Kiedy lekarz podlega odpowiedzialności karnej przewidzianej dla urzędników : (rozważania na tle orzecznictwa sądów)

Kazimierz Czajkowski

Kiedy lekarz podlega

odpowiedzialności karnej

przewidzianej dla urzędników :

(rozważania na tle orzecznictwa

sądów)

Palestra 8/12(84), 34-46

cego w p ły w u n a w y so k o ść z a s ą d z o n y c h k o s z tó w . N ie z n a c z y to je d n a k , że są d m o ­ że d z ia ła ć z u p e łn ie d o w o ln ie , g d y ż u s ta le n ie k o sz tó w m u s i n a s t ą p ić „ w g r a n i c a c h s ta w e k ”. N ie d o p u s z c z a ln e p rz e to b y ło b y u s ta le n ie k o s z tó w p o n iż e j d o ln e j g ra n ic y s ta w e k . P o w in ie n b y ć ta k ż e z a s ą d z o n y 2 0% r y c z a ł t ty t u łe m z w r o tu k o sz tó w a d m i ­ n is tr a c y jn y c h z e sp o łu .

3. „Współuczestnikom procesu zastąpionym przez

jednego

adwokata

sąd — w razie wygrania przez nich sprawy — przyznaje zwrot ko­

sztów procesu z tytułu poniesionych przez nich w ydatków na opłace­

nie pełnomocnika procesowego w wysokości jednego wynagrodzenia,

należnego adwokatowi w granicach staw ek określonych w rozporzą­

dzeniu Ministra Sprawiedliwości z dnia 22 kw ietnia 1961 r. w spra­

w ie wynagrodzenia adwokatów za w ykonyw anie czynności zawodo­

w ych (Dz. U. Nr 24, poz. 118).”

Uchwała składu siedmiu sędziów Sądu Najwyższego z dnia

29.XI.— 20.XII. 1963 r. III PO 17/63 (OSPiKA 1U/1964, poz.

ISO i OSNCP z. 6/1964, poz. 107).

K A Z IM IE R Z C Z A J K O W S K I

Kiedy lekarz podlega odpow iedzialności karnej

przew idzianej dla urzędników

( R o z w a ż a n ia na fle c r z e c z n ic fw a s q d ó w )

I. O d p o w ie d z ia 'n o ś ć k a r n a le k a r z a o p ie r a się p rz e d e w s z y s tk im n a ty c h p r z e ­ p is a c h , k tó r e c h ro n ią ż y c ie i z d ro w ie c z ło w ie k a a lb o in n e d o b ra i in t e r e s y je g o (np. w o ln o ść, p r y w a tn ą ta je m n ic ę ), je ż e li — o c z y w iśc ie — p rz e p is y te z o ­ s t a ły n a ru s z o n e p rz e z le k a r z a w z w ią z k u z w y k o n y w a n ie m p rz e z n ie g o z a w o d u .1

W m ia r ę je d n a k ro z w o ju sp o łe c z n e j s łu ż b y z d ro w ia z m ie n ia się ro la i s t a n o ­ w isk o le k a r z a z a tr u d n io n e g o w z a k ła d z ie s p o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia , a ty m s a ­ m y m ró w n ie ż c h a r a k t e r je g o o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j . W o rz e c z n ic tw ie k a r n y m są d ó w w y s u w a się n a p la n p ie rw s z y n o w y p o d m io t p r z e s tę p s tw a : le k a r z z a t r u d ­ n io n y w z a k ła d z ie s p o ’e c z n y m s łu ż b y z d ro w ia , o d p o w ia d a ją c y k a r n i e ja k u rz ę d n ik (rozdz. X L I k o d e k s u k a rn e g o ). D o ty c z y to p rz e d e w s z y s tk im le k a r z y w y k o n u ją c y c h w z a k ła d a c h sp o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia c z y n n o śc i a d m i n i s t r a ­ c y jn e (z a rz ą d le c z n ic tw a ).

Z a k r e s o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j le k a r z y z a k ła d ó w s p o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia n a p o d s ta w ie p rz e p isó w o c d p o w ie d z ia ln o ś c i u rz ę d n ik ó w je s t w p r a k t y c e t r a k t o ­ w a n y z n a c z n ie s z e rz e j i o b e jm u je c zęsto w o rz e c z n ic tw ie ta k ż e cz y n n o śc i le c z e ­ n ia , a w ię c d ia g n o z y , t e r a p ii i p r o f ila k ty k i, in n y m i s ło w a m i — cz y n n o śc i z a w o d u

s e n s u s tr ic to , o k tó r y c h m o w a w a r t . 1 u s ta w y z d n . 20.X.1950 r. o z a w o d z ie l e ­

k a r z a (Dz. U. N r 50, poz. 458).

Nr 12 (84) O dpow iedzialność leka rza ta k ja k u rz ę d n ik a ₃₅ Z a z n a c z y ć n a le ż y , że te n k ie r u n e k w o r z e c z n ic tw ie s tw a r z a d w u to ro w o ś ć o d ­ p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j le k a r z a za w a d liw ie w y k o n y w a n e cz y n n o śc i z a w o d u . L e ­ k a rz e b o w ie m z a tr u d n ie n i w s p ó łd z ie ln ia c h le k a r s k ic h o r a z p r y w a tn ie p r a k t y k u ­ ją c y o d p o w ia d a ją k a r n ie za b łą d s z tu k i le k a r s k ie j — z g o d n ie z u s ta lo n ą p r a k t y k ą s ą d o w ą — w y łą c z n ie n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w c h r o n ią c y c h ż y c ie i z d ro w ie c z ło w ie ­ k a , n a to m ia s t le k a r z e z a tr u d n ie n i w z a k ła d a c h s p o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia — n a p o d s ta w ie ty c h ż e p rz e p is ó w w z w ią z k u z a r t . 291 k .k. a lb o a r t . 286 k .k .

b e z w z g lą d u n a to, j a k k s z ta łto w a ły się w o r z e c z n ic tw ie p o g lą d y n a z a g a d n ie ­ n ie o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j le k a r z a , ż a d n e z w y d a n y c h o rz e c z e ń n ie m o g ło p rz e jś ć do p o rz ą d k u d z ie n n e g o n a d ty m , że le k a r z w y k o n u je w z a k ła d z ie s p o ­ łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia z a ró w n o c z y n n o śc i a d m i n is tr a c y j n e (z a rz ą d le c z n ic tw a ), ja k i c z y n n o śc i z a w o d u . W p r a k t y c e w y m ia r u s p r a w ie d liw o ś c i n a tl e r o z r ó ż n ia n ia c z y n n o śc i z a w o d o ­ w y c h i c z y n n o śc i z a rz ą d u le c z n ic tw a p o w s ta ła ro z b ie ż n o ść p o g lą d ó w p rz e d e w s z y ­ s tk im n a tle p y ta n ia , k i e d y l e k a r z z a tr u d n io n y w z a k ła d z ie s p o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia j e s t f u n k c j o n a r i u s z e m z a k ł a d u , in n y m i sio w y — k ie d y le k a r z p o d le g a o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j n a ró w n i z u r z ę d n ik a m i p a ń s tw o ­ w y m i. R o z b ie ż n o śc i te d o p ro w a d z iły d o u k s z t a łt o w a n i a się n a s tę p u ją c y c h tr z e c h n u r tó w w o rz e c z n ic tw ie k a r n y m s ą d ó w :

1. W e d łu g p ie rw s z e g o n u r t u le k a r z z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia (n ie d o ty c z y to sp ó łd z ie ln i p ra c y le k a r z y ) w ra z ie p o p e łn ie n ia p r z e s tę p s tw a p rz y w y ­ k o n y w a n iu s w y c h o b o w ią z k ó w (u p r a w n ie ń ) — b ez w z g lę d u n a to. czy d o ty c z ą o n e c z y n n o śc i a d m in is tr a c y jn y c h (z a r z ą d u le c z n ic tw a ), czy te ż c zy n n o ści z a ­ w o d u (leczen ia) — o d p o w ia d a zaw sz e n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w o o d p o w ie d z ia l­ n o ś c i k a r n e j u rz ę d n ik ó w (rozdz. X L I k o d e k s u k a rn e g o ), c h y b a że zac h o d z i z b ie g ty c h p rz e p is ó w z p rz e p is a m i o s u r o w s z y c h s a n k c ja c h , o c h r a n ia ją c y m i n p . ż y c ie i z d ro w ie c z ło w ie k a (a rt. 36 k.k.). W ty m o s ta tn im w y p a d k u cz y n le k a r z a k w a lif ik o w a n y je s t n a p o d s ta w ie p r z e p is u o s u r o w s z e j s a n k c ji, n p . z a r t . 230 § 1 k .k. w z w ią z k u z p rz e p is e m a r t . 291 k .k.

2. W d ru g im n u r c ie w y ra ż o n a je s t z a s a d a , że le k a r z z a k ła d u sp o łe c z n e g o słu ż b y z d ro w ia w ra z ie p o p e łn ie n ia p r z e s tę p s tw a p rz y w y k o n y w a n iu sw y c h o b o w ią z ­ k ó w (u p r a w n ie ń ) o d p o w ia d a : je ś li d o ty c z ą c n e c z y n n o śc i a d m in is tr a c y jn y c h (z a r z ą d u le c z n ic tw a ) — n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w o o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j u rz ę d n ik ó w (rozdz. X L I k o d e k s u k a rn e g o ), je ż e li n a to m ia s t d o ty c z ą cz y n n o śc i z a w o d u (leczen ia) — n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w c h ro n ią c y c h ży cie i z d ro w ie c z ło w ie k a lu b in n e d o b ra w z w ią z k u z p rz e p is e m a r t . 2^1 k .k.

3. T rz e c i n u r t w o rz e c z n ic tw ie o d d z ie la w y r a ź n ie c z y n n o śc i a d m in is tr a c y jn e od cz y n n o śc i z a w o d o w y c h le k a r z a . W m y ś l teg o p o g lą d u le k a r z z a k ła d u s p o ­ łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia w ra z ie p o p e łn ie n ia p r z e s tę p s tw a p rz y w y k o n y w a n iu s w y c h o b o w ią z k ó w (u p r a w n ie ń ) o d p o w ia d a : je ś li d o ty c z ą o n e c zy n n o ści a d m i­ n is tr a c y j n y c h (z a rz ą d u le c z n ic tw a ) — n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w o o d p o w ie d z ia l­ n o śc i k a r n e j u rz ę d n ik ó w , je ż e li n a to m ia s t d o ty c z ą c z y n n o śc i z a w o d u (lecze­ n ia ) — n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w c h ro n ią c y c h ży cie i z d ro w ie c z ło w ie k a o ra z in n e d o b ra .

II. P u n k te m w y jś c ia d la p o g lą d u p r z y ję te g o w o rz e c z n ic tw ie s ą d ó w , że le k a r z z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia c d p o w ia d a z m o c y p rz e p isó w o o d p o w ie ­ d z ia ln o ś c i k a r n e j u rz ę d n ik ó w (rozdz. X L I k o d e k s u k a rn e g o ), je s t p o s ta n o w ie n ie a r t . 21 u s t. 3 ro z p o rz ą d z e n ia P r e z y d e n ta R P z d n ia 22 m a r c a 1928 r. o z a k ła d a c h le c z n ic z y c h (Dz. U. N r 38, poz. 382 z p ó żh . z m ia n .), k tó r y s ta n o w i, że f u n k c j o ­ n a r i u s z e s z p i t a l i p u b l i c z n y c h (p o d k r e ś le n ie m o je — K .C z.) p o d ­

le g a j ą o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j i k o r z y s ta ją z o p ie k i p r a w a — n a ró w n i z u r z ę d ­ n i k a m i p u b lic z n y m i. U s ta w a z d n ia 28 p a ź d z ie r n ik a 1948 r. o z a k ła d a c h s p o ­ łe c z n y c h słu ż b y z d ro w ia i p la n o w e j g o s p o d a rc e w s łu ż b ie z d r o w ia (Dz. U. N r 55, poz. 434 z p ó ź n ie js z y m i z m ia n a m i) z a lic z a s z p ita le p u b lic z n e do z a k ła d ó w s p o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia (a rt. 1), p rz e p is z aś a r t . 42 te j u s ta w y w s k a z u je n a to , z a c y to w a n y a r t . 21 u st. 3 ro zp . F re z . R P z 22 m a r c a 1928 r. z a c h o w a ł sw ą m oc.

P o d s ta w o w y m i p rz e p is a m i o k r e ś la ją c y m i u r z ę d n i c z ą o d p o w ie d z ia ln o ś ć k a r n ą le k a r z a s ą a r t . 286 — 292 k .k . N a p o d s ta w ie ty c h p rz e p is ó w te s ą d y , k tó r e r e p r e z e n tu j ą p ie r w s z y n u r t w o rz e c z n ic tw ie , o c e n ia ją p o stę p o w e n:e le k a r z a z a ­ k ł a d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia z p u n k tu w id z e n ia je g o o b o w ią z k ó w i u p r a w ­ n i e ń ja k o f u n k c jo n a r iu s z a .2

L e k a r z p o d le g a ją c y o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j n a z a s a d a c h p r z e w id z ia n y c h d ’a u rz ę d n ik ó w m a w m y ś l te g o n u r t u w o rz e c z n ic tw ie o k re ś lo n e u p r a w n ie n ia i o b o ­ w ią z k i s łu ż b o w e , s ta n o w ią c e o d p o w ie d n ik z z a k r e s u „ w ła d z y u r z ę d o w e j” . Do p r a w i o b o w ią z k ó w s łu ż b o w y c h le k a r z a n a le ż y w e d łu g te g o p o g lą d u z a ró w n o s f e r a d z ia ła ln o ś c i a d m i n is tr a c y j n e j (z a rz ą d ), j a k i s f e r a d z ia ła ln o ś c i z a w o d o w e j (d ia g n o ­

z a , te r a p i a i p r o f ila k ty k a ) . S tą d w y p ro w a d z o n y z o s ta je w n io s e k , że k a ż d e d z ia ł a ­ n ie le k a r z a ze s z k o d ą d la in t e r e s u p u b lic z n e g o lu b o b y w a te la , w ią ż ą c e s ię z p r z e ­ k r o c z e n ie m u p r a w n ie ń lu b n ie d o p e łn ie n ie m o b o w ią z k ó w czy to z z a k r e s u z a r z ą d u le c z n ic tw a , czy to z z a k r e s u w y k o n y w a n ia z a w o d u (leczen ia), u w a ż a n e je s t za n a d u ż y c ie w ła d z y , ś c ig a n e k a r n i e p rz e d e w s z y s tk im n a p o d s ta w ie p r z e p is u a r t . 286 k .k .

W k o n s e k w e n c ji z a te m le k a r z z a tr u d n io n y w z a k ła d z ie sp o łe c z n y m s łu ż b y z d r o w ia p o n o si o d p o w ie d z ia ln o ś ć k a r n ą n a r ó w n i z u r z ę d n ik a m i p a ń s tw o w y m i ta k ż e z a w a d liw e — ze s ta n o w is k a w ie d z y m e d y c z n e j — w y k o n y w a n ie z a w o d u .

F o w y ż s z y to k ro z u m o w a n ia z a p o c z ą tk o w a n y z o s ta ł w y r o k ie m S ą d u N a jw y ż ­ s z e g o z 5 lu te g o 1954 r. II K 1011/53. W u z a s a d n ie n iu teg o w y r o k u w y ra ż o n y j e s t p o g lą d p r a w n y , że le k a r z (z a k ła d u sp o łe c z n e g o s 'u ż b y z d ro w ia ), k tó r y n ie u d z ie la c h o re m u p o m o c y w sp o só b ■ p o w s z e c h n ie p r z y j ę ty i n o to r y c z n ie z n a n y p r a k t y c e m e d y c z n e j, m oże c d p o w ia d a ć z a r t . 286 § 1 k .k ., a lb o w ie m w a d liw e je g o le c z e n ie p o w in n o b y ć p o c z y ta n e za k a r y g o d n y b r a k d b a ło ś c i o c h o re g o . O rz e c z e n ie to z w ra c a je d n o c z e ś n ie u w a g ę n a m o ż liw o ść z b ie g u p r z e p :s'u a r t . 2£6 § 1 k .k . z p rz e p is a m i o o c h ro n ie ż y c ia i z d ro w ia ze w z g lą d u n a p rz e p is a r t. 36 k .k .; w ty c h w j p a d k a c h n a k a z u je o no sto s o w a ć k w a lif ik a c ję p r a w n ą n p. z a r t. 230 § 1 k .k . w z w ią z k u z a r t . 2c 1 k .k . P o n a d to o rz e c z e n ie to d la w y p a d k ó w , w k tó ­ r y c h z a c h o d z i zb ie g n p . a r t . 235 § 2 lu b 247 k .k . z a r t . 286 § 1 k .k ., n a k a z u je s t o ­ s o w a ć k w a lif ik a c ję p r a w n ą z a r t . 286 § 1 k .k. ze w z g lę d u n a s u r o w s z ą s a n k c ję w ty m p rz e p is ie (a rt. 36 k.k.). W re s z c ie w ty c h w y p a d k a c h , g d y s u ro w s z ą k w a ­ l i f i k a c ją je s t a r t . 286 § 1 k.k., w y m ie n io n e o rz e c z e n ie &.N. n a k a z u j e w y łą c z o n e p rz e z a r t . 36 k .k . p rz e p is y tr a k to w a ć ja k o „ p rz e s ’a n k i p rz y o c e n ie o d p o w ie d z ia l­ n o ś c i k a r n e j le k a r z a , a lb o w ie m d o ty c z ą o n e b e z p o ś re d n io o c h ro n y z d ro w ia i ż y ­ c ia c z ło w ie k a o ra z p o z w a la ją p o d w ła ś c iw y m k ą te m w id z e n ia o c e n ić p o s tę p o w a ­ n ie le k a r z a ”. W y ro k p c w y ż sz y w y r a ź n ie w s k a z u je n a tr u d n o ś c i, ja k ie w y s tę p u j ą p rz y o c e n ie p r a w n e j o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j za b łą d s z tu k i le k a r s k ie j. S ą d N a jw y ż s z y s 'a r a l s ię d a ć w sw y m o rz e c z e n iu z a s a d n ic z ą o d p o w ie d ź n a te tr u d n s ś c i , łą c z ą c p rz e p is y 0 o d p o w ie d z ia ln o ś c i u r z ę d n ik a z p rz e p is a m i o o d p o w ie d z ia ln o ś c i za o c h ro n ę ży cia 1 z d r o w ia c z ło w ie k a . , * P o r. W. M a k o w s k i : K odeks k a rn y — K o m e n tarz, w -w a 1C32, s tr. 263.

N r 12 (84) O dpow iedzialność le k a rz a ta k ja k u rz ęd n ik a _3T

R o z s tr z y g n ię c ie to n ie u w z g lę d n ia f a k t u tw o rz e n ia w y m ie n io n e j w y ż e j d w u to ­ ro w o śc i o d p o w ie d z ia ln o ś c i za b łą d s z t u k i le k a r s k ie j. O rz e c z e n ie p o w y ższe n ie r o z ­ r ó ż n ia ta k ż e d z ia ła n ia le k a r z a ja k o f u n k c jo n a r iu s z a (czy n n o ści a d m i n is tr a c y j n e ) o ra z d z ia ła n ia je g o ja k o le k a r z a (czy n n o ści z aw o d u ). P o z a ty m z a s trz e ż e n ia b u d z i u to ż s a m ia n ie w a d liw e g o le c z e n ia (e le m e n t o b ie k ty w n y c z y n u ) z b r a k ie m d b a ło ś c i (e le m e n t p o d m io to w y czy n u ). T e n s a m p o g lą d z o s ta ł p o g łę b io n y w s z e r e g u in n y c h o rz e c z e ń S ą d u N a jw y ż ­ sz e g o 3, z k tó r y c h n a s z c z e g ó ln ą u w a g ę z a s łu g u je w y ro k S ą d u N a jw y ż sz e g o z 30.IX - 1960 r. II K 675/60 w g ’o śn e j s p r a w ie b ia ło s to c k ie j p rz e c iw k o le k a r c e K . W s p r a ­ w ie te j S ą d N a jw y ż s z y w k w e s tii o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j le k a r z a za w a d liw e - le c z e n ie w z a k ła d z ie sp o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia w y r a z ił n a s t ę p u ją c y p o g lą d p r a w n y :

„ L e k a rz e z a tr u d n ie n i w z a k ła d a c h sp o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia p o n o sz ą z a l e ­ c z e n ie w ty c h z a k ła d a c h n i e t y l k o z w y k ł ą o d p o w i e d z i a l n o ś ć - k a r n ą z p rz e p is ó w o o c h ro n ie z d ro w ia i ży cia , a le p o n a d to ró w n ie ż i s p e c j a l ­ n ą o d p o w i e d z i a l n o ś ć k a r n ą , w y n ik a ją c ą z ic h u rz ę d o w e g o c h a r a k t e r u ,, z a z a w in io n e p rz e k r o c z e n ie u p r a w n ie ń , ja k i e d a ją le k a r z o w i p o w s z e c h n ie u z n a ­ w a n e z a s a d y w ie d z y i s z tu k i le k a r s k ie j, b ą d ź te ż za ta k ie ż n ie d o p e łn ie n ie o b o w ią z ­ k ó w , k tó r e z a s a d y te n a k ł a d a j ą n a le k a r z a . Z g o d n ie z a r t . 286 k .k . w a r u n k ie m , o s ta tn io w y m ie n io n e j o d p o w ie d z ia ln o ś c i je s t, a b y z p r z e k r o c z e n ie m u p r a w n ie ń ; b ą d ź n ie d o p e łn ie n ie m o b o w ią z k ó w le k a r z a łą c z y ła się sz k o d a lu b m o żliw o ść- s z k o d y .”

P c g lą d te n w is to c ie je s t p o w tó rz e n ie m s ta n o w is k a z a ję te g o w c y to w a n y m w y ­ r o k u z 5.I I .1954 r. J e d n a k ż e p r z e a n a liz o w a n e p rz e z S ą d N a jw y ż s z y s ta n y f a k t y c z ­ n e c z y n ó w l e k a r k i K . p o z w o liły z n a c z n ie g łę b ie j w y ja ś n ić s ta n o w is k o p ra w n e - w o rz e c z n ic tw ie , ch o c ia ż z a g a d n ie n ia n ie z d o ła ły ro z w ią z a ć .

S ą d N a jw y ż s z y p o d z ie lił w o m a w ia n e j s p r a w i e s ta n o w is k o S ą d u W o jew ódzkiego^, że le k a r k a K . p o p e łn iła p rz e s tę p s tw o z a r t . 286 § 1 k .k ., g d y „ ja k o o r d y n a t o r O d ­ d z ia łu O n k o lo g ic z n e g o W o je w ó d z k ie g o S z p ita la G in e k o lo g ic z n o -P o ło ż n ic z e g o w B.„ w b r e w o b o w ią z k o w i le c z e n ia z g o d n ie z n a u k ą i p r a k t y k ą le k a r s k ą , d o k o n a ła ś w ia ­ d o m ie — b ez u z a s a d n ia ją c y c h s to s o w a n ia te j m e to d y p rz y c z y n — z a b ie g u n a ­ ś w ie tla n ia p r o m ie n ia m i r a d u n a r z ą d ó w r o d n y c h ob. C., p rz e z co d z ia ła ła n a s z k o ­ d ę je j z d r o w ia ”. K w a lif ik a c ja t a z o s ta ła p r z y j ę ta ze w z g lę d u n a f a k t, że o b . C .„ u k tó r e j d o k o n a n o z a b ie g u , n ie s tr a c iła z d o ln o ś c i p ło d z e n ia .

N a to m ia s t S ą d N a jw y ż s z y , u z n a ją c n a p o d s ta w ie o p in ii b ie g ły c h , że n ie m o ż n a i w y łą c z y ć tego, iż 6 in n y c h k o b ie t, p rz y k tó r y c h le c z e n iu l e k a r k a K . s to s o w a ła : n a ś w ie tla n ie ra d e m , n ie c h o ro w a ło n a r a k a — z m ie n ił p r z y ję tą p rz e z S ą d W o je ­ w ó d z k i w ty c h 6 w y p a d k a c h k w a lif ik a c ję p r a w n ą c z y n ó w p o le g a ją c y c h n a s t o ­ s o w a n iu p ro m ie n i r a d u i n a p o z b a w ie n iu ty c h k o b ie t z d o ln o śc i p ’o d z e n ia z a r t_ 235 § 1 lit. a) k .k . w z w ią z k u z a r t . 291 k .k . n a a r t . 286 § 1 k .k . S ą d N a jw y ż s z y p r z y jm u je , że w ty c h w y p a d k a c h l e k a r k a K . d z ia ła ła n a sz k o d ę in te r e s u p u b lic z ­ n e g o i p r y w a tn e g o , n a r a ż a j ą c z d ro w ie 6 k o b ie t n a n ie b e z p ie c z e ń s tw o p rz e z to , że- w b r e w o b o w ią z k o w i s u m ie n n e g o le c z e n ia d o k o n a ła — b ez ro z p o z n a n ia o p a r te g o nai n a u c e i p r a k ty c e le k a r s k ie j — n a ś w ie t la n i a p ro m ie n ia m i r a d u n a rz ą d ó w ro d n v c h „ w w y n ik u czego k o b ie ty te s t r a c ił y z d o ln o ść p .o d z e n ia . W d z ia ła n iu ty m S ą d N a j

-3 Na p rz y k ła d w orzecz. IV K 15/56 lu b IV K 517/60 („N ied o p ełn ie n ie przez le k a rz a zgod— n ie z zasadam i w spółczesnej w iedzy m ed y czn ej obow iązkćw w y n ik a ją cy c h z w y k o n in ia p ra k ty k i zaw odow ej, w n a stę p s tw ie czego n a stę p u je szkoda bądź jej m ożliw ość dla zdrow ia, lu b życia człow ieka, m oże spow odow ać i z re g u ły p o w o d u je odpow iedzialność k a rn ą z a r t -

)-•wyższy d o p a tr u je się n ie d o p e łn ie n ia o b o w ią z k u s łu ż b o w e g o i p r z e k r o c z e n ia z a ­ k r e s u u p r a w n ie ń słu ż b o w y c h .

S ą d N a jw y ż s z y , p r z y p is u ją c le k a r c e K . w o m a w ia n y c h 6 w y p a d k a c h p o p e łn ie ­ n i e p r z e s tę p s tw a z a r t. 286 § 1 k .k ., u z a s a d n ia to ty m , że d z ia ła ła o n a w c e l u l e c z e n i a , a le le c z y ła n ie w ła ś c iw ie i d la te g o z a m ia re m sw y m o b e jm o w a ła m o ż liw o ś ć s z k o d y i n a to się g o d ziła. Z d r u g ie j s tr o n y S ą d tw ie r d z i, że n ie je s t ■ w ykluczone, iż k o b ie ty , u k tó r y c h d o k o n a n o z a b ie g u , c h o ro w a ły n a ra k a .

T e n to k ro z u m o w a n ia n a s u w a tr u d n o ś c i w w y ja ś n ie n iu k w e s tii s z k o d y d la i n t e r e s u p u b lic z n e g o lu b p r y w a tn e g o , k tó r a to s z k o d a — j a k w ia d o m o — n a le ż y •do is to ty p rz e d m io to w e j p r z e s tę p s tw a z a r t . 286 § 1 k .k . W p ra w d z ie S ą d N a j ­ w y ż s z y p r z y jm u je , że k o b ie ty w w y n ik u n a ś w ie tla n ia p r o m ie n ia m i r a d u s t r a c ił y z d o ln o ś ć p ło d z e n ia , a le s tw ie rd z e n ie to k łó c i się z p o p rz e d n im u s ta le n ie m , że „ n ie j e s t w y k lu c z o n e , iż k o b ie ty te c h o ro w a ły n a r a k a ”. J e ż e 'i p r z y j m u j e się tę h ip o ­ te z ę , to je d n o c z e ś n ie m u s i o d p a ść z a r z u t d o ty c z ą c y s k u tk u z a b ie g u n a ś w ie t la n i a T a d e m , p o w o d u ją c e g o z r e g u ły n ie z d o ln o ść p ło d z e n ia u k o b ie t, za co ż a d e n le k a r z n i e o d p o w ia d a , je ż e li d z ia ła w c e lu le c z e n ia .

S ą d N a jw y ż s z y w d w ó c h in n y c h w y p a d k a c h s to s o w a n ia p rz e z le k a r k ę K . r a d u ■ utrzym ał k w a lif ik a c ję p r a w n ą z a r t. 235 § 1 lit. a) k .k. w z w ią z k u z a r t . 231 k .k . ^ p o z b a w ie n ie z d o ln o śc i p ło d z e n ia s p o w o d o w a n e w z w ią z k u z w a d liw y m z a b ie g ie m , -a w ię c w z w ią z k u z „ u rz ę d o w a n ie m ” ) w y łą c z a ją c to, ż e b y d z ia ła ła o n a w ce lu le c z e n ia , o ra z p r z y jm u ją c , że p rz e p r o w a d z iła o n a u 2 k o b ie t „ n ie d o p u s z c z a ln y « e k s p e ry m e n t le k a r s k i ” „ b ą d ź d z ia ła ła w c e lu z d o b y c ia s ła w y i p ie n ię d z y ” . Z a ­ s t r z e ż e n i e b u d z i tu łą c z e n ie w a d l i w e g o z a b i e g u z u rz ę d o w a n ie m . P o z a "tym z a g a d n ie n ie e k s p e r y m e n tu n ie z o sta ło b liż e j s p r e c y z o w a n e .4

S ą d n a tle p o w y ż sz y c h z a rz u tó w w y ra ż a p o g lą d , iż z p rz e p is ó w p r a w a o k r e s u m ię d z y w o je n n e g o i o b ec n e g o w y n ik a , że do z a k ła d ó w sp o łe c z n y c h s łu ż b y z d r o ­ w i a — z w y j ą t k i e m s p ó ł d z i e l c z y c h (p o d k r e fle n ie m o je — K .C z.) o d ­ n o s z ą s ię o d p o w ie d n io w s z y s tk ie p rz e p is y d o ty c z ą c e u rz ę d ó w w śc isły m teg o s ło ­ w a z n a c z e n iu o ra z że c z y n n o śc i z a w o d o w e le k a r z y z a tr u d n io n y c h w ty c h z a k ła - •dach są c z y n n o ś c ia m i u rz ę d o w y m i w ro z u m ie n iu a r t . 286 — 290 k.k.

P o m i ja j ą c to , że p rz e p is y p r a w a n o r m u ją fr a g m e n ta r y c z n ie i w s p o s ó b n ie w y ­ s t a r c z a j ą c y o m a w ia n e z a g a d n ie n ie , s ta n o w is k o S ą d u N a jw y ż sz e g o — r o z s z e rz a ją c z a k r e s o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j le k a r z a z a k ła d u s p o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia — p o z o s t a w i a o tw a r tą k w e s tię o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j za z a b ie g i ty p u b ia ło s to c k ic h ■dokonane p rz e z le k a r z y w „ z a k ła d a c h sp ó łd z ie lc z y c h ”, k tó r e n ie s ą z a k ła d a m i s p o łe c z n y m i s łu ż b y z d ro w ia , o r a z p rz e z le k a r z y p r y w a tn ie p r a k ty k u ją c y c h .

I I I . C h o c ia ż w o rz e c z n ic tw ie z w r a c a się s ta le u w a g ę n a p o d w ó jn y c h a r a k t e r p r a c y le k a r z a , a ty m sa m y m n a d w ie ró ż n e p o d s ta w y je g o o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r ­ n e j , to je d n a k w ie le o rz e c z e ń n ie j e s t w s t a n ie w y ja ś n ić p o w s ta ły c h n a ty m tle t r u d n o ś c i p rz y k w a lif ik o w a n iu c z y n ó w p rz e s tę p n y c h le k a r z y .

W s t o s u n k u do p ie rw s z e g o n u r t u p o s tę p e m w o rz e c z n ic tw ie j e s t s ta n o w is k o z a ­ j ę t e w ty c h w y r o k a c h i u c h w a ła c h S ą d u N a jw y ż sz e g o , w k tó r y c h u z n a w a n a je s t

* J . S a w i c k i w p ra c y p t. „O o dpow iedzialności za b łęd n y zabieg leczniczy” o d ró żn ia « r a n ic e p ra w lek a rza do sto so w an ia n a p a cjen cie m etody e k sp e ry m e n ta ln e j od p ra w a do sto s o w a n ia now ego, niezn an eg o doty ch czas śro d k a (PiP n r 6 z 1954 r„ s tr. 192). A. G u b i ń-e k i n iń-e n ń-e g u jń-e , żń-e ń-e k sp ń-e ry m ń-e n t możń-e być u zn an y za zabieg leczniczy. Uw aża on, że kw e­ s tię o d p o w ied zialn o ści za d o k o n an ie e k sp e ry m e n tu należy ro z p atrzy ć >w płaszczyźnie do­ p u sz c za ln e g o ry z y k a (NP n r 6 z 1960 r., s tr. 772). W yłączenie p rzestępczości czynu na zasa­ dzie ry z y k a nie je s t zn an e naszem u u staw o d aw stw u k a rn em u , z ag ad n ien ie zaś „ ry z y k a n o w a to r s tw a ” w y w o łu je p ow ażne sp o ry w d o k try n ie (p atrz A. G u b i ń s k l : R yzyko no­ w a to r s tw a , P iP n r 1 z 191» r.).

N r 12 (84) O dpow iedzialność leka rza ta k ja k u rz ęd n ik a ₃₉

m ie s z a n a o d p o w ie d z ia ln o ś ć k a r n a le k a r z a za c z y n n o śc i z a w o d o w e : n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w o o c h ro n ie ż y c ia i z d ro w ia o ra z p rz e p is ó w ro z d z . X L I k .k . z w y łą c z e ­ n ie m a r t . 36 k .k.

P o g lą d te n r e p r e z e n to w a n y j e s t n p . w w y r o k u w s p r a w ie le k a r k i J a n i n y K (IV K 395/60). Z o s ta ła o n a s k a z a n a z a r t . 230 § 1 k .k . w z w ią z k u z a r t. 291 k .k za to , że ja k o le k a r z o s tre g o d y ż u r u S z p ita la M ie jsk ie g o w W. sp o w o d o w a ła n ie u m y ś ln ie ś m ie rć n ie le tn ie g o W ito ld a K . p rz e z n ie z a s to s o w a n ie s u r o w ic y p rz e - c iw tę ż c o w e j w s to s u n k u do te g o ż n ie le tn ie g o p rz y p rz y ję c iu go do s z p ita la po d o ­ z n a n e j r a n i e tłu c z o n o - s z a r p a n e j le w e j p ię ty , w w y n ik u czego c h ło p ie c te n po k ilk u d n ia c h z m a r ł w s k u te k tę ż c a .

J e s t to ty p o w y w y p a d e k , k ie d y le k a r z , d z ia ła ją c w c e lu le c z e n ia (p r o fila k ty k a ) i s p e ł n ia j ą c o b o k teg o fu n k c je a d m in is tr a c y jn e (p e łn ie n ie d y ż u ru ), p o p e łn ia b łąd s z tu k i w s k u te k n ie z a s to s o w a n ia s u ro w ic y p rz e c iw tę ż c o w e j, m im o że 1 1 -le tn i p a ­ c je n t k ła m liw ie o św ia d c z y ł, że p rz e d ty g o d n ie m o tr z y m a ł z a s tr z y k su ro w ic y w z w ią z k u ze s k a le c z e n ie m p a lc a .

L e k a r k a , o c e n ia ją c te n w y p a d e k ze s ta n o w is k a le k a r s k ie g o , m ia ła o b o w ią z e k (w c a le n ie w y n ik a ją c y z i n s tr u k c j i i z a rz ą d z e ń , lecz z p r a k t y k i le k a r s k ie j i z a ­ s a d d e o n to lo g ii) s p r a w d z ić w e w s k a z a n y m p rz e z c h ło p c a s z p ita lu (m iejsco w y m ), c z y is to tn ie z a a p lik o w a n o m u su ro w ic ę . W s k u te k w a d liw e j o c en y s y tu a c ji, tz n p o p r z y ję c iu za p ra w d z iw e k ła m liw e g o o ś w ia d c z e n ia c h ło p c a , l e k a r k a p o p e łn iła b łą d s z tu k i p o le g a ją c y n a n ie z a s to s o w a n iu s u r o w ic y p rz e c iw tę ż c o w e j.

N ie w y d a je się rz e c z ą s łu s z n ą u z n a n ie , że b łą d te n s ta n o w i o n ie d o p e łn ie n iu p rz e z le k a r k ę o b o w i ą z k u s ł u ż b o w e g o , o k tó r y m m ów i a r t . 286 k .k ., a lb o o sp o w o d o w a n iu n ie u m y ś ln ie ś m ie rc i c h ło p c a w z w i ą z k u z u r z ę d o ­ w a n i e m (a r t. 230 § 1 i a r t . 291 k.k.). L e k a r k a w p o w y ż sz y m p r z y p a d k u w in n a j e s t s p o w o d o w a n ia n ie u m y ś ln ie ś m ie rc i c h ło p c a , p o n ie w a ż w a d liw a o c e n a w y p a d k u łą c z y ła s ię z w y k o n y w a n ie m z a w o d u . Z n a c z n ie s z e r z e j u jm u je z a g a d n ie n ie d w ó c h p o d s ta w p r a w n y c h o d p o w ie d z ia l­ n o ś c i k a r n e j le k a r z a u c h w a ła s k ła d u 7 sę d z ió w S.N . z 23.I I I . 1961 r. V I K O 13/61 P y ta n i e p r a w n e d o ty c z y ło k w e s tii, czy za n ie p r a w id ło w e p rz e p r o w a d z e n ie w y ­ w ia d u le k a r s k ie g o i w s tę p n e g o b a d a n ia p a c je n ta , k tó r e to c z y n n o śc i m ia ły s t a ­ n o w ić p o d s ta w ę do d ia g n o z y i te r a p ii, le k a r z z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia o d p o w ia d a z a r t . 286 k .k . (ta k j a k u rz ę d n ik ), czy te ż n a p o d s ta w ie p rzep isó w o k r e ś la ją c y c h o d p o w ie d z ia ln o ś ć k a r n ą za p rz e s tę p s tw o p rz e c iw k o ż y c iu i z d ro w iu . S ą d N a jw y ż s z y n a p o w y ższe p y ta n ie u d z ie lił n a s tę p u ją c e j o d p o w ie d z i: „ L e k a rz z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia o d p o w ia d a n a p o d s ta w ie a r t . 286 k .k ., je ż e li je g o d z ia ła n ie n a sz k o d ę c h o re g o , z n a jd u ją c e się w s f e rz e u d z ie le n ia po m o cy le c z n ic z e j, s ta n o w i z a ra z e m u c h y b ie n ie o b o w ią z k o m w z a k re s ie s p e łn ia n ia p rz e z n ir g o w z a k ła d z ie f u n k c ji o c h a r a k te r z e z a r z ą d u ” .

Z u c h w a ły te j w y s n u ć m o ż n a w n io s e k o z a s a d n ic z y m z n a c z e n iu , a m ia n o w ic ie t e n , że le c z e n ie s e n s u s tr ic to (czy n n o ści z a w o d u ) n ie je s t f u n k c ją słu ż b o w ą l e k a ­ rz a z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia . L e k a r z w ta k im w y p a d k u n ie je s t f u n k c j o n a r iu s z e m . T o s tw ie r d z e n ie o b a la s ta n o w is k o S ą d u N a jw y ż sz e g o w s p r a w ie l e k a r k i K ., że „ le c z e n ie z g o d n ie z z a s a d a m i w ie d z y m e d y c z n e j” j e s t „ słu ż b o w y m o b o w ią z k ie m ” le k a r z a z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia .

A le w s p o m n ia n a u c h w a ła n ie w y ja ś n ia w p e łn i z a g a d n ie n ia . S ąd N a jw y ż sz y b o w ie m w s w e j u c h w a le n ie w y o d r ę b n ia c a łk o w ic ie cz y n n o śc i z a w o d u le k a r z a o d je g o c z y n n o śc i a d m in is tr a c y jn y c h , le c z o d w ro tn ie , p o łą c z y ł te d w ie fu n k c je l e k a r z a p rz y „ u d z ie la n iu p o m o cy le c z n ic z e j” i u s ta lił, że w s u m ie m o g ą on e d ać p o d s t a w ę d o o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j le k a r z a z a r t . 286 k .k . P rz e z ta k i e u ję c ie

k w e s tii u tr u d n io n e je s t w p o w a ż n y m s to p n iu z ro z u m ie n ie is to ty z a g a d n ie n ia , a w k o n s e k w e n c ji — p o d s ta w o w e g o p r o b le m u d o ty c z ą c e g o c h a r a k t e r u o d p o w ie ­ d z ia ln o śc i k a r n e j le k a r z a . S u m o w a n ie o b u c z y n n o śc i le k a r z a w s to s u n k u do p a c je n ta j e s t m e c h a n ic z n y m p o łą c z e n ie m d w ó c h f u n k c j i le k a r z a o ró ż n y m c h a r a k t e r z e , k tó r e u n ie m o ż liw ia ją w z a s a d z ie w y ja ś n ie n ie tr e ś c i u c h w a ły . S tą d p r z y k ła d y p rz y to c z o n e w u z a s a d n ie ­ n iu u c h w a ły n ie s ą z g o d n e z je j z a ło ż e n ie m . N a le ż y b o w ie m z d a w a ć so b ie s p r a w ę z teg o , że co In n e g o j e s t „ u d z ie la n ie p o m o cy le c z n ic z e j” , n a w e t je ż e li to m a b y ć „ p o d s ta w a do d ia g n o z y i t e r a p i i ” (s fo rm u ło w a n ie p y ta n i a p ra w n e g o ), a co in n e g o , ja k t a p o m o c le c z n ic z a z o s ta ła u d z ie lo n a lu b p o w in n a b y ć u d z ie lo n a ze s t a n o w i­ s k a w ie d z y m e d y c z n e j. W p ie r w s z y m w y p a d k u m o ż n a o c z y w iśc ie m ó w ić, ż& le k a r z d y ż u r n y z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia , a w ię c „ m a ją c y p rz e jś c io w o u p r a w n ie n ia do w y d a w a n ia z a r z ą d z e ń ” (s fo rm u ło w a n ie u z a s a d n ie n ia u c h w a ły ), k tó r y o d m a w ia — m im o o b o w ią z k u słu ż b o w e g o — z b a d a n ia p rz y w ie z io n e g o dO' s z p ita la ciężk o c h o re g o lu b k tó r y o d m a w ia p r z y ję c ia ta k ie g o c h o re g o do s z p ita la , p o n o si o d p o w ie d z ia ln o ś ć k a r n ą j a k u r z ę d n ik z a r t . 286 k .k.

N a to m ia s t je ż e li n ie p r z y ję c ie do s z p ita la b y ło w y n ik ie m u s ta lo n e j p rz e z l e k a ­ rz a d y ż u rn e g o d ia g n o z y , że c h o ry n ie k w a lif ik u j e się do u m ie s z c z e n ia w s z p i t a ­ lu , to m o ż e on o d p o w ia d a ć za s k u te k (śm ie rć , u s z k o d z e n ie c ia ła ch o re g o ) w w y ­ n ik u z a w in io n e g o b łę d u s z tu k i le k a r s k ie j, a n ie za n ie w y k o n a n ie o b o w ią z k u s’u ż - b o w eg o t a k j a k u r z ę d n ik z a r t . 286 k .k ., c h o c ia ż b y w ty m c z a sie m ia ł p ra w o w y ­ d a w a n ia z a rz ą d z e ń a d m in is tr a c y jn y c h . I n n y p r z y k ła d w y m ie n io n y w u z a s a d n ie n iu u c h w a ły (n ie z a rz ą d z e n ie n ie z b ę d ­ n eg o p r z e ś w ie tle n ia p r o m ie n ia m i r e n tg e n o w s k im i) n ie j e s t z g o d n y z p o d s ta w a m i o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j le k a r z a za b łą d s z tu k i. J e ż e li le k a r z , d z ia ła ją c w c e lu le c z e n ia (c h o c ia ż b y w ty m c zasie m i a ł p ra w o „ w y d a w a n ia z a r z ą d z e ń ”), u z n a je ,, c h o ć b y b łę d n ie , że n ie n a le ż y d o k o n y w a ć p r z e ś w ie tle n ia , to n ie o d p o w ia d a k a r ­ n ie za z a n ie c h a n ie słu ż b o w e j a k u rz ę d n ik . N a le ż y p r z y ty m z a z n a c z y ć , że i n s t r u k ­ c je i z a r z ą d z e n ia n a t u r y a d m in is tr a c y j n e j w z a k r e s ie le c z e n ia n ie k r ę p u j ą le k a r z y p o s ta n o w ie n ia m i t a k d a le c e , ż e b y d a w a ć im w s k a z ó w k i, j a k s ta w ia ć d ia g n o z y i j a k le c z y ć w k o n k r e tn y c h w y p a d k a c h . O ty m d e c y d u ją s ta n w ie d z y m e d y c z n e j,, o s ią g n ię c ia p r a k t y k i i z a s a d y d e o n to lo g ii le k a r s k ie j. N a u k a l e k a r s k a p r z e k a z u je le k a r z o m c o ra z to n o w e zd o b y c z e w d z ie d z in ie l e ­ c z e n ia , a d m i n is tr a c j a le c z n ic tw a o r g a n iz u je k u r s y d o k s z ta łc a ją c e d la le k a r z y , s a m o le c z e n ie w z a k ła d z ie sp o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia j e s t w y k o n y w a n e p r z e z s p e c ja lis tó w c zęsto k o le k ty w n ie , w s z p ita la c h z d o b y w a ją k w a lif ik a c je s p e c ja li­ s ty c z n e s e t k i le k a r z y . W te j s y t u a c ji sa m o le c z e n ie („ u d z ie la n ie p o m o cy le c z n i­ c z e j”) c h o re g o w k o n k r e tn y m w y p a d k u je s t d o m e n ą s a m o d z ie ln o ś c i i n ie z a le ż n o ś c i le k a r z a . O d p o w ie d z ia ln o ść je g o z a ró w n o k a r n a , j a k i z a w o d o w a k s z t a łt u je s ię w ta k ic h w y p a d k a c h w g ra n ic a c h z a w in io n e g o b łę d u s z tu k i le k a r s k ie j.

L e k a r z w z a k ła d z ie sp o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia s p e ł n ia p rz e d e w s z y s tk im o b o ­ w ią z k i le c z n ic z e , a o b o k n ic h w y k o n u je lu b m o ż e w y k o n y w a ć o b o w ią z k i a d m i n i­ s tr a c y jn e , słu ż b o w e . W p r a k ty c e n ie m o ż e s ię z d a rz y ć , ż e b y o b o w ią z k i le c z n ic z e , p rz e z k tó r e n a le ż y ro z u m ie ć z a b ie g i le c z n ic z e i ś w ia d c z e n ie u s łu g le c z n ic z y c h (in aczej m ó w ią c — le c z e n ie ), w y s tę p o w a ły je d n o c z e ś n ie z w y k o n y w a n ie m o b o ­ w ią z k ó w u rz ę d n ic z y c h , ta k j a k to u jm u je w s p o m n ia n a u c h w a ła z 1961 r. N a w ią ­ z u ją c do p r z y k ła d u p rz y to c z o n e g o w u c h w a le , n a le ż y s tw ie rd z ić , że p rz y p r z y j ę ­ ciu c h o re g o do s z p ita la o b y d w a p o w y ż sz e o b o w ią z k i, tj. i le c z n ic z e , i a d m i n i s t r a ­ c y jn e , w y s tę p u j ą o b o k s ie b ie , a n ie je d n o c z e ś n ie ; d e c y z ja słu ż b o w a o p r z y j ę c ;u do s z p ita la j e s t w y n ik ie m p rz e d e w s z y s tk im u p r z e d n ic h ro z w a ż a ń le c z n ic z y c h

-Nr 12 (84) O dpow iedzialność lek a rza ta k ja k u rzęd n ik a ₄₁

-d ia g n o s ty c z n y c h . K ie d y le k a r z d y ż u rn y p r z e p r o w a d z a b a d a n ia w s tę p n e c h o re g o , d ia g n o s ty c z n e , o p ie r a ją c się n a s w e j w ie d z y m e d y c z n e j, to w ó w c z a s w y k o n u je on c zy n n o ść z a w o d u , a n ie czy n n o śc i słu ż b o w e fu n k c jo n a r iu s z a . K w e s tia w a d liw e g o — ze s ta n o w is k a w ie d z y m e d y c z n e j — b a d a n ia m o ż e ro d z ić o d p o w ie d z ia ln o ś ć z a w o ­ d o w ą (d y s c y p lin a r n ą ) a lb o k a r n ą , p rz e w id z ia n ą d la w s z y s tk ic h le k a r z y b ez w z g lę ­ d u n a m ie js c e p r a c y (w z a k ła d z ie sp o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia , w sp ó łd z ie ln i l e k a r ­ s k ie j, p r y w a tn i e w d o m u ). L e k a r z o d p o w ia d a w ta k i m w y p a d k u z a b łą d s z tu k i i za s k u t k i te g o b łę d u .

R e a s u m u ją c , n a le ż y s tw ie rd z ić , co n a s tę p u je :

D z ia ’a n ie (le k a rz a ) z n a jd u ją c e się w s fe rz e u d z ie le n ia „p o m o cy le c z n ic z e j” , w b r e w te z ie u c h w a ły , n ie m o że „ s ta n o w ić z a ra z e m u c h y b ie n ia o b o w ią z k o m w z a k r e s ie s p e ! n ia n ia p rz e z n ie g o w z a k ła d z ie f u n k c j i o c h a r a k t e r z e z a r z ą d u ” . L e k a r z a lb o ro b i je d n o , tz n . s t a w i a d ia g n o z ę , o p e r u j e l u b w y k o n u je in n e z a b ie g i le c z n ic z e w c e ­ la c h d ia g n o s ty c z n y c h , te r a p e u ty c z n y c h lu b p ro f ila k ty c z n y c h , a lb o r o b i d ru g ie , tz n . o r g a n iz u je s z c z e p ie n ia o c h ro n n e , d e c y d u je o p r z y ję c iu do s z p ita la , o w y p is a n iu ze s z p ita la itd . W p ie r w s z y m w y p a d k u w y k o n u je z a w ó d le k a r z a , w d r u g im — o b o w ią z k i słu ż b o w e . IV . T rz e c i n u r t w o rz e c z n ic tw ie 1 S ą d u N a jw y ż sz e g o , z a p o c z ą tk o w a n y w y r o k ie m z d n ia 23.V III.1955 r. IV K 574/55, w y r a ź n ie o d d z ie la c z y n n o śc i z a w o d o w e le k a r z a od jeg o c z y n n o ś c i a d m i n is tr a c y jn y c h , a w k o n s e k w e n c ji — ro z r ó ż n ia d w ie p o d ­ s ta w y o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j le k a r z a . P o g lą d z a w a r ty w ty m w y r o k u w y łą c z a o d p o w ie d z ia ln o ś ć k a r n ą le k a r z a za p o ­ p e łn ie n ie b łę d u s z tu k i n a p o d s ta w ie p rz e p is ó w o o d p o w ie d z ia ln o ś c i u r z ę d n ik a . T e z a w y r o k u b rz m i:

„ T ru d n o p o g o d z ić s ię z z a p a tr y w a n ie m , że d z ia ła ln o ś ć le c z n ic z a le k a r z a , n a w e t l e k a r z a s z p ita ln e g o , k w a lif ik o w a ła b y się ja k o p r z e s tę p s tw o u rz ę d n ic z e . B łę d y o ra z ich s k u t k i w z a k r e s ie d z ia ła ln o ś c i le c z n ic z e j w s to s u n k u do p a c je n ta p o w ie rz o n e g o p ie c z y le k a r s k ie j — b e z w z g lę d u n a to , czy m a m y do c z y n ie n ia z le k a r z e m s z p i­ t a l n y m czy o r d y n u ją c y m p r y w a tn ie — p o w in n y b y ć ro z p a tr y w a n e p rz e d e w s z y s t­ k im p c d k ą te m w id z e n ia p r z e s tę p s tw p rz e c iw k o ży c iu i z d ro w iu . D o b ra p r a w n e , k tó r e z o s ta ją b o w ie m w ty c h w y p a d k a c h z a a ta k o w a n e lu b z a g ro ż o n e — to ży cie lu b z d ro w ie p a c j e n ta ” . O rz e c z e n ie to n ie s ta w i a je s z c z e śm ia ło z a g a d n ie n ia , s k o ro z a w ie r a z a s trz e ż e n ie , że p rz e p is y o o c h ro n ie z d ro w ia i ż y c ia p rz y b łę d z ie s z tu k i m a ją „ p rz e d e w s z y s t­ k im ” z a s to s o w a n ie . N a to m ia s t z u p e łn ie ja s n o ro z w ią z u je s p r a w ę c h a r a k t e r u c z y n ­ n o śc i le k a r z a z a tr u d n io n e g o w s p ó łd z ie ln i le k a r s k ie j p o s ta n o w ie n ie s k ła d u 7 s ę ­ d z ió w S.N . z d n ia 5.X I I .1957 r . I K O 23^/57. F o s ta n o w ie n ie to w y r a ż a p o g lą d , że f u n k c jo n a r iu s z e m sp ó łd z ie ln i p r a c y (np. l e k a r z lu b le k a r z d e n ty s ta ja k o c z ło n e k s p ó łd z ie ln i p ra c y ) je s t o so b a z a tr u d n io n a w c z y n n o ś c ia c h z a r z ą d u ( a d m in is tr a c ji) te j sp ó łd z ie ln i, a n ie o so b a s p e łn ia ją c a w n ie j w y łą c z n ie c z y n n o śc i z a w o d u (le c z e ­ nie), k tó r e g o w s p ó ln s w y k o n y w a n ie j e s t s ta tu to w y m c e le m s p ó łd z ie ln i, że n a t o ­ m ia s t w s p o m n ia n e c z y n n o śc i z a w o d u n ie s ta n o w ią „ c z y n n o śc i u rz ę d o w y c h ” w r o ­ z u m ie n iu a r t . 290 k .k . (a w ię c r ó w n ie ż i a r t . 286 k .k ., d o d a te k m ó j — K .C z.).

S łu s z n ie o rz e c z e n ie to w y w o d z i, że le k a r z d e n ty s ta , c z ło n e k b r a n ż o w e j s p ó ł­ d z ie ln i p r a c y , w y łą c z n ie ta m le c z ą c y lu b u s u w a ją c y z ę b y , n ie je s t f u n k c j o n a r i u ­ sz e m te j s p ó łd z ie ln i, p o n ie w a ż n ie u r z ę d u je w n ie j i n ie w y k o n u je c z y n n o śc i u r z ę ­ d o w y c h . M oże on b y ć f u k c jo n a r iu s z e m s p ó łd z ie ln i, je ś li b ą d ź u z y s k a w s p ó łd z ie ln i s ta n o w is k o w e w ła d z a c h , b ą d ź b ę d z ie - z a tr u d n io n y je d n o c z e ś n ie w z a k r e s ie z a ­ r z ą d u i a d m i n is tr a c j i. T y lk o w ty m o s ta tn im z a k r e s ie c z y n n o śc i (a n ie w s f e r z e z w y k łe g o w y k o n y w a n ia w s p ó łd z ie ln i sw o je j s p e c ja ln o ś c i le k a r s k ie j) b ę d z ie on.

o d p o w ia d a ć k a r n i e s to s o w n ie do z a sa d o d p o w ie d z ia ln o śc i p rz e w id z ia n y c h d la u rz ę d n ik ó w . R ó w n ie ż w ty m ty lk o z a k re s ie d z ia ła n ia m ó g łb y o n p o n o sić s u ro w s z ą o d p o w ie d z ia ln o ś ć za p rz e s tę p s tw o o g ó ln e p o p e łn io n e p o d c z a s u rz ę d o w a n ia lu b w z w ią z k u z u rz ę d o w a n ie m . P rz e z „ u rz ę d o w a n ie " , „ c zy n n o ść u rz ę d o w ą ” o rz e c z e n ie ro z u m ie s p e łn ia n ie a k tu z a rz ą d u , c h o ć b y z a c h o d z ił ty lk o p o m o cn iczy u d z ia ł d a n e j o so b y w ty m a k c ie . S f o r ­ m u ło w a n ie o rz e c z e n ia n ie n a s u w a ż a d n y c h z a s trz e ż e ń , je ś li ch o d zi o z a s a d n ic z ą lin ię p o d z ia łu m ię d z y le c z e n ie m s e n s u s tr ic to (w y k o n y w a n ie m c zy n n o ści z a w o d u ) a c z y n n o śc ia m i a d m in is tr a c y jn y m i le k a r z a . J e s t ono pod ty m w z g lę d e m z u p e łn ie p ra w id ło w e , je d n a k ż e n ie w y ja ś n ia d o sta te c z n ie , na czym p o le g a czy n n o ść z a r z ą d u ( a d m in is tr a c ji) w le c z n ic tw ie spó łd zielczy m . O rz e c z e n ie to je s t p o w a ż n y m w k ła ­ d e m w d zieło u je d n o lic e n ia o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j le k a r z a i z n ie s ie n ia d w u ­ to ro w o ś c i o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j le k a r z a za z a w in io n y b łą d s z tu k i le k a r s k ie j. P rz e c iw k o te z ie , że n a ru s z e n ie zasad w ie d z y m e d y c z n e j p rz e z le k a r z a z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d ro w ia sta n o w i n a ru s z e n ie o b o w ią z k ó w u rz ę d n ic z y c h , w y s tę ­ p u je ta k ż e w y ro k S.N . z 7.V I I I .1959 r. II K 1029/58.

W w y r o k u ty m w y ra ż o n y je s t n a s tę p u ją c y p o g ląd :

W y s tę p k u z a r t . 230 § 1 k.k. dop u szcza się n ie ty lk o le k a r z , k tó r y p rz y le c z e ­ n iu lu b d o k o n y w a n iu z a b ie g u p a c je n ta n a r u s z a o b o w ią z u ją c e go n o rm y p r a w n e i p rz e z to p o w o d u je n ie u m y ś ln ie jeg o ś m ie rć , lecz ta k ż e le k a r z , k tó r y w ty c h w y ­ p a d k a c h n a r u s z a p o d s ta w o w e z asad y w sp ó łc z e s n e j n a u k i le k a r s k ie j, je ż e li z o k o ­ lic z n o śc i d a n e g o w y p a d k u i d o św ia d c z e n ia zaw o d o w eg o s p r a w c y w y n ik a , że m ó g ł o n lu b p o w in ie n b y ł p rz e w id z ie ć m ożliw ość s k u tk u p rz e s tę p n e g o (za w in io n y b łą d s z tu k i le k a r s k ie j) . W ty m z n a c z e n iu z a w in io n y m b łę d e m s z tu k i le k a r s k ie j m o że b y ć ta k ż e b łę d n a d ia g n o z a .

Z u p e łn ie w y ra ź n ie o d d z ie la czynności u rzędnicze lek arza od je g o c zy n n o ści z a ­ w o d o w y c h w y ro k S ą d u N a jw y ższeg o z d n ia 21 k w ie tn ia 1961 r. IV K 14/61. O rz e ­ c z e n ie to u s ta la z a sa d ę , że le k a r z o rd y n a to r o d d z ia łu c h iru rg ic z n e g o sz p ita la o d ­ p o w ia d a za z a w in io n y p rz e z niego b łąd sz tu k i le k a r s k ie j (sp o w o d o w a n ie ś m ie rc i p a c je n tk i p rz y w a d liw ie w y k o n a n y m z a b ie g u g in e k o lo g ic z n y m ) z a r t . 230 § 1 k.k., a za o p u sz c z e n ie p e łn io n e g o d y ż u ru w s z p ita lu w g o d z in a c h n o c n y c h i p o z o s ta ­ w ie n ie w ty m c z a sie c h o ry c h bez o pieki lu b za n ie s ta w ie n ie się do sz p ita la w b re w o b o w ią z k o w i w y n ik a ją c e m u z f a k tu p e łn ie n ia „ d y ż u ru c h iru rg ic z n e g o pod te l e ­ f o n e m ” n a w e z w a n ie d y ż u rn e g o le k a rz a cele m d o k o n a n ia p iln e g o z a b ie g u o p e r a ­ c y jn e g o — z a r t . 286 § 1 k .k . T a g ru p a w y ro k ó w z w a lc z a je d n o c z e ś n ie — w z a ­ k re s ie w y k o n y w a n ia c zy n n o ści zaw o d u — d w u to ro w o ść o d p o w ie d z ia ln o śc i k a r n e j l e k a r z a z a k ła d u sp o łe c z n e g o słu ż b y z d ro w ia o ra z le k a r z a z a tr u d n io n e g o w s p ó ł­ d z ie ln i le k a r s k ie j lu b p r y w a tn ie p ra k ty k u ją c e g o .

O ty m że le k a r z w y k o n u ją c y w z a k ła d z ie sp o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia c zy n n o ści z a w o d u o d p o w ia d a k a r n i e w y łą c z n ie za s k u te k w y n ik ły z w a d liw e g o lecz en ia (b łąd s z tu k i le k a r s k ie j) , św ia d c z ą w sz y stk ie w y ro k i są d o w e s k a z u ją c e le k a r z y za n ie ­ u m y ś ln e (w ra z ie n ie d b a ls tw a lu b le k k o m y śln o śc i) sp o w o d o w a n ie śm ie rc i p a c je n ­ tó w , a w ię c z a r t . 230 k .k . P r o k u r a tu r a i s ą d y z re g u ły w y łą c z a ją w ta k ic h w y ­ p a d k a c h m o żliw o ść u z n a n ia , że le k a r z d z ia ła ja k u rz ę d n ik (a rt. 286 k .k.) a lb o że je g o c z y n n o ść z a w o d o w a p o z o sta je w z w ią z k u z u rz ę d o w a n ie m (a rt. 291 k .k .).5

W d o k tr y n ie n a rzecz trz e c ie g o n u r t u w o rz e c z n ic tw ie k a r n y m są d ó w w y p o ­ w ia d a s ię z d e c y d o w a n ie p ro f . J. S a w ic k i.4

s N a p rz y k ła d orzecz. S.N*. z 10.III.1961 r. *11 K 866/59; orzecz. z 25.V III.1961 r. II K 1125/60.

« J . S a w i c k i : P rz y m u s leczenia i ek sp e ry m e n t lek a rs k i w św ietle p raw a, PZW L 1964 r., s 26. P o r. też w OSPiKA n r 7—8/61 (str. 467) glosą K. C z a j k o w s k i e g o .

№ 12 (84) O dpow iedzialność leka rza ta k ja k u rz ęd n ik a 43

V. W o r z e c z n ic tw ie n ie je s t w p e łn i w y ja ś n io n a k w e s tia , ja k i z a k r e s o b e jm u ją ■czynności a d m i n is tr a c y j n e (z a rz ą d u ) le k a r z a z a tr u d n io n e g o w z a k ła d z ie sp o łe c z ­ n y m s łu ż b y z d ro w ia . P r o b le m te n m a is to tn e z n a c z e n ie n ie ty lk o z p u n k tu w i­ d z e n ia o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j le k a r z a , lecz w ią ż e się ta k ż e z c y w iln ą o d p o w ie ­ d z ia ln o ś c ią z a k ła d u le c z n ic z e g o o ra z le k a r z a za u je m n e s k u t k i le c z e n ia i o p ie k i l e k a r s k ie j. J e ż e li b o w ie m sz k o d a p o w s ta ła d la c h o re g o z w in y le k a r z a w y k o n u ­ ją c e g o w z a k ła d z ie sp o łe c z n y m s łu ż b y z d ro w ia c z y n n o śc i a d m i n is tr a c y j n e (za­ r z ą d u ) , to o d p o w ie d z ia ln o ś ć c y w iln ą p o n o si ta k ż e z a k ła d le c z n ic z y (P a ń s tw o ). J e ż e li n a to m ia s t w in a le k a r z a łą c z y się z je g o c z y n n o śc ią z a w o d o w ą (b łą d s z tu k i l e k a r s k ie j) , to o ć p o w ie d z ia ln o ś ć c y w iln a c ią ż y w y łą c z n ie n a le k a r z u . A b y d a ć p ró b ę r o z w ią z a n ia p o ru s z o n e g o w p r a c y n in ie js z e j p ro b le m u , n a le ż y p r z e d e w s z y s tk im w y e lim in o w a ć — ja k o b łę d n e — k o n c e p c je d w ó c h p ie r w s z y c h n u r t ó w w o rz e c z n ic tw ie , k tó r e u z n a ją u rz ę d n ic z ą lu b k o m b in o w a n ą o d p o w ie d z ia l­ n o ś ć k a r n ą le k a r z a za b łą d s z tu k i le k a r s k ie j. J a k w y ż e j w y k a z a n o , d o te g o k ro k u u p o w a ż n ia n a s o k re ś le n ie c h a r a k t e r u p r a c y le k a r z a z je d n e j s t r o n y z p u n k tu w id z e n ia u s t a w y o z a w o d z ie le k a r z a , a z d r u g ie j s t r o n y ze s ta n o w is k a p rz e p is u a r t . 21 u s t. 3 ro z p o r z ą d z e n ia P r e z y d e n ta R .P . z 22.I I I . 1928 r. o z a k ła d a c h le c z n i­

czy ch (Dz. U. N r 38, poz. 382 z p ó ź n ie js z y m i z m ia n a m i), u s ta w y z 28.X.1948 r. o z a k ła d a c h sp o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia (Dz. U. N r 55, poz. 434 z p ó ź n ie jsz y m i z m ia n a m i), p r z e p is u a r t . 292 k .k . o ra z a r t . 46 m .k .k .

P r z e d e w s z y s tk im n a le ż y p o d k re ś lić (co z re s z tą z o sta ło ju ż w y k a z a n e p r z y o c e ­ n i e d w ó c h .p ie r w s z y c h n u r t ó w w o rz e c z n ic tw ie ), że le k a r z w z a k r e s ie le c z e n ia s e n s u s tr ic to (a r t. 1 u s ta w y o z a w o d z ie le k a r z a ) n ie je s t fu n k c jo n a r iu s z e m . O k o n ie c z n o ś c i z a c h o w a n ia n ie z a le ż n o ś c i le k a r z a w le c z e n iu m o ż e św ia d c z y ć n a s t ę p u j ą c y p r z y k ła d (w y ro k S.N . II K 866/55): L e k a r z p o g o to w ia s tw ie r d z ił u c h o re g o K . p o d o s tre z a p a le n ie w y r o s t k a r o b a c z ­ k o w e g o . T a k ą s a m ą d ia g n o z ę p o s ta w ił d y ż u r n y le k a r z B . S z p ita la X ., z a jm u ją c y z a r a z e m s ta n o w is k o o r d y n a t o r a O d d z ia łu W e w n ę trz n e g o , k tó r y po z b a d a n iu p r z e ­ w ie z io n e g o do S z p ita la c h o re g o K . s k ie r o w a ł go n a O d d z ia ł C h iru r g ic z n y .

O r d y n a to r e m O d d z ia łu C h iru rg ic z n e g o a z a ra z e m d y r e k to r e m S z p ita la b y ł l e ­ k a r z C., k tó r y po z b a d a n iu c h o re g o , n ie k o n s u l tu j ą c s ię z w y m ie n io n y m w y ż e j i n t e r n i s tą B., s tw ie r d z ił u c h o re g o K . „ z a tr u c ie p rz e w o d u p o k a rm o w e g o i z m ia n y "w p łu c a c h ” , co o d n o to w a ł w h is to r ii c h o ro b y , d o d a ją c z a ra z e m , że c h o ro b a n ie m a n ic w sp ó ln e g o z w y ro s tk ie m ro b a c z k o w y m . J e d n o c z e ś n ie te n ż e le k a r z C. (d y ­ r e k t o r i z a ra z e m o r d y n a t o r O d d z ia łu C h iru rg ic z n e g o ) s k ie ro w a ł c h o re g o n a O d ­ d z ia ł W e w n ę trz n y . P o n ie w a ż w n o cy s t a n c h o re g o n a O d d z ia le W e w n ę trz n y m z n a c z n ie s ię p o g o rs z y ł, le k a r z B. ( o r d y n a to r, k tó r y ja k o d y ż u r n y p rz y p r z y jm o w a ­ n i u c h o re g o do s z p ita la u s t a li ł in n ą d iag n o zę ), m a ją c p o w a ż n e w ą tp liw o ś c i co do s łu s z n o ś c i d ia g n o z y d y r e k t o r a s z p ita la le k a r z a C., z g o d n ie z z a s a d a m i d e o n to lo g ii le k a r s k ie j z w o ła ł k o n s y liu m z u d z ia łe m le k a r z y K . i M. P o k o n s y lia r n y m z b a d a ­ n i u c h o re g o le k a r z e s tw ie r d z ili u c h o re g o K . o b ja w y ro z la n e g o z a p a le n ia o tr z e w ­ n e j. T a d ia g n o z a b y ła p ra w id ło w a . P a c je n t w s k u te k w a d liw e g o ro z p o z n a n ia c h o ­ r o b y (b łą d s z tu k i le k a r s k ie j) p rz e z d y r e k to r a s z p ita la , d z ia ła ją c e g o z re s z tą ja k o O r d y n a t o r O d d z ia łu C h iru rg ic z n e g o , o ra z złeg o z teg o p o w o d u le c z e n ia z m a rł.

N a ty m p r z y k ła d z ie w id a ć w y ra ź n ie , że s ta w i a n ie d ia g n o z y l u b in n a p o s ta ć le c z e n ia s e n s u s tr ic to n ie m oże m ie ć n ic w s p ó ln e g o z w y d a w a n ie m z a rz ą d z e ń n a ­ t u r y a d m i n is tr a c y j n e j i z a le ż n o śc ią s łu ż b o w ą n a w e t od d y r e k t o r a s z p ita la , k tó re g o d e c y z ja w z a k re s ie w y k o n y w a n ia z a w o d u n ie j e s t w ią ż ą c a d la le k a r z a p o d le g łe g o m u a d m i n is tr a c y j n ie .

O ile z a s to s o w a n ie p rz e p is ó w ro z d z ia łu X L I k .k . o o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j u rz ę d n ik ó w (do k tó r y c h o d s y ła ją a r t . 21 ro z p . z 1928 r., a r t . 292 k .k . i a r t . 46 m .k .k .) d o d z i a ł a l n o ś c i z a w o d o w e j le k a r z a n ie m o że b y ć u z n a n e za p r a ­ w id ło w e , o ty l e p o s łu g iw a n ie się n im i w s to s u n k u do le k a r z y p r z y o c e n ie ic h czy n ó w z z a k r e s u z a r z ą d u le c z n ic tw a j e s t w p e łn i u z a s a d n io n e . J e d y n ie b o w ie m w ty m o s ta tn im w y p a d k u le k a r z z a k ła d u sp o łe c z n e g o s łu ż b y z d r o w ia je s t f u n k ­ c jo n a r iu s z e m i ty lk o w ty m z a k r e s ie p o d le g a o n o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j n a r ó w ­ n i z u rzęd n ik iem .^ I s to tn ą c e c h ą u rz ę d n ik a je s t je g o u d z ia ł w w y k o n y w a n iu c z y n ­ n o śc i z a r z ą d u p a ń s tw o w e g o . S to s u n e k słu ż b o w y u r z ę d n ik a o p ie r a się n a ty m , że o tr z y m u je c n z ty t u łu sw e g o s ta n o w is k a o k re ś lo n y z a k r e s d z ia ła n ia . W ty m z a ­ k re s ie m a o n p e w n e p r a w a i o b o w ią z k i. J e ż e li p r z e k r a c z a z a k r e s u p r a w n ie ń l u b n ie d o p e łn ia o b o w ią z k ó w ze s z k o d ą d la in t e r e s u p u b lic z n e g o lu b p r y w a tn e g o , to o d p o w ia d a k a r n ie . N a p o d s ta w ie p rz e p is ó w r o z d z ia łu X L I k .k ., tr a k tu j ą c e g o 0 p r z e s tę p s tw a c h u rz ę d n ic z y c h , o d p o w ia d a ją n a d to —* p ró c z u rz ę d n ik ó w p o z o s ta ­ ją c y c h w s łu ż b ie p a ń s tw a — o so b y w y k o n u ją c e z le c o n e c z y n n o śc i w z a k r e s ie z a r z ą d u p a ń s tw o w e g o o ra z fu n k c jo n a r iu s z e w s z e lk ic h in s ty t u c ji p r a w a p u b lic z ­ n e g o (a r t. 252 k.k.). O f u n k c jo n a r iu s z a c h z a k ła d ó w sp o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia 1 o fu n k c jo n a r iu s z a c h s p ó łd z ie ln i p r a c y le k a r z y w s p o m in a ją ta k ż e p r z e p is y a r t . 21 ro z p . z 1928 r. o ra z a r t . 46 m .k .k .

L e k a r z e z a tr u d n ie n i w z a k ła d a c h sp o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia n a s ta n o w is k a c h a d m in is tr a c y jn y c h w y k o n u ją p rz e d e w s z y s tk im w ty m c h a r a k t e r z e zle c o n e c z y n ­ n o ś c i w z a k re s ie z a rz ą d u p a ń s tw o w e g o le c z n ic tw a . N a ty m tle k s z t a łt u je s ię te ż ic h o d p o w ie d z ia ln o ść k a r n a w r a m a c h w s p o m n ia n e g o r o z d z ia łu X L I k .k. R o z w a ż a ją c w ię c z a g a d n ie n ie ze s ta n o w is k a p rz e p is ó w a r t . 21 u s t. 3 ro z p . z 1928 r., ro z d z . X L I k .k . i a r t . 46 m .k .k ., n a le ż y u z n a ć z a f u n k c jo n a r iu s z a w y ­ łą c z n ie o so b ę w y k o n u ją c ą c z y n n o śc i a d m i n is tr a c y j n e (z a rz ą d u ), a lb o w ie m ze s t a ­ n o w is k ie m ty m łą c z y się ró w n ie ż h ie r a r c h ic z n a z a le ż n o ść s łu ż b o w a . F u n k c jo n a ­ r iu s z a m i w ty m ro z u m ie n iu s ą d y re k to r z y s ? p ita li, k ie r o w n ic y k lin ik , k ie r o w n ic y o ś ro d k ó w z d ro w ia , k ie r o w n ic y s p ó łd z ie ln i itp .

L e k a r z z a te m j e s t f u n k c j o n a r i u s z e m , g d y m a o b o w ią z e k w y k o n y w a n ia c z y n n o śc i w z a k re s ie z a r z ą d u le c z n ic tw a , a w ię c g d y k i e r u j e z a k ła d e m le c z n i­ czy m , o r g a n iz u je w a r u n k i le c z n ic tw a , z a rz ą d z a o d d z ia łe m lu b in n ą k o m ó r k ą o r g a ­ n iz a c y jn ą z a k ła d u , g d y k ie r u je s ta c ją p o g o to w ia itp ., g d y o r g a n iz u je c z y n n o śc i le c z n ic z e w z a k ła d z ie lu b p o z a z a k ła d e m , g d y ja k o le k a r z re n tg e n o lo g m a o b o ­ w ią z e k p r z e ś w ie tla n ia o r g a n u c ia ła c h o re g o , g d y ja k o d y ż u r n y le k a r z m a o b o ­ w ią z e k b a d a ć c h o re g o i d e c y d o w a ć o p r z y ję c iu go do s z p i ta l a itp . L e k a r z je s t ró w n ie ż fu n k c jo n a r iu s z e m , g d y w y k o n u je z le c o n y o k re ś lo n y z a k r e s c z y n n o śc i z a rz ą d u , n a w e t p rz e jśc io w o , n p . le k a r z d y ż u rn y , k tó r y d e c y d u je o p r z y ­ ję c iu d o s z p ita la . L e k a r z n ie p r z e s ta je b y ć f u n k c jo n a r iu s z e m , g d y ciąż y n a n im o b o w ią z e k le c z e n ia c h o ry c h — w o d ró ż n ie n iu o d te g o , j a k ą z a s to s o w a ł m e to d ę le c z e n ia o ra z ja k ic h u ż y ł ś r o d k ó w le c z n ic z y c h .

N a ty m tle u k s z ta łto w a ło s ię b o g a te o rz e c z n ic tw o k a r n e o ra z c y w iln e . W y d a je s ię rz e c z ą c e lo w ą p r z e d s ta w ie n ie n a jb a r d z ie j ty p o w y c h w y p a d k ó w w y s tę p u ją c y c h w p r a k ty c e .

Vi s z e lk ie n a d u ż y c ie słu ż b o w e le k a r z a s p o łe c z n e g o z a k ła d u s łu ż b y z d ro w ia czy to w p o s ta c i p rz e k r o c z e n ia z a k r e s u u p r a w n ie ń a d m i n i s t r a c y j n y c h (n p . z a b r a n ie p rz e z le k a r z a d y ż u rn e g o sa m o c h o d u P o g o to w ia R a tu n k o w e g o d la c e ló w p r y w a tn y c h ) , czy n ie d o p e łn ie n ia o b o w ią z k ó w s ł u ż b o w y c h (np. n ie z ja w ie n ie się w s z p ita lu m im o w e z w a n ia w cza sie p e łn ie n ia d y ż u r u , p od te l e f c n s m ”) — t r a k t o w a n e j e s t p rz e z s ą d y ja k o p rz e s tę p s tw o u rz ę d n ic z e o k re ś lo n e w a r t . 286 § 1

N r 12 (84) O dpow iedzialność leka rza ta k ja k u rzęd n ika 45

k .k . (np. u c h w a ła S.N . z 21.V II.1960' r. V I K O 15/60; w y r o k z 21.IV.1961 r. IV K 14/61).

J a k o p r z e k r o c z e n ie z a k r e s u u p r a w n ie ń słu ż b o w y c h w c e lu o s ią g n ię c ia k o rz y ś c i m a ją tk o w y c h i d z ia ła n ie n a sz k o d ę in t e r e s u p u b lic z n e g o o ra z p r y w a tn e g o , a w ię c ja k o p r z e s tę p s tw o o k re ś lo n e w a r t . 286 § 2 k .k. u z n a n e z o sta ło „ o d c ią g a n ie p rz e z le k a r z a O ś ro d k a Z d ro w ia c h o ry c h u p ra w n io n y c h do b e z p ła tn e g o le c z e n ia w ty m O ś r o d k u — do s ie b ie , d o p r y w a tn e g o le c z e n ia z a o p ła t ą ” (w y ro k S.N . z 20.X I. 1959 r. I I K 481/5.).

L e k a r z e u ; n a n i z e s ta li z a fu n k c jo n a r iu s z y w w y p a d k a c h p o b ie r a n ia — w z w ią z ­ k u ze s w y m i c z y n n o ś c ia m i — w z a k ła d a c h sp o łe c z n y c h s łu ż b y z d r o w ia o d c h o ­ r y c h k o rz y ś c i m a ją tk o w e j. W ty m w z g lę d z ie w y ro k S.N . w s k ła d z ie 7 sę d z ió w z d n ia 5.IV . 1962 r. I K 371/61 w y r a ż a n a s tę p u ją c y p o g lą d : „ L e k a rz e z a tr u d n ie n i w sp o łe c z n y m z a k ła d z ie s łu ż b y z d ro w ia , p o z a o b o w i ą z k a m i c z y s t o a d m i n i s t r a c y j n y m i z w ią z a n y m i z o r g a n iz a c ją i g o s p o d a rk ą , ty c h z a k ła d ó w , m a j ą z ty t u łu z a tr u ć n ie n i a w ty c h z a k ła d a c h o b o w i ą z e k l e c z e n i a i w y ­ k o n y w a n ia o d p o w ie d n ic h z a b ie g ó w c h o ry m b e z ż a d n y c h o p ł a t ” . F o b ie r a - n ie k o rz y ś c i m a ją tk o w e j od c h o re g o w te j s y tu a c ji t r a k to w a n e j e s t ja k o p o b ie ­ r a n i e ła p ó w k i, a w ię c ja k o p rz e s tę p s tw o o k re ś lo n e w a r t . 290 k .k . S łu s z n ie w z w ią z k u z ty m w y ro k u z n a je , że te o b o w ią z k i le k a r z a s ą o b o w ią z k a m i s łu ż b o ­ w y m i i d la te g o n ie m a o n p r a w a p o b ie r a ć za u s łu g i ż a d n y c h ś w ia d c z e ń od c h o ry c h . J e ż e li le k a r z u z a le ż n ia p rz y ję c ie c h o re g o do s z p ita la o d u z y s k a n ia k o rz y ś c i m a ­ ją t k o w e j , to w ó w c z a s je g o o d p o w ie d z ia ln o ść k a r n a k s z t a łt u je się w r a m a c h p r z e ­ p is u a r t . 290 § 2 k .k . (np. w y r o k S.N . z 5.X II.1960 r. I K 472/60). J a k o p r z e s tę p s tw o z a r t . 290 § 1 k .k . tr a k to w a n e je s t ta k ż e p r z y jm o w a n ie p rz e z le k a r z a k o rz y ś c i m a ją tk o w e j p o d p o z o re m p r y w a tn e g o z a o p ie k o w a n ia się w s z p i­ t a l u p a c je n te m , k tó r y ju ż k o rz y s ta z p o m o cy te g o le k a r z a w r a m a c h le c z n ic tw a sp o łe c z n e g o (np. w y r o k S.N . z 6.I I . 1962 r. I K 143/59). Z a n a d u ż y c ia s łu ż b o w e o d p o w ia d a ją ró w n ie ż le k a r z e z a tr u d n ie n i w le c z n ic tw ie u s p o łe c z n io n y m , k tó r z y d o p u s z c z a ją się fa łs z u in te le k tu a ln e g o . P o ś w ia d c z e n ie n ie ­ p r a w d y w ro z u m ie n iu a r t . 287 k .k. m u s i d o ty c z y ć a k t u u rz ę d o w e g o , p rz y czym a k t te n m oże b y ć w y k o n a n y p rz e z osobę do teg o u p ra w n io n ą . H is to r ia c h o ro b y , k a r t a s z p ita ln a i in n e d o k u m e n ty z w ią z a n e z a d m i n is tr a c j ą i le c z e n ie m w z a k ła ­ d a c h s p o łe c z n y c h s łu ż b y z d ro w ia u z n a n e są za a k ty u rz ę d o w e . S tw ie r d z a ć d a n e w a k ta c h d o ty c z ą c y c h p rz e d e w s z j s tk im z a b ie g ó w le c z n ic z y c h m a p ra w o i o b o ­ w ią z e k le k a r z w y k o n u ją c y c z y n n o śc i a d m in is tr a c y jn e i n a d z o rc z e . D la te g o te ż m o ż e o n b y ć p o d m io te m te g o p rz e s tę p s tw a . Z a r z u ty z a r t . 287 § 1 k .k . p rz e c iw k o le k a r c e b ia ło s to c k ie j d o ty c z ą w y p a d k ó w w p is y w a n ia — n ie z g o d n ie z p r a w d ą — w h is to r ii c h o ro b y , w k a r c ie in f o r m a c y j­ n e j itp . w y n ik ó w b a d a ń h is to p a to lo g ic z n y c h , m im o że b a d a ń ty c h n ie p r z e p r n - w a d z o n o a l t o że b a d a n ia h is to p a to lo g ic z n e w y k a z a ły r a k a , g d y w rz e c z y w is to ś c i b a d a n ia w y k a z a ły in n e g o r o d z a ju sc h o rz e n ia . W y s ta w ie n ie p rz e z le k a r z a (do te g o u p ra w n io n e g o ) p ra c o w n ik o w i o rz e c z e n ia o c z a sc w e j n ie z d o ln o śc i do p r a c y (L.4) ś w ia d o m ie n ie z g o d n ie z rz e c z y w is ty m s t a ­ n e m z d ro w ia p a c je n ta , s ta n o w i p r z e s tę p s tw o z a r t. 287 k .k .

Z a r t . 287 § 2 k .k . o d p o w ia d a le k a r z , k tó r y d c p u ś c i się fa łs z u w c e lu o s ią g n ię ­ c ia k o rz y ś c i m a j ą tk e w e j l u b c s ^ b is łe j. N a p r z y k ła d le k a r z w c e lu o s ią g n ię c ia -w y n a g ro d z e n ia w y p is u je — w im ie n iu z a k ła d u sp o łe c z n e g o — fa łs z y w e d a n e w h i ­

s t o r ii c h o ro b y , a b y p a c je n t m ó g ł w y k o r z y s ta ć te n d o k u m e n t n p . do u z y s k a n ia r e n t y .