Jak przełożyć tekst literacki na język filmu?
Poziom nauczania: klasa druga gimnazjum.
Przedmiot: język polski.
Czas zajęć: 2 godziny lekcyjne.
Hasło programu: „Świat w słowach i obrazach”, WSiP, Warszawa 1999, rozdz. „Odczytywanie innych tekstów kultury, np. filmu” (str. 33).
1. Cele zajęć:
Wiadomości:
Poznanie zasad przekładu tekstu literackiego na język filmu oraz zrozumienie istoty budowy scenariusza i scenopisu jako tekstów będących podstawą adaptacji filmowej. Integrowanie umiejętności zdobytych na informatyce z kształceniem na języku polskim.
Umiejętności:
Zakres wymagań Kategorie celów, cele operacyjne
Podstawowe P
P
Dopełniające D
D
P D D D
P D D D
D
Rozszerzone R
D R
A. Zapamiętanie wiadomości. Uczeń pamięta / zna:
1. Co to jest adaptacja filmowa?
2. Pojęcie scenariusza. Budowa scenopisu filmowego.
3. Tworzywo artystyczne (w tym filmowe) a inne.
4. Rodzaje planów filmowych.
5. Ruchy kamery.
6. Montaż i udźwiękowienie.
B. Zrozumienie wiadomości. Uczeń potrafi / rozumie:
1. Jak twórcy kultury wykorzystują poszczególne rodzaje tworzywa artystycznego?
2. W jakim celu należy tworzyć scenariusz, a w jakim scenopis filmowy?
3. Dlaczego stosuje się różne plany filmowe oraz ruchy kamery?
4. Po co stosuje się montaż i udźwiękowienie?
C. Stosowanie wiadomości w sytuacjach typowych. Uczeń potrafi:
1. Rozróżniać plany filmowe.
2. Wykorzystać swoją wiedzę o tym, co to jest scena, sekwencja, ujęcie.
3. Wskazać funkcje różnych rodzajów dźwięku w filmie.
4. Wie, dlaczego należy stosować różne typy ruchów kamery.
D. Stosowanie wiadomości w sytuacjach nowych. Uczeń potrafi:
1. Wyciągać wnioski.
2. Analizować i przetwarzać informacje
3. Wykorzystywać na lekcji j. polskiego umiejętności zdobyte na innych lekcjach np. na informatyce.
4. Zredagować scenopis na podstawie fragmentu utworu literackiego.
Napisać scenopis na podstawie całości opowiadania „Ikar” J. Iwaszkiewicza.
Postawy:
1. Uwypuklenie wartości pracy zespołowej, podporządkowanej wspólnemu celowi, jakim jest powstawanie dzieła kultury – filmu.
2. Zwrócenie uwagi na możliwość wykorzystania wiedzy i umiejętności z jednego przedmiotu na drugim, np. z informatyki na j. polskim, w celu atrakcyjnego i ułatwionego sposobu prezentacji własnej wiedzy na dany temat.
3. Zwiększenie motywacji do zdobywania wiadomości poprzez emocjonalne zainteresowanie danym zagadnieniem.
Osiągnięcia:
1. Utrwalenie znanych i wprowadzenie nowych pojęć z zakresu języka filmu.
2. Umiejętność przeprowadzenia analizy tekstu literackiego pod kątem przystosowania go do potrzeb filmu.
3. Umiejętność samodzielnego poszukiwania i tworzenia pomocy dydaktycznych.
4. Podejmowanie samodzielnych prób redagowania scenariusza i scenopisu filmowego.
5. Przygotowywanie ucznia do świadomego odbioru dzieła artystycznego, jakim jest film.
6. Umiejętność wykorzystania zdobytych wiadomości i umiejętności do działań praktycznych.
7. Ukierunkowana, bezpośrednia obserwacja wypowiedzi koleżanek/kolegów.
2. Formy pracy:
- zespołowa - indywidualna
3. Metody pracy:
- podająca (pogadanka, referaty uczniów prezentowane za pomocą slajdów) - poszukująca (praca z tekstem)
4. Środki dydaktyczne:
A Pomoce dydaktyczne:
1. Pomoce wizualne:
a) foliogramy,
b) płyty kompaktowe z nagranymi prezentacjami slajdów, c) kartki z przydzielonymi dla uczniów zadaniami.
2. Pomoce audiowizualne (płyta kompaktowa z nagranymi prezentacjami).
B Urządzenia dydaktyczne:
a) grafoskop,
b) telewizor, komputer.
5. Przebieg lekcji:
1. Nauczyciel prosi o przypomnienie pojęcia adaptacji filmowej (przystosowanie dzieła literackiego do potrzeb filmu).
2. Nauczyciel pyta:
― Jakie są rodzaje tworzywa filmowego? (obraz, dźwięk)
― Co składa się na obraz? W jakiej formie jest on zapisany? (Jest nim scenopis – techniczny plan filmu).
― Na podstawie czego powstaje scenopis? (Najpierw jest pisany scenariusz, a na jego podstawie zostaje opracowany scenopis).
3. Nauczyciel prosi teraz o przedstawienie budowy scenopisu.
4. Uczniowie w krótkim referacie ilustrowanym prezentacją komputerową PowerPoint przypominają elementy budowy scenopisu:
― plany filmowe,
― ruchy kamery,
― sposób zapisu dźwięku.
5. Nauczyciel przydziela grupom poszczególne fragmenty scenariusza sporządzonego na podstawie opowiadania J. Iwaszkiewicza „Ikar” i prosi o dokonanie ich adaptacji na potrzeby filmu, czyli o sporządzenie scenopisu jako wzór wyświetla na ekranie foliogram
przedstawiający fragment gotowego scenopisu sporządzonego na podstawie innej części utworu.
6. Nauczyciel prosi liderów zespołów o przedstawienie wyników pracy, czyli fragmentów scenopisów do poszczególnych sekwencji.
6. Literatura
1. Edukacja filmowa w szkole, red. J. Koblewska, Warszawa 1985.
2. Z. Wyszyński, Wprowadzenie do estetyki filmowej, Wrocław 1989.
3. Analiza i interpretacja utworu filmowego w szkole, red. H. Depta, Warszawa 1980.
