o s z u k i w a l i nowejduchowości,któraniejesttożsamazpojęciemreligijnoś ci.Celemsektjestwłaśnietworzenieiluzjiduchowości,niezaśreligijności.Ducho wośćbowiemodnosisiędowewnętrznegożyciaczłowieka,j e s t związanazsyst ememwartościidobramimaterialnymi.Duchowośćkojarzonajestrównieżznie-

m a t e r i a l n o ś c i ą , metafzycznością.Wartozaznaczyć,żewewschodniejteologiitowł aśnieduchowościp r z y z n a j e siępierwszeństwo.Religijnośćzaśzłacinyoznacza‘

związanie,przywiązanie’.Religijnośćw y r a ż a si ęw adoracjiiw i el ko d u sz n ej sł uż b i eBo g u . Religijnośćo dz n ac z asi ę głębokąw iar ąi p o -

b o ż n o ś c i ą . Por.G.O’Collins,E.G.Farrugia,Leksykonpojęćteologicznychikościeln ych,tłum.J.Ożóg,B.Żak,Kraków2002,ss.37,157.

44 Por.ibidem.

45 Por.idem^,Syberyjska

sektawissarionowców…,s.38 46 Por.idem,„Последнийзавет”…,ss.69‒76.

(14)

reprezentantkompłcipięknej.Celjestdosyćoczywisty–

zwiększeniewskaźnikauro-

d z e ń wśródwyznawcówKościołaOstatniegoTestamentu⁴⁷. Świat

stworzonyprzezWissarionawydajesięinteresującydlacałejrzeszyRosj anz kilkupowodów.WOstatnimTestamencierozwiązywanesąproble my,którenajbar-

d z i e j dotykająmłodepokolenie:corobić,gdyzatracisiędrogę,któr ąsiędotąddą-

żyło;jakspoićrozpadającąsięrodzinę;jakżyć,bybyćszczęśliwym.

Księgaodnosis i ę równieżdowydarzeńhistorycznychzostatnich lat,naprzykładrozpaduZSRRi transformacjiFederacjiRosyjskiej,katastr ofyczarnobylskiej,wojenwAfganistanie⁴⁸.S a m o z w a ń c z y Jezuspo ruszarównieżtematkultupracyizachęcamłodychwissario-

nowcówdobudowanianowegoświata,taksamojakczyniłatopropaga ndaZwiązuRadzieckiego.Cociekawetakizabiegniejestuważanyzakontr owersyjny..Publikacjat a napewnoposiadafunkcjępropagandowąijeste lementemsystemukształtowaniao p i n i i społecznej.Powołującsięn amitMatkiRosji,Wissarionzachęcarównieżdod b a n i a o e k o s y s t e m c a ł e g o ś w i a t a .

Próbapodsumowaniaiwnioski

Wkażdejzbiorowościładspołecznyprzeplatasięniejakozładembos kim.Wdal-

szymciągujednakto,cospołecznejestwdużymzakresiereligijne.To ścieraniesiędwóchporządków–obecnośćreligiiwkulturze–

nieustanniepowodujekomplikacjew organizacjiporządkuwszyst kichgrupspołecznych.Sektyinoweruchy religijnes t a ł y sięucieczk ąodtradycyjnychreligii.Podejmująjednaktożsametematy:dążenied o zbawieniaduszy,miejsceczłowiekawżyciupozagrobowym,dobrodoczes ne–ka-

r i e r a , ambicje,bogactwo,sława.Jednakrzadkoposługująsiękat egoriamihierarchiiduchowej,niedasięstworzyćichjednorodnejcha rakterystyki–możnajedyniewy-różnićatrybutystanowiąceo

ichodrębnościwzględeminnychgrup.

Sektawissarionowcówwpewiensposóbmożeprzypominaćruchytypu NewAge,k t ó r y c h powstaniedatujesięnalata60.XXwieku⁴⁹.Wtymprz ypadkubliskośćpole-

g a naprzekonaniuoznalezieniusięludzkościwpunkciezwrotnymspo wodowanymgłębokimkryzysem⁵⁰.Narozszerzaniesiętegotypuruchów wRosjiwpłynęłaprzedew s z y s t k i m globalizacja,jednakpowstanieno wychsektuwarunkowanejestistnieniemw c z e ś n i e j s z y c h odłamówrel igijnych⁵¹.StworzoneprzezWissarionaugrupowaniesta-

(15)

47 Por.ibidem.

48 Por.ibidem.

49 Por.W.J.Hanegraaf,op.cit.,ss.23‒24.

50 Nied as i ę równieżw y kl u c z y ć różnic,jednakżec e l e m j es td o j śc i ed o p u n kt u g ranicznego.Koniecz a s t a n e g o ś w i a t a m a byćpoczątkiemnowej,a zatem lepszej rzeczywistości.

51 Por.А . В . Ф и л ь к и н а , Опытотечественныхисследователейновыхрелигиоз ныхдвижений:проблемаформированияисследовательскойпозиции,

„ВестникТомскогоГосударственого

(16)

292

nowiewenementnatleinnychpseudoreligii–

wyróżniajemedialność,orientacjanaz e w n ą t r z , dopasowywanieróld oświatazewnętrznego(znalezieniepewnejanalogii,odpowiednik ów),zasięginietypowapromocja⁵².Posługującsięznanąjużsferąsym- b o l i c z n ą , bezproblemutrafadoogółuspołeczeństwa.KościółOstatni egoTestamen-

t u niepowstałjednakwskuteknaturalnejmodernizacjiinstytucjikościołacz yzwrotul u d z k o ś c i w stronęnoweji d e i c h r z e ś c i j a ń s t w a⁵³.Zjawi skategon i e m o ż n a nazwaćrównieżod e jśc ie mod id e iKoś c ioła, kt óremożebyćuważan e zan atu raln ą konse-

kwencjęnowoczesności⁵⁴.Charaktergruptakichjaksektawissariono wcówzjednejstronywskazujenatotalizacjężyciaspołecznego(za właszczenieprywatności,zgodęn a iluzyjnąutopię),zdrugiejzaśnaa ktywnąiudanądziałalnośćsektynatakzwanymbazarzereligii⁵⁵.Czynnikie mdecydującymopowodzeniugrupyjestskoncentrowa-

n i e sięnasferzekomunikacjirealizowanejnadwóchpoziomach:inter personalnym( p o p r z e z znaczącychinnych)o r a z s y s t e m o w y m ( w p i s a n i e s i ę w d y s ku r s medialnyi kulturęmasową)⁵⁶.Wydajesię, żewspołeczeństwierosyjskimistniejeznaczącezain-

teresowaniezjawiskamiparanormalnymiczyzwiązanymizreligijną mistyką.GrupaskupionawokółWissarionanadajewyższystatuspoznaw czykontaktomzinną,głęb-

s z ą rzeczywistością,którewświeciezachodnimsąmarginalizowaneinied eterminująw większymstopniużyciaspołecznego⁵⁷.

RuchytakiejaksektaJezusazSyberiiświadomieuciekająodnowoczesn ości.Nie-j a k o c o f a j ą się,byzbudowaćswójpierwotny raj wdalekiej

i pustej

tajdze⁵⁸.Ichcelemj e s t ponowne„zaczarowanieświata”,nadaniemugł ęb s ze g oi bardziejmistycznegosensu⁵⁹.Sektawymykasięogólnymch arakterystykomwspółczesnychprzemianreli-

gijnych.Chociażjejczłonkowieuciekajązmiast,nieodcinająsięprzy tymodpostę-

p u technologicznegoiprzenosząnowoczesnośćdowłasnejsferysymb olicznej(pod-

porządkowującj ą ikoniecentralnej,czyliW i s s a r i o n o w i )⁶⁰.C h a r a k t e r y s t y c z n a dlas p o ł e c z e ń s t w a rosyjskiego,wktórymza nurzonajestomawianagrupa,jestsymbiozae t o s u modernizacji, postępu,fascynacjinowymitechnologiamizjednoczesnymeks-

Университета.Философия.Социология.Политология”2010,nr1,ss.18–19.

53 Por.J.Mariański,Sekularyzacjaidesekularyzacja,Lublin2006,s.125.

54 Por.ibidem.

55 Por.P.Berger,Świętybaldachim.Elementysocjologicznejteoriireligii,tłum.W.Kurdziel,Krak ów1997,s.164.

57 Por.J.Mariański,Sekularyzacja…,ss.78–118.

59 ZaczarowywanieświatajestzwiązanezruchamitypuNewAge,por.J.Mariański, ReligiaiKościółmiędzytradycjąaponowoczesnością,Studiumsocjologiczne,Kraków1 997,s.171.

60 Por.Syberyjskiprzewodnik,reż.M.Migas,J.Morawiecki[on-line:]http://vod.pl/flmy- dokumental-n e / s y b e r y j s k i - p r z e w o d n i k -

o n l i n e / b 5 g d s n # [01.02.2016].

(17)

plorowaniemzjawiskparanormalnychczyempirycznieniesprawdzaln ych⁶¹.Właśniet e as p ekty bardziejp rzyc iąg ają wyznawcówn iżn ap rzykład wyzwole n ie seksualne,któreitakzamykasięwgranicachrod zinyisferyprywatnej⁶².

Opisującrosyjskie społeczeństwo,trudnomówićrównieżojednozn acznymdy-

s t a n s i e wobecKościoła,szczególniewidzialnymwśródludzimłod ych⁶³.Nowesektyr o s y j s k i e (takiejakgrupawissarionowców)sązasil aneprzezosobywśrednimwieku,posiadającej u ż określonąp o z y c j ę s p o ł e c z n ą i zawodową⁶⁴.Religiaw p e w i e n s p o -

s ó b uległaurynkowieniu,zanikłarównieżjejjednoznacznośćitradycyjnoś ć⁶⁵.KościółW i s s a r i o n a jestodpowiedziąnatransformacje,jakimni eustanniepodlegarosyjskie społeczeństwo.SilnadziałalnośćKo ściołaOstatniegoTestamentujestniepokojąca,p o n i e w a ż

n i e wiadomo,skądWissarion czerpie pieniądze i w jakichżyjewarunkach.N i e k t ó r z y p o d e j r z e w a j ą J e z u s a z Syberiiomanipulacjelubobłąkanie.

Podsumowując,musimystwierdzić,żegrupyreligijne–

bezwzg lędun a to,czyb ę d ą n a z y w a n e s e k t a m i , czyt e ż NRR –

z a w s z e b ę d ą b u d z i ł y l i c z n e wątpliwościteoretycznei s p r z e c z n e reakcjespołeczne.Wewnątrzsamycho rg a n i z a c j i d oc h o d z i z w y k l e dokontrowersyjnychrozwiązań,któreniesąakceptowalneprzez zewnętrznestrukturys p o ł e c z n e –

n i e tylkoreligijne.KościółWi s s a r i o n a s i ę g a j e d n a k d o p o - wszechnieznanejsymboliki,starasięstworzyćramyutrzymujące wszystkichczłon-

kówwpoczuciurodzinnejwspólnoty.Zamieszkującmiastowrazzsamy mJezusem,wissarionowcym a j ą s z a n s ę poznaćg ł o s z o n ą w nauka chprawdęi byćc o r a z b l i ż e j z b a w i e n i a , realizującw ten sposóbpodstawowycel istnieniazgromadzenia.

(18)

61 Por.J.Morawiecki,Syberyjskasektawissarionowców…,ss.392‒393.

62 Por.ibidem.

63 Por.А.В.Филькина,op.cit.,s.20.

65 Por.T.Luckmann,Niewidzialnareligia.Problemreligiiwewspółczesnymspołeczeństwi e,tłum.L.Bluszcz,Kraków1996,s.274.

(19)

Bibliografia

Awwakum,ŻywotProtopopaAwwakumaprzezniego samegonakreślonyiwybór

innychp i s m ,tłum.wstępikom.W.Jakubowski,Wrocław1972.

BarkerE.,NewReligiousMovements.APracticalIntroduction,London1990.

BergerP.L.,Świętybaldachim.Elementysocjologicznejteoriireligii,tłum.

W.Kur-d z i e l , Kraków1997.

BrintlingerA.,VinitskyI.,MadnessandtheMadinRussianCulture,To ronto2007.ChristielL.,ChristianReligionintheSovietUnion.ASociologic alStudy,NewYork1978.d e LazariA.,Mentalnośćrosyjska,Łódź1995.

Encyklopedia ReligiiPWN,red.B.Milerski,T.Gadacz,Warszawa2006.

FederekB.,Sektyinoweruchyreligijnejakoproblemteologiczny,[on- line:]http://zwia-stowanie.info/wp-

content/uploads/2012/06/Sekty_I_N_R_R_Jako_Problem_Teologiczny.

pdf[30.01.2016].

HanegraafW.J.,Newagereligionandwesternculture.Esoterisminthemir rorofseculart h o u g h t ,NewYork–Köln1996.

IwaniecE.,Zdziejówstaroobrzędowcównaziemiachpolskich,Warszawa1 977.L i b s z o w s k a -

Ż ó ł t k o w s k a M.,KościołyizwiązkiwyznaniowewPolsce,Warszawa2001.L ibiszow ska-

Żó łt kow ska M.,Metodologiczneproblemybadańnowychruchówreli gij-nych[w:]N o we RuchyReligijne,red.Z.S ta c h o ws k i, Warszawa–

Tyczyn20 00 . L u c k m a n n T.,Niewidzialnareligia.Prob le m religiiw ewspółczesnymspołeczeństwie,

tłum.L.Bluszcz,Kraków1996.

MariańskiJ.,ReligiaiKościółmiędzytradycjąaponowoczesnością.Studiu msocjologiczne,Kraków1997.

MariańskiJ.,Sekularyzacjaidesekularyzacja,Lublin2006.

MergeW.,Nowac y w i l i z a c j a . Anastazja,[on-

line:]http://matkaziemia.fles.word-press.com/2012/06/megre- wc582adimir-anastazja-8.pdf[30.01.2016].

MłotekA.,Postawyiświadectwa.

KościółwobecproblemówmoralnychIVwieku,Wro-c ł a w 1986.

MorawieckiJ.,„Последнийзавет”–

obrazświadomościzbiorowejwspółczesnejRosji,

„SlavicaWratislaviensia”2002,nr117.

MorawieckiJ.,Syberyjskasektawissarionowcówjakofenomenspołecz no-religijny,War-s z a w a 2010.

O’CollinsG.,FarrugiaE.G.,Leksykonpojęćteologicznychikościelnych,tłu m.J.Ożóg,

B.Żak,Kraków2002.

PalecznyT.,Wposzukiwaniuutraconegoraju[on-

line:]http://www.ism.wsmip.uj.edu.pl/documents/3337228/7bef0aad- 4ec4-47ad-8534-7cdee7ade850[10.03.2016].

PasekZ . , Kilkas ł ó w k o m e n t a r z a d o drzewagenealogicznegoprot estantyzmu,„Znak”1 9 9 2 , nr7.

(20)

PewResearchCenter,ReligiousCompositionbyCountryinPercentages, ReligionandP u b l i c Life[on-

line:]http://www.pewforum.org/2012/12/18/table-religious-com- position-by-country-in-percentages[30.01.2016].

SawickiA . , P r o f e t y c z n y w y m i a r r o s y j s k i e j flozofireligijnej,

„AnnalesUniversitatisM a r i a e Curie-Skłodowska”2012,nr2.

SellmannJ.,InsidetheSiberiansectofVissarion–inpictures,

„TheGuardian”[on-

line:]http://www.theguardian.com/artanddesign/gallery/2015/aug/19 /russian-siberian-

-sect-vissarion-in-pictures[ 0 1 . 0 2 . 2 0 1 6 ] .

Słownikwiedzyoreligiach,red.K.Banek,Bielsko-Biała2007.

StankiewiczW.,Konsekwencjezmianpolityczno- ekonomicznychwRosjipoupadkuko-m u n i z m u ,

„Środkowoeuropejskiestudiapolityczne”2006,nr2.

TroeltschE.,Kościółasekta,tłum.W.Adamek, [w:]Socjologiareligii.Wybórtekstów,

red.F.Adamski,Kraków1983.

WeberM.,Gospodarkaispołeczeństwo.Zaryssocjologii rozumiejącej,tłum.D.Lachow-s k a , Warszawa2002.

Деятельностьдеструктивныхгрупп„Ковчегспасения”и„Белоебрат ство”пре-

секливЕАО[on-line:]http://www.sektoved.ru/news.php?

art_id=1379[01.02.2016].

ПозовименявдальсветлуюилисказкидядюшкиВиссариона[o n-line:]http://www.kistine.ru/sects/vissarion/vissarion_maksimov.htm [29.01.2016].

ПоследнийЗавет[on-

line:]http://realityworld.narod.ru/library/Vissarion/Vstrechi.h t m l [30 .01.2016].

ФилькинаА.В.,Опытотечественныхисследователейновыхрелигиоз ныхдвиже-

ний:проблемаформированияисследовательскойпозиции,

„ВестникТомскогоГосударственогоУниверситета.Философия .Социология.Политология”2010,

ФроловА.,„ПосланникиАллаха”–nr1.

держалидетейподземлей[on-

line:]http://www.bbc.com/russian/russia/2012/08/120807_tatarst an_sect_extremism.shtml[ 0 1 . 0 2 . 2 0 1 6 ] .

ХадаевА.,ВНовосибирскелидера„Ашрам Шамбалы”приговорил ик11годам

[on-line:]https://rg.ru/2013/02/07/reg-sibfo/ashram- anons.html[ 0 1 . 0 2 .2 0 1 6 ] .

Materiaływideo

(21)

JesusofSiberia.Themysteriesoftheteacher,reż.R.Castro[on- line:]http://www.vice.c o m / v i d e o / j e s u s - o f - s i b e r i a - p a r t - 2 [ 3 1 . 0 1 . 2 0 1 6 ] .

Syberyjskiprzewodnik,reż.M.Migas,J.Morawiecki[on- line:]http://vod.pl/flmy-

-dokumentalne/syberyjski-przewodnik- online/b5gdsn#[01.02.2016].

СектаБелоебратство[on-line:]https://www.youtube.com/watch?

v=tN9Y7BWI-x A 8 [01.02.2016].

(22)

KataRZynaPaSteRnaK

Summary

JesusofSiberia.NewreligiousmovementsinRussia

ThetextanalysesthenewreligiousmovementsinRussia.Theaimoftheart icleistoe x a m i n e thedevelopmentofnewreligiousmovementsaftert hecollapseoftheSovietUnion.TheworkoscillatesaroundthefgureofJesu sofSiberia-theself-

appointedM e s s i a h whocreatedthesectandbuiltacityinSiberia.The essenceofthisworkistoestablishwhereexactlythegreatRussianfascin ationwiththe„newGod”wasborna n d howto understand modern Russianreligiosity.