Petri Potocii Ad Invictissimvm Potentissimvmqve Principem Vladislavm Sigismvndvm Poloniae Et Sveciae Regem Oratio Gratvlatoria

P E T R I P O T O C I I

A D

I N V I C T I S S I M V M

POTENTISSIMVMQVE

P R I N C I P E M

VLAD1SLAVM

S I G I S M V N D V M

P O L O N I A E E T S V E C I A E

R E G E M

ORATIO GRATYLATORIA.

A N T V E R P I J ,

EX O F F I C I N A P L A N T I N I A N A BALTHASARI S MORETI.

M. DC. X X X I I I .

P E T R I P O T O C I I

VLADISL AVM A D

S I G I S M V N D V M

P O L O N I A E E T S V E C I A E

R E G E M

ORATIO GRATVLATORIA.

I quando Sarmatia no- ftra, ob datum fibi a Deo immortali Regem, pium, fortem, iuftum, 8c fapien- tem , merito lxtabatur;

tum hoc tempore potilTi- mum gaudere & laetari fummopere debet:

quo te nim im m ,

V l a d i s l a e S igism vnde,

R ex

in v ic tissim e

, dextro Numinum fa- uore moderatorem fortita eft, omnibus ita Heroicis virtutibus praeditum, vt non mo­

do immortalia anteceflforum tuorum fa6ta

A 2 ' ad-

adaques, verum etiam longiifime antecel­

las. Poft magnos etenim illos Reges, V la

-

dislai atque

S

ig ism v n d i nomine infignitos, quartus m in numero Regum noftrorum,

&; V ladislavs fimul &

S

^{igismv ndvs} nume- rans: qui vtriulque nominis fignificationem re ipsa prasftans, & mundi dominatorem feu apicem, & armorum gloria potentem, glo- riaeque te immortalis cupidum claris facino­

ribus monftras. Omiflls

fiq u id em

V l a d i s -

lais illis, qui Principes Polonige tantum, non Reges coronati fuere , primus erat

V

^ladis

-

lavs diademate reuinftus ille, qui in corpo­

re exiguo magnum animum gerens,

L

^{o c t i}

-

pvs, id eft cubitalis, a ftatura breui; Magnus vero Sarmatarum bellator, a rebus ftrenue

& feliciter geftis, in Hiftoriis noftris appella, tur. Alter fuit V ladislavs

I

^agello ; qui ex M agno Duce Lituaniae, Rex Polonise crea- tus, praeter res domi forifque praeclare gcftas, ob eximiam in conuertenda ad

C

h r ist v m

Lituania atque Samogitia follicitudinem 8c zelum , gentis fure Apolfolus nuncupatus eft.Tertius vero eius filius,

V

^ladislavs

I

^a

-

' / GEL-

AD V L A D I S L A V M ' REGEM. S

g ello nides ; qui non modo fceptri ac no­

minis, fed & virtutum paternarum heres, ob egregiam fortitudinem Hunnico quoque Imperio potitus, aeneum fele murum C ru­

cis

C

^{h r is t i} hoftibus opponens, Sarmati­

cam gloriam auxit, vna cum fanguine fpi- ritu in acie Varnenfi effufo.

E S

igism vndis Vero, primus ob

d iu in a m

quamdam in ad- mimftrando Regno fapientiam D ivvs ab obitu appellatus. Alter ob ingentem rerum

p ru d e n te r

.geftarom cumulum,

A

^vgvstvs

a ciuibus fuis acclamatus. Tertius denique Pater tuus, praeter gubernatam feliciter pa­

ce belloqueRempublicam nollram, ob An­

gularem in Deum Diuofque pietatem ac re­

ligionem , merito

Pii

cognomen confecutus eft. A b his tu Principibus,

R ex S

^erenissi

­

m i

:

, & nomina & fanguinem deriuatum ha­

bens , fic te haftenus geftifti, vt 8c

L

^{o c t ic i}

in rebus arduis aggrediendis magnanimita­

tem , &

I

^agellonis fenioris in religione propaganda ardorem , & eius fili) in con­

temptu periculorum eximiam fortitudi­

nem , &

S

ig ism v n d i Primi in gubernando

A 3 Re-

6 P E T R I P O T O C I I O R A T I O

Regno admirabilem fapientiam , 8c A v-

g v s ti a v i t v i

in tuenda Maieftate fplendo- rem, &

D iv i P a t r i s t v i

in rebus gerendis felicitatem,egregiamque pietatem in D ^evm, nondum coronis ornatus, ciuibus tuis lucu­

lenter declaraueris. Cumque nunc fceptris paternis admotus, fingulana quotidie virtu­

tum Regiarum exempla tradas, iuftitiae, pru­

dentiae , moderationis, liberalitatis, fortitu­

dinis, clementiae; facile omnibus perfuades, quid in pofterum abs te ciues tui exfpectare debeamus.

V t

igitur ingentis laetitiae noflrae, quam merito ex tua inauguratione concepi­

mus , ad alios quoque remotius a nobis poti­

tos tigna dcucmant; & vt iterum ftrenuos il­

los fortefque

V l a d i s l a o s

, & fapientiae glo­

ria pietateque magnos

S ig ism v n d o s

in te re- uixiffe, omnes agnofcant; enitar, cum bona

tv c£ M a i e s t a t i s

venia, de tuis virtutibus, R ^ex

S erenissim e

, paullo vberius differere:

quamuis eas nemo non dico exaequare ver­

bis, fed ne cogitatione inueftigare valeat; ea- rumque fama 8c frudtu plenus iam fit orbis Sarmaticus, plenus orbis terrarum.

Virtutis

AD VLADISLAVM REGEM. 7 Virtutis itaque cuiufuis eminentioris,REX

S erenissim e

, ea eft dignitas, eaque pulchri­

tudo,vt cultores fuos non fbliim in hac mor­

tali vita vere beatos, vere felices, atque illu- ftres efficiat; fed poti: funera etiam nominis perpetuitate, ac optimae famae immortalita­

te donet, eamque ad omnem

p o fteritatem

maxima cum

gloria tranffnittat.

^{Vnde quo­}

que illi, qui altiori in dignitate Regioque in folio potiti funt, fingulan eius amore & pul­

c h ritu d in e

dutiti,

n o n

modo vtilitates quaf uis & voluptatum illecebras contemnunt;

fed mortis ipfius periculis fpretis, quaeque etiam ardua , quaeque difficilia , fortiflimo animo aggrediuntur: Refque publicas ti­

bi commiffas prudentiffime adminiflrant;

cum retite fatifcorum gloriam non fecum m ori, fed ita memoriae mandari vident, vt tum maxime diuturnioris illam vitae initium fumere, affirmare poffimus. Tales profecto cum plures alij Heroes in mundo fuere,tum maiores tui, R ex

S erenissim e

, in Septem- trione , antecefiorefque gloriotiffimi Reges Poloniae omnes; quorum tu exemplis inni­

xus,

xus, in muenili adhuc aetate ea didicifti, quas tibi ad Regnum , atque immortalitatem, viam ampliflimam pararent. E t Alexander hercle Seuems Imperator ita a pueritia bonis artibus, tam ciuilibus quam militaribus, di­

citur fuilfe inftitutus, vt ne diem quidem vnum tranfire fine litteris aut militari difci- plina fineret, matre fua Mammasa procu- rante , quae ei nobililfimos quofque praece­

ptores adhibuit. T u econtra, matre virilis prudentiae femina, imo

A v s t r i a c / e d o m v i

innata lapientia praedita Heroina, in pueritia orbatus, a Diuo patre tuo

S ig ism v n d o

R e­

ge , omnium Septemtrionalium fapientifli- mo , follicita cura educatus, praeceptis im­

perandi inftitutus, exemplilque rerum ab eo geftarum firmatus, non modo mitiores artes & fcientias, pro Regia tua indole, fub optimis praeceptoribus imbibifti; fed mili­

taribus quoque difciplinis, inter bellicolos mos Sarmatas, facillime afluefti: oftendifti- que, omnibus curium aetatis non elfe exfpe-

«ftandum in feftinatione virmtis.Et quidem recte: vt enim mentis, fiue ingenij, & corpo­

ris

ris munia in homine inuicem copulantur;

ita arma quas ad corpus, & litterae quas ad ingenium refemntur, in Principe coniungi debent, qui armis profecto vim a fuis repel­

lere, vlcifci miurias, inimicos profligare, lo- cios amicolque defendere, tueri lines, pro­

pagare Imperium folet: litterarum vero pras- fidio inftructus, leges lubditis tradere, xura prasfcribere , mores corrigere , ciuiumque animos quocumque lubet impellere atque incitare poteft. In his autem omnibus, cum praecipue cana prudentia fit opus, tum id­

circo eam rectiftime imperantium virtutem propriam elfe Philofophi dixemnt : quod videlicet, prae alus mortalibus, ea inftructi, quid petendum fugiendumve fit , optime cognofcere valeant; & quibus viis, tum ipfi eo pemenire, tum lubditos luos eodem per­

ducere commodiflime poflint; mhilque te­

mere atque inconfiderate in Republica age­

re , fed vnoquoque in negotio, quid rerum varietas & neceffitas, tum pacis tum belli tempore, poftulet, per fe diiudicare. Hinc tu V ladislae , Optime Maximeque Prin-

B ceps,

ceps, quamuis longo vfu fub patre tuo fa- pientiffimo Rege didiceris, tot res, tamque vanas, mente concipere-, ratione dilponere, diligentia obire, lapientia gubernare : non contentus tamen domefticadifciplma&tra- btationc negotioaim, voluifti externa: etiam prudentite modum & momenta inueftiga- re; atque eam ob caulTam, nobiliffimas E u ­ ropae gentes, fcientilTimofque bellicae rei po­

pulos auide perlultrare. N ec vano meher- cle peregrinationis fcopo. Recreat enim at- tollltque generofum animum , quotidiana illa confpecta nouitas, morum, hominum, locorum; 8c ad fimilia domi efficienda, re­

cordatis fpeciebus rerum, validiffime impel­

lit. Semperque hoc egregiis Heroibus tum ad gloriam magnificum , tum ad bene vi- uendum falutare, tum ad gerendum Impe­

rium conducibile vilum , luftrandis diuerfis Prouincus, & in multorum Regum noti­

tiam beneuolentiamque venire, & plurima- aim rerum vfu VlyJTfeam quamdam , hoc eft viuam, parare fapientiam. Inter reliquos autem adfimatat prudentite Principes, A u ­

relianum,

relianum, Vefpafianum, Titum, Traianum, atque maxime Adriahum Imperatorem, Spaitianus audtor eft, peregrinationibus im- penfiflfime deledtan folitum; adeo,

Vt

^quid­

quid in libris legiffet, id oculis coram inmeri concupifceret. Marcum quoque Tullium, eloquentia: Latina: parentem, peregrinatio­

nibus deditum, Athenis cum ellet, non tam operibus magnificis, exquifitlfque antiquo­

rum artibus dele£tatum fuiflfe aiunt, quam recordatione lummorum virorum,vbi quifi que habitare, vbi federe, vbi difputare fit lo- litus. Sic tu , V ladislae

R e x

, cum externas gentesProuinciafque peragrares,non magni­

ficas nobilium axles, non luperba Dynafta- rum palatia, nec marmorum ingentes lub- ftructiones mirabaris ; led loca fummomm olim virorum habitatione illuftrata , rebus fortiter geltis clara, bellicifque tumultibus infamata : diligenterque percundtabaris de locis ad pra: (cripta Geometrica extractis, de Vrbibus optime munitis, de arcibus inexpu­

gnabilibus, de Ducibus bellorum, de arma­

mentariis Regum , de ftrenuis militibus, de B 2 viris

viris eruditis, eorumque fcriptis, & fadtis praeclaris; quo inde tibi maiorem rerum cognitionem, regnandique fcientiam abfo- lutiffimam comparare poliis. Q uod fi vere itaque Sophocles lcripfit,Megifl;anas lapien- tum congreflfuprudenteseuadere; te,

V l a - d is la e

^{R e x}

serenissim e,

omnium pruden- tilTimum cenlemus ellc: cui nimirum conti­

git cum tot Principibus congredi, cum tot colloqui eruditis, cum tot M agnatibus con- uiuere: tot gentium, ciuitatum, familiarum, linguas , cultus, ingenia , mores, inftituta, fpe£tare: atque vna tuam vniuerfis monftra- re virtutem , indolem, ac fortitudinem il­

lam Sarmaticam, quam in iuuene adhuc ex­

timuit M ofcus, perlenfit Othomanus, ex­

pertus cft fuo malo Getes, fuo damno Su- dermanus. Itaque tanti per Germaniam, Belgium , atque Italiam vmuerfam concur- fus hominum excitabantur, cum ad Porce Aureae apertionem religiofus Romam ires, tanta; ex oppidis effufiones, tantas confalu- tationes,vt nihil aliud videre elfet, nifi fingu- lis diebus recentes ciuitatum occurfus, no-

uas

uas Principum legationes, alfiduas Optima­

tum pompas, Praefulum & populi faufbas vbique apprecationes. Idque ea vniuerlb- rum, quaqua incelleras, in te obleruantia, ac eo amore,vt vehementilfimum, fupra quam dici polfit, tui defiderium omnibus illis na­

tionibus & populis reliqueris. Q uare, cum te in patriam recepifti, omnes Sarmatae tui in te oculos conuerterunt. In te enim non modo prifcorum lllorumV la d isla o r v m &

S i g i s m v n d o r v m , huius eiufdem Reipubli- c x , vti iarn diximus, olim gloriofilfimorum R egum , imaginem impreflam intueri vide­

bantur ; fed fibi in animum inducebant, te non modo maiores tuos omnes,

8 c D iv v m

patrem tuum aequaturum, fed longo etiam intemallo vniuerfos Regni Polonix Reges fupcraturum;Vbi primum contingeret te ad ea Regni fceptra & coronas accedere, quas illi magna cum prudentia & felicitate geile- runt, & quas tibi ob virtutem fatis deftina- tas cuncti praeuiderant. Quid enim aliud ab illa tua adolefcentia religiose, innocenter fanctequc ac fapienter exacta exlpectan po-

B 3 terat?

terat ? Quid ab virili astate ifta ? cui naturi infitum atque innatum videmus, praeclara femper ac magnifica animo concipere , ar­

dua ac excelfa moliri, & in maximis rebus, primis ab annis ad haec vfque tempora ver- fari 5 omniaque fic ad laudem ac dignitatem referre, vt 8c apud tuos Polonos, & apud quafuis exteras nationes, fummae virtutis ad­

mirationem obtineres, dignufque habereris cui fceptra paterna crederentur: hsecque ip-

fa Sarmatia, patria tua, fortiffimorum ac fa- pientifhmorum hominum feraciffima,quas te genuit, quae te aluit, te fibi Regem vide­

ret ac moderatorem; gauderetque fe miferis his temporibus, Sun hac fere totius Euro­

pae calamitate, eum fibi filium genuiffe, fub cuiuslmperio ac praefidio ab omni effet peri­

culo quam tutiffima. N am cum duo fint, R ex

serenissim e

, quae claros Principes ac Imperatores faciant, fumma virtus, fumma- que felicitas: in te vtrumque abunde Polo- ni tui experti fumus; qui inuictum animi tui robur, orbi pame vniuerfo , monftrare cu­

piens , adolefcentulus fere Mofci glaciem ac

ac hiemes fregiffi, caelumque illud feuum, afperam, immite, cum virtute incolarum, exarmafti; & quae aliis ob fideram & loco­

rum inclementiam videbantur inaccefiibi- lia , tua fortitudine & conflantia fuperafli, penetralli, expugnafti: ingentemque illum Smolenfcenfis ditionis tractum Seuerien- fem, atque Czermehouienfem Prouinciam vniuerfam, fuperbo illi Mofcorum Tyran­

no eripuifti. Pan deinde animi magnitudi­

ne, & Turearum etiam potentiam , & Scy- tharum ferocitatem bello Valachico exce- pifti

5 ^Vt

illa vi£toria tua Chotimenfi, quam omnes annales , omnes pofteri loquentur, non Polonia folum feruitute fit liberata, fed omnibus Chriftianis populis fecuritas refti- tuta. Quxcumque enim natio barbarorum robore, ferocia, aut numero grauis vmquam nobis, ac Europseis omnibus fuit, quafi fato aliquo ad fupplicium condemnata tux feli­

citati tum {uccubuit; mnumeraeque fimul Mahometariorum gentes ad bellum illud coa6tse, tua virtute caftigatx, timendum ef- fePolonum inpofterum didicerunt. V t au­

tem

/

tem

t u i

maturus, Patre tuo iam fenio fa- tifcente , ea comprobares, quae illo adhuc florente adolefcentulus fortiter gefleras; de- clararefque te haud diflimilem efle tui, fed femper paramm pro patria proque Catholi­

ca religione quseuis pericula fiibire: ideo in Prufliam quoque ab eo in commilitium af- fumptus, ne aut virtus quiete languefceret, aut parum dignus Regno fuiiTe videreris,qui omnino futurus elfes Sarmatiae Imperator,

quafi priuatus fub imperio inter ciues tuos Veriabaris; non alio fane maior , mfi quod virmte inflrudtior, laboris tolerantior, atque rerum militarium peritior. E t quamuis con­

ditione fupra leges & parendi prxfcripta e f fes, attamen paruit in te femper cupiditas ra­

tioni , voluntas legibus, maieflas fuafionibus monentium : & actionum fplendore, mo­

rum nobilitate , modeftia , ac humanitate omnibus antecelluifti: omniumque tibi ci- uium amorem, tua comitate, tua virtute, ita comparafti, vt nemo tam magna de te ani­

mo conceperit, quin tu multo maiora prx- ftiteris. N ec iniuria profedto : decet enim

magnos

magnos animos & fublimem fortunam le­

nitas ; nec cadere poteffc, nifi in eos qui in­

genui fanguinis & ftirpis funt: procul ab ea Viles homines aut barbari, qui. plerumque fxuire confueuemnt, vbi licentia adeft; aut fuperbire, vbi fortunx fauor. C um itaque omnes homines deceat fe fiibmittere, & ab arrogantia fugere, fcopulo virtutum ; tum maxime Principem, qui in alto eft, & cauf- fas plures fiue occafiones fuperbix atque fa- ftus habet.

A

^{quo tu,}

R e x S

erenissim e

,

lon­

ge pofitus, nec auftems vmquam aut tetri­

cus , aut difficilis tumidufve", fed hilaris fem­

per , comis, facilis, modeftus, & omnibus benignus, fic iuflitix ftudio, qux mater om­

nium virtutum eft, aflidue flagrabas, vt om­

nium bonarum actionum norma ac regula tuis Polonis efles. In negotiis fiquidem filis, ad tuum patrocinium recurrentes, tuum ex- fpectantes iudicium , cundtos eodem iufti- tix lumine xque fpedtabas, pari librx lance omnium actiones & merita pendebas, gna­

rus fundamentum perpetua; commenda­

tionis & famx iuftitiam efle; fine qua nihil

C poteft

poteft effe laudabile. Quapropter tuas exi­

mias dotes, tuum vita: tenorem confideran- tes, facile coniectabant omnes, te olim Sar­

matiae tuae gubernacula moderaturum , te folium paternum 8c coronas virtute aflecu- turum: felicemque ac beatam Poloniam fu­

turam , cum tu illi Rex praefueris. Q uid ifte tuus Diuinus & Maieftate plenus adlpectus?

quid vultus & facies Regia? nonne omnes, qui intuebantur, ad quxque

m ax im a

^{de te}

liberanda incitare videbatur? Si Oratores ex­

ternorum Principum, Diuo patre tuo con- fpebto, fepiflime obmutefcebant, cum pro­

loquendum elfet; quid tuam Heroicam fa­

ciem barbari populi non extimefcent, cum iam in thronoPatris refidentem confpicient;

cui tu non tantum forma, fed & virtutibus perquam fimillimus exfiftis ? V t fileam inte- rim iftos humeros 8t decentilTimam proce­

ritatem ; ifta latera, virefque quibuluis ob­

eundis muneribus pares; ac totam corpo­

ris formam , ex amabili quadam venuftate pariter ac maieftate temperatam: quasique geminos vultus, Martis atque Apollinis, in

vna

vna facie fic repraefentantem, vt neque gra­

tia minuat reuerentiam, neque dignitas of­

ficia gratia:. Iftiufmodi figuram Achilli af­

finxit Hom erus, Aeneae Virgilius: talem Scipioni Africano tribuunt Hiftoriae: quam fic auguftam effe voluerunt, vt eo nihil fue­

rit amabilius; fic rurfus amabilem,

v t

nihil auguftius. Titum quoque Imperatorem, &

forma excellenti praeditum , & virtutibus Heroicis ornatum, & occulta quadam gra­

tia

caelitus d o n a t u m

, ita omnibus venerabi­

lem pariter atque amabilem fuiffe praedi­

cant,vt Orbis amor ab omnibus eftet appel­

latus. Sed hoc elogium in neminem verius quadrat, quam in te,

R ex S

^erenissime , qui commune es omnium Septemtrionalium populorum gaudium, vnicae faeculi tui deli­

ciae, fatalis Principum Chriftianomm amor.

Quis enim te vidit vm quam , qui non illico amare coeperit ? imo quem non vel auditum modo V eadislai nomen in tui cupiditatem aceendit ? Quis vel eorum qui populares au­

ras , epulis, muneribus, congiariis, fpoitula venabantur, tam gratiofus fuit vni multitu-

C 2 dini,

dini, quam tu tam multis nationibus, tam innumeris Europae gentibus, maxime au­

tem tuae Sarmatiae incolis ? N on efficacius magnes chalybem attrahit, quam tu morta­

lium omnium mentes in tui amorem rapis:

nec tam facile vicina flamma ad naphtham tranfiiolat, quam facile tu,

V l a d isla e R e x ,

in omnium ciuium tuomm pectora defcen- dis. Nullumque vmquam memoria homi­

num Principem exftitiffe credo, quem fua

patria dilexerit aut fincerius, aut ardentius:

quique inuicem fuos impenfius amarit. E t quidem iure : Angulorum Aquidem in te beneuolentiam amore compenfas, liberali- tate rependis, beneficentia retribuis: tuaque,

R ex S

^erenissime , moderatio , clementia, comitas, benignitas, pietas, adeo omnem dominatus inuidiam excludit,.vt nullus vm- quam in priuata vita tantam apud omnes gratiam fauoremque obtinuerit, quantum tu in Regno ampliflimo obtines. Obtines autem meritiflimo ; quia nullo commo­

dius philtro amor acquiritur & retinetur, quam ipfo amore, apud liberam prtefertim

v - v- gentem:

gentem : bonumque Principem decet fua omnia pofteriora habere, patrite Commoda prima & maxima ducere; & vt ea opibus fir­

ma, copiis locuples, gloria ampla, virtute ho- nefta fit, quam diligentiflime curare. N am Rex eligitur, inquit Socrates, non^vt fefe molliter eu- ret; fed njt fer iffitm,

ij

qui elegermt, bene beatefc agrnt.

Hinc Principis munera fapientes efle pu­

tant , pudicitiam non conftanter modo fer- uare, fed etiam in aliis vindicare: grauitate citra Regium fupercilium v t i; adeuntes ac fupplices, non folum comiter excipere, fed confirmare, atque ad meliorem fpem reuo- care : iuftitiam admirabili condire clemen­

tia : difceptationes dexteritate incomparabi­

li fedare: populorum & ciuium faluti ac fe- curitati confidere 5 bonifque artibus Regna inftruere: efferato? animos emollire: bene educatis ingeniis fauere; litteratos vndecum- que accerfere , eofque omni munificentia honeftare. Q uod enim animus eft corpori, quod Sol orbi terramm, hoc eft populo fuo bonus Princeps: nam

omnium fim nos,\

^{t inquit}

Seneca,

illiusevigilantia defendit, omnium otium illius

C 3 labor,

22 P E T R I P O T O C I I O R A T I O

labor , omnium delicias illius omnium ^vacatio­

nem illius occupatio.

C um te igitur,

S erenissim e

R ex

, lubditi tui videremus (auctitate, reli­

gione, confilio, prudentia, humanitate, for­

titudine , iilque omnibus virtutibus orna­

tum , quibus optimum Principem praedi­

tum elle oportet; nemini mirum videri de­

bet , quod te, quem certa fidemm decreta fceptro Polonio & folio deftinauerant, ab obitu

S i g i s m v n d i

patris tui,

o p tim i

^atque

fan&illimi Principis „vnanimi confenfu, li­

beris fuffragns, in Regem noftrum elegeri­

mus ; teque libertatis noftro vindicem, at­

que legum tutorem nuncupauerimus. Vn- de nemo quoque tam ftupidus vel inuidus reperiri poteft, qui abs te non omnia bona fperet; deque te fibi,

R ex V

^{ladislae , om­}

nia fumma non polliceatur, fi modo aut ge­

nus tuum, vnde originem ducis, aut Patrem tuum , quem in omnibus imitans, aut deni­

que te ip lu m , qui omnibus Regiis virtuti­

bus abundas, fibi propofuerit. N am quoad genus diuinamque originem tuam: etfi pul­

chrum duxifti,

R ex S

^erenissime , tot tibi tanto-

a d v l a d i s l a v m r e g e m , 23

tantorumque Regum e tua profapia virtu­

tes , veluti faces accenlas, proluxiffe; tamen non alienis veftigiis nixus, fed tuopte inge­

nio tuifque virmtibus creuifti, tuis meritis, tuis laboribus, viam tibi aperuifti ad lftud faftigium, ad quod nunc es cuectus; cum minus decorum effe putares, folis maiorum laudibus cenferi, & llluftribus auorum mo­

numentis vmbratilem gloriam venari. Pro­

liant etenim & pluris oftimantur, quo in te ipfo funt, quam quo circa te exterius verlan- tur: quia hoc propria 8t ingenita funt, illa externa 8c aliena habentur. Quantum vero ad Patrem tuum , inuidtum illum atque in­

domitum Heroem , quem imitandum tibi propofuifti; nihil penitus in ipfo defidera- tum e ft, quod in optimo effe deberet R e­

ge, fiue fcientiam rei militaris, fiue virtutem, fiue maieftatem , fiue felicitatem fpe£tare voluerimus: fufficitque vno verbo dixiffe, Vnum illum loculo hoc noftro diuinitus ex- ftitifle , in quo virtutes fimul omnes vige­

rent , quo fingulo in omnibus prodicantur.

Quantum denique ad te iplum,

R e x S e re ­

nissime,

24 P E T R I P O T O C I I O R A T I O

nissime , talem te ab incunabulis vfque prae- ftitifti, taleque Magni ac heroici animi fpe- cimen dedifti, vt in tractandis Reipublicae negotiis

S

a p i e n t i s s im i ac

P

r v d en tissim i

R

^egis nomen, non ciuium tuorum modo, fed omnium vicinorum populorum con- fenfei promerueris: bellicis vero in rebus cum omnibus omnium aetatum eximiis D ucibus, ac Imperatoribus, facile confer­

ri poffis. Siquidem te iampridem, vt &: Pa­

trem tuum , barbari formidare didicerunt:

& vt in eius fercophago titulis addita cogno­

mina,

D

^{a c ic i}

, S

c y t h ic i

, M

o s c o v it ic i

, O

^t

-

t h o m a n ic i , leguntur: fic tu fub eius aufpi- ciis arma gerens, tantum orbi oftendis vni- uerfo triumphorum, quantum tota Sarma­

tia habet hoftium aut maleuolorum. Quis enim te,

V

^ladislae

P

^{rin ceps} m a g n a n im e

,

vel bello, vel pace clarior ? quem res aduer- fx magis exercuere? quis profperis fecun­

dis minus intumuit? quis in vtraque fortuna conftantior fuit ? quis tam eximiis dotibus ditatus, vt folus poffitRempublicam in his fluctibus Interregni confilio muare, auctori-

tate

AD V L A D I S L A V M REGEM. 2f

tate munire, prudentia fouere , dignitate augere ? Nem o fane prreter te,

R e x S e re n is ­

sime

, qui ab ineunte aetate, vti diximus, in vniuerfo vitae curfu, tanti Imperij faftigio te dignum praeftitifti: & non bellicis modo, fed pacis quoque artibus , quae femper &

vbique funt vfui, excelluifti; atque ciuium tuorum amorem ns tibi conciliafti. Xua et­

enim ope recreatam videmus Poloniam,tua Virtute defenfam Lituaniam, tuis armis bar­

barorum ereptam iniunaeRulTiam,tuis con- filiis fedatam dilTidentium de Religione opi­

nionem & difcordiam , tua auctoritate re- prelfam licentioforum hominum audaciam, erectam in fpem Pruffiam, reftitutam deni­

que omnibus Sarmatici Imperij Prouinciis fecuritatem &c pacem. O fortunatam itaque te Rege Polomam noflram! 6 vere aureum hoc noftrum feculum , quo te aufpice, te auctore , te moderatore, pietas, fides, fim- plicitas, pudor, breuiter, omnis illa incor­

ruptae quondam aetatis virtutum feges re- pullulafcit, reuiuifcit, efflorefcit! O nos ter- que quaterque felices! quibus Diuino mu-

D nere

nere talis datus eft Princeps, talis R e x , qua­

lem ex omni mortalium numero ne votis quidem optare potuijfemus meliorem: tam fortunatus, vt bello nulquam fuccubuerit:

tam potens, vt nulli vicinorum non fit for­

midandus : tam mitis, vt nulli non fit ama­

bilis : tam comis, vt cuiuis ciuium pateat adi­

tus : tam benignus, vt neminem a luo ler- mone tnltem difcedere patiatur: tam mu­

nificus , vt omnes bene de patria meriti prae­

mia ab ipfo referant: tam incormptus, vt eum fibi amicum mali fperare non queant:

tam beneficus, vt optimus quifque proba­

tus illi charufque fit: tam iuftus, vt ad regi­

men 8c difciplinam fine legibus vilis eius vnius vita fufficiat : fic denique omnibus fortunas, corporis, animi bonis, vndiqua- que cumulatus, vt Numini quam homini propior elfe videatur. Atque hae funt dotes illas tuae, V

la d i s l a e

R ^ex

serenissim e

, quae teSuperis charum reddunt. Hae virtutes R e­

g is , quae tibi tam inauditum fortunae fauo- rem , quae tibi Principes Chriftianos, quae nationes populofque confines, quae morta­

les

AD V L A D I S L A V M REGEM. 2 J

les vniuerfos conciliant. Quapropter gratu­

lamur huic tantae tuse felicitati; gratulamur Reipublicae noftrae , cui t u , talis ac tantus R e x , Diuina prouidentia datus es, vt illam his tuis virtutibus facile tutam fecuramque praefiiturus fis. Gratulamur quoque nobis lpfis, hoc eft, afflictae patriae noftrae; ac prae­

cipue Podoliae, Pocutias, Vkrainae , totiuf-

q u e

Ruffiae Prouinciis, quas tu , V

l a d i s l a e

R ex

serenissim e

, paene ab interitu ad vi­

tam

reu o cafti

, viribus firmafti, auftontate muniuifti.Et vt antea abOfmaniTurcamm Tyranni impreftione , fic nunc a Tartaro­

rum mcurfu, §c Cofacomm tumultuosa li­

centia defendifti. E x quo in pofterum et­

iam animis praefentire iuuat, quantarum te rerum gloria maneat, quantis augendus fis titulis, quos olim ex impiis Mahometanis re­

laturus triumphos, quae fixurus ex immani illa barbarie fpolia, quam late Sarmatici Im- perij fines prolaturus, quam felicibus mo­

mentis publicum faeculi tui ftatum in me­

lius commutaturus. Atque hoc omine Ref- publica vniuerfa commota, hoc Prouinciae

D 2 figil-

figillatim, tanto ac tam immortali beneficio deuinttae , eumdem te Dominum & R e­

gem habere decreuerunt, quem habebant aflertorem & vindicem foae libertatis. Tibi- que omne obfequium, omnem veneratio­

nem, omnem fubmiflionem Poloni tui pol­

licemur , & debemus; fumufque parati et­

iam vitam iplam & fanguinem, vbi opus fit, pro incolumitate & dignitate tam Sacrae

M ^{aiestatis tvj}E , quam totius Rei publicae noftrae

,

^profundere

:

quandoquidem 'ipsa

na­

tur di lege 3 non minus

^fatrU

nufeimuv, tjukm parent ibus

vt inquit Vlpianus. Ceterum Deum felici­

tatis omnis auctorem , Diuofque Polonite Tutelares , comprecamur , ne quid haec promptitudo noftra, vel tuo capiti,

R e x Se­

ren issim e

, vel patriae noftra: conciliet inui- diae: fed quaecumque funt euentura, ea non nobis folum, fod & hoftibus noffcris, quoad fieri poteft, faufta feliciaque faciat; hoceft, vt victorias tuas omnes, etiam de barbaris, quam minime cruentas velit effe. Vtque in lito paterno folio fedens, annos omnium, qui ante te regnarunt,V

l a d i s l a o r v m Sigis-

MVN-

m v n d o r v m q v e

procul excedas; quo vide­

licet Sarmatae t u i , felicitatem agnofeentes tuam, tuti vndique fub tanto R eg e, & om­

ni beatitate affluentes, diutina fecuritate per- fruamur.

D I X I .

A P P R O B A T I O .

H

Aec Illuftm atque Exeelm Domini Fetri Fotocij.Fu- latinidis Brajlauienfis

,

adSerenipmum <Sr Fotentif-

fimum FrineipemV l a d i s l a v m S i g i s m v n d v m Folonk (crSwck Regem Oratio Gratulatoria, typis diuul-

gari, atque

ab omnibus

legi meretur.

Gafpar Eftrix Plebanus Antuerpienlls & Li­

brorum Cenfor.