URZĄD STATYSTYCZNY W LUBLINIE
Aktywność ekonomiczna ludności w województwie lubelskim.
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań 2011
Lublin 2014
ZESPÓŁ REDAKCYJNY
Przewodniczący Krzysztof Markowski
Członkowie: - Waldemar Dymek - Jerzy Greszta - Zofia Kurlej - Elżbieta Łoś - Andrzej Matacz - Kazimierz Tucki - Paweł Wroński
Sekretarz - Aneta Olszewska-Welman
Autor opracowania - Zofia Dymek – Lubelski Ośrodek Badań Regionalnych
Naliczanie tablic - Zofia Wadowska – Wydział Informatyki
Graficzne wykonanie map i wykresów, prace edytorskie - Zofia Dymek
Projekt okładki – Lidia Motrenko-Makuch
ISBN 978-83-7402-208-8
Publikacja dostępna na http://www.stat.gov.pl/lublin
Przy publikowaniu danych GUS prosimy o podanie źródłaPRZEDMOWA
Mam przyjemność przedstawić Państwu przygotowaną przez pracowników Urzędu Statystycznego w Lublinie publikację „Aktywność ekonomiczna ludności w województwie lubelskim NSP 2011”. Została ona przygotowana w oparciu o wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań (NSP 2011) dotyczące aktywności ekonomicznej ludno- ści zamieszkałej w województwie lubelskim. Opracowanie nasze złożone jest z trzech części:
uwag ogólnych, metodycznych, syntetycznego omówienia wyników spisu oraz aneksu tabela- rycznego.
W części pierwszej – uwagach ogólnych przedstawiono podstawę prawną, tematykę, formę oraz sposoby zbierania danych w ramach narodowego spisu powszechnego ludności i mieszkań. Z kolei w części drugiej, tj. w uwagach metodologicznych zawarte zostały definicje podstawowych pojęć obowiązujące w NSP 2011. W trzeciej części zaprezen- towane zostały najistotniejsze dane dotyczące osób aktywnych zawodowo – pracujących i bezrobotnych oraz osób biernych zawodowo. Publikacja zawiera również aneks tabelarycz- ny, gdzie dane zaprezentowane zostały m. in. w następujących układach: według płci, wieku, stanu cywilnego, wykształcenia, miejsca zamieszkania jak również w ujęciu terytorialnym według powiatów. Ponadto publikacja wzbogacona została kartogramami i wykresami.
Jestem przekonany, że opracowanie nasze wzbogaci Państwa zasób wiedzy na temat aktywności ekonomicznej ludności w województwie lubelskim. Mam również na- dzieję, że syntetyczny jego charakter zachęci Państwa do zgłębiania przedstawionych w nim zagadnień wykorzystując w tym celu dane dostępne w Urzędzie Statystycznym, a także na stronach internetowych GUS w Banku Danych Lokalnych.
Jednocześnie dziękuję wszystkim, którzy przyczynili się do przygotowania i przeprowadzenia Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań oraz opracowania jego wyników.
Dyrektor
Urzędu Statystycznego w Lublinie
dr Krzysztof Markowski
Lublin, luty 2014 r.
PREFACE
Ladies and Gentlemen, I have the pleasure to present the publication ”Economic activity of the population in lubelskie voivodship NSP 2011” elaborated by employees of the Statistical Office in Lublin. Devoted to the economic activity of the population living in the lubelskie voivodship the publication was prepared on the basis of the results of the national Census of Population and Housing (NSP 2011). The publication consists of three parts:
general notes, methodological notes, the concise description concerning the results of the Census and annex of tables.
The first part i.e. general notes comprises legal demands and conditions, subject of survey and methods of collecting statistical data in the frame of national census of popula- tion and housing. In the second part the explanation of basic definitions and notions of NSP 2011 were presented. Furthermore, the most important data concerning economically active persons- working, unemployed and economically inactive person was included. The last part of publication contains annex of tables with extensive set of statistical data covering various references e.g.: gender, age, marital status, education level, place of residence, as well as territorial units. Publication has been also enriched with maps and charts.
I am convinced that this publication will allow the statistical information users to expand their knowledge about the economic activity in the lubelskie voivodship. I also hope that the publication will encourage the Readers to explore contained within it issues by our data sources available in the Statistical Office in Lublin, at the website of the office http://www.stat.gov.pl/lublin and at the CSO Internet website in Local Data Bank.
At the same time I would like to thank all those who contributed to prepare, conduct or develop the results of the National Census of Population and Housing.
Director Statistical Office
In Lublin
Krzysztof Markowski, Ph.D.
Lublin, February 2014 r.
5
Spis treści
Str.
PRZEDMOWA ... 3
CZĘŚĆ I. UWAGI OGÓLNE ... 9
CZĘŚĆ II. METODOLOGIA SPISU LUDNOŚCI I MIESZKAŃ 2011 – wybrane aspekty ... 13
CZĘŚĆ III. WYNIKI BADAŃ - SYNTEZA ... 21
1. Aktywność ekonomiczna ludności ... 21
2. Pracujący ... 27
3. Bezrobotni ... 35
4. Bierni zawodowo ... 43
ANEKS TABELARYCZNY ... 55
Wykaz wykresów Wykres 1. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według płci i miejsca zamieszkania ... 22
Wykres 2 Ludność aktywna zawodowo według wieku i płci ... 23
Wykres 3. Współczynnik aktywności ekonomicznej według wieku i płci roku ... 24
Wykres 4. Współczynnik aktywności ekonomicznej według wieku miejsca zamieszkania ... 24
Wykres 5. Współczynnik aktywności zawodowej według poziomu wykształcenia i płci ... 25
Wykres 6. Współczynnik aktywności zawodowej według poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania ... 26
Wykres 7. Pracujący według wieku i płci ... 27
Wykres 8. Pracujący według wieku i miejsca zamieszkania ... 28
Wykres 9. Wskaźnik zatrudnienia według wieku i płci ... 29
Wykres 10. Pracujący według poziomu wykształcenia i płci ... 30
Wykres 11. Pracujący według poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania ... 30
Wykres 12. Bezrobotni według płci i wieku ... 36
Wykres 13. Bezrobotni według płci i poziomu wykształcenia ... 38
Wykres 14. Bezrobotni według poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania. ... 38
Wykres 15. Bezrobotni według okresu poszukiwania pracy ... 40
Wykres 16. Bierni zawodowo według wieku i płci ... 44
Wykres 17. Bierni zawodowo według wieku i doświadczenia zawodowego ... 46
Wykres 18. Bierni zawodowo według przyczyn bierności ... 47
6 Wykaz map
Mapa 1. Współczynnik aktywności zawodowej według powiatów ... 49
Mapa 2. Wskaźnik zatrudnienia według powiatów ... 49
Mapa 3. Wskaźnik zatrudnienia według płci i powiatów ... 50
Mapa 4. Stopa bezrobocia według powiatów ... 51
Mapa 5. Długotrwale bezrobotni według powiatów ... 51
Mapa 6. Stopa bezrobocia według płci i powiatów ... 52
Mapa 7. Bierni zawodowo według powiatów ... 53
Mapa 8. Bierni zawodowo według wybranych przyczyn bierności według powiatów ... 53
7 CONTENTS
Preface ... 3
PART I. GENERAL COMMENTS ... 9
PART II. THE METHODOLOGY OF THE 2011 CENSUS OF POPULATION AND HOUSING – selected aspects... 13
PART III. RESULTS OF SURVEYS - SYNTHESIS ... 21
1. Labour force survey ... 21
2. The employed ... 27
3. The unemployed ... 35
4. The economically inactive ... 43
TABULAR PARTY ... 55
List of charts Chart 1. Economic activity population aged 15 years and more by sex and place of residence ... 22
Chart 2. Economicalle active population by age and sex ... 23
Chart 3. Economic activity rate by age and sex ... 24
Chart 4. Economic activity rate by place of residence ... 24
Chart 5. Economic activity rate by education level and sex ... 25
Chart 6. Economic activity rate by education level and place of residence ... 26
Chart 7. Employed persons by age and sex ... 27
Chart 8. Employed persons by age and place of residence ... 28
Chart 9. Employment rate by age and sex ... 29
Chart 10. Employed persons by education level and sex ... 30
Chart 11. Employed persons by education level and place of residence ... 30
Chart 12. Unemployed persons by sex and education level ... 36
Chart 13. Unemployed persons by sex and age ... 38
Chart 14. Unemployed persons by education level and place of residence. ... 38
Chart 15. Unemployed persons by duration of job search ... 40
Chart 16. Economically inactive persons by age and sex ... 44
Chart 17. Economically inactive persons by work seniority and age ... 46
Chart 18. Economically inactive persons by reasons for inactivity ... 48
8 List of maps
Map 1. Activity rates by powiats ... 49
Map 2. Employment rate by powiats ... 49
Map 3. Employment rate by sex and powiats ... 50
Map 4. Unemployment rate by powiats ... 51
Map 5. Long-term unemployment by powiats ... 51
Map 6. Unemployment rate by sex and powiats ... 52
Map 7. Economically inactive persons by powiats ... 53
Map 8. Economically inactive persons by reasons for inactivity by powiats ... 53
9
CZĘŚĆ I. UWAGI OGÓLNE
Narodowy Spis Powszechny Ludności i Mieszkań w Polsce w 2011 roku był pierwszym spisem realizowanym od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej i przeprowadzony został na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej w okresie od 1 kwietnia do 30 czerwca 2011r. według stanu w dniu 31 marca 2011 roku, o godz. 24.00.
Tematykę spisu ludności i mieszkań w 2011 roku, zakres, formę, tryb, granice obo- wiązków statystycznych i dobrowolności udziału w badaniach określiła Ustawa z dnia 4 marca 2010 r. o narodowym spisie powszechnym ludności i mieszkań w 2011 r. (Dz. U.
z 26 marca 2010 r. nr 47, poz.277) wraz z aktami wykonawczymi do ustawy oraz Rozporzą- dzenie (WE) Parlamentu Europejskiego i Rady Nr 763/2008 z dnia 9 lipca 2008 r.
w sprawie spisów powszechnych ludności i mieszkań (Dz. U. UE. L. z dnia 13.08.2008 r.
Nr 218).
Spis ludności 2011 obejmował osoby stale zamieszkałe (zameldowane) na obszarze Polski bez względu na fakt, czy te osoby przebywały w kraju w czasie spisu czy też były za granicą oraz osoby przebywające czasowo. Spis był przeprowadzony w budynkach, miesz- kaniach, obiektach zbiorowego zakwaterowania i innych zamieszkanych pomieszczeniach niebędących mieszkaniami.
Zakres spisu obejmował następujące tematy:
1) geograficzne rozmieszczenie ludności – miejsce przebywania, miejsce zamieszkania w okresie międzyspisowym i przyczyny jego zmian;
2) demograficzną charakterystykę osób – płeć, wiek, stan cywilny (formalnoprawny i faktyczny), kraj urodzenia, obywatelstwo;
3) charakterystykę gospodarstw domowych i rodzin – wielkość i skład gospodarstw domowych i rodzin, rodziny biologiczne i zrekonstruowane, rodziny niepełne, pozycja osób w gospodarstwie domowym i rodzinie;
4) wykształcenie – poziom wykształcenia, kontynuacja nauki, rodzaj szkoły, dziedzina i kierunek kształcenia;
5) migracje wewnętrzne i zagraniczne, w tym badanie emigracji Polaków, emigracji zarobkowej, reemigracji oraz imigracji cudzoziemców do Polski;
6) dzietność kobiet;
7) narodowość i język;
8) wyznanie (przynależność do kościoła lub związku wyznaniowego);
9) niepełnosprawność prawna i biologiczna;
10) ekonomiczna charakterystyka osób, w tym:
10
bieżąca aktywność ekonomiczna: pracujący w pracy głównej i dodatkowej, bezrobotni, bierni zawodowo, charakterystyka zawodowa pracujących,
stała aktywność zawodowa dla pracujących w indywidualnym gospodarstwie rolnym,
dojazdy do pracy;
11) główne i dodatkowe źródło utrzymania osób;
12) źródła utrzymania gospodarstwa domowego, samodzielność gospodarowania i zamieszkania;
13) rodzaj zamieszkanych pomieszczeń;
14) charakterystyka mieszkań, w tym:
- mieszkania zamieszkane według rodzaju zajmowania mieszkania, własności miesz- kania, wielkości mieszkania, w tym: liczba izb z wyszczególnieniem pokoi, pomieszczeń kuchennych i innych izb oraz powierzchnia użytkowa mieszkań, wyposażenia w instalacje sanitarno-techniczne, sposób ogrzewania mieszkania;
- mieszkania niezamieszkane dodatkowo charakteryzowane według przeznaczenia oraz przyczyny niezamieszkania;
15) charakterystyka budynków z zamieszkanymi lokalami mieszkalnymi, w tym: rodzaj budynku, forma własności budynku, liczba mieszkań w budynku, rok wybudowania;
16) informacje o tytule prawnym do zajmowanego mieszkania.
Powszechny spis ludności i mieszkań 2011 został przeprowadzony metodą mieszaną, tj. poprzez pozyskiwanie danych ze źródeł administracyjnych (rejestrów i systemów informa- cyjnych) oraz zbieranie danych bezpośrednio od ludności w ramach badania reprezentacyjne- go oraz tzw. badania pełnego. Oprócz tego przeprowadzone zostały dwa pełne badania, obej- mujące osoby przebywające w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz osoby bezdomne.
Zastosowane rozwiązania miały przede wszystkim zmniejszyć koszty spisu oraz obciążenie osób objętych spisem, przy zachowaniu wysokiej jakości wyników spisu.
W ustawie o NSP 2011 przyjęte zostało założenie jak najszerszego wykorzystania systemów informacyjnych administracji publicznej, jako źródeł danych do spisu, co w konsekwencji oznaczało, że informacje przewidziane do zebrania w trakcie spisu pobrane zostały przede wszystkim z dostępnych źródeł administracyjnych, a następnie wykorzystane do przygotowania i aktualizacji wykazu adresowo-mieszkaniowego, następnie do utworzenia operatu adresowo-mieszkaniowego do losowania próby do badań reprezentacyjnych oraz jako bezpośrednie źródło danych spisowych. Dane niewystępujące w systemach informacyjnych administracji publicznej lub niespełniające wymogów jakości danych statystycznych zebrano od osób objętych spisem. Jednak w tym przypadku przewidziano zastosowanie nowoczesnych technik gromadzenia danych w celu wyeliminowania formularzy papierowych.
11
PART I. GENERAL COMMENTS
The 2011 Polish Census of Population and Housing (NSP 2011) was the first census performed since Poland's accession to the European Union and took place on the territory of the Republic of Poland in the period from 1 April to 30 June 2011 as of 31 March 2011, at 00.00.
The frames of the 2011 population and housing census subject matters, its scope, form, mode, statistical obligations limits and freedom of participation in surveys were provided for in the Act of 4 March 2010 on Polish population and housing census in 2011 (Journal of Laws of 26 March 2010, No 47, item 277) together with implementing regulations to the act and Regulation (EC) No 763/2008 of the European Parliament and of the Council of 9 July 2008 on population and housing censuses (Journal of Laws EU of 13 August 2008, No 218).
The 2011 census covered the persons living permanently (registered for permanent residency) in Poland, regardless of the fact whether these persons were staying in the country during the census or were abroad, as well as persons staying temporarily in the country The census was taken in buildings, dwellings, collective accommodation places and other housing units.
The scope of the census
included the following issues1) geographic characteristic of population: place of residence, place of residence in the period between censuses and the reasons for changing thereof;
2) demographic characteristic of persons: sex, age, marital status (legal and de facto), coun- try of birth, including the parents country of birth, citizenship;
3) households and families - the size and composition of household and family, nuclei and reconstituted families, single-parent families, family status, household status;
4) educational characteristic: educational level, the continuation of education, the type of school (educational institution), the field and direction of study;
5) internal and international migrations, including emigration of the Poles, labour-related emigration, re-emigration and immigration of foreigners to Poland;
6) fertility of women;
7) nationality and language;
8) religious denomination (a church or religious association);
9) legal and biological disability;
10) economic characteristics of persons, including:
current activity status – persons having the main and additional job, the unemployed,
persons economically inctive,, occupational characteristics of the employed
12
usual activity status in respect to persons employed on individual agricultural hold- ings;
commuting to work
11) main and additional source of livelihood of persons;
12) household sources of economic and living self-dependence;
13) the type of living quarter;
14) the characteristics of dwellings including:
occupancy status of dwellings, type of ownership, size of dwellings including:
the number of rooms (1), specifying rooms (2), kitchens and other facilities as well as usable area of dwellings, technical and sanitary system (fittings), method of heating a dwelling;
uninhabited dwellings, additionally described by their purpose and the reasons why such dwellings are uninhabited;
15) the characteristics of buildings with inhabited dwelling premises, including: the type of building, type of ownership, the number of dwellings in the building, and period of construction;
16) information on tenure status
The 2011 Population and Housing Census was taken with the use of so-called mixed method i.e. allowing for data acquisition from administrative sources (registers and infor- mation systems) as well as their collection directly from population as part of sampling survey and so-called complete survey. Additionally, two complete surveys were conducted, covering persons staying in collective living quarters as well the homeless. The purpose of such solu- tions was mostly to reduce the census costs and the level of bias with respect to persons cov- ered by the census, without affecting high quality of the census results.
The Act on the 2011 national population and housing census stipulates that the information systems of public administration shall be used as widely as possible as both the source of data for the census purposes (which as a consequence meant that information to be gathered during the census was mostly obtained from available administrative sources and then used to pre- pare and update an address and housing register followed by preparation of an address and housing frame for samples to be used in sampling survey) as well as direct source of census data. Data not included in the information systems of public administration or data ineligible in terms of the statistical data quality were collected from persons covered by the census.
In this case however, it is envisaged that modern techniques of data collection shall be used
in order to eliminate paper forms.
13
CZĘŚĆ II. METODOLOGIA SPISU LUDNOŚCI I MIESZKAŃ 2011 – wybrane aspekty
Podstawą definicji i pojęć zastosowanych w Narodowym Spisie Powszechnym Lud- ności i Mieszkań przeprowadzonym w 2011 r. są Zalecenia międzynarodowe do spisów ludności i mieszkań około 2010 roku przyjęte przez Konferencję Statystyków Europejskich w czerwcu 2006 r. (ONZ, Genewa 2006)
1. Definicje dotyczące aktywności ekonomicznej ludności opierają się na Rezolucji dotyczącej statystyki pracujących, bezrobotnych i niepełnozatrudnionych, przyjętej na XIII Międzynarodowej Konferencji Statystyków Pracy w październiku 1982 r. (z późniejszymi zmianami) i zalecane do stosowania przez Międzynarodową Organizację Pracy
2).
Wyodrębnienie pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo, czyli podstawowych kategorii ludności z punktu widzenia aktywności ekonomicznej (statusu osób na rynku pracy), jest możliwe dopiero po wcześniejszym określeniu całej zbiorowości, czyli precyzyjnym zde- finiowaniu pojęcia „ludność”. Ze względu na przepisy prawa obowiązujące w poszczególnych krajach – wyznaczające dolną granicę wieku umożliwiającą „wejście” na rynek pracy – w spisach ludności przyjęto określanie statusu na rynku pracy dla osób w wieku 15 lat i więcej.
W opracowanej publikacji wszystkie dane dotyczące aktywności ekonomicznej ludno- ści są prezentowane dla ludności faktycznie zamieszkałej (ludność faktyczna). Kategoria ta obejmuje osoby:
mieszkające stale, które w momencie spisu:
a) były obecne;
b) były nieobecne, ale ich nieobecność trwała krócej niż 3 miesiące;
c) były nieobecne przez okres dłuższy niż 3 miesiące, ale ich nieobecność wynikała z powodu: przebywania w zakładzie karnym lub śledczym; pobytu za granicą;
przebywające czasowo przez okres powyżej 3 miesięcy. Dotyczy to osób, które mieszkają na stałe w innym (są tam zameldowane na pobyt stały), natomiast w miejscu spisania przebywają czasowo z następujących powodów: nauka, praca, warunki rodzinne lub mieszkaniowe, leczenie lub rehabilitacja, przebywanie w domu opieki.
Jako czas okresowej nieobecności lub przebywania przyjęty został czas zamierzony.
1
Conference of European statisticians recommendations for the 2010 censuses of population and housing, prepared in cooperation with the Statistical Office of the European Communities (EUROSTAT), (ONZ, Genewa 2006);
http://www.unece.org/fileadmin/DAM/stats/documents/ece/ces/ge.41/2006/zip.1.e.pdf 2
Current international recommendations on labour statistics, 2000 edition (Geneva, 2000);
http://www.ilo.org/public/english/bureau/stat/download/res/ecacpop.pdf
14
Do kategorii ludności faktycznej nie są zaliczane osoby przybyłe z zagranicy na pobyt czaso- wy, tj. te, które nie posiadają stałego pobytu w Polsce (pozwolenia na osiedlenie się).
W spisie zastosowano definicje bieżącej aktywności ekonomicznej ludności, zgodnie z którą podstawą podziału ludności na pracujących, bezrobotnych i biernych zawodowo jest praca, czyli fakt wykonywania, posiadania bądź poszukiwania pracy w określonym przedziale czasu. W przypadku NSP 2011 jako okres odniesienia przyjęto tydzień od 25 do 31 marca 2011 r. Zastosowana kolejność wyodrębniania poszczególnych zbiorowości gwarantuje zaklasyfikowanie każdej osoby tylko do jednej z trzech kategorii ludności wyróżnianych z punktu widzenia statusu na rynku pracy.
Pracujący – do kategorii tej zaliczono wszystkie osoby w wieku 15 lat i więcej, które w okresie badanego tygodnia (25 – 31 marca 2011 r.):
wykonywały przez co najmniej 1 godzinę pracę przynoszącą zarobek lub dochód tzn. były zatrudnione w charakterze pracownika najemnego, pracowały we własnym (lub dzierża- wionym) gospodarstwie rolnym lub prowadziły własną działalność gospodarczą poza rolnictwem, pomagały (bez wynagrodzenia) w prowadzeniu rodzinnego gospodarstwa rolnego lub rodzinnej działalności gospodarczej poza rolnictwem,
nie wykonywały pracy (np. z powodu choroby, urlopu, przerwy w działalności zakładu, trudnych warunków atmosferycznych, strajku), ale formalnie miały pracę jako pracowni- cy najemni bądź pracujący na własny rachunek.
Zgodnie z „Zaleceniami międzynarodowymi do spisów ludności i mieszkań około 2010 roku”
(ONZ, Genewa 2006) - pomagających członków rodziny, którzy nie wykonywali pracy w badanym tygodniu zaliczono do osób niepracujących.
Bezrobotni – są to osoby w wieku 15-74 lata, które spełniły jednocześnie trzy warunki:
w okresie badanego tygodnia nie były osobami pracującymi,
aktywnie poszukiwały pracy w okresie od 1 do 31 marca, tzn. podjęły przynajmniej jedno z następujących działań aby znaleźć pracę (niezależnie od uzyskanych efektów): odpo- wiadanie na ogłoszenia, poszukiwanie pracy przez krewnych i znajomych bądź bezpo- średnio w zakładach pracy, podjęcie starań o zorganizowanie własnego miejsca pracy, zarejestrowanie się w biurze pośrednictwa pracy jako poszukujący pracy,
były gotowe (zdolne) podjąć pracę w ciągu dwóch tygodni po tygodniu badanym, tj. w okresie od 1 do 14 kwietnia.
Do bezrobotnych zaliczono także osoby, które znalazły pracę i oczekiwały na jej rozpoczęcie
w okresie 3 miesięcy oraz były gotowe tę pracę podjąć.
15
Bierni zawodowo – są to osoby w wieku 15 lat i więcej, które nie zostały zaklasyfikowane jako pracujące lub bezrobotne, tzn. osoby, które w badanym tygodniu:
nie pracowały, nie miały pracy i jej nie poszukiwały,
nie pracowały, poszukiwały pracy, ale nie były gotowe (zdolne) do jej podjęcia w ciągu dwóch tygodni po tygodniu badanym, tj. w okresie od 1 do 14 kwietnia,
nie pracowały i nie poszukiwały pracy, ponieważ miały pracę załatwioną i oczekiwały na jej rozpoczęcie w okresie: dłuższym niż 3 miesiące lub do 3 miesięcy, ale nie były gotowe tej pracy podjąć.
Aktywni zawodowo – wszystkie osoby uznane za pracujące lub bezrobotne, zgodnie z defi- nicjami podanymi powyżej.
UWAGA. W NSP 2011 charakterystyka ludności z punktu widzenia aktywności ekonomicz- nej jest możliwa jedynie w przypadku osób zamieszkujących w mieszkaniach. Osobom prze- bywającym w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz bezdomnym nie zadawano pytań dotyczących ich sytuacji na rynku pracy. W związku z tym w tablicach dotyczących aktywno- ści ekonomicznej ludności osoby te uwzględniono w rubryce „nieustalony status na rynku pracy”. Rubryka ta uwzględnia również osoby, które brały udział w spisie, ale nie udało się dla nich uzyskać informacji o statusie na rynku pracy, a także osoby, które nie wzięły udziału w spisie (np. emigranci, osoby, które zrezygnowały z udziału w spisie) i nie udało się dla nich pozyskać podstawowych informacji o ich statusie na rynku pracy na podstawie rejestrów administracyjnych.
Do podstawowych wskaźników opisujących sytuację na rynku pracy należą:
Współczynnik aktywności zawodowej – procentowy udział aktywnych zawodowo danego grupowania w ogólnej liczbie ludności danego grupowania.
Wskaźnik zatrudnienia – procentowy udział pracujących danego grupowania w ogólnej liczbie ludności danego grupowania.
Stopa bezrobocia – procentowy udział bezrobotnych danego grupowania w liczbie aktyw- nych zawodowo danego grupowania.
Uwaga. W tablicach powyższe wskaźniki zostały obliczone bez uwzględniania osób o nieusta- lonym statusie na rynku pracy.
Wszystkie zastosowane klasyfikacje i grupowania wynikają z Rozporządzenia Komisji (WE)
nr 1201/2009 z dnia 30 listopada 2009 r. w sprawie wykonania rozporządzenia (WE) nr
763/2008 Parlamentu Europejskiego i Rady w sprawie spisów powszechnych ludności
i mieszkań w zakresie specyfikacji technicznych tematów i dotyczących ich podziałów.
16
Wiek osób – określony liczbą lat ukończonych – ustalono poprzez porównanie pełnej daty urodzenia z datą przeprowadzenia spisu (tzw. dniem krytycznym, tj. 31 marca 2011 roku).
W tablicach informacje są podawane również wg ekonomicznych grup wieku:
wiek przedprodukcyjny – mężczyźni i kobiety w wieku 15-17 lat,
wiek produkcyjny – mężczyźni w wieku 18-64 lata, kobiety w wieku 18-59 lat,
wiek mobilny (18-44 lata mężczyźni i kobiety),
wiek niemobilny (45-64 lata - mężczyźni i 45-59 lat - kobiety),
poprodukcyjny – mężczyźni w wieku 65 lat i więcej oraz kobiety w wieku 60 lat i więcej.
UWAGA. W tablicach dotyczących aktywności ekonomicznej ludności, o ile nie zaznaczono inaczej, informacje dotyczą ludności w wieku 15 lat i więcej (15-74 lata w przypadku tablic dla osób bezrobotnych).
Stan cywilny
Ze względu na przepisy prawa obowiązujące w poszczególnych krajach – wyznaczające dolną granicę wieku umożliwiającego zawieranie związków małżeńskich – w spisach ludności przy- jęto określanie stanu cywilnego dla osób będących w wieku 15 lat i więcej.
Stan cywilny prawny osób – Dla każdej osoby w wieku 15 lat i więcej ustalono stan cywilny prawny według następujących kategorii:
– kawaler, panna – żonaty, zamężna – wdowiec, wdowa
– rozwiedziony, rozwiedziona.
Stan cywilny faktyczny osób został określony wtórnie: na podstawie stanu cywilnego praw- nego, charakteru związku, w jakim żyje dana osoba, tj. w oparciu o informacje dotyczące relacji z głową gospodarstwa domowego oraz wzajemnych powiązań między osobami spisa- nymi.
Ustalono następujące kategorie faktycznego stanu cywilnego:
– kawaler/panna;
– żonaty/zamężna – w świetle prawa świeckiego lub kanonicznego i pozostający w faktycznym małżeństwie. Dla pełniejszej charakterystyki sytuacji rodzinnej osoby o statusie prawnym zamężna/żonaty podzielono na:
a) pozostające w związku małżeńskim – niezależnie od tego, czy współmałżonkowie
zostali spisani razem czy też oddzielnie (np. nieobecność spowodowana była
nauką, pracą, brakiem własnego mieszkania),
17
b) niepozostające w związku małżeńskim – osoby, które decyzją jednego lub obojga małżonków nie tworzyły wspólnoty małżeńskiej, ale rozpad związku nie został usankcjonowany decyzją sądu (tzn. osoby te nie miały sądowego orzeczenia roz- wodu czy też separacji);
– partner/partnerka. Partnerów wyodrębniano w ramach tego samego gospodarstwa domowe- go – bez względu na ich stan cywilny prawny;
– wdowiec/wdowa;
– rozwiedziony/rozwiedziona – orzeczeniem sądu;
– separowany/separowana. Kategoria ta dotyczyła osób:
pozostających w separacji prawnej i nietworzących formalnych związków (partner- skich) z innymi osobami;
o stanie cywilnym prawnym żonaty/zamężna – niepozostających w związku mał- żeńskim i nietworzących formalnych związków (partnerskich) z innymi osobami.
Poziom wykształcenia jest to najwyższy ukończony cykl kształcenia w szkole lub szkolenia w innym trybie i formie, uznany zgodnie z obowiązującym systemem szkolnictwa. Podstawą zaliczenia wykształcenia do określonego poziomu było uzyskane świadectwo (dyplom) ukoń- czenia odpowiedniej szkoły: dziennej, wieczorowej, zaocznej czy eksternistycznej.
Informacje o poziomie wykształcenia pozyskiwano dla wszystkich osób w wieku 13 lat i więcej.
W publikacji zastosowano następujące grupowania poziomu wykształcenia:
Wykształcenie wyższe dotyczy osób:
ze stopniem naukowym: doktora, doktora habilitowanego, profesora,
z tytułem magistra, lekarza lub równorzędnym, uzyskanym po ukończeniu studiów drugiego stopnia (uzupełniających magisterskich) lub jednolitych studiów magisterskich,
z tytułem zawodowym: inżyniera, licencjata, dyplomowanego ekonomisty, uzyskanym po ukończeniu studiów pierwszego stopnia (licencjackich, inżynierskich);
Wykształcenie policealne dotyczy:
absolwentów kolegiów nauczycielskich i nauczycielskich kolegiów języków obcych
(z wyjątkiem organizowanych w ramach szkoły wyższej) oraz absolwentów kolegiów
pracowników służb społecznych; do tej kategorii należy zaliczyć również osoby, które
ukończyły studium nauczycielskie,
18
osób, które posiadają dyplom (świadectwo) ukończenia szkoły pomaturalnej, do której przyjęcie było uwarunkowane posiadaniem świadectwa dojrzałości (z maturą, pomaturalne),
osób, które posiadają dyplom/świadectwo ukończenia szkoły policealnej, do której przy- jęcie było uwarunkowane posiadaniem świadectwa ukończenia szkoły średniej (bez ma- tury).
Wykształcenie średnie dotyczy osób, które:
otrzymały świadectwo dojrzałości (maturę) w szkole średniej zawodowej (technikum, technikum uzupełniającym, liceum zawodowym, liceum technicznym, szkole artystycz- nej II stopnia),
otrzymały świadectwo ukończenia szkoły średniej zawodowej (technikum, technikum uzupełniającego, liceum zawodowego, liceum technicznego, szkoły artystycznej II stop- nia),
otrzymały świadectwo dojrzałości (maturę) uzyskane w liceum ogólnokształcącym lub w liceum profilowanym lub ukończyły gimnazjum przed 1932 rokiem (osoby, które ukończyły gimnazjum w latach 1932-1948 (4-letnie) sklasyfikowano w poziomie pod- stawowym),
otrzymały świadectwo ukończenia liceum ogólnokształcącego lub liceum profilowanego;
Wykształcenie zasadnicze zawodowe
dotyczy osób, które posiadają świadectwo ukończenia: szkoły zawodowej (zasadniczej szkoły zawodowej lub rolniczej, szkoły przemysłowej, gimnazjum zawodowego itp.), szkoły przysposobienia zawodowego lub rolniczego, korespondencyjnego kursu rolni- czego wyłącznie o poziomie zasadniczej szkoły zawodowej oraz szkoły mistrzów;
Wykształcenie gimnazjalne i podstawowe ukończone dotyczy osób, które:
uzyskały świadectwo ukończenia gimnazjum (gimnazja zaczęły funkcjonować w roku szkolnym 1999/2000); ponadto do tej kategorii zalicza się absolwentów specjalnych szkół przysposabiających do pracy;
posiadają świadectwo ukończenia: szkoły podstawowej (przed wojną powszechnej) nie-
zależnie od tego, ile klas liczyła (sześć, osiem, czy dawniej cztery), kursów dla pracują-
cych w zakresie szkoły podstawowej, szkoły artystycznej I stopnia, realizującej jednocze-
śnie program szkoły podstawowej;
19
Wykształcenie podstawowe nieukończone i bez wykształcenia szkolnego:
dotyczy osób, które uczą się w szkole podstawowej, uczyły się w szkole podstawowej, lecz jej nie ukończyły, bądź nigdy nie uczęszczały do szkoły.
Klasyfikacja statusu zatrudnienia
Zgodnie z Międzynarodową Klasyfikacją Statusu Zatrudnienia wyróżnia się następujące kategorie pracujących:
Pracownicy najemni:
osoby zatrudnione na podstawie stosunku pracy (umowa o pracę, umowa–zlecenie, umo- wa o dzieło, powołanie, wybór lub mianowanie) w jednostkach państwowych, spółdziel- niach, jednostkach organizacji społecznych, politycznych i związków zawodowych, w jednostkach prywatnych, również u osób fizycznych i w indywidualnych gospodar- stwach rolnych,
osoby wykonujące pracę nakładczą,
uczniów (oraz osoby przebywające na praktykach), z którymi zakłady pracy lub osoby fizyczne zawarły umowę o naukę zawodu lub przyuczenie do określonej pracy, jeżeli otrzymują wynagrodzenie,
osoby zatrudnione w rodzinnym gospodarstwie rolnym bądź rodzinnej działalności gospodarczej i jednocześnie otrzymujące za wykonywaną pracę ustalony zarobek lub dochód (niekoniecznie w formie pieniężnej) – niezależnie od związku z gospodarstwem domowym użytkownika gospodarstwa rolnego czy właściciela rodzinnej działalności gospodarczej.
W kategorii pracowników najemnych wyróżniono osoby pracujące w pełnym i niepełnym wymiarze czasu pracy:
pracownicy najemni pełnozatrudnieni – to osoby, które pracują w pełnym wymiarze godzin pracy obowiązującym w danej jednostce, na danym stanowisku pracy lub w danym zawodzie; do pracowników pełnozatrudnionych zalicza się również osoby, które zgodnie z obowiązującymi przepisami pracują w skróconym czasie pracy, osoby zatrudnione na podstawie umowy zlecenia, umowy o dzieło, wyboru lub wykonujących pracę nakład- czą jeżeli przepracowali w badanym tygodniu co najmniej 36 godzin,
pracownicy najemni niepełnozatrudnieni – to osoby, które zgodnie z zawartą umową
pracują w niepełnym wymiarze godzin pracy obowiązującym w danym zakładzie pracy,
na danym stanowisku lub w danym zawodzie.
20
Pracujący na własny rachunek – do tych osób zalicza się:
właścicieli, współwłaścicieli i dzierżawców indywidualnych gospodarstw rolnych pracu- jących w tych gospodarstwach,
członków rolniczych spółdzielni produkcyjnych,
agentów we wszystkich systemach agencji,
osoby prowadzące własną działalność gospodarczą poza rolnictwem (zarejestrowaną lub niezarejestrowaną),
osoby którym narzucono zarejestrowanie własnej działalności jako 1 – osobowy podmiot gospodarczy.
Wśród pracujących na własny rachunek wyróżnia się:
pracodawców (czyli zatrudniających przynajmniej 1 pracownika najemnego),
pracujących na własny rachunek niezatrudniających pracowników najemnych,
pomagający członkowie rodzin – osoby, które bez umownego – ustalonego wcześniej – wynagrodzenia pomagają w prowadzeniu rodzinnej działalności gospodarczej, w tym rów- nież w prowadzeniu gospodarstwa rolnego. i wykonywały tę pracę w badanym tygodniu.
Pracujących według sekcji (rodzaju działalności) opracowano na podstawie Polskiej Klasyfi- kacji Działalności 2007, a według grup zawodów na podstawie Klasyfikacji Zawodów i Spe- cjalności.
2. Jakość wyników w badaniu reprezentacyjnym
Badanie aktywności ekonomicznej w ramach NSP 2011 odbyło się metodą reprezentacyjną, stąd też tablice z danymi ze spisu uzupełnione zostały tablicami zawierającymi wskaźniki precyzji, umożliwiające użytkownikom właściwą ocenę danych. Stanowią one integralną część informacji niezbędną przy analizowaniu wyników spisu. Sposób interpretacji wskaźni- ków precyzji został szczegółowo omówiony w publikacji Ludność. Stan i struktura demogra- ficzno-społeczna. Wyniki NSP 2011 - rozdział I Metodologia spisu ludności i mieszkań 2011 – wybrane aspekty, str. 49-50.
http://www.stat.gov.pl/gus/5840_14076_PLK_HTML.htm
21
CZĘŚĆ III. UWAGI ANALITYCZNE
1. Aktywność ekonomiczna ludności
W spisie 2011 pytania dotyczące aktywności ekonomicznej skierowano do osób mają- cych 15 lat i więcej zamieszkałych w mieszkaniach, w związku z tym nie ma możliwości okre- ślenia statusu na rynku pracy osób w obiektach zbiorowego zakwaterowania oraz bezdom- nych. Poza zakresem analizy znalazły się także osoby, które co prawda podlegały badaniu, dla których nie udało się ustalić jaki mają status na rynku pracy, co w znacznej części wynikało z faktu przebywania tych osób za granicą.
Według wyników Narodowego Spisu Ludności i Mieszkań w dniu 31 marca 2011 roku w województwie lubelskim mieszkało 1842,5 tys. osób w wieku 15 lat i więcej.
Informacje dotyczące aktywności ekonomicznej uzyskano dla 1752,5 tys. osób, czyli dla 95,1% ogółu ludności w wieku 15 lat i więcej. Poza zakresem dalszej analizy znalazło się więc 90,0 tys. mieszkańców województwa lubelskiego o nieustalonym statusie na rynku pra- cy tj. 4,9% osób.
Wśród ludności o ustalonym statusie na rynku pracy najliczniejszą grupę stanowiły osoby aktywne zawodowo, których było 957,0 tys. (54,6% ogółu), w tym osoby pracujące 835,7 tys. (47,7%) i aktywnie poszukujący pracy 121,3 tys. (6,9%). Ludność aktywna zawo- dowo jest kategorią o zasadniczym znaczeniu z ekonomicznego punktu widzenia, ponieważ osoby te stanowią podażową stronę rynku pracy. Osoby bierne zawodowo stanowiły 45,4%.
Tabl. 1. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według płci i miejsca zamieszkania
3Aktywni zawodowo
Bierni zawo-
dowo
ustalo- Nie- ny sta- tus na rynku pracy
Współ- czynnik
aktyw- ności zawo- dowej
Wskaź- zatrud- nik nienia
Stopa bezro- bocia Wyszczegól-
nienie ogółem razem pracu- jący bezro- botni
w tysiącach w %
Ogółem ... 1842,5 957,0 835,7 121,3 795,5 90,0 54,6 47,7 12,7 Mężczyźni .. 884,2 523,5 457,1 66,4 318,2 42,6 62,2 54,3 12,7 Kobiety ... 958,2 433,5 378,6 54,9 477,4 47,4 47,6 41,6 12,7 Miasta... 869,3 438,4 373,7 64,7 373,9 57,0 54,0 46,0 14,8 Wieś ... 973,2 518,6 461,9 56,6 421,6 33,0 55,2 49,1 10,9
3 Przy ustalaniu wskaźników nie uwzględniono nieustalonego statusu na rynku pracy
22
Wykres 1. Aktywność ekonomiczna ludności w wieku 15 lat i więcej według płci i miejsca zamieszkania
Wśród ludności z określonym statusem aktywności ekonomicznej przeważały kobiety, które stanowiły 52,0% ogółu populacji, przy czym wśród aktywnych zawodowo, zarówno pracujących jak i bezrobotnych, przeważali mężczyźni (54,7% ogółu aktywnych zawodowo).
Kobiety dominowały natomiast w grupie biernych zawodowo (60,0%). Przewaga liczby kobiet w tej grupie wynikała przede wszystkim z faktu wcześniejszego przechodzenia kobiet na emeryturę, dłuższego przeciętnego trwania życia oraz spowodowana była sytuacją rodzin- ną, np. opieką nad dziećmi.
W miastach zamieszkiwało 46,4% ogółu osób o ustalonym statusie na rynku pracy, a na wsi 53,6%. Miejsce zamieszkania w niewielkim stopniu różnicowało status na rynku pracy poszczególnych osób. W miastach w strukturze ludności według aktywności ekono- micznej, osoby pracujące i bierne zawodowo stanowiły po 46,0% ogółu osób o ustalonym statusie na rynku pracy, a bezrobotne 8,0%, natomiast na wsi pracujących było 49,1%, bezro- botnych 6,0%, a biernych zawodowo 44,8%.
Jednym z głównych mierników charakteryzującym aktywność ekonomiczną ludności jest współczynnik aktywności zawodowej, mówiący o udziale osób aktywnych zawodowo, czyli pracujących i bezrobotnych w ludności w wieku 15 lat i więcej z określonym statusem na rynku pracy.
Wyniki Narodowego Spisu Powszechnego Ludności i Mieszkań wykazały, że w dniu 31 marca 2011 roku współczynnik aktywności zawodowej w województwie lubelskim wyniósł 54,6%, wobec 55,1% w Polsce. Mężczyźni wykazywali się wyższą aktywnością zawodową (62,2%), niż kobiety (47,6%). Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania to wyższą aktywność zawodową wykazywali mieszkańcy wsi (55,2%), niż mieszkańcy miast (54,0%).
0 100 200 300 400 500
pracujący bezrobotni bierni zawodowo 457,1
66,4
318,2 378,6
54,9
477,4 tys.
mężczyźni kobiety
0 100 200 300 400 500
pracujący bezrobotni bierni zawodowo 373,7
64,7
373,9 461,9
56,6
421,6 tys.
miasta wieś
23
Kolejną cechą, ważną z punktu widzenia sytuacji na rynku pracy, poza płcią i miej- scem zamieszkania jest wiek.
Tabl. 2. Ludność aktywna zawodowo według wieku, płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie Ogółem W wieku
15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 lat i więcej
w tys. w %
OGÓŁEM ... 957,0 100,0 10,3 28,2 24,5 23,9 11,3 1,8 Mężczyźni ... 523,5 100,0 11,3 28,7 23,6 22,3 12,3 1,9 Kobiety ... 433,5 100,0 9,0 27,7 25,7 25,8 10,0 1,8 Miasta ... 438,4 100,0 8,0 29,6 24,3 24,3 12,4 1,3 Wieś ... 518,6 100,0 12,1 27,0 24,8 23,5 10,3 2,3
Z analizy danych dotyczących struktury ludności aktywnej zawodowo według wieku wynika, że najliczniejszą grupę zarówno wśród mężczyzn (28,7%), jak i kobiet (27,7%), a także wśród mieszkańców miast (29,6%) i wsi (27,0%) stanowiły osoby w wieku od 25 do 34 lat.
Z porównania aktywnych zawodowo według płci i poszczególnych grup wieku wyni- ka, że największe różnice występowały wśród osób w grupie wieku od 45 do 54 lat, w której to kobiet aktywnych zawodowo było o 3,5 p. proc. więcej niż mężczyzn oraz w grupach wie- ku 15-25 i 55-64 lata, w których to z kolei mężczyzn było po 2,3 p. proc. więcej niż kobiet.
Wynikało to przede wszystkim z faktu wcześniejszego przechodzenia kobiet na emeryturę oraz wcześniejszej aktywizacji zawodowej mężczyzn niż kobiet.
Struktura aktywnych zawodowo mieszkańców miast i wsi różniła się przede wszyst- kim w najmłodszej grupie aktywnych zawodowo (15-25 lat), co z kolei świadczy o wcze-
100 75 50 25 0 25 50 75 100
15 - 24 lat 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 lat i więcej
osoby w tys.
Wykres 2. Ludność aktywna zawodowo według wieku i płci kobiety
mężczyźni
24
śniejszej aktywizacji zawodowej młodzieży mieszkającej na wsi, niż mieszkającej w miastach.
Z analizy danych dotyczących osób aktywnych zawodowo według wieku i współ- czynnika aktywności zawodowej wynika, że najwięcej osób aktywnych zawodowo było w grupie wieku od 35 do 44 lat (87,9% ogółu osób w tej grupie wieku o ustalonym statusie na rynku pracy) oraz wśród osób będących w wieku od 25 do 34 lat (85,1%). Najwyższy udział aktywnych zawodowo mężczyzn występował w grupie wieku od 25 do 34 lat (90,6%), zaś wśród kobiet w grupie wieku od 35 do 44 lat (85,5%).
Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania, to zarówno wśród mieszkańców miast, jak i wsi najwyższa aktywność zawodowa występowała wśród osób w wieku od 35 do 44 lat, przy czym na wsi była nieco wyższa (88,4%) niż w miastach (87,3%)
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
15 - 24
lat 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 lat i więcej w %
Wykres 3. Współczynnik aktywności ekonomicznej ludności według wieku i płci
mężczyźni kobiety
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
15 - 24
lat 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 lat i więcej w %
Wykres 4. Współczynnik aktywności ekonomicznej według wieku i miejsca zamieszkania
miasta wieś
25
Kolejną cechą pokazującą zróżnicowanie ludności aktywnej zawodowo jest poziom wykształcenia.
Tabl. 3. Ludność aktywna zawodowo według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie Ogółem
Poziom wykształcenia
*wyższe policealne
i średnie zawodowe
średnie ogólno- kształcące
zasadnicze
zawodowe gimnazjal- ne i niższe
w tys. w %
OGÓŁEM ... 957,0 100,0 25,4 27,7 11,1 25,3 10,6
Mężczyźni ... 523,5 100,0 19,2 28,1 8,9 31,0 12,8 Kobiety ... 433,5 100,0 32,8 27,2 13,7 18,3 7,9 Miasta ... 438,4 100,0 37,3 29,4 12,2 16,6 4,4 Wieś ... 518,6 100,0 15,2 26,2 10,1 32,6 15,8
* W podziale nie uwzględniono nieustalonego poziomu wykształcenia
Z danych NSP 2011 wynika, że najwięcej (27,7%) osób aktywnych zawodowo o usta- lonym statusie na rynku pracy w województwie lubelskim posiadało wykształcenie średnie zawodowe (łącznie z policealnym). Następną grupę stanowiły osoby z wykształceniem wyż- szym (25,4%) i zasadniczym zawodowym (25,3%). Wśród aktywnych zawodowo mężczyzn prawie 1/3 posiadała wykształcenie zasadnicze zawodowe, zaś wśród kobiet prawie 1/3 miała wykształcenie wyższe. Porównując poziom wykształcenia aktywnych zawodowo mieszkań- ców miast i wsi, wyraźnie widać, że mieszkańcy miast byli lepiej wykształceni niż mieszkań- cy wsi. Ponad 1/3 osób mieszkających w miastach ukończyła studia wyższe, zaś prawie 1/3 osób zamieszkałych na terenach wiejskim ukończyła zasadniczą szkołę zawodową.
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
podstawowe nieukończone i bez wykształcenia podstawowe ukończone i gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące średnie zawodowe policealne wyższe
2,5 14,0
56,8 44,9
59,8 63,6
77,7
7,7
30,8
72,3 60,0
76,4 77,3
81,8
w %
Wykres 5. Współczynnik aktywności zawodowej według poziomu wykształcenia i płci
męzczyźni kobiety
26
Według danych spisu 2011 najwyższy współczynnik aktywności zawodowej wystę- pował wśród osób posiadających wykształcenie wyższe (79,4%), następnie wśród mieszkań- ców mających wykształcenie średnie zawodowe (68,7%), policealne (67,3%) oraz zasadnicze zawodowe (66,3%).
Z analizy danych dotyczących struktury ludności aktywnej zawodowo według płci i wykształcenia wynika, że podobnie jak dla ludności ogółem w wieku 15 lat i więcej z okre- ślonym statusem na rynku, tak i w podziale na płeć, największa aktywność zawodowa wystę- powała wśród osób posiadających wykształcenie wyższe, przy czym wśród mężczyzn współ- czynnik aktywności zawodowej był wyższy (81,8%) niż wśród kobiet (77,7%).
Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania, to także osoby z wyższym wykształceniem miały najwyższy współczynnik aktywności zawodowej, przy czym wśród mieszkańców wsi był wyższy (83,7%), niż wśród mieszkańców miast (77,4%).
Zasoby ludności aktywnej zawodowo były zróżnicowane terytorialnie. Współczynnik aktywności zawodowej w województwie lubelskim ogółem wyniósł 54,6% i wahał się w poszczególnych powiatach od 51,8% do 59,4%. Oznacza to, że ponad połowa mieszkań- ców województwa była aktywna zawodowo. Najwyższe wartości odnotowano w powiecie janowskim (59,4%) i łęczyńskim (58,0%), natomiast najniższe w powiecie chełmskim (51,8%) i parczewskim (51,9%) (mapa 1. s. 49).
0,0 20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
podstawowe nieukończone i bez wykształcenia podstawowe ukończone i gimnazjalne zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące średnie zawodowe policealne wyższe
4,3
24,9
72,7 59,4
78,1 74,3
83,7
2,9 14,6
55,0 43,9
60,3 63,5
77,4
w %
Wykres 6. Współczynnik aktywności zawodowej według poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania
miasta wieś
27 2. Pracujący
Według danych NSP w dniu 31 marca 2011 roku w województwie lubelskim miało pra- cę 835,7 tys. osób tj. 47,7% ogółu osób w wieku 15 lat i więcej o ustalonym statusie na rynku pracy. Mężczyźni stanowili 54,7% ogółu pracujących, a kobiety 45,3%. Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania, to więcej wśród osób pracujących było mieszkańców wsi (55,3% ogó- łu pracujących), niż miast (44,7%).
Tabl. 4 . Pracujący według wieku, płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie Ogółem W wieku
15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 lat i więcej
w tys. w %
OGÓŁEM ... 835,7 100,0 8,0 27,5 25,6 25,0 11,9 2,1 Mężczyźni ... 457,1 100,0 9,1 28,2 24,6 23,2 12,8 2,2 Kobiety ... 378,6 100,0 6,7 26,6 26,8 27,1 10,8 2,0 Miasta ... 373,7 100,0 5,7 29,0 25,4 25,3 13,0 1,6 Wieś ... 461,9 100,0 9,8 26,3 25,8 24,6 11,0 2,5 Z analizy danych NSP dotyczących osób pracujących według wieku wynika, że najlicz- niejszą grupę stanowiły osoby w wieku od 25 do 34 lat (27,5% ogółu osób pracujących).
Porównując pracujących według poszczególnych grup wieku i płci wynika, że najwięcej męż- czyzn miało pracę w wieku od 25 do 34 lat (28,2% ogółu mężczyzn pracujących), a kobiet w wieku od 45 do 54 lat (27,1%). Największe różnice w strukturze wieku odnotowano wśród mężczyzn w wieku 15-24 lata (o 2,4 p. proc. więcej niż wśród kobiet) oraz wśród kobiet w grupie wieku 45-54 lata (o 4,0 p. proc.).
Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania, to najliczniejszą grupę zarówno wśród miesz- kańców miast (29,0% ogółu pracujących mieszkańców miast), jak i wsi (26,3%) stanowiły
0 20 40 60 80
15 - 24
lat 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 lat i więcej osoby w tys.
Wykres 7. Pracujący według wieku i płci
mężczyźni kobiety
28
osoby w wieku od 25 do 34 lat. Porównując pracujących według poszczególnych grup wieku w miastach i na wsi należy zwrócić uwagę na osoby najmłodsze wśród, których udział pracu- jących w wieku 15-24 na wsi był o ponad 4 p. proc. wyższy niż odnotowany w miastach, co świadczy o wcześniejszej aktywizacji zawodowej ludności wiejskiej. Warte podkreślenia są również różnice w strukturze pracujących zaobserwowane w dwóch najstarszych grupach wieku - większy odsetek pracujących w wieku 55-64 lata mieszkańców miast niż wsi i jedno- cześnie odwrotna sytuacja dla ostatniej, najstarszej grupy wieku 65 lat i więcej.
Według wyników spisu w województwie lubelskim w dniu 31 marca 2011 roku wskaź- nik zatrudnienia, mówiący o udziale osób pracujących w liczbie ludności w wieku 15 lat i więcej o ustalonym statusie na rynku pracy wyniósł 47,7%. Oznacza to, że mniej niż poło- wa ludności w wymienionym wieku wykonywała pracę zawodową. Mężczyźni wykazywali się wyższą aktywnością zawodową niż kobiety. Wskaźnik zatrudnienia wśród mężczyzn był o 12,7 p. proc. wyższy niż wśród kobiet. Biorąc pod uwagę miejsce zamieszkania, to wyższy wskaźnik odnotowano wśród mieszkańców wsi (49,1%) niż miast (46,0%).
Tabl. 5 . Wskaźnik zatrudnienia według wieku, płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie Ogółem W wieku
15-24 25-34 35-44 45-54 55-64 65 lat i więcej w %
OGÓŁEM ... 47,7 22,8 72,3 80,1 73,1 35,7 5,6 Mężczyźni ... 54,3 27,6 77,8 82,2 74,4 44,9 8,6 Kobiety ... 41,6 17,7 66,3 77,8 71,9 27,6 3,9 Miasta ... 46,0 16,7 71,0 77,8 69,9 33,9 4,4 Wieś ... 49,1 27,4 73,6 82,0 76,0 37,6 6,5 Z analizy danych dotyczących osób pracujących według wieku i płci wynika, że naj- wyższy wskaźnik zatrudnienia zanotowano wśród osób w grupie wieku 35-44 lata, zarówno
0 20 40 60 80
15 - 24
lat 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 lat i więcej osoby w tys.
Wykres 8. Pracujący według wieku i miejsca zamieszkania
miasta wieś
29
wśród mężczyzn (82,2%), jak i kobiet (77,8%). Najniższy wskaźnik zatrudnienia wystąpił w najstarszej grupie wieku tj. 65 lat i więcej (5,6%), co jest oczywiste, ponieważ 65 lat to dolna granica wieku dla mężczyzn, w którym wielu z nich zaczynało korzystać z uprawnień emerytalnych, a kobiety w dużej części przechodziły na emeryturę po ukończe- niu 60-go roku życia. W najmłodszej grupie wieku (15-24 lata) wskaźnik zatrudnienia męż- czyzn był o prawie 10 p. proc. wyższy niż wskaźnik zatrudnienia kobiet. Wynikało to między innymi z krótszego okresu nauki wśród mężczyzn (mężczyźni charakteryzują się niższym poziomem wykształcenia niż kobiety) i wobec tego wcześniejszym ich wejściem na rynek pracy, a także z wypełnianiem przez kobiety obowiązków rodzinnych związanych z wychowywaniem dzieci, co poza dłuższym okresem kształcenia, skutkowało późniejszą aktywizacją zawodową.
Poziom zaangażowania zawodowego ludności w znacznym stopniu zależy od poziomu posiadanego wykształcenia. Z danych NSP wynika, że najwięcej wśród pracujących było osób z wykształceniem policealnym i średnim zawodowym (27,9% ogółu pracujących), następnie z wykształceniem wyższym (26,5%) oraz zasadniczym zawodowym (25,1%) czyli wśród osób, które ukończyły szkołę dającą uprawnienia zawodowe.
Tabl. 6. Pracujący według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie Ogółem
Poziom wykształcenia
*wyższe policealne
i średnie zawodowe
średnie ogólno- kształcące
zasadnicze
zawodowe gimnazjal- ne i niższe
w tys. w %
OGÓŁEM ... 835,7 100,0 26,5 27,9 10,3 25,1 10,0
Mężczyźni ... 457,1 100,0 20,3 28,4 8,3 30,9 12,1 Kobiety ... 378,6 100,0 34,1 27,3 12,8 18,1 7,6 Miasta ... 373,7 100,0 40,1 29,7 11,3 15,5 3,3 Wieś ... 461,9 100,0 15,5 26,5 9,6 32,9 15,5
* W podziale nie uwzględniono nieustalonego poziomu wykształcenia 0,0
20,0 40,0 60,0 80,0 100,0
15 - 24
lat 25 - 29 30 - 34 35 - 39 40 - 44 45 - 49 50 - 54 55 - 59 60 - 64 65 lat i więcej w %
Wykres 9. Wskaźnik zatrudnienia według wieku i płci
mężczyźni kobiety
30
Z analizy struktury pracujących według wykształcenia i płci wynika, że pracujące kobiety były lepiej wykształcone niż mężczyźni. Najwięcej pracujących mężczyzn miało wykształcenie zasadnicze zawodowe (30,9% ogółu pracujących mężczyzn) oraz policealne i średnie zawodowo (28,4%). Pracujące kobiety, natomiast najczęściej posiadały wykształce- nie wyższe (34,1% ogółu pracujących kobiet) oraz policealne i średnie zawodowe (27,3%).
Wykształcenie co najmniej średnie posiadało 74,2% pracujących kobiet wobec 56,9% pracu- jących mężczyzn.
* W podziale nie uwzględniono nieustalonego poziomu wykształcenia
Z danych NSP wynika, że struktura pracujących mieszkańców miast i pracujących mieszkańców wsi według poziomu wykształcenia różniła się w sposób zasadniczy, na nieko- rzyść mieszkańców wsi. Podczas, gdy 81,1% mieszkańców miast legitymowało się wykształ- ceniem co najmniej średnim, to wśród pracujących mieszkańców wsi odsetek ten wyniósł 51,5%. Udział osób pracujących z wykształceniem wyższym w miastach był wyższy o 24,7 p.
proc. niż na wsi, zaś z wykształceniem zasadniczym zawodowym był wyższy o 17,4 p. proc.
na wsi niż w miastach.
*W podziale nie uwzględniono nieustalonego poziomu wykształcenia
0 50 100 150
gimnazjalne i niższe zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe
28,8
68,4 48,6
103,4
129,1
55,1
141,3 37,9
129,9 92,6
osoby w tys.
Wykres 10. Pracujący według poziomu wykształcenia i płci
*mężczyźni kobiety
0 50 100 150 200
gimnazjalne i niższe zasadnicze zawodowe średnie ogólnokształcące policealne i średnie zawodowe wyższe
71,7
151,9 44,3
122,3 71,6
12,2
57,8 42,2
111,0
150,1
osoby w tys.
Wykres 11. Pracujący według poziomu wykształcenia i miejsca zamieszkania
*miasta wieś
31
Z powyższych danych wynika, że poziom wykształcenia jest jednym z głównych czyn- ników decydujących o pozycji osób na rynku pracy. Osobom, które ukończyły szkoły dające uprawnienia zawodowe, czyli posiadają konkretne kwalifikacje zawodowe łatwiej jest znaleźć miejsce pracy niż osobom, które maja ukończone liceum ogólnokształcące, gimnazjum, czy też szkołę podstawową i nie mają żadnych kwalifikacji zawodowych.
Tabl. 7. Wskaźnik zatrudnienia według poziomu wykształcenia, płci i miejsca zamieszkania
Wyszczególnienie Ogółem
Poziom wykształcenia
*wyższe policealne
i średnie zawodowe
średnie ogólno- kształcące
zasadnicze
zawodowe gimnazjalne i niższe w %
OGÓŁEM ... 47,7 72,5 60,3 41,2 57,5 17,3
Mężczyźni ... 54,3 75,3 67,6 48,9 62,9 24,6 Kobiety ... 41,6 70,6 53,1 36,6 48,9 11,1 Miasta ... 46,0 70,9 52,4 34,7 43,7 9,1 Wieś ... 49,1 75,8 69,9 50,0 65,3 20,5
*W podziale nie uwzględniono nieustalonego poziomu wykształcenia
