R O C Z N IK I G L E B O Z N A W C Z E T. X X X I I I , N R 1/2, W A R S Z A W A 1982
MARIA ZIĘTECKA
PRÓBA OCENY STANU ZAOPATRZENIA PSZENICY OZIMEJ W SKŁADNIKI POKARMOWE
NA PODSTAWIE ANALIZY MATERIAŁU ROŚLINNEGO 1
CZĘSC I. ZAWARTOŚĆ N, P, K, Ca i Mg W CZĘŚCIACH WSKAŹNIKOWYCH KILKU ODMIAN PSZENICY OZIMEJ
In sty tu t Chemii Rolniczej, Gleboznawstwa i Mikrobiologii AR we W rocławiu
WSTĘP
W celu określenia potrzeb nawozowych roślin uprawnych wykorzy stywana jest coraz częściej, obok analizy gleby i jako jej uzupełnienie, analiza m ateriału roślinnego [1, 3, 4, 7, 8, 10, 13, 14, 16]. W szczegól ności znalazła ona zastosowanie dla kultur w ieloletnich i roślin w arzyw nych, natomiast w m niejszym stopniu — dla jednorocznych upraw po towych.
Przydatność m etody analizy m ateriału roślinnego do celów diagno stycznych opiera się na założeniu, że wzrost i plon roślin zależą od za wartości danego składnika w roślinie [12]. Zagadnienie jest jednak zło żone, gdyż stężenie składników m ineralnych zmienia się w okresie w e getacyjnym rośliny oraz w zależności od warunków klim atycznych i gle bow ych [2, 9, 12, 14], nawożenia [2, 5, 9, 10, 12, 15, 19], właściw ości odmianowych [9, 12] i innych.
Znajomość w pływ u poszczególnych czynników na kształtowanie się zawartości składników m ineralnych w roślinach warunkuje prawidłową interpretację i skuteczność wykorzystania m etody analizy m ateriału roślinnego do celów diagnostycznych.
Istnieje w literaturze w iele propozycji dotyczących wyboru do ba dań odpowiednich części w określonych fazach rozwojowych różnych gatunków roślin [1, 3, 4, 8, 12, 13]. Zagadnieniem tym zajmowała się w szczególności С e r l i n g [7, 8] opracowując szereg wskazówek m eto dycznych.
1 Praca wykonana została w koordynacji IUNG w ramach tematu węzłowego
Dla roślin zbożowych zalecane jest na ogół [1, 12, 14] badanie ca łych części nadziemnych przy wysokości roślin 20 do 40 cm, tj. do po czątków strzelania w źdźbło, co odpowiada czwartemu do siódmego sta dium rozwojowego według Feekesa (cyt. za [1]). Niektórzy autorzy wskazują także na przydatność do celów diagnostycznych analizy roślin w fazie kłoszenia lub kwitnienia [4, 12, 171. Zdaniem V i e l e m e y e r a i in. [2 1] w późniejszych okresach rozwojowych roślin zbożowych tw o rzące się wówczas, a więc najmłodsze liście odznaczają się małą zmien nością (pewna stabilność) zawartości składników mineralnych. Stąd też w fazie kwitnienia zaleca się pobieranie do analizy liści górnych.
Do oceny zawartości składników mineralnych w poszczególnych częściach i fazach rozwojowych różnych gatunków roślin, w tym zbo żowych, N e u b e r t i in. zaproponowali odpowiednie wartości gra niczne [17].
Metoda analizy materiału roślinnego stosowana jest w praktyce rol niczej w Czechosłowacji i NRD, głównie w celu określania wielkości pogłównej (uzupełniającej) dawki azotu dla zbóż ozimych. W Czecho słowacji B a i e r [1, 2, 3] w oparciu o wieloletnie doświadczenia zapro ponował do tego celu badanie zbóż ozimych w początkach tworzenia się VI listka, tj. w czwartym stadium według Feekesa. Jako kryterium oceny wyników przyjął on [3] wartość graniczną zawartości w roślinach fosforu oraz wielkość stosunku m iędzy składnikami — N/P, 100 K/N, 100 Ca/P, 100 Mg/P. W NRD za optym alny termin analizy zbóż ozimych uznano [13, 14, 16] fazę I kolanka (tadium 6 ~ 7 według Feekesa), a do oceny potrzeb nawożenia opracowano [13] wartości graniczne zawartości azotu w roślinach.
Celem niniejszej pracy było stwierdzenie, czy badane odmiany psze nicy ozimej, uprawiane w jednakowych warunkach, różnią się zawar tością składników mineralnych w częściach wskaźnikowych oraz czy i w jakim stopniu ewentualne różnice wpływ ają na ocenę tej zawartości.
WARUNKI PROWADZENIA DOŚWIADCZEŃ I METODYKA BADAŃ
Badania wykonano w latach 1976-1978 w oparciu o polowe doświad czenia odmianowe prowadzone w Wojewódzkim Ośrodku Postępu Rolni czego w Łosiowie w województwie opolskim 2. Gleby tych pól doświad czalnych odznaczają się odczynem obojętnym bądź zasadowym, w yso ką zawartością przyswajalnych dla roślin form fosforu, wysoką i śred nią potasu oraz niską zawartością magnezu (tab. 1).
Przedplonami pszenicy były rośliny m otylkowe. Pszenica przypadała każdorazowo w czwartym roku po oborniku. Nawożenie fosforem i
po-* Kierow nictw u i Pracownikom Działu Agrotechnicznego WOPR w Łosiowie dziękuję za udostępnienie mi doświadczeń do przeprow adzenia badań.
Odżywianie pszenicy a analiza jej roślin 155
T с, b o 1 a 1 O gólna c h a r a k t e r y s t y k a g le b p ó l d o św ia d c z a ln y c h
G e n eral c h a r a c t e r i s t i c c o f s o i l s o f th e e x p e r im e n ta l f i e l d s
W ła śc iw o śc i Rok - Y ear
P r o p e r t i e s 1976 1977 Typ g le b y S o i l ty p e c ra rn rs s i e s t a r.d e g ra - do-.vena d e g ra d e d b la c k e a r t h b r u n a tn a brown s o i l p E S u d o b ieliccw a l e e s i v è o e i l R odzaj g le b y S o i l k in d 5.1c я* y s i x ' : p y ł i l a e t y
ciayc-y s i l t medium e i l t y loamg l i n a ś r e d n i a p y l a s t a Kompleifp p r z y d a tn o ś c i
r o l n i c z e j
Complex o f th e a g r i c u l t u r a l* u jc f u ln e o a
p szen n y d o b ry
g::c*. «/.•ec.tla’.'.d c . p~zonny w adliw y d e f o c tlv o w h e a tla u d Co pszen n y d obry good w'h e a tla n d с . C z ę ś c i s p ła w ia Inc, % S i l t and c lt\y p a r t i e l sz t % AS 37 I ł k o l o i d a l n y SS C o l l o i d a l c l a y , % 9 12 8 pH /ЕСЭ/ 7 , 3 7 ,7 7 ,0 С o r g a n icz 'c y , % Or g a i;ic C, £ 0 ,8 6 0 ,9 0 0 ,7 5 IT o g ć łe a , % ü - t o t a l j TS 0 ,0 3 5 0 , 0 3 5 0 ,0 8 4 S to s u n e k C:H СjN r a t i o 9,05*1 9 , 4 7 : 1 /,9 3 :1
Po0 t s?e~ E.piara-R iehraa, “ * Ui£/100 с g le b y P90 - a i ć e i 1 E - jz sr-R ie h a , ns/'IGO с; o f зо11 2 3 ,0 2 1, 6 2 3 ,0 KpO V7g Zęnorp.-Riehiaą, j - зад/400 & g le b y ; К«Э a f t e r Egner-Ftlehm , j * тг;/100 g o f c o i l 2 6 ,6 14,1 1 8 ,4 j Kg S c h a ch t echo be la , j ff.fi/100 g g le b y ś ?<Tg e f t e r S c h a c h ts c h a b e l, j Eg/100 g o f s o i l L . . _ ... 5 ,4 i 5c 3 I 5 ,1
tasem stosowano w poszczególnych latach na zbliżonym poziomie (80-90 kg P20 5/ha i 100-120 kg K20/ha) jesienią pod orkę siewną. Na wożenie azotem stosowano wyłącznie pogłównie w dwu dawkach: w okresie wiosennego ruszenia wegetacji wysiano 40 (1976 r.) lub 60 kg N na hektar (w 1977 i 1978 r.) oraz po upływ ie około 6 tygodni dano 20 (1976 i 1978) lub 40 kg N na hektar (1977).
W okresie od siew u pszenicy do terminu ostatniego pobrania próbek najbardziej sprzyjającym wegetacji roślin przebiegiem pogody odzna czał się rok 1978. W roku 1977 obfite opady śniegu w kw ietniu w strzy m ały okresowo wzrost roślin, a w 1976 r. panująca na przełomie zimy i w iosny długotrwała susza spowodowała opóźnienie w egetacji roślin o około 2 tygodnie. Stan roślin po zimie był w roku 1976 zły, natomiast w pozostałych latach dobry.
Próbki materiału roślinnego pobierano każdorazowo z czterech po wtórzeń doświadczenia w fazach VI listka i I kolanka jako całe części nadziemne, a w fazie kwitnienia — 3 liście górne. Wysokość roślin
T a b e l a 2
Term iny p o b ie r a n ia p ró b e k m a t e r i a ł u r o ś l i n n o e o P l a n t m a t e r i a l s am p lin g d a te o
F a f a rozw ojow a - Gr owth phcGo
Rok VI l i s t e к - 6 th l e a f I k o lan k o - 1 s t node k w itn ie n ief lo w e rin g Y ear d a ta p o b ra n ia
sam o lin g d s to w ysokość r o ś l i n w с?д h e ig h t o f p l a n t s , cm d a t a p o b ra n ia sam pling: d a te w ysokość r o ś l i n w cm h e i g h t o f p l a n t e , cm d a ta p o b r a n ia sam p lin g d a te
1976 5 .7 13 - 25 18.V 25 - 35 21 .V I
1977 7 .1 7 20 - 25 20 . IV 2 3 - 3 0 17.V I
1978 5.V 22 - 31 13.V 35 » 45 1 9 .VI
poszczególnych odmian w okresie pobierania próbek była niejednakowa (tab. 2).
W materiale roślinnym po m ineralizacji na mokro oznaczono za wartość składników mineralnych ogólnie przyjętym i metodami. W yniki analiz opracowano statystycznie za pomocą analizy wariancji. Istotność różnic odmianowych oceniono testem T u k e y a [18].
WYNIKI BADAŃ
Z a w a r t o ś ć N, P, K, Ca i Mg. Procentowa zawartość składników m ineralnych w pszenicy uległa typowem u zmniejszaniu w czasie wzro stu roślin. Największem u rozcieńczeniu w fazie I kolanka w stosunku do fazy VI listka uległ azot, następnie potas i fosfor. Stosunkowo naj mniej obniżyła się zawartość magnezu i wapnia (tab. 3-7).
T a b e l a 3
ość -jf o s ę ć c ia c h w sfcetrikow ych /w 3 fa z a c h rozw ojow yoh/ i i i o ’<t>î.rych odiRlan p s z e n ic y o slro ej - % U w в*œ.
K lt.ro#-'n c o n te n t i n i n d i c a t o r y p o r t a o f p l a n t s /1 л 3 grow th p h a s e s / o f now« w i n t e r w heat v a r i e t i e s , i n p e r c e r.t o f Ï? In d » n . i Odmiany V a rie t i e s F a s a VI l i s t k a
6 tn l e a f phase F a z a I k o la n k a 1 s t node p hase F a z a k w itn ie n ia F lo w e rin g phase
1976 1977 1978 ś r e d n io mean fo r 1S76- -19 7 8 1976 1977 1973 moan f o r ś r e d n io 1976- -1 9 7 8 1976 1977 1978 mean fox ś r e d n io 1976- -1 9 7 8 Dana 5 ,0 0 4 ,7 3 4 ,7 0 4 .8 0 3,11 3 ,4 2 3 ,4 6 3 ,3 3 4 ,0 4 3 ,4 8 3 ,0 9 3 ,5 4 G rana 5 ,3 3 4 ,3 5 5 ,0 0 4 ,8 9 2 ,9 2 2 ,9 4 3 ,6 4 3 ,1 7 4 ,0 8 3 ,4 1 3 ,5 4 3 ,6 7 J a n a 5,01 4 ,3 7 4 ,6 5 4 ,6 8 3 ,1 0 3 ,5 4 3 ,7 5 3 ,4 6 3.9 8 3 ,2 7 2 ,9 8 3 ,4 1 Lana 5 ,0 5 3 ,9 8 4 ,5 2 4 ,5 2 3 ,2 0 3 ,2 4 3 ,6 4 3 ,3 5 4,31 3 ,3 2 3 ,4 0 3 ,6 8 Malwa 4 ,6 0 4 ,1 8 4 ,5 9 4 ,4 6 3 ,0 7 3 ,0 6 3 t 6 l 3 ,2 5 4 ,1 9 2 ,9 1 3 ,2 0 3 ,4 3 M iro -nowska 5 ,3 7 4 ,5 7 4 ,1 6 4 ,7 0 3 ,1 5 3 ,2 2 3 ,5 0 3 ,2 9 3 ,6 8 2 ,6 7 3 ,1 3 3 ,1 6 Tp LSD 0 ,4 0 0 ,4 3 0 ,4 7 0 ,2 2 n . i . n . s . 0 ,4 3 n . i .n . s . 0 ,2 1 0 ,1 8 0 ,3 0 0 ,2 9 0 ,1 3
Odżywianie pszenicy a analiza jej roślin i57
Z aw a rto ść f o s f o r u w c z ę ś c i a c h w skaźnikow ych /w 3 f a s a c h rozw ojow ych/ n id k tó r y c h odmian pazenic-y ozim oj - % P w s .m .
P h o sp h o ru s c o n te n t i n i n d i c a t o r y p a r t s o f p l a n t s / i n 3 grow th p h a s e s / o f some w in te r w heat v a r i e t i e s i n р эг c e n t o f P i n d.m . Odmiany V a r ie t i e s P a s a VI l i s t k a
6 t h l e a f phase F a z a I k o la n k a 1 s t node phase F a z a k w itn ie n ia P łow er i n g phase
1976 1977 1Э73 ma an f o r ś r e d n io 1976- -1978 1976 1977 1973 ce an fo ra re d n io 1976--1970 15 76 1977 1978 mean f o r ś r e d n io 1576- “ 1978 Dana 0,61 0 ,6 2 0 ,6 7 0 ,6 3 0 ,4 4 0 ,4 6 0 ,6 0 0 ,5 0 0 ,6 8 0 ,3 5 0 ,3 6 0 ,4 6 G rana 0 ,5 0 0 ,5 6 0 ,6 ? 0 ,6 0 0 ,4 2 0 ,4 0 0*59 0 ,4 7 0 ,5 2 0 ,3 4 0 ,3 6 0 t 40 J a n a 0 ,5 9 0 ,5 3 0 ,6 ? 0 ,6 1 0 ,4 7 0 ,4 7 0 ,6 4 0 ,5 3 0,<3 0 ,3 3 0 ,3 2 0 ,3 3 Luna 0 ,5 7 0 ,5 6 0 ,7 0 0 ,6 2 0 ,4 S 0 ,4 2 0 ,6 2 0 ,5 0 0 ,4 7 0 ,3 5 0 ,3 4 0 ,3 9 Malwa 0 ,5 9 0 ,5 7 0 ,6 3 0 ,6 1 0 ,4 5 0 ,4 3 0 ,6 4 0 ,5 1 0 ,5 0 O r*-.o 0 ,3 4 0 ,3 8 K lr o -noweka 0 ,6 1 0 C59 0 ,6 4 0 ,6 1 0 ,4 3 0 ,4 2 0 ,6 2 0 ,5 0 0 ,5 0 0 ,3 4 0 ,3 4 0 ,3 9 Tp LSD n . i .n . s . o o 0 ,0 5 0 ,0 2 0,C4 0,C 6 0 ,0 4 0 ,0 2 0 ,0 4 0 ,0 2 0 ,0 3 0 ,0 2 T a b e l a 5
Z a w arto ść p o ta s u w c z ę ś c i a c h w skaźnikow ych /w 3 fa z a c h rozw o jo w y ch / n i e k t ó r y c h odm ian p s z e n ic y o z im e j - % К w s . a .
P o ta s siu m c o n te n t i n i n d i c a t o r y p a r t s o f p l a n t s / i n 3 grow th p h a s e s / o f some w in te r w heat v a r i e t i e s , i n p e r c e n t o f К i n d.m .
Fa z a VI l i s t k a
6 th l e a f phase F a z a I k o la n k a 1 s t node phaee F a z a k w itn ie n ia F lo w e rin g phase Odmiany V a rie t i e s 1976 1977 1973 mean f o r ś r e d n io 1976- -1978 1976 1977 1978 mean f o r ś r e d n io 1976- -1 9 7 8 1976 1977 1978 mean fo r ś r e d n io 1976- -1973 Dana 6 ,1 2 4 ,2 4 5*12 5 ,1 6 3 ,9 4 3 ,5 2 4 ,9 7 4 ,1 4 2 ,9 9 2 ,0 0 2 ,3 2 2 ,6 0 G rana 6 ,2 2 4 ,2 0 5 ,7 4 5 ,3 9 3 ,8 6 3 ,2 9 4 ,9 4 4 ,0 3 3 .2 0 2 ,1 5 3 ,1 2 2 ,8 2 J a n a 6 ,0 8 3 ,9 4 5 ,3 4 5 ,1 2 4 ,1 0 3 ,1 7 5 ,0 6 4 ,1 1 2 ,96 1 ,7 2 2 ,4 3 2 ,3 7 Łuna 5 ,5 9 4*22 5 ,6 0 5 ,1 4 4 ,4 0 3 ,2 7 4 ,9 3 4 ,2 0 3,1 2 2 ,1 2 3 ,1 7 2 ,8 0 Malwa 5 ,0 2 4 ,1 5 5 ,3 0 4 ,8 5 3 ,9 2 3 ,4 5 5 ,1 4 4 ,1 7 2 ,8 7 2,26 2,5 1 2 ,5 5 M iro -nowaka 5 ,2 5 3 ,7 2 4 ,7 4 4 ,5 7 4 ,0 9 2 ,8 6 4 ,5 7 3 ,8 3 3 ,1 3 2 ,0 4 2 ,8 2 2 ,6 6 3 d 0 ,4 5 0 ,4 3 0 ,4 4 0 ,2 2 0-41 0 ,3 1 0 ,4 6 0 ,2 0 0 ,2 8 0 ,2 6 0 ,2 3 0 ,1 3
Dla liści górnych pszenicy w fazie kwitnienia charakterystyczne jest gromadzenie znacznych ilości magnezu i wapnia (tab. 6, 7).
Procentowa zawartość poszczególnych makroskładników (N, P, K, Ca, Mg) wahała się w badanych fazach rozwojowych pszenicy w sze rokich granicach dla różnych odmian i lat (tab. 3-7).
Stwierdzono istotne zróżnicowanie w zależności od odmiany średnich z 3 lat zawartości wszystkich badanych składników w kolejnych fazach rozwojowych pszenicy. Istotne zróżnicowanie odmianowe zawartości
ba-Z:.v?ar~ c £ 6 77apnia v? c z ę ś c i a c h w okaźnikow ych /w 3 f a s a c h rozw o jo w y ch / n ie k t ó r y c h odmian p s z e n ic y ozime;] - % Ca w s em*
C a l c iu u co nte-i't i n i n d i c a t o r y p a r t s o f p l a n t s / i n 3 gro w th p h a s e s / o f ccäs w in te r w heat v a r i e ; i e o , i n p e r c e n t o f Ca i n d .ra. Odmiany V a r ie t i e s FCiZd 6 th I r n l i a tk a
i i 2 phase F a ? a I k o la n k a 1s t nodû phacs I F a z a k w itn ie n ia F lo v ,c rin,3 phase i97S 1977 1973 ne ел fir ś r e d n io 1976- -',0 7 3 1976 1977 197S ś r e d n i o œ an f o r 1976- -1973 1976 1977 1973 clś r e d n io i a n -ОГ 1976- - '9 7 0 Dana 0 ,4 4 0 ,6 1 0 ,5 0 0 ,5 1 Oj 38 0 ,3 3 0 ,4 8 0 ,3 9 0 ,8 8 0 ,5 2 0 ,5 5 0 ,6 5 Grana 0 ,5 1 0 ,5 9 0 ,5 5 0 ,5 5 0 ,4 0 0 S 52 0 ,5 7 0 ,4 9 1 ,1 6 0 ,7 0 0 ,7 5 0 ,0 7 J a n a 0 ,5 3 0 ,5 ', 0;O2 0 ,5 9 0 ,4 5 Of, 50 0 ,5 7 0 ,5 3 0 ,9 2 0 ,5 6 0 ,5 9 0 ,6 9 Luna 0 ,6 5 0 ,6 0 0 ,5 9 0 ,б 1 0 ,5 3 0 ,4 8 0 ,6 2 0 ,5 4 1 ,1 2 0 ,7 3 0 ,3 4 0 ,9 1 Malwa 0 ,5 5 o ,6 a Oj 53 0 ,5 3 0 ,4 9 0 ,6 2 0 ÿ6C 0 ,5 7 1,01 0 ,7 9 0 ,3 1 0 ,3 7 M iro -nowska 0 ,6 4 0 ,6 3 0 ,5 9 ! I 0 ,6 3 I 0 ,4 4 ! 0 ,5 6 j 0 ,6 0 0 , r 3 ! I : 0 ,9 6 I 0 ,7 0 0*93 0,GB łId 0 ,0 9 n # i . n.CJo n » i » n . e . 0 ,0 6 0 ,0 5 0 , VI ° * 12 i I I i ."i „05 j i ! j ; 0 ,1 3 0 ,1 0 1 0 ,1 2 ! 0 ,0 6 L... T a b e l a 7
Z a ifa rto ść E-agriôïu w c z ę ś c i a c h w skaźnikow ych /w 3 fa z a c h ro zw o jo w y ch / n i e k t ó r y c h odmian p a s e n ic y o z t x c j Kg w в 4п» Magnesium c o n te n t i n i n d i c a t o r y p a r t o o f p l a n t s / i n 3 grow th p h a a e c / o f воде w i n t e r w heat v e r i 6 t i û 3 , i n р ы c e n t o f Mg i n d*m. — Odmiany V a rie t i e s F a z a VI l i s t k a
6 th l e a f p hase ??>ка I k o la n k a 1в« node phes»
F a z a Ib ri.in ie u ia F lo w e rin g pliaee 1976 1977 1973 ыэап fo r ś r e d n i o 1976- -1973 1976 1977 1978 n e an ś r a d n io fo x 1976- -1 9 7 3 1976 1977 1973 mean fo r ś r e d n io 1976- -1 9 7 8 Dana 0 ,1 б 0 ,1 4 0,1 1 0 ,1 3 0 ,1 1 !II 0 , 1 2 0 ,1 0 0 ,1 1 0 ,4 2 o CJ 0 ,2 0 0 ,2 8 G rana 0 ,1 4 0 ,1 1 0 ,1 2 0 ,1 2 0 ,1 0 i 0 ,1 0 0 ,1 2 0 ,1 0 0 ,3 4 0 ,2 4 0 ,2 2 0 ,2 6 J a n a 0 ,1 4 Oj 12 0 ,1 2 0 ,1 3 0 ,1 1 0 , 1 2 0 .1 1 0 ,1 1 0 ,21 0 ,2 1 0 ,2 4 0 ,2 2 Luna 0 ,2 4 0 ,1 0 0 ,1 3 0 ,1 5 o Pi i !! o , i i 0 V12 0 ;11 Oj 22 0 ,1 4 0 ,2 3 0 ,2 0 Malwa 0 ,1 3 0 ,1 1 0 ,1 2 0 ,1 3 0 ,0 9 0 ,1 0 0 ,1 0 0 y10 0 ,1 5 0>25 0 ,1 8 0 ,1 9 M irc -nowoka 0 ,1 6 0 ,1 0 0 ,1 0 0 ,1 1 0 5 09 0 S05 0 , 0 3 0 ,0 9 0 , 1 2 0 , 1 4 0 ,1 4 0 ,1 3 Tp LSD 0 ,0 4 0 , 0 2 n . i „11.8. 0 ,0 2 n . i . n . a . n . i ,ПеБ, i 0 , 0 3 j 0 , 0 1 0 ,0 5 0 ,0 3 0 , 0 2 ! j. . . . 0 ,0 2
danych maksoskładników w ystąpiło także w przeważającej większości przypadków w poszczególnych latach (tab. 3-7). Mimo tych udowodnio nych różnic odmianowych trudno jest wskazać odmianę bądź grupę od mian, która odznaczałaby się stale istotnie najwyższą lub najniższą za wartością poszczególnych składników. Można jedynie stwierdzić powta rzającą się w stosunku do innych odmian najniższą zawartość wapnia u odmiany Dana (tab. 6) i najniższą zawartość magnezu u odmiany Mi- ronowska (tab. 7). Tak więc występuje tutaj niesystem atyczność
żarów-T a b e l a 8
K r y t e r i a oct-ny e ta n u z a o p a trz e n i* ; p s i n i e ? o zim ej »v e k -Iad n liii pokarmowe E s tim a tio n c r i t e r i a o f s u p p ly o f w in te r w heat y ;ith n u t r i e n t s
a / Według N e u b e rta i w sp ó ł. Piт ] - Z a w arto ść N, P , X, Ca, Mg w ?S A f te r N eu b ert e t a l . £lf) - The N, P, K, Ca and Mg c o n te n t i n %
T -d s y rozwojowe GrovTtli phacoo I ' z L xс s k ł a d n i k i î îa c r o e le n e n to Z a w arto ść - C o n te n t n ia k a lûvr ś r e d n i a cædiuia wysokah ig h N < 4 ,5 4 ,5 - 5 ,0 > 5 ,0 ? < 0 ,3 0 С ,30 - 0 ,3 5 > 0 ,3 5 K rE 2w icniex К < 3 , 0 3 ,0 - 5 ,0 > 5 ,0 l i l i o r i n g 1 Ca < 0 , 5 0 ,5 - 1 ,5 > 1 . 5 B rak dtmycii - No d a ta 1j il < 3 ,0 3 ,0 - 3 ,5 > 3 ,5 i1 « ? < 0 ,2 5 0 ,2 5 - 0 ,3 0 >0 ,3 0 ; S tr a ć l a n i e w iidćbło*3' К < 2 , 5 2 ,5 - 4 ,0 > 4 ,0 Ca B rak danych - No d a ta < 0 ,2 0 0 OJ0 1 0 0 > 0 ,4 0 N < 2 , 6 2,6 - 3 ,0 > 3 ,0 P < 0 ,2 0 0 ,2 0 - 0 ,3 5 >0 ,3 5 K w itn ie n ie / 4 l i ś c i e К < 1 ,8 00 1 0 > 3 , 0 g ó r n e /
F lo w e rin g / 4 u p p e r Са B rak danych - No d a ta
l e a v e s / Kg B rak danych - ïïo d a ta
x odpow iada w p r z y b l i ż e n i u f a z i e VI l i s t k a - c o rre s p o n d s a p p ro x im a te ly w ith th e 6 th l e a f pKase 11 odpow iada w p r z y b l i ż e n i u f a z i e I k o la n k a - c o rre s p o n d s a p p ro x im a te ly w ith ta o 1 s t node phase
Ъ/ Według B a ie r a [ з ] Z a w arto ść Р w % i w i e lk o ś c i stoeunkcar A f t e r B a ie r [ f j The P c o n te n t i n % and th e r a t i o s
M a k ro sk ła d n ik i i s t o s u n k i M acro elem en ts and r a t i o s
S ta n o d ży w ien ia r o ś l i n V7 f a ^ i e ’ N u t r i t i o n s t a t e o f p l a n t s i n th e 6i
П lia fc k a Lh l e a f phase z ł y - bad ś r e d n i - m adiua do b ry - good
P < 0 ,3 0 0 ,3 0 - 0 ,3 5 > 0 ,3 5 N /N / Р / < 10 10 - 1 2,5 > 1 2 ,5 К /1 0 0 К/N / <60 60 - 80 > 8 1 Ca /1 0 0 C a /P / <60 60 - 95 >95 Mg /1 0 0 M g/P/ < 20 20 - 35 > 3 5 с / Z a le c e n ia d l a p r a k t y k i r o l n i c z e j w NRD [13| A g r o t e c h r i c a l reco m m en d atio n s o f th e GDR [13]
Z a w arto ść N w % w f a z i e I k o la n k a - The N c o n te n t i n % i n th e l o t node phase
n ie k a - low ś r e d n i a - medium wysoka - h ig h
< 3 ,6
i... ... ...
T a b e l a 9
С cena z a w a r to ś c i a z o tu w o se śc lu . odm ianach pozer. I c y o z l o e j p o d łu g B a i e r a , K 'auberta i v;3pół, e r a s z a l s o a ń a g r o te c h n ic z n y c h vr HUD
The h i t r o g эп c o n ta n t e s t i m a t i o n i n 6 w ir te * w h eat v ar±oti*»s a f i e r S a l e r r Neuberfc e t a l . and а з г о t e c h n i c a l ra c c e m e n d a tio n a o f th s ODE
Rok I l o ś ć odmian o z z m.r^GŚOi - IVuncc r o f v a ï i o t i ; 5 9 Tvith th e c o n te n t Y ear n i s k i e j low ś r e d n i e j а з diuiu w yeokic j j _ _ h l *h _ i c i y ki e j 1<га ś r e d n i e jEeditua ! I wysokie j h ig h гаг.а vrI l i s t k a 6 th l e a f phace
Według b a i e r a ~ A f t e r 3 a i e r jI Vfg Keufcoxta i w sn. - a f t e r ITeubert e t a l .
1976 6 - !I _ ! 2 4 1977 6 ! 4 I 2 j -1978 6
:
i
! - ! i I 1 !! 5-Faza I k o lt jaka l e t node pùiaoe Według z a l e c e ń w ?IRD A f te r a g r o t e c h n i c a l recen m en d iv tio n s o f th e GDR Według N e u b e rta i w sp ó ł. A f t e r N e u b ert e t a l . 1976 6 _ 1 5 _ 1977 6 - - 1 4 1 1978 5 1 - - 4 2 P a s a k w itn ie n ia P lo w e rI n g phace Według N e u te rt a i w e p ó ł. A fto r H u b e r t e t a l 0 1976 - _ 6 1977 - 2 4 1978 - 1 5 T a b e l a 10
Ocena E aaarfcoJüi fc c .? e ïu p c -a n u w s z e ś c i u odm ianach p s z o n io y o z im e j wen.1, łu g U a ie ra o r a z N e u b e rta i w s p ó ł.
The p h o cp h o ru s and p o ta s a iu u c o n te n t e s t i m a t i o n i n 6 w i n te r w heat v a r i e t i e s a f t u r B a ie r and N eu b ert e t a l .
F a z y rozwojowe
Growth p h a s ea RokY ear
I l o ś ć odraian o z a w a r to ś c i - Humber o f v a r i e t i e s w ith th e c o n te n t
P К
n i a k i e j !
low jj ś r o d n i o j zaediua |I w y so k ie j j h ig h n i s k i e j low ś r e d n i e jce d iu n w y so k ie jh ig h
it го.::ug E n ia r a «- A f t s r E a le r
VI l i s t e k 1976 - - 6 - - 6
6 th l e a f 1977 - - 6 - - 6
1970 “ - 6 - - 6
Według N oiib arta i w sp ó ł. - A f te r N e u b ert e t a l ,
VI l i s t e k 197CS - - 6 - - 6 6 th l e a f 1977 - - 6 - 6 -19-70 - - 6 - 1 5 I ko lan k o 1976 - - 6 - 3 3 1 s t node 1977 - - 6 - 6 -1976 - - 6 - - 6 K w itn ie n ie / l i ś c i e 1976 « 6 _ 3 3 g ó r n e / F lo w e rin g /u p p e r 1377 - 6 - 1 5 -le a v e е / 1973 “ 4 2 - 4 2
Odżywianie pszenicy a analiza jej roślin 161
no dla określonej fazy rozwojowej w różnych latach jak, dla poszcze gólnych faz rozwojowych w tym samym roku.
Zawartość badanych makroskładników w pszenicy ulegała dużym wahaniom w poszczególnych latach (tab. 3-7). W fazie VI listka naj wyższą zawartość w częściach nadziemnych pszenicy azotu, potasu i m agnezu stwierdzono w 1976 r., fosforu w 1978 г., a wapnia w 1977 r. W zajemny układ wielkości stężenia azotu i potasu był zbliżony dla tej fazy we w szystkich latach (tab. 3, 5). W fazie I kolanka części nadziem ne pszenicy zawierały w roku 1978 najw yższy poziom wszystkich
(oprócz magnezu) badanych makroskładników (tab. 3-7). W trzech gór nych liściach w fazie kwitnienia pszenicy stężenie w szystkich badanych makroskładników było najwyższe w roku 1976. W pozostałych dwu la tach utrzym ywało się na jednakowym poziomie (fosfor i magnez) lub obniżało w 1977 r. w stosunku do roku 1978 (azot, potas, wapń).
Zawartość azotu, fosforu i potasu w e w szystkich badanych fazach rozwojowych pszenicy była (tab. 3-5) w większym stopniu zróżnicowana w zależności od lat niż od odmiany.
O c e n a z a w a r t o ś c i N, P, K, Ca, Mg. Ocenę zawartości skład ników m ineralnych w pszenicy ozimej przeprowadzono na podstawie kryteriów zaproponowanych przez N e u b e r t a i in. [17], B a i e r a [3] oraz zalecanych do praktyki rolniczej w NRD [13], które zamiesz czono w tab. 8a, b i c.
Zawartość azotu w częściach nadziemnych pszenicy należy ocenić jako niską u w szystkich odmian zarówno według kryteriów Baiera za proponowanych dla fazy VI listka, jak i według zaleceń NRD dla fazy I kolanka (tab. 9). Natomiast ocena dokonana według wartości granicz nych Neuberta i in. podanych dla w szystkich trzech badanych faz roz wojowych pszenicy, różnicuje zawartość azotu w badanych odmianach na niską, średnią i wysoką. Według tej oceny stan zaopatrzenia pszenicy w azot ulega poprawie w kolejnych fazach rozwojowych. W fazie I ko lanka przeważająca większość odmian odznacza się średnią, a w fazie kwitnienia — wysoką zawartością tego składnika (tab. 9).
W szystkie odmiany pszenicy, zgodnie z kryteriam i podanymi przez Baiera dla fazy VI listka, jak i Neuberta dla fazy krzewienia oraz strze lania w źdźbło, b yły dobrze zaopatrzone w fosfor. Jedynie w fazie kw it nienia, zgodnie z wartościami granicznym i Neuberta, występuje obok dobrego, także średnie zaopatrzenie w ten składnik (tab. 10).
Zgodnie z kryteriami podanymi przez Baiera wszystkie odmiany pszenicy były dobrze zaopatrzone w potas. Ocena według Neuberta w y kazuje pewne zróżnicowanie odmianowe, ale tylko w zakresie zaopatrze nia dobrego i średniego (tab. 10).
Zawartość wapnia w pszenicy należy ocenić, według danych Baiera, jako średnią lub wysoką w zależności od odmiany. Zgodnie z
T a b a 1 a 'il Ocena s a v/a r t c C '- '/. 'w t ' : 1 ?. A. Г ' ^ г т ч v: e^oścJ.u с: '■.Irr. ". r г h. pnzöüi.cy c-zime j
v ? - ~ « i~ > c .ii7.i\ --'.r.-yz I.e \in e rte i v ;t.:.rù i,
The c a lc iu m f^nd n.a#v?G?isn cov; !..?rt oriti.dię.tio::. .v» 6 w in te r w heat v a r i e t i e s a f t e r B r.ier and ' ^ u t e r i e i a i .
Fazy rozwojowe Rok
Ï ioóó г-'З o '.viv/.artc ' ci. - 'T'.r.iI'l'c? o f v a r i e t i e s w ith th e c o n te n t I Mg Growth p h a se s Y ear ! n i s k i e j Iow Ш Ć. [ '..'.‘Л ! I ! . ‘.v o h iv j I -h-lgh r . i r)!cio j j 1-. ow ś r e d n i e jmedium [ w y so k ie j h ig h '.■•’od A f te r i-r.ie r VI l i s t e k 1976 IIII * i I 2 !II 5 1 6 th l e a f 1977 i i - 6 ! 3 3 -1978 !i i j 6 - -Wed iu g лгиЪег* u i A f te r Изu b e r t e t a l . 71 l i s t e k 1976 _ G 6 th l e a f 1977 1978 -ó ; 6 i I k o lan k o 1976 i 6 1 s t node 1977 1978 i i j 6 6 -
-mi Neuberta, wszystkie od-miany charakteryzowała średnia zawartość tego składnika (tab. 11).
Zawartość magnezu w pszenicy (tab. 11), oceniona według kryteriów zaproponowanych przez Baiera, była dla fazy VI listka niska lub śred nia w zależności od odmiany, a według wartości granicznych opracowa nych przez Neuberta i współprac, dla fazy strzelania w źdźbło — niska, niezależnie od odmiany.
DYSKUSJA
W przeprowadzonych badaniach ujawniła się znaczna zmienność za wartości azotu, fosforu, potasu, wapnia i magnezu w częściach wskaźni kowych pszenicy ozimej ( t a b . 3-7). Ocena statystyczna wskazuje, że zmienność ta uwarunkowana była wyraźnie właściwościam i odmiano wymi. Zależność tę jednak zakłóciła w pewnym stopniu niesystem atycz- ność różnic odmianowych, występująca zarówno w poszczególnych la tach, jak i kolejnych fazach rozwojowych pszenicy. Wydaje się, że n i o - system atyczność tę tłumaczyć można przede wszystkim różnym i zmien nym w czasie tempem przyrostu m asy poszczególnych odmian pszenicy. Ujawnić się tu m ogły także różnice w zaawansowaniu danej fazy roz wojowej badanych odmian pszenicy w momencie pobierania próbek (każdorazowo pobierano próbki wszystkich odmian w jednym dniu, w którym większość odmian weszła w określoną fazę rozwojową).
W yniki badań uzyskane przez innych autorów wskazują także na istnienie różnic gatunkowych i odmianowych w zawartości składników mineralnych w roślinach, przy czym w pływ odmiany ujawnia się w ich
Odżywianie pszenicy a analiza jej roślin 163
badaniach w różnym stopniu. Niektórzy autorzy różnic tych nie znaj dują. I tak Coic (cyt. za [12]) stwierdził zróżnicowaną zawartość azotu w różnych odmianach pszenicy. Z kolei C h o j n a c k i i B o g u s z e w s k i [9] oraz B u r c z y к [6] uważają, że w p ływ odmiany na zawar tość składników m ineralnych zaznacza się, lecz w niew ielkim stopniu. Zdaniem K enw orthy’ego (cyt. za [12]) różnice w zawartości składników m ineralnych w różnych gatunkach roślin i ich odmianach nie są zbyt duże. Autor ten uważa naw et za m ożliwe wykorzystanie do oceny za wartości składników mineralnych w roślinach wspólnych dla kilku ga tunków wielkości granicznych. Za tym poglądem przemawiają w yniki badań G a r m a s z o w a i współpr. [11], którzy wcale nie uzyskali zróżnicowania zawartości azotu, fosforu i potasu w ziarnie pszenicy w zależności od odmiany.
Zawartość badanych składników w roślinach wykazyw ała znaczne różnice w poszczególnych latach (tab. 3-7). Zdaniem C h o j n a c k i e g o i B o g u s z e w s k i e g o [9] oraz B u r c z y k a [6] typ i rodzaj gleby (pomijając jej zasobność) nie mają tutaj decydującego znaczenia. W ba daniach własnych zasobność gleby i stosowane nawożenie b yły w poszcze gólnych latach zbliżone, a przedplon pszenicy i w szystkie zabiegi agro techniczne jednakowe. Tak więc różnice zawartości w pszenicy składni ków m ineralnych w poszczególnych latach można przypisać głównie zmiennemu przebiegowi pogody. Autorzy [2, 9, 12, 14] nadają temu czynnikowi duże znaczenie. Zdaniem C h o j n a c k i e g o i B o g u s z e w s k i e g o [9] przebieg pogody w pływ a w szczególności na kształ towanie się zawartości składników m ineralnych w organach w egetatyw nych roślin. Uważają oni, że czynnik ten wyw iera znacznie w iększy w p ływ na skład chemiczny roślin niż rodzaj gleby czy właściw ości od mianowe. W badaniach własnych również w pływ przebiegu pogody uw i docznił się w znacznie większym stopniu, w szczególności na kształto wanie się zawartości azotu, fosforu i potasu w częściach wskaźniko wych pszenicy, niż właściw ości odmianowe (tab. 3-7).
Spośród różnych czynników pogody duże znaczenie przypisuje się ilości opadów i wilgotności gleby [9, 12]. C h o j n a c k i i B o g u s z e w s k i [9] stw ierdzili w warunkach niedoboru w ilgoci tendencję do zwiększania się w roślinach zawartości azotu. W badaniach w łas nych, po okresie panującej wiosną 1976 r. suszy, znaleziono wprawdzie w roślinach podwyższoną zawartość azotu, potasu i m agnezu (tab. 3, 5, 7 — faza VI listka), wyraźnie jednak współzależności m iędzy omawia nym i parametrami nie stwierdzono.
Mimo różnic w zawartości składników m ineralnych w pszenicy ozi m ej, związanych z właściwościam i odmianowymi i przebiegiem pogody, wsizystkie odmiany znajdowały się w tym samym przedziale zaopatrze nia w azot (zawartość niska) oraz fosfor i potas (zawartość wysoka) ocenionego według danych Baiera, stosowanych w Czechosłowacji (tab.
9, 10). Również zawartość azotu w pszenicy oceniona według kryteriów zalecanych w NRD leżała dla w szystkich odmian w przedziale zawar tości niskiej (tab. 9). Natomiast ocena przeprowadzona według kryteriów zaproponowanych przez Neuberta i współpr. różnicowała na ogół za wartość badanych składników w pszenicy w zależności od odmiany (tab. 9, 10, 11). Tak więc nie była ona zgodna z oceną według kryteriów Baie ra i oceną według zaleceń w NRD.
Uzyskane wyniki wskazują więc, że przy zastosowaniu do oceny za opatrzenia pszenicy ozimej w składniki pokarmowe, w szczególności w azot, kryteriów zalecanych w Czechosłowacji oraz NRD, właściwości odmianowe nie odgrywają większej roli.
WNIOSKI
Przeprowadzone w warunkach polowych (1976-1978) badania nad zawartością N, P, K, Ca i Mg w częściach wskaźnikowych różnych od mian pszenicy ozimej i oceną tej zawartości do celów diagnostycznych potrzeb nawożenia, pozwalają na wyciągnięcie następujących wniosków.
1. Stwierdzono istotne różnice odm ianowe w zawartości azotu, fosfo ru, potasu, wapnia i magnezu w częściach nadziemnych pszenicy ozimej w fazie VI listka i I kolanka oraz w liściach górnych w fazie kw itnie nia.
2. Istnieją duże różnice w zawartości badanych makroskładników w częściach wskaźnikowych pszenicy ozimej w poszczególnych latach, w zależności od przebiegu warunków pogodowych.
3. Zmienność zawartości badanych makroskładników w częściach wskaźnikowych pszenicy ozimej w zależności od odmian i lat nie w pły wa na ocenę tej zawartości przeprowadzoną na podstawie kryteriów za lecanych w Czechosłowacji i NRD.
4. Ocena stanu zaopatrzenia w składniki pokarmowe pszenicy ozimej według kryteriów proponowanych przez różnych autorów dla badanych części wskaźnikowych pszenicy nie jest zgodna.
LITERATURA
[1] В a i e г J.: M etodiku pro zavâdéni vÿsleakû vÿzkumu do praxe. Sledovâni stavu vyźivy polmch plodin anorganickÿnu rozbory rostlin. Ceskoslovenskâ Akademie Zemëdëlskâ Ü stav Vedeckotechnickÿch Inform acî, 1972.
[2] В a i e г J.: Zâkladni proncipy vyźivu rostlin. Studni jni informace pudoznal- stvi meliorace vÿziza rostlin. Ü stav Vedeckotechnickÿch Inform acî 73, 4, P rah a 1973.
[3] B a i e r J.: Prim ienienije nieorganiczeskich analizow ozimoj pszenicy dla podkormki. Sistiem a udobrienij i pitanija rastienij. Sbornik pieriewodow osnownych rabot, P rah a 1974, 86-96.
[4] B e r g m a n n W.: Einige Hinweise für die Entnahm e von B lattproben zur M ineralstoffbestim m ung. Albrecht T hear-A rchiv 13, 1, 1969, 63-69.
Odżywianie pszenicy a analiza jej roślin 165 [5] B o g u s z e w s k i W., G o s e k S., Z a l e s k i T.: W yniki doświadczeń z w y sokimi dawkam i fosforu i potasu w Zakładach Doświadczalnych IUNG. Cz. II. Pam. puł. 50, 1971, 29-41.
[6] В u г с z у к H., W pływ w zrastających dawek azotu na wysokość i jakość plo
nu pszenicy ozimej w zależności od gleby, przedplonu i doboru odmiany.
Pam. puł. 36, 1969, 359-418.
[7] С e r l i n g W. W. i in.: R astitielnaja diagnostika i biołogiczeskoje kaczestwo urożaja. Agrochimija 3, 1971, 135-148.
[8] C e r l i n g W. W.: Agrochimiczeskije osnowy diagnostiki minieralniego pi- tan ija sielskochozajstwiennych kultur. Izd. „Nauka”, Moskwa 1978.
[9] C h o j n a c k i A., B o g u s z e w s k i W.: Zawartość azotu, fosforu i potasu
w głównych roślinach upraw nych w Polsce. Pam. puł. 50, 1971, 5-26.
[10] C z u b a R.: W lijanije udobrienij na sodzierzanije m inieralnych elemientow
w niekatorych wozdiełymojewych kulturach i mietody ocenki potriebnosti
rastienij w udobriennijach. Analiz restienij как mietod diagnostiki ich pi- tan ija i effektiw nosti m akro- i m ikroudobrienij. Tbilisi 1976.
[11] G a r m a s z o w W .N , J а с e n к o G. K., P у 1 n i e w a P. N., С e с z n i а к N. L.: M inieralnyj sostaw zierna ozimoj pszenicy w zawisimosti ot usłowii w yrasz- cziwanija Agrochimija 6, 1980, 22-26.
[12] G o l l m i c k F., N e u b e r t P., V i e l e m e y e r P.: M öglichkeiten und Grenzen der Pflaznenanalyse bei der Erm ittlung des M ineralstoffebedarfs landw irts chaftlicher K ulturpflanzen. Fortschrittsberichte fü r die L andw irtschaft und N arhungsgüterw irtschaft 8, 4, 1970.
[13] H u n d t I., N e u b e r t P., V i e l e m e y e r H., A n s o r g e H., G ö r l i t z H., H a g e m a n n O., J a u e r t R.: Beziehungen zwischen dem N-G ehalt in Getreidepflanzen w ährend der Vegetation und dem E rtrag als G rundlage fü r die A ufstellung von N -G renzw ertbereichem . Arch. Acker- u. Pflanzenbau u. Bodenk. 16, 11, 1972, 819-826.
[14] H u n d t I., N e u b e r t P., W i t t e r B.: Anwendung eines Pflanzenanalyse verfahrens zur Präzisierung der zweiten N-Gabe zum Schossen zu W inter getreide. G etreidew irtschaft 9, 1975, 31-33.
[15] M e r c i k S.: Zawartość składników m ineralnych w roślinach w zależności od nawożenia i zmianowania. Rocz. glebozn. 20, 2, 1969, 367-403.
[16] N e u b e r t P., V a n s e l o w G., W i t t e r В.: Präzisierung der zweiten N-Gabe zum Schossen bei W intergetreide m it Hilfe der Pflanzenanalyse. Feldw irtschaft 5, 1973, 212-214.
[17] N e u b e r t P., W r a z i d l o W., V i e l e m e y e r P., H u n t I., G o l l m i c k F., B e r g m a n n W.: Tabellen zur Pflanzenanalyse. Inst. f. P flanzenernährung, Jen a 1970.
[18] O k t a b a W.: Metody statystyki m atem atycznej w doświadczalnictwie. PWN, W arszawa 1971.
[19] S z u k a l s k i H.: W pływ w zrastających dawek azotu na plony oraz zaw ar tość m akro- i m ikroskładników w roślinach. Rocz. AR. Poznań, 109, Rol nictwo 21, 1979, 153-162.
[20] V i e l e m e y e r P., H u n d t I,, N e u b e r t P.: U ntersuchungen zur E rm itt lung von M ineralstoffgrenzw erten als P aram eter fü r die B eurteilnug des E rnährungszustandes bei Getreide. Tag.-Ber. Akad. Landw irtsch. Wiss. DDR 119, 1972, 65-70.
[21] V i e l e m e y e r P., N e u b e r t P., H u n d t I.: U ntersuchungen zur N-Dyna- m ik in verschiedenen O rganen der G etreidepflanze w ährend der Vegetation
in A bhängigkeit von der N-Düngung als G rundlage für ein Pflanzenanalyse- verfaren. Archiv f. Acker- und Pflanzenbau und Bodenkunde 16, 10, 1972, 741-750. M . З Е Н Т Е Ц К А ПОПЫТКА ОЦЕНКА УРОВНЯ ОБЕСПЕЧЕННОСТИ ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ ПИТАТЕЛЬНЫМИ ЭЛЕМЕНТАМИ НА ОСНОВАНИИ АНАЛИЗА РАСТЕНИЙ. ЧАСТЬ 1-я. СОДЕРЖАНИЕ N, Р, К, Са и Mg В ИНДИКАТОРНЫХ ОРГАНАХ НЕСКОЛЬКИХ СОРТОВ ОЗИМОЙ ПШЕНИЦЫ. Институт агрохимии, почвоведения и микробиологии, Сельскохозяйственная академия во Вроцлаве. Р е з ю м е Исследовано в полевых опытах (1976-1978 гг.) содержание N, Р, К, Са и Mg в индикаторных органах 6 сортов озимой пшеницы и проведена оценка этого содержания согласно критериям предложенным Нейбертом и сотрудниками (табл. 8а), Байером (табл. 8в) и по рекомендованным для сельскохозяйственной практики в ГДР (табл. 8с). Опыты были проведены на тяж ёлой почве с высоким уровнем pH и с хо рошей либо средней обеспеченностью питательными элементами. Образцы растительного материала отбирали в ф азах 6-го листа и 1-го узла стебля (вся надземная часть) и в ф азе цветения (3 листа верхних). Процентное содержание N, Р, К, Са и Mg показало существенную диф ф е- ренцированность в зависимости от сорта (табл. 3-7). Обнаруживалось однако, несистематичность этих разниц, как для определённой ф азы развития пшеницы в разных годах, так и для отдельных ф аз развития в одном году. Установлена высокая изменчивость содержания минеральных элементов в отдельных годах (табл. 3-7). Содержание N, Р и К во всех испытанных ф азах развития пшеницы изменялось сильнее в очередных годах, нежели в зависимости от сорта (табл. 1-3). Несмотря на разницы отмеченные в содержании минеральных элементов в пшенице в зависимости от сортов и лет, оценка обеспеченности N, Р и К, проведённая согласно критериям предложенным Байером, не обнаружила диф ференциации. У всех сортов содержание азота было низкое, а ф осфора и калия высокое (табл. 9, 10). Т акж е содержание азота оцениваемое по критериям реко мендованным для сельскохозяйственной практики в ГДР показывало у всех сортов низкие величины (табл. 9). Зато оценка проведённая согласно предель ным значениям поданным Нейбертом и сотрудниками дифференцировала со держание исследованных минеральных элементов в зависимости от сорта (табл. 9-11).
Odżywianie pszenicy a analiza jej roślin 167 MARIA ZIĘTECKA
ATTEMPT OF ESTIMATION OF THE WINTER WHEAT SUPPLY IN NUTRIENT ELEMENTS, BASED ON THE PLANT MATERIAL ANALYSIS
PART I. THE N, P, K, Ca AND Mg CONTENT IN INDICATORY PARTS OF PLANTS OF SEVERAL WINTER WHEAT VARIETOES D epartm ent of A gricultural Chemistry, Soil Science and Microbiology,
A gricultural University of Wrocław
S u m m a r y
In the field varietal experim ents (1976-1978) the N, P, K, Ca and Mg content in indicatory parts of plants of the w inter w heat varieties was determ ined and astim ated on the basis of criteria proposed by N eubert et al. (Table 8a) and Baier (Table 8b) as well as of those of agrotechnical recommendations of the GDR (Table 8c).
The experim ents were carried out on heavy soil w ith a high pH value and highly cr medium abundant in nutrients.
The plant m aterial samples were taken in the 6th leaf and the 1st node phase (whole aboveground parts) as well as in the flowering phase (3 upper leaves).
The percentual content of N, P, K, Ca and Mg was significantly differentiated depending on variety (Tabels 3-7). However, the respective differences occurred unsystem atically, both in definite w heat grow th phases in different years and in particular phases in the same year. A great variability of the m ineral elem ents under study in particular years has been found (Tabels 3-7). The N, P and К content in all the w heat growth phases investigated changed more widely in subsequent years than in particular varieties (Tables 1-3).
Despite differences in the content of m ineral elements in w heat depending cn varieties and years, the estim ation of supply w ith N, P nad K, perform ed in accordance with the criteria proposed by Baier, was not differentiated. The con tent of nitrogen was lower nad th a t of phosphorus and potassium higher in all varieties (Tables 9, 10). Sim ilarly the nitrogen content estim ated in accordance w ith the criteria of agrotechnical recom m endations of the GDR was low in all varieties (Table 9). On the other hand, the estim ation perform ed in eccordance w ith the border values proposed by N eubert et al. was, on the whole, different for m ineral elem ents under study depending on variety (Tables 9-11).
D c c . d r h a b . M a r i a Z i ę t e c k a I n s t y t u t C h e m i i R o l n i c z e j , G l e b o z n a w s t w a i M i k r o b i o l o g i i A R W r o c l a w , ul . G r u n w a l d z k a 53
