O wieku pstrych utworów z Liplasu

(1)

U.KID 551. 7135. 3/.'l6ll.~:552 •. MlS52.lim/.Sill+li5l2.5rz/536:.56UJ4I3.1l12;003.1:! (438.312-202 Liplas - wiercenie)

Władysław MORYC, Hanna SENKOWICZOWA

o wieku. pstrych utworów z liplasu

W latach 1961-1963 rw rejonie Gdowa odwiercony został przez Przed-

siębiorstwo Poszukiwań Naftowych Kraków głęboki otwór Liplas 2 (fig. 1).

W wierceniu tym pod jurą. a na karbonie dolnym, w interwale 1123+2491,9 in napotkano pstrą, ilasto-piaszczystą serię z gipsami i an- hydrytami o nieokreślonej Ibliższej przynależności stratygraficznej. Jesz:' cze w trakcie wykonywania wiercenia utwory te umano za trias na podstawie wykształcenia litologicznego. Okazało się jednak, iż miąższość ich jest bardzo duża, około 1370 m, tj. macznie 'Większa niż można by się było spodziewać na tym obszarze dla triasu, brak natomiast węglano

wego triasu ąrodkorwego, przypisano im więc bliżej · nie sprecyzowany wiek perm - trias.

Pierwszą drukowaną wzmiankę o tych utworach ^podałS. ^Połtowicz (1961), przypisując im wiek kajper - perm. Dużą ich miąższość wspom- niany autor tłumaczył ocHduciem i nasunięciem się na siebie pstrych osa- dów, !przy czym płaszczyznę nasunięcia przyjął na głębokości około

. 1800 m. Pogląd ten pOdtrzymuje S. Połtowicz również w następnej swej pracy (196.2), a pstre utwory zalicza do kajpru (?) - premu (?).

Na temat wieku tych osadów wypowiadają się rórwnież J. Stemulak i E. Jawor (1963), którzy ^równieżw oparciu o cechy litologiczne zali-

czają je do kajpru. ^Wyrażająprzy tym zastrzeżenie, że " ... po ^dokładnym q>ra·oorwaniu stratygratficmym mogą się okazać permo-triasem". Duża miąższość omawianych utworów może według tych autorów wynikać

z kilku przefałdowań, o których istnieniu mogą świadczyć występujące

w omawianej serii niezgodności, lustra i ślizgi tektoniczne.

Brak dokładnych danych o przynależności stratygraficznej tego gru- bego kompleksu osadów skłonił autorów niniejszego artykułu do doda t- kowego !pobrania próbek do Ibadań mikrofaunistycznych w celu bliżązego

sprecyzowania ich wieku. Analizy mikrofaunistyczne wykorzystane iN ni- niejszym artykule wykonane zostały w Instytucie Geologicznym w War- szawie i w Przedsiębiorstwie Poszukiwań Naftowych w Krakowie. Za oznaczenie mik~ofauny autorzy dziękują mgr

, z.

Milewskiej, mgr M.

Neh-

ring i mgr S. Woszczyńskiej.

Xwartalnik Geologiczny, t. 12, nr 3, .1968 r.

(2)

538 Włady~ła.w Moryc, Hanna Senkowiczowa

Lip/as 2

KRAK6W

~

J./IELICZKA BOCHNIA

..

9órna

C>: :r

'"

^~gU'S::

,.,

_..

11U m

;:-...:...;;

C v-

~ _{- v -}\/....:...."

O O

-r ""T" --... A'--~~

~ ~

Lip/a. 2,\ ,. ,,/' o ),.""ł"''''' -- 30km

, I

:r: '" ^~ ^-^{- v} er ~ - v -

....

Cl.

..

_~

>:: 2't9-1,9m

<:) '"

CO ^C

C>: U

""

"

>c:

29Lt2,8m

[3]. ' ... _{• • • •}.... 1 . :~--_{_ _ ,}._-_ . ~ 3 .

[3]

... • • • • "I'

... .

,.

Fig. 1. iSchematyC2'JIlY \PL'100ltl SItlratY'gra!lliczny i liOka:l!i:zaeja 'Wie'l1cen'iJa L'ip]as 2

Diagl"amrnatic sllratig,rill!Phical section md si<tuation ot 'boIre bole LilPla:s 2

1 - pias1cl ~ :żwU1'y; 12 - iŁowce a mulowce rz wlkładikami pIaslrowlc6w; 3 - W'apIlenJIe lIkea.istie rz IkrzemieniamI w spągu; 14- jptaskowce IW3jpniste, ~owe; 5 - pias-

·kowoe ~ muŁowce !re zwęgLoną ~ą; fi - .iłowce [ mułowce

z 'WIkładJk.am!i gipSu, an!hydlry.tu oraz piask.owc6w, w dolnej części 2l1ew1~ń<;e; '1 - łutplcl Iilaste i wapieItie Zbdte; 8 -: gTa- nIca rulBUnaęcIa !Karpat

1 - BaIIlds arui gt"a<V1e1s; 12 - claysflones a!lld siJltstOllieS with

~nter,Clllłatdions ar SIIalIdst<m.'es; ~ - Ir'ocky limestones wlh fI1I1n11:s at 'the base; 4 ..., ,ca'lcareous ostrea sand9tones; II - SImdst<meS and SliI.~ 'WIith chatted :tJ.ora; 6 --, claystones e.nid siJ.tstones wdJth m-tercaJ.altll.ons of gyJpSUm, 8IIlhyddte and sandstone and wl!tJh oongI1omer'at1les at the 'bobt>om parJt.; '1 ...., o!ay lShaaes and oompact !Idm'EilStanes; 8 ..., ł>mlft

d·ary CIf Ij;-he Call"p8lj;hin overthrUBt

CHAlRA!K'TIDRYS'TYKA LITOLOGICZNA

W pozomie monotonnej, piaszczysto-ilastej pstrej serii spoczywającej

na !k:arlbonie wyróżnić mOżna od góry cztery główne kompleksy o r6ż-'

nych cechach litologicznych (fig. 2). Są to: komplelk:s ilasto-siarczanowy o miąższości 327 m; siarczanowo-ilasty o miąższości 910 m; piaskowcowo-ilasty o miąższości 108 m; piaskowcowo-zlepieńcowy o miązszości

23 m.

1. K o m p l e k s p i a s ^(ko w c o w o - z l e p i e ń c o w y występuje

od głębokości 2491,9 do 2468,0 m. Utwory zaliczane do tego kompleksu

spoczywają na łupkach ilastych i czerwonych iłowcach z wkładkami

wapieni, zawierających faunę goniatytów i ramienionogów górnego wi- zenu, i to o wpływach facji kulmowej i wapienia węglowego (8. Czar,:"

niecki, S. Kwiatkowski, 1963).

Kompleks piaskowcowo-zlepieńcowy reprezentowany ,jest przede wszystkim przez czerwone piaskowce drobno- i średnioziarniste oraz gruboziarniste z miką. Wśród tych piaskowców występują wkładki zle-

pieńców piaszczystych zailonych, zawierających liczne mniej lub bardziej obtoczone fragmenty Ibeżowych, szarych i ciemnych wapieni o cechach litologicznych podobnych do utworów dewonu i karbonu dolnego. Po- nadto występują tu wkładki czerwonych iłowców i mułowców;

(3)

o

/Wieku pstrych utworów z Liplasu 539

_ W :pr&ce pobranej z pogranicza karbonu i i kompleksu piaskowco-

wo-zlepieńcowego stwierdzono obecność następujących organizmów:

Hyperammina compressa P a a l z o w, A.mmodiscus bradynus (S p a n- d e 1), Nodosinella tenera S c h e rp, Nodosinella sp., Hindeodella sp., Onathodus girtyi H a s s oraz drobnych ślimaków i członów liliowców.

J A ^p c /I

" -

'001 ^tt2J2 ^f§i)3 E===3:~~ d~s [:1&36 ~7 ~8 00⁹

Fig. 2. Ptt1o:fiJ. }itoWog'icrmy 'cechsztynu z otwO'l'lU [Jipl1liS .2

Ililthiol:ogical secfu:m of Zeohstein flrom Ibore :bole LiIP_ 2

1 - waptenie; II - lPiasklOlWlce; " - m'lllowce IZ wGtładJkami piaslIlowc6w; 4 - iklwC>e;

5 - anhydryty i gipsy z wkładkami iłowc6w; 6 - iłowce i ^mułowcez ^wkładkamipias- kowców i skał ilastych; 7 - zlepieńce z wkładkami piaskowców i skał ilastych; 8 -

łupki ilaste z wkładkami wapieni; 9 - upad warstw

1 - limestones; 2 - sandstones; 3 - siltstones wtth sandstone intercalations; 4 --' claystones; 5 - anhydrites and gypsums with claystone intercalations; 6 - claystones and siltstones with sandstone intercalations; 7 - conglomerates wtth intercalations ot sandstOnes aruiaf c:lay rocl!::s; II ~ c1ay sh:ałE!B rwd.>1n:l loJmestoneintercalat1ons;

9 - diIlP ar beds

2. K O m:p l e k s p i a s k o w c o w o - i l a s t y występuje od głębo

kości 2468,0 do 23:60,0 m. W skład jego wchodzą napr~emianległe warstewki (o ,rómej grubości) piaslrowców, iłowców i mułowców. W dolnej

części tego kompleksu przeważają utwory piaszczyste, lokalnie z wkład

ką piaskowców gruboziarnistych ze 'żwirkiem (na głębokości 2453,0 m), a w górnej części - osady ilaste (informacja ta pochodlZi' z rękopiśmien

negoopisu wykommego przez W. Karaszewskiego).

Piaskowce są barwy czerwonej, rÓŻowawej i zielonawej, czasem z od- cieniem fioletowym, przeważnie drObnoziarniste, z miką, często przekąt

nie warstwowane. Iłowce i mułowce są barwy ceglastowiśniowej i brą

zowoczerwonej, rzadziej zielonej. Przeważnie są bezwapniste, mikowe, miejscami zaś silnie zlustrowane. Niekiedy obserwuje się w nich drobne

żyłki białego gipsu. Mniej więcej w środkowej części tego kompleksu -

wśród osadów ilastych - stwierdzono kilka drdbnych wkła'<iek: szarozie- lonych margli ilastych.

W osadach tego kompleksu napotkano mikrofaunę występującą w kilku poziomach: na głębokości 2397,4 m - Rhabdammina sp., na głębo

kości 2403,8 m - Endothyra sp., na głębokości 2423,9 m - Endothyra sp., na głębokości 2430,7 m - Rhabdammina sp. oraz na głębdkości

2455,2 m - Hyperammin,a sp. 2ad'Ilej z wymienionych form nie ozna- czono gatunkowo.

3. Kompleks siarc'zaillowo-iIasty występuje na głębokoś

ci 2360,0+1450,0 m. Są to gipsy i anhydryty z przewarstwieniami iłow

ców, mułowców i rzadkimi wkładkami pia'skowGów. Iłowce i mułowce

1 Rdzeń na tym odcinku jest sUnie pokruszony.

(4)

540 Włady$ław Moryc, Hanna Sen;kowicrowa

~~---

są żazwyczaj czerwone z zielonymi plamami, poddbne do występujących

niżej. . . .

Gipsy i anhydryty tworzą cienkie, ale bavdzo liczne warstewki oraz

wtrącenia konkrecyjne. Występują tu również żyły gipsów i anhydrytów.

Szczególnie dużo anhydrytów· występuje w dolnej części kompleksu.

W wykresach profilowania elektrycznego anhydryty i gipsy zaznaczają się wysokimi oporami, co pozwala - mimo niepełnego rdzeniowania -

określić wysoki procent udziału skał siarczanowych w tym kompleksie (fig. 2). Występujące tu piaskowce mają cechy Zbliżone do piaskowców·

leżących niżej. Ich udział w budowie omawianego kompleksu jest nie- wielki -- do kUku procent. Więk:JSze ich wkładki występują jedynie na

głębdkości około 2110+2170 m, gdzie piaskowce stanowią miejscami 30+

70°/ .. całej serii. Lokalnie wśród utworów piaszczystych obserwuje się

warstwowanie przekątne oraz fałdki podobne do struktur spływowych.

Upady wavstw w tym kompleksie wynoszą przeważnie od kilku do 25°.

Liczne są również lustra i . ślizgi tektoniczne. Mikvofauny w tym kompleksie nie znaleziono.

4. K o m p l e ks ił asto - sia rC1zanowy występuje od głębo

kości 1450,0 do 1123,0 m. Prawie w całości tworzą go iłowce czerwono- ceglaste, wiśniowe i czekoladowe, przeważnie bezwapienne, spękane

i ·doŚć sillIlie zlustrowane, z drdbnymi gniazdami i żyłkami białego gipsu.

Podrzędne wkładki stanowią tu piaskowce drobnoziarniste, ibrunatno-

wiśniowe, czasem przekątnie warstwowane {laminy pochylone pod ką

tem 15°). Upady warstw nie przekraczają na ogół 10°. W wyższej części

kompleksu, na głębokości 1202 m,zna'leziona została otwornica - Span- delinoides ej. geinitzi

<R

e u s s ).

Najwyższa część omawianego kompleksu ma nieco inne wylkształce-

. nie litologicme. Na głębokości 1165,0 m napotkano bowiem różowe pias-

kowce drdbnoziarniste, zawierające miejscami ostrokrawędziste okruchy piaslmwców czerwonawych o średnicy do 2 om. Tworzą one wkładki wśród Uowcówwiśniowych (wydobyto, niestety, jedynie 1 m rdzenia).

Nad nimi występuje wkładka szarego dolomitu plamistego i mułowców

marglistych, a wyżej są to już czerwonobrunatne iłowce z przejściami

do zielonych mułowców z miką. Siarczany występują tu jedynie w po- staci cienkich i rzadkich żyłek.

N a osadach zaliczonych do kompleksu 4 leżą jasne zlepieńce arkozo~

we, które należą już zapewne do dolnej jury 2.

WNIOSKI

Z analizy materiału paleontologicznego wynika, że omawiana seria pstrych utworów należy do cechsztynu. Wskazuje na to przede wszystkim obooność (omaczone przez IS. Woszczyńską) następujących O'twornic:

Hyperammina compressa P a a l z o w, N odosinella tenera S c h e rp, Am- modiscus bradynus S p a n d e l, SpandelinOides cf. geinitzi ~R e u s s).

Hyperammina compressa P a a l z ow stwierdzona była dotychczas w dolnym cechsztynie Polski północnej {otwór Lębork - S. Woszczyń

ska, 1968), w dolnym cechsztynie w Górach Swiętokrzyskich w Gałęzi-

li Według (pl"zekarwnejdo druku pra-cy l. JuI'lkiewiczowej .. 'R<lZwój doggeru we wschodnLej

I:zęśc.i okręgu krakowskiego" jura w ·otworze L~plas 2r.ożpoczyna się utworami doggeru.

(5)

o !Wieku pstrych utworów z Liplasu 541

cach (H, Jurkiewicz, 1966) oraz w cechsztynie dolnym Turyngii (R. Paal- zow, 1936).

Nodosinella tenera S c h e r p występuje w dolnym cechsztynie pół-

nocno-zachodniej części NRF (H. Scherp, 1.962). .

Ammodiscus bradynus S p a n d e l występuje w dolnym cechsztynie Polski północnej w Wejherowie (8. Woszczyńska, 1968), masowo pojawia się w dolnym cechsztynie Gałęzic i Kajetanowa w Górach Święto

krzyskich (R Jurkiewicz, 1966) oraz w cechsztynie wschodniej Turyngii (R. Paalzow, 1936).

Spandelinoides geinitzi (R e u s s) stwierdzona ^zostaław cechsztynie z Mielnika (E. Odrzywolska Bieńkowa, 1961), Tłuszcza, Gołdapi, Kętrzy

na i Lęborka (S. WoszczyńSka, 1968). Występuje ona również w całym

dolnym cechsztynie Gałęzic i Kajetanowa w Górach Świętokrzyskich

(H. Jurkiewicz, 1966). Gatun~k ten jest również poSpolity w cechsztynie Niemiec.

Zasięg stratygraficzny H. compressa, A. bradynus i N. tenera jest

ściśle związany z dolnym cechsztynem, S. geinitzi znana jest natomiast z całego cechsztynu.

Z osadów rpiaszczysto-zlepieńcowych ipiaszczysto-ilastych l i 2 kompleksu Z. Milewska oZJllaczyła ponadto Hyperammina sp., Rhambdammi- na sp. i Endothyra sp. Dwa pierwsze rodzaje określają prawdopodobnie formy cechsztyńskie, natomiast rodzaj Endothyra znaleziony w kom- pleksie 2 - rpiaszczysto-ilastym - związany jest wyłącznie z karbonem.

Jego Występowanie w utworach cechsztynu jest więc albo wtórne, albo

też należy przyjąć, że rodzaj ten ma większy zasięg stratygraficzny niż

to się powszechnie przypuszcza. Wydaje się, że pierwsza z wymienionych

możliwości jest słuszniejsza. Wobec czego obecność Endothyra sp. w osa- dach cechsztynu można wiązać z dopływem do zbiornil{a sedymentacyj- nego drobnego materiału skalnego z pobliskich wyniesień z odsłoniętymi skałami karbonu. Należy tu jeszcze zaznaczyć, że Z. Milewska napotkała również Endothyra sp. w dolnym Ikavbonie z otworu Liplas 2, 39 m od

spągu cechsztynu i niżej.

Szczątki konodontów oznaczone przez M; Nehring jako Hindęodella

sp. i Gnathodus ginyi H a s s znane są z dolnego karbonu. Ślimaki

i człony liliowców znalezione w próbkach nie zostały dotychczas opra- cowane .

.opierając się na występowaniu otwornic można więc prawie całą pstrą serię zaliczyć do cechsztynu 3. Datowania paleontologicznego nie ma dotychczas jedynie najwyższa część 4 kompleksu - od gł~bokości

1165 m - rozpoczynająca się piaskowcami z okruchami innych piaskow- ców, które ku górze .przechodzą w iłowce i mułowce lokalnie dolomitycz- ne, nie zawierające syngenetycznych siarczanów. Być może, iż w przy-

szłości, po zebraniu dostatecznej ilości materiałów porównawczych, bę

dzie można te osady zaliczyć do rpstrego piaskowca. Obecność pstrego piaskowca na tym terenie jest moż'liwa, ponieważ na wielu obszarach sedymentacja pstrego piaskowca pozostaje w ciągłości sedymentacyjnej z cechsztynem. H. Senkowiczowa (1965) omawiając rozwój retu na

8 Wedł1!g cytowanej poprzednio pracy T. J"U'l"kiew'i'czowej pstra serda, przyna'jmllJiej w najniźszej części (seria: z1epieticowa), mote odpowiadać dolnopermskim z1epimcom myśla ...

chowickim.

(6)

.542 WładYlSław Moryc, Hanna Senikowicwwa

'Obszarze południowej PolSki zakładała na wet możliwość osadzenia się

tu retu - najwyższegoO pstrego piaskowca. Na podstawie materiałów.

którymi autorzy ^dysponująobecnie, trudno jest jednak zdefiniować wiek omawianych osadów w sposób nie Ibudzący zastrzeżeń i dlatego zostały

one wraJz z całą serią zaliczone do cechsztynu.

Na cechsztyńSki wiek pstrej serii wskazuje nie tylko fauna, lecz

również charakter litologiczny osadów, a przede wszystkim oObecność :zlepieńca podstawowego, w skład którego wchodzą elementy podłoża

paleozoicznego. W obrębie całości osadów należących do pstrej serii

cechsztyńskiej zaznacza się albsolutna ciągłość sedymentacji wskazująca, iż 1370 m' ^zespółosadów ^powstał.w jednym zbiorniku sedymentacyjnym, w którym nie żachodziły większe przerwy w gromadzeniu osadów.

Duża miąższość pstrych utwoOrów cechsztynu w Liplasie świadczy D istnieniu w tym rejonie permskiego rowu tektonicznego, najprawdopodobniej obniżającego się sedymentacyjnie. Rów ten jest dziś dość ściśle zlokalizowany, ograniczają go bowiem z trzech stron paleozoiczne elementy zrębowe znane na podjurajskiej powierzchni z szeregu wierceń.

Od wschodu rów ten jest ograniozony wykazanym już prze:z; J. Ste- mula'ka i E. Jawora (19'63) poprzecznym uskokiem, oddzielającym go od horstowego elementu Łapczycy z utworami dewonu na powierzchni pod- mezozoicznej. Podobnie, dewoński 2lrąb Puszczy - Niepołomic stanowi

północną granicę tego rowu. Od zachodu rów ograniczony jest z jednej strony wyniesieniem ^Dąbiaz utworami syluru :(8. Z. ^Różycki,19'53), z drugiej zaś - wypiętrzeniem skał krystalioznych Rzeszotar {J. Burtan, 1962). ,Nie wiemy ,jeszcze, jak daleko przedłuża się ten rów ku ^!połud

niowi i południowemu wschodowi, może on bowiem rozwijać się dalej w tym kierunku lub też ograniczać się do strefy zarysowanej wyżej.

Wspomnieliśmy uprzednio, że opisywany rów mógł tWoOrzyć się już

w czasie permu, ostateczne jednak uformowanie się tego elementu w jego dzisiejszych gra;nicach należy wiązać z oOkresem pocechsztyńskim.

a przeddolnojurajskim. '

Zrzut opisywanego roOWU musiał być olbrzymi, jeśli zważymy, że za-

chowało się w nim ponad 1300 m utworów permu i ponad 450 m (nie przebi'tych) utworów doOlnego karbonu, gdy tymczasem w połozo:nych na

zewnątrz wiszących hlokach Łapczycy i Puszc'zy - Niepołomic erozja

sięgnęła do utworów dewonu, a nawet w !przypadku Rzeszotar do skał

krystalicmych. Erozja przedjurajska doprowadziła mniej więcej do zrów- nania powierzchni wszystkich hloków, o czym można wnosić z analogii litologicznych i 2'JbUżonych miąższości utworów jurajskich.

Występowanie permu górnego .w rowie Liplasu nie jest na obszarze przedgórza Karpat wypadkiem odosobnionym. Juz dawniej w wierceniu Rzeszotary 1 (W. Petraschek, 1909» i w Kurdwanowie (W. Kuźniar in S. Z., ^Różycki,1953) przyjmowano ^obecnośćpod ^jurąutworów perm- skich, których w świetle obecnych danych całkowicie wykluczyć nie

można. Również J. Wdowiarz (1'954) oraz 'P. KarnkowSki i E. GłoOwacki

(1961) sygnalizowali' obecność permu na przedgórzu Karpat.

W rejonie Mielca stwierdzono obecność wapieni marglistych, w któ- rych Iznalezione zostały małże cechsztyńskie (A. Tokarski, 1962a, Z. Obu- chowicz, 1963). Ci sami autorzy wskazują na istnienie utworów czerwonego ^spągowcaw rejonie Mielca. O permie na tym tevenie pisze ^również

(7)

o

wielku pstrych utwor6w z Liplasu 543

J. Poborski(1960) i K.. Pawłowska (1963). Do permu zliczane są również

pstre utwory ze zlepieńcami z 'Pojawia oraz dolna część pstrych utwo- rów ze Swarzowa i PodJborza (A. Tokarski, 1961, 1962a, 1962b; Z. Obu- chowicz, 1'963). Na podstawie anali'z !petrograficznych skał z otworu Po- jawie J. Brzezicka (1961) wykazała, że zlepieńce z pstrej serii tego otworu przejawiają znaczne poddbieństwo do fanglomeratowych zlepień

ców myślachowickich, zaliczanych przez S. Sied'ieckiego (1951) do czerwonego spągowca. J. Brzezicka podkreśla jednak, że samo pdddbieństwo

petrograficzne nie przesądza dolnoperniskiego wieku tych osadów.

Stwierdzenie cechsztynu w otworze Liplas 2 wskazuje 'na większe

jego rozprzestrzenienia ku południowi niż to przy!puszczano dotychczas (J. Milewicz, K. Pawłowska, 1961). Z dbecności utworów cechsztynu

można również wyciągnąć wniosek pośredni o możliwości występowania

tu pierwotnie triasu, zwłaszcza dolnego. Najprawdopodobniej w triasie obszar ten nie stanowił _ jednolitego elementu wyniesionego, jak przy-

puszczały H. Sen'kowiczowa i A. Szypel'ko-Sliwczyńska (1961), łecz miejscami obniżał się, stwarzając warunki do osadzania utworów pstrego piaskowca, a może również i wyższych ogniw triasu.

"Z paleogeograficmego punktu widzenia występowanie cechsztynu

w Liplasie lIlie jest zupemie jasne, bowiem ówczesna budowa terenu cha-

raktery:wwała się istnieniem wyniesiOlIlej 'strefy śląsko--krakowskiej, która

sta'Ilowiła naturalną barierę między 2:biorniJdem cechsztyńskim central- nej Polski a rejonem Liplasu. Na'leży przypuszczać więc, iż na oma- wianym obszarze cechsztynu powstał w jednej z długich, wąskich zatok, w jakie obfitowało wY1brzeże morza cechsztyńskiego na przestrzeni od Gór Swiętokrzyskich po Pra'kaI1paty.

Zwiększająca się stale liczba wierceń, w których stwierdza się obec-

ność permu, pozwala przypuszczać, że po dokładnym ich opracowaniu rozwój !permu lIla tym obszarze zostanie poznańy dokładnie i wtedy odosobniony w tej części przedgórza Karpat cechsztyn z Liplasu 2 zostanie ,bez trudności związany z głównym obszarem zbiornika sedymen- tacyjnego.

PIŚMIENNICTWO

BRZEZICiKA J. (1961) - Charakterystyka petrograficzną serii czerwonej w pro- filu Pojawie 1, Spraw. ~ iP-os. Kom. Oddz. iPAN w Krakowie, styczeń

czerwiec, p. 256-258. Kraków.

IBURTAiNJ. (1962) - Wiercenie Rzeszotary 2, Kwart. geo!., 6, p.245-259, nr 2.

Warszawa.

(8)

544 WładYiSław Moryc, Hanna SEmlkowiczowa

CZARNIECKI S., KWIA'l\KOWSKI S. (1963) - Uwagi o rozmieszczeniu facji w dolnym karbonie zapadliska przedkal1packiego. Rocz. Pol. Tow. Geol., 33, lP. 273-280, nr 3. Kraków ..

JUR'KIEWICZ H . .(1966) - otwornIce dolnego cechsztynu z okolic Gałęzie i Ka- jetanowa. BiuI. Inst. GeoI., 195, p. 159-200. Warszawa.

KARNKOWSKiI P., GŁOWACKI E. {1961) - Q 'budowie geologicznej utworów lPodmioceńskich przedgórza Karpat Środkowych. Kwart, geoI., 5, p.

372--419, nr 2. Warszawa.

MILEWICZ J., iPAWŁOWiSKA K. (l961) - Atlas geologiczny Polski. Zagadnienia stratygraficzno-facjalne,z. 7 - iPerm. Inst. GeoI. Warszawa.

OBUCHOWICZ Z. (1963) - Budowa geologiczna IPrzedgórza Karpa,t Środkowych.

iPr. Inst. Beol., 30, cz. I1V, p. 321-353. Warszawa.

ODRZYWOLSKA-BIEŃKOWA E. (1961) - Mikrofauna cechsztyńska z otworu Mielnik. Kwa'rt. geoI., 5, p. 539-549, nr 3. Warszawa.

PAALZOW R. (1936) - DieForaminiferen im Zechstein des 5stlichen Thuringen, Jrb. PreUlSs. GeoI. L. - A., 56, nr 1, p. 26--45. Berlin.

PAWŁOWSKA K. (1963) - O nowych stanowiskach czerwonego spągowca w P.ol- Isce. Pr. Inst. GeoI., 30, cz. N, p. 209-214. Warszawa.

PETRASCHEK W. (1909) - Ergebnisse neuer A:ufschlusse im Randgebiete des galizischen Karlbons. 'Vlerh. GeoI. Anst. (Wien), p. 366-378. Wiedeń.

P.oBOBSKI J. (1960) - Cechsztyńskie zagłębie solne Europy środkowej na zie- miach polskich. iPl'. Inst. GeoI., 30, cz. II, p. 355-366. Warszawa.

POŁT.oWICZ S. ((961) - Odkłucie w ;podłożu miocenu mtoki gdoW1skiej. Spraw.

z pos. KOm. Oddz. PAN w Krakowie, lipiec-grudzień, p. 451--454.

Kraków.

POŁTOWICZ S. (1962) - Outline of the TectonicSŁructure of the Bay of Gdów.

Bull. Ac. Pol. Sc., Ser. geoI. et ,geogr., 10, p. 56-60, nr l. Warszawa.

ROZYCKI S.Z . .(1953) - Górny dogger i dolny malm Jury Krakowsko-Często

chowskiej. Pr. Inst. GeoI., 17. Warszawa.

SCHERiP H. (1962) -:- Foraminif.eren aus dero unteren und mittleren Zechstein Nordwestdeutschland. Fortsch. GeoI. RheindI. u. Westf., 6, p. 265-329.

Krefeld.

SENKOWICZOWA Ho, SZYiPERKO-śLIWCZYŃSKA A. «1961) - Atlas geologiczny iPolski. !Zagadnienia stratyrgrarficzno-facja,lne, z. 8 - Trias. Inst. GeoI.

Wail.'szawa. . '.

SENKOWICZOWA H. (:1965) - Podział i rozwój facjaLny retu na obszarze połud

niowej PoLski. Kwart. geoI., 9, p. 241-259, nr 2. Warszawa.

SIEDLECKI S. (1951) - Utwory stefańSikie i permskie we wschodniej części Pol- skiego Zagłębia Węglowego. Acta geoI. pol., 2, p. 300-348, nr 3.

Warszawa.

STEMULAK J., JAWOR E. (1963) - Wgłębna budowa geologiczna przedgórza Kar- pat wabszarze na zachód od Dunajca i Wisły. Kwart. geoI., 7, p. 169-

184, nr 2. Warszawa.

TOKARSKI A. (1961) - O piaskowcu pstrym w póŁnocnej aureoli Bramy Moraw- skiej. Spraw. z Pos. Kom. Oddz. PAiN, p. 222-225, Oddział w Kra- kowie, styczeń - czerwiec, Kraków.

TOKARSKI A. (1962a) - Struktura Niwisk.iKom. Nauk. GeoI. PAN, Oddział

w Krakowie, Prace geoI., 13, p. 1~59. Kraków.

(9)

streszczenie 545

TOKARSlKI A. (19621» - Ueber die "statisUsche" Stra1igraphie. des Rots aus den Bohrprofilen des polq),ischen Karpatenvorlandes. Freiberger Forschungs- hef1e, {C], 124, p. 57-77. Berlilll.

WDOWIARZ J. ~1954) - Zarys w,gl~bnej tektoniki strefy na poludniowy wsch6d od G6r Swi~tokrzyskich. Biul. Inst. Geol., ih.n. p. 1~3. Warszawa.

WOSZCZYNSIKA S. (1968) - Wst®ne wyni'ki obadaii mikrofauny osad6w cechsztynu. Kwart. geol., 12, IP. 92-103, nr 1. Warszawa.

Bna,zn.ICJIaB MOPHIJ;, raHHa CEHKOBWlOBA

o

B03PAcrE IIECTPhlX OTJIOiKEHUit ID JlHI1JIACA

Pe3lOMe

KlOrO-3llIIlIro' OT KpaxoBa B CKBaJICHlle JIm:mac 2 npo~eHo 1370 M neCTpLIX apIlIJJJIHTOB, aneBpoJIHTOB, nec:<DlHllKOB H KOHI'JIOMepaTOB C rHnCOM H aHI'H,IqlHTOM, KOTOp&le 3aJIeI'llIOT Ha HIDKHeM Kap6oHe, a B Bepmeil: 'IacTH KOHTaKTHpYIOT C nopO~aMH, BePOJITHO om~1I E lDIlEHeil: lOpe.

Ha OCHOBaHHH JIHTOJIOI1l'lecKOrO xapaxTepa, B 3THX OTJIOlKeHIDIX B&I,II;eJIeHO 4 ltOMnJIexca.

CJm3y BBepx 3TO ltOMnJIexC&I: 1 - KOMnJIeltC nec'lllHHCTO-KOHI'JIOMepaToBhIit, 2 - ltOMnJIeJtC DClC'IllHlICTo-rJDIHHCT&IiI:, 3 - ltOMnJIexc cym.c)amo-rJlBllHCT&IiI: H 4 - ltOMnJIexc rJDIHHCTO-CYm.- 4mTID.nt. Bo ceil: 3TOil: cePHH He 06HaPYlKeHO OCTaTltOB MaKPoc)aYH&l. 06HapYlKeH&I 6LJ.l1H c)opa- MeHHc)ep&l Hyperamina oompressa Paalzow, Nodosinella tenera Scherp, Ammodiscus bradynus

Span del H Spandelinoides er geinitzi (Reuss). nepeTffi:CJIeHH&le c)oPMhI JIBIDIIOTCH xaPaKTepHhIMll

~ OTJI01KeHBii: :u:exnrreitHa. ORB 'IaCTO BCTPe'lalOTCII B OTJIOlKeHIDIX :u:eXllITeil:Ha H B ~yrHX paito- H8X nOJIbIIIH, 3a HCltJIlO'IeRBeM Nodosinella tenera, KOTOPax ~o CHX nop He 6&IJIa ~eHa B nom.- me. 3Ta c)OPMa H3BeCTHa B lDIlEHeM :u:exnrreitHe ceBePO-3~Oil: 'IacTH iJ)pr. ABTOP&l CTffi:TaIOT, 'lTO Endothyra sp., B~eHHaa: B neCTpLIX OTJIOlKeHIDlX, ltOTOPax JIBJIJIeTClI xaPaKTePHOil: ~ xap- OOHa, nepeoTJIOlKeHa. ABTOP&I npe,II;IIOJIaI'llIOT, 'lTO caMaH BepXHJIH 'l&.CTJ> necTPOiI: cepHH c rny- OHH&l 1165 M MOlKeT omOCHI'LC1I YlKe It DecTPOMY Dec'iIIBJIlty. .

IJ;eXWTeiI:H B CJtB8'l11J1Be JIm:mac 2 HaXO,D;IITC1I B HaCTOJDIJ;ee BpeMa: B 30Be TeltTOBH'lecKOrO rpa-

ba, HMelOWerO HanpaBJIeBlIe C3 -lOB. Bo BpeMH ce.n;HMeHT8.l\BlI :u:exmleil:Ha 3Ta TepPHTOPlIJI, BepOHmO, npe~CTIlBJUIJIll co6oil: y3ndi: 3aJIHB C pe3ltO onyCltaIOm;llMCJI ~OM, 'iTO ~o YCJIOBU 06Pa30BaHHH 3~ecr. ~OB TaKoil: 6oJIbWoil: MOWHOCTlL

. Wladyslaw MORYC, Hanna SENoKOWICZOWA

ON THE AGE OF MOTTLED FORMATIONS AT LIPLAS Summary

A 11370 m thick seTies cxf mottled CiaY1stones, sutstones, sandstones and conglomerates, wifll 'gytPSum and anhydrite, were .found by bore hole Liplas 2, sitUated south west of Oraoow. These d~osi1ls rest on the Lower CaIfboniferous formations,and aTe covered with a series probably of Lower Jurassic age.

(10)

546 WladY'slaw Moryc, Hanna Senk:owiczowa

On the basdls off !l:iJthologica1 develCllpment, 4 'OOIlniPlexes have been di:stilngWshed here from bottom to top: 1 - sa;ndistone-OOIllglomerate cOIIllPlex, 2 - s,andstone-clay complex, 3-sulphate-Cltay :complex, and 4-clay-suJ:phate complex. Ne macro- fauna fossils were found dn the series examined. tOn the other hand, the fo'l.lowiillg·

representatives of foraminifers 'were eD'oountered: Hyperammi'1lO. compressa P a a 1-

Z 0 w, NodosineUa te>nera She r p, Ammodiscus braaynus SiP and eland Spa1/.- deZinoides d gei1'liitzi(R e us's). AM the ,~bove species are chlli"acteri!stic of the Zecbstem formations'. Ex~t for Noaosinella tenera, they are abundant in the Zechsted:n deposits also wi1!hin t'he other areas of PIOla;nd. So fllll", this fOTm. has not been feund in [Poland . .It is ilmJ.awn, to oocw: inthe north-western area of the GFR in the Lower Zechstem d~sIts. The representatives of the form E>ndo- th1/1'a sp. (a genus characteristic of the carboniferous formations), encountered in the m,a1;iaed deposits, 'are thought by the present authors to be redeposited.

The uppermest part of the mottled serles may. down to a depth of 1165 m, already belong to the B,untsandstein.

The Zecbstein deposits diSlcovered by bore hdle U'plas 2 occua: at present in a graJben characterized by a NiW-ISE db:ection. D\liI'Iing sedilmentatiQll of ~ecbSltein

deposits thm area was probably 'a narrow bay chara,cterized by a Il'a(ptdly sinking bottom reSjpOnsible for the formation of the deposits of s'uch a oonsiderable thiclmess.