W IA D OM O ŚCI B O TA N IC ZN IE 4S(3 /4 ). 2004
55
ROZSTANIA • OBITUARIES
P R O F . D R HAB . L E S Ł A W P R Z Y W A R A 19 4 3 -2004
29 czerw ca 20 0 4 roku z m a rł P ro feso r L esław Przyw ara. Przez, d w a lata z m ag ał się z c ię żk ą ch o ro ba. P od ziw ialiśm y w szy scy Je g o w y trw a ło ść i c ie r
pliw ość w znoszeniu cierp ien ia. D o o statn ich dni pra
cow ał i co d zien n ie p rzy ch o d ził d o Z akładu. B yliśm y pew ni, że siłą w oli i u m iło w an iem życia przezw y cię
ży śm ierteln ą cho ro b ę. N ie d o c ze k ał u pragnionych letnich w sp in aczek na p o d k rak o w sk ich w apiennych skałkach, które były p a sją Jeg o życia.
Jest mi szczeg ó ln ie tru d n o pisać w sp o m n ien ia o P ro feso rze P rzy w arze, o L eszku, z którym p onad 25 lat dzieliłam pokój w Z ak ład zie C ytologii i E m b rio lo gii R oślin w stary m budynku przy ulicy G ro d zk iej.
W spólnie p ro w ad ziliśm y b adania z zak resu cy tologii m szaków , ku ltu r in vitro o rg an ó w i tk an ek ro ślin nych. O p u b lik o w aliśm y razem kilk an aście p rac, a w planie m ieliśm y n ap isan ie n o w o czesn eg o p o d ręczn i
ka ak ad em ick ieg o z zakresu botaniki. O statn im Jego przedsięw zięciem było podjęcie się z o rg an izo w an ia w 2 005 roku w K rakow ie cy k liczn ej, o d b y w ając ej się co dw a lata, konferencji em b rio lo g iczn ej. N iestety śm ierć przerw ała w szelkie przy g o to w an ia. S p ró b u je
my ko n ty n u o w ać p race i zrealizo w ać Je g o m arzen ie - aby ta k o n feren cja m iała w y m ia r p raw d ziw ie m iędzy
narodow y.
P ro feso r L esław P rzy w ara u ro d ził się 5 paźd zier
nika 1943 roku w e L w ow ie. W tym m ieście spędził jed y n ie pierw sze dw a lata sw ego życia. D alsze losy Jeg o i rodziny zw iązan e były g łó w n ie z K rak o w em , gdzie u częszczał d o szkoły średniej, stu d io w ał, zało żył rodzinę i m ieszk ał w w y m arzo n y m d o m u , o to cz o nym ogrodem , który był Je g o chlubą.
STUD IA I K A R IERA ZA W O D O W A
S tudia w yższe o d b y ł L esław P rzy w ara w latach 1 9 6 1 -1 9 6 6 na W y d ziale B iologii i N au k o Z iem i U niw ersytetu Jag iello ń sk ieg o , u zy sk u jąc stopień m a
g istra biologii. D alsza k ariera n a u k o w a p rzeb ieg ała w U niw ersytecie Jag iello ń sk im , g d zie zd o b y w ał kolej
ne stopnie, tytuły naukow e o raz stanow iska: w 1972 roku stopień n au k o w y d o k to ra n au k p rzy ro d n iczy ch , w 1983 stopień n a ukow y dok to ra h ab ilito w an eg o na
uk p rzy ro d n iczy ch w zakresie cytologii i system atyki ro ślin , w 1998 roku tytuł naukow y p ro feso ra nauk biologicznych.
B ezp o śred n io po studiach zatru d n io n y został ju k o sta ży sta w K atedrze A natom ii i C ytologii Roślin przem ian o w an ej po utw orzeniu Instytutu B otaniki na Z ak ład C yto lo g ii i E m b rio lo g ii R oślin, w którym , z k ró tk ą k ilk u m iesię cz n ą przerw ą, p racow ał do końca, a od 1991 r. k ierow ał. P rzerw a w zatru d n ien iu w Uni w ersy leeie Jag iello ń sk im o b ejm o w ała trzy m iesięcz
ny staż w K atedrze H odow li R oślin i N asien n ictw a A kadem ii R olniczej w K rak o w ie o raz od sty czn ia do w rześn ia 1968 roku b ad an ia zleco n e i fin an so w an e p rzez K o m isję B io lo g iczn ą K rak o w sk ieg o O ddziału Polskiej A kadem ii N auk. O d p aźd ziern ik a 1968 r. zo
stał zatru d n io n y n a slałc w U niw ersy tecie Ja g iello ń skim - p o czątk o w o ja k o a sy sten t n au k o w o -tech n icz ny, a po do k to racie o trzy m ał etat n au k o w o -d y d ak ty czny. W 1974 r. z o staje m ianow any ad iu n k tem , w 1989 r. otrzy m u je etat d o c en ta, w 1995 roku S enat UJ p o w ołuje G o na stan o w isk o p ro feso ra n ad zw y czajn e
g o UJ. N ajw yższe stan o w isk o , p ro feso ra zw y czajn e g o w Instytucie B otaniki UJ, uzy sk ał w 2001 roku.
W latach 1 9 9 0 -1 9 9 6 . p rzez d w ie kadencje, pełnił funkcję p ro d ziek an a W ydziału Biologii i N auk o Z ie
mi UJ. W ty m cza sie był p rzew o d n iczą cy m W y d zia
łow ej K om isji D ydaktycznej o raz czło n k iem Senac
kiej K om isji D ydaktycznej. U czestniczył w p rzy g o to w yw aniu now ego program u studiów biologicznych.
Byl k o o rd y n ato rem m ię d zy n aro d o w eg o program u w ym iany naukow ej C H EPU S H R -12 (1 9 9 6 -1 9 9 8 ).
56
O d 1991 roku b ył p rzew o d n iczący m Rady N aukow ej Instytutu B otaniki UJ.
PRACA N A U K O W A I ZA IN TERESO W A N IA BA D A W CZE
Z ain tereso w an ia n au k o w e P rofesora P rzyw ary k o n cen tro w ały się p o czątk o w o na bio sy stern aty ee ro
ślin i kario lo g ii roślin o k ry to n asien n y ch . Z tego za
kresu n apisał pracę m ag istersk ą pt.: „ B ad a n ia cyto- ta k so n o n ń cz n e nad górskim i p o pulacjam i L otus c o r
n iculatus L.” . p racę d o k to rsk ą z atu tu ło w an ą „ B ad a n ia bio sy stcm aty czn e nad g atu n k iem z b iorow ym le u c a n tlie m u m vulgare z obszaru P o lsk i’' oraz. h a b ili
tacy jn ą pt.: „B ad an ia b io sy stcm a ty czn e nad serią P a
lu stres M. Pop. ro d zaju M yo so tis L. z P o lsk i’’. N ależy p o dkreślić, żc P ro fe so r P rzy w ara w y w o d ził się ze znanej cy to tak so n o m iezn ej szkoły prof. M arii S kaliń- skiej, k o n tynuow anej i rozw ijanej później przez prof.
E ug en ię P ogan. S zczeg ó ln ie w ażn e są prace nad tak i
mi kry ty czn y m i g rupam i, ja k L eu ca n th em u m vulgare i M y o so tis p a lu stris. B adania nad L eu ca n th em u m vul
g a re byty p róbą bio sy stem aty czn ęj rew izji tej gru p y tak so n o m iczn ej. R zu ciły o n e no w e św iatło na p ro b lem d o m n iem an y ch szlak ó w e w o lu cy jn y ch taksonów k om pleksu /.. vulgare. C h arak ter rew izji biosy slem a- tycznej m iały ró w n ież w ielo letn ie bad an ia nad rodza
je m M yo so tis (seria P alustres), któ re o b jęły sześć ta
k sonów o różnej randze takso n o m iczn ej i różnej licz
bie ch ro m o so m ó w , tw o rzący ch ciąg p o lip lo id aln y o po d staw o w ej liczbie ch ro m o so m ó w x = 11. W ich w yniku po w stał sk o m p lik o w an y m odel e w o lu cy jn e g o ró żn ico w an ia się serii P a lu stres oraz szlak ó w e w o lu cy jn y ch ty p ó w po lip lo id aln y ch . O w artości w y m ien io n y ch bad ań św iad czy ich c y to w an ie w d ziele F lora E uropaea.
W tym sam ym o k resie P ro feso r P rzyw ara brał udział w szero k o z ap lan o w an y c h badaniach nad ka- rio lo g ią roślin o k ry to n asien n y ch , ustalając liczby c h ro m o so m ó w dla 30 g atu n k ó w z. flory polskiej. B a
d an ia te p ro w ad zo n e przez p raco w n ik ó w Z ak ład u w latach sied em d ziesiąty ch pod k ieru n k iem prof. M arii S k aliń sk iej, k o n ty n u o w an e były pod kieru n k iem prof. E ugenii Pogan.
W latach 80. P ro feso r P rzy w ara ro zp o cz ął bada
nia nad cy to lo g ią m szak ó w ; p ro w ad zo n e były one w sp ó ln ie ze m n ą o raz z p rof. R y szard em O ch y rą z In
stytutu B otaniki Polskiej A kadem ii N auk. B adania były szero k o zap lan o w an e i o b e jm o w ały , o p ró cz p rzed staw icieli Hory polskiej, rów nież m szaki A ntar
ktydy j N ow ej Z elandii. Ł ączn ic ustalo n o liczby c h ro m osom ów dla p o n a d d w u stu g atu n k ó w m szaków z P olski, kilk u d ziesięciu g atu n k ó w z A ntark ty d y i N o
W 1ADOM OŚCI B O TA N IC Z N E 48( 3/4). 2004
w ej Z elan d ii. W ielo k ro tn ie zostały podane pierw sze d an e k ario lo g iczn e, naw et d la tak w y sokich jed n o stek tak so n o m ic zn y c h ja k rodzaje. R ezultatem tej w spół
pracy było kilk an aście prac opublik o w an y ch w uzna
nych zag ran iczn y ch i p olskich czaso p ism ach (m .in.:
The B ryo lo g ist, J o u rn a l o f B ryology. J o u rn a l o f the H atto ri B o ta n ica l L aboratory. Liiuthergia. A cta Bio- logica C ra co vie n sia S eries B otanica. P olish B o tani
cal S tu d ies). K o n ty n u acją badań nad k ariologią m sza
ków były bad an ia nad gatunkam i z A m eryki P ółnoc
nej, które p ro w a d ził w sp ó ln ie z d r F. D. B ow ersem z U niversity o f W isco n sin podczas dłu g o term in o w eg o pobytu n a u k o w eg o w U. S. A. P o dsum ow aniem ba
dań z zakresu k a riologii m szak ó w b y ła m onografia pt.: „K ary o lo g y o f b ry o p h y tes” (P rzy w ara, Kuta 1995). W o p raco w an iu tym w iele uw agi pośw ięcono zagadnieniu liczb p o d staw o w y ch , p o liploidalności, an cuploidalności o ra z zw iązk o w i d an y ch ch ro m o so m ow ych z ro z m ieszc z en iem g eo g raficzn y m . W aż
nym w nioskiem było stw ierd zen ie, że w ew olucji m chów p o lip lo id aln o ść o d eg rała d u żą rolę (8 4 9c ga
tunków to polip lo id y ); u w ą tro b o w có w p o liploidy stanow ią ty lk o 9% . a w śród g lew ik ó w w o góle nie w ystępują.
O drębny, obok biosy slem aty k i i kariologii, nurt zainteresow ań nauk o w y ch L esław a P rzyw ary d o ty czył hodow li tk an k o w y ch i e m b rio lo g ii e k sp e ry m e n talnej. B adania te ro zp o czął za g ran icą, gdzie p rzeb y w ał na sty p en d iach n au k o w y ch i k o n ty n u o w ał po po
w rocie do kraju. W 1985 roku uzyskał stypendium rząd u N ow ej Z elan d ii (N ational R esearch A dvisory C o u n cil P o std o cto ral F ellow ship). P rzez trzy lata (1 9 8 5 -1 9 8 8 ) p raco w ał n au k o w o w G rassla n d s D ivi
sion D ep artm en t o f S c ien tific a n d Industrial R esearch (D S IR ) w P alm ersto n N o rth , g d zie w spółpracow ał z w yb itn y m g e n ety k iem d r K. K. P a n d c y 'em o raz zna
nym sp ecjalistą od k u ltu r tkan k o w y ch , d r D. W . R.
W h ite ’em nad m ieszań cam i w rodzaju Trifolium i uzy sk an iem hap lo id ó w u A ctin id ia deliciosa. E fe
ktem tej w sp ó łp racy były cztery p race opub lik o w an e w ren o m o w an y ch czaso p ism ac h m iędzynarodow ych:
A n n u ls o f B otany. N e w Z e a la n d J o u rn a l o f B otany.
E uphytica. O znaczeniu badań p ro w ad zo n y ch nad A ctin id ia św iadczyło p rzy zn an ie Profesorow i P rz y w arze dw óch g ran tó w b ad aw czy ch p rzez N ew Z ea land K iw ifruit A uthority.
Po p o w ro cie do kraju zajął się, w sp ó ln ie z prof.
J an in ą M ałecką, o rg an izo w an iem w Z akładzie C y to logii i E m b rio lo g ii R oślin p raco w n i kultur tkanko
w ych. O d roku 1991 w pracow ni p ro w ad zo n a jest d ziałaln o ść n a u k o w a i d y d ak ty c zn a ; w ykonano kilka
n a ście prac m ag istersk ich oraz kilka prac d oktor
skich. P ro w ad zo n e bad an ia o bejm ow ały: (1) regenc-
rację z różnych e k sp lan tó w w y branych, w ażn y ch e konom icznie, (aksonów ja k np. A ctin id ia , B rassica, Trifolium , H elia n th u s, (2) indukcję h ap lo id ó w na d ro dze a n d ro g en ezy . gynogenezy i z apyleń n a p ro m ie n iow anym p y łk iem , (3) u zyskiw anie m ieszań c ó w od
d alonych na d ro d ze zapyleń in vitro, (4) izo lo w an ie w oreczk ó w zalążk o w y ch u A n g io sp erm a e, (5) ku ltu ry in vitro m szaków , (6) kultury n ie d o jrzały ch zaro d ków różnych przed staw icieli o k ry to n asien n y ch . Ba
d ania tc były p ro w ad zo n e w e w sp ó łp racy z różnym i o środkam i krajow ym i o raz z ag ra n ic z n y m i, przy w y
korzystaniu śro d k ó w z u zy sk an y ch g ran tó w uniw er
syteckich i z K om itetu B adań N a u k o w y c h . Z tego za
kresu o p u b lik o w an o w ie le p rac w re nom ow anych czaso p ism ach , ja k np.: A n n a ls o f B otany, G enetica, S exu a l P lant R ep ro d u ctio n . P la n t Cell. Tissue a n d O rgan C ulture.
P ro feso r P rzyw ara był zaw sze otw arty na w spół
pracę w ró żn y ch d zied zin ach b o taniki, i nie tylko. N a przykład p o d jął się badań z fizykam i z Insty tu tu F izy
ki Jądrow ej w K rakow ie (grupa prof. A ndrzeja Ja siń skiego) nad o p raco w an iem n iein w azy jn y ch m etod (obrazow anie m ag n ety czn e) bad an ia o rg a n ó w ro ślin
nych. a p u b lik acja / zak resu historycznej g eografii roślin, d o ty cząca z n aczen ia roślin n o ści po ten cjaln ej dla rek o n stru o w an ia n atu raln y ch w aru n k ó w rozw oju społeczności prad ziejo w y ch , zo stała p rzy g o to w an a w spólnie z arch eo lo g iem , prof. Jan u szem K rukiem z Instytutu A rcheologii i E tnologii PA N . P raca ta je s t p rzy k ład em rzadko p o d e jm o w an y ch opraco w ań interd y scy p lin arn y ch o w ażnym zn aczen iu teo rety cz
nym .
P ro feso r L esław P rzyw ara m iał liczne k ontakty z o śro d k am i n aukow ym i w różnych rejonach św iata. W latach 1983 1999 o d b y w ał d ługo- i k rótkoterm inow e pobyty w U. S. A. (U n iv ersity o f W isco n sin , W isco n sin), N ow ej Z elan d ii (D ep artm en t o f S cien tific and Industrial R csearch -D S IR , P alm ersto n N orth), H o
landii (D epartm ent o f Plant C y to lo g y and M o rp h o logy, A gricultural U n iv ersity , W ag en in g cn ), H isz
panii (M em o ria U nivcrsidad C o m p lu te n se , M adryt), W łoszech (U n iv ersity o f S iena, S ien a), W ielkiej Bry
tanii (K in g ’s C ollege, L ondyn), S łow enii (U n iv ersity o f L jubljana, L jubljana), Francji (U n iv ersity o f P icar
die. A m iens).
P ro feso r P rzyw ara w ielokrotnie p re ze n to w ał w y
niki sw oich badań na konferencjach n au k o w y ch w kraju i za granicą. Był d o sk o n ały m o rg an izato rem i p o w ierzono M u zorg an izo w an ie kilku k rajo w y ch i m ięd zy n aro d o w y ch konferencji em b rio lo g iczn y eh . Był czło n k iem p o lsk ich i zag ran iczn y ch to w arzy stw naukow ych i kom isji m .in.: P o lsk ieg o T o w arzy stw a B otanicznego, P o lsk ieg o T ow arzy stw a G en ely czn e-
57
go, P olskiego T o w a rz y stw a B iologii K o m ó rk i. E uro
pean Cell B iology O rg an izatio n (E C B O ). E uropean D ev elo p m en tal B io lo g y O rg an izatio n (E D B O ), N ew Z ealan d B otanical S ociety, N ew Y ork A cad em y o f Sciences, K om isji B iologicznej K rak o w sk ieg o O d d ziału PA N , K om isji E m briologii i M orfologii PA U.
R ecenzow ał p race d la c za so p ism n au k o w y ch (np. A c- ta B io logien C ra c o vien sia S eries B otanica, A cta S o cietatis B o ta n ico ru m P oloniae, P o stęp y B io lo g ii K o
m órki, A cta P hysio lo g ia e P lantarum ). W ielo k ro tn ie b y ł o p in io d aw cą pro jek tó w b adaw czych przesy ła
nych do K B N . O d roku 1996 b y ł c zło n k iem kom itetu re d ak c y jn e g o czaso p ism a A cta B io lo g ica C ra c o v ie n sia Series B otanica. P ro feso r P rzyw ara w sp ierał m oje d ziałan ia, ja k o re d ak to ra czaso p ism a, służył zaw sze radą i p om ocą, a także p ro m o w a ł nasze czaso p ism o z aró w n o w śród n au k o w có w k rajo w y ch , ja k i zag ra n i
czn y ch . P o n a d to , ro z u m iejąc w agę sp raw y i trudności fin an so w e g o d ził się na p o k ry w an ie części kosztów z w iąz an y ch z fu n k cjo n o w an iem redakcji z funduszy Z ak ład u C yto lo g ii i E m b rio lo g ii R oślin UJ.
D o robek naukow y P ro feso ra Przy w ary je s t im p o n ujący i zró żn ico w an y . O b ejm u je o g ó łem 167 pub li
kacji, w tym 68 o ry g in aln y ch prac ek sp ery m en tal
n ych, 3 m o n o g rafie, 8 arty k u łó w p rzeg ląd o w y ch . 68 a b strak tó w k o n feren cy jn y ch , 6 n iep u b lik o w an y ch ra
p ortów i 15 innych pu b lik acji. W yniki Jeg o prac są c y to w an e w literatu rze n a u k o w ej, a także w eszły do w y d a w n ictw p o d ręczn ik o w y ch i k atalo g o w y ch . Za d z iałaln o ść n au k o w ą (praca d o k to rsk a) o trzy m ał n ag ro d ę M in istra S zk o ln ictw a W y ższeg o i T echniki III stopnia. K ilkakrotnie o trzy m y w ał też nagrody R ektora UJ.
O siąg n ięcia P ro feso ra L esław a P rzyw ary w za
kresie szk o len ia kadr są ró w n ież bardzo d uże. Pod Je
go k ieru n k iem u k o ń czy ło prace m ag istersk ie k ilk u n a
stu stu d en tó w biologii, w yp ro m o w ał 8 d o k to ró w , p row adził w ykłady z. zakresu botaniki ogóln ej, k ultur in vitro d la ró żn y ch k ierunków . P racow nia k u ltu r in vitro, którą zo rg an izo w ał i pro w ad ził, c ie szy ła się d u żym zainteresow aniem w śród stu d en tó w i zgrom a
dziła w ielu u zdolnionych m łodych ludzi, którzy po ukończeniu studiów p o w iększyli kadrę n au k o w ą n a szego Z akładu. B ędzie im teraz tru d n o bez m istrza, który w łączał ich w n u rt sw o ich badań, p u b lik o w ał w spólnie z nim i p race n au k o w e, a także czu w a ł nad ich karierą zaw odow ą. M yślę je d n a k , że lata w spólnej pracy nauczyły ich sam o d zieln o ści i um iejętności po
d ejm ow ania w łaściw ych decyzji.
O d ejście c zło w iek a w pełni sił tw ó rczy ch , m ają
cego szero k ie plany n au k o w e, je s t szczeg ó ln ie boles
ne i stanow i o g ro m n ą stratą d la nauki. Był bardzo w y
m agający w obec siebie, p raca n au k o w a pochłaniała W IA DO M O ŚC I B O T A N IC ZN E 48(3/4), 2004
58
W IA D O M O ŚC I BOT A N IC ZN I: 48(3/4). 21 KMw iększość Jego wolnego czasu, była Jego hobby. Te
go sam ego oczekiwał od nas, swoich współpracowni
ków i od studentów. Będzie nam brakow ało Jego do
pingu i pasji.
Coraz więcej pustych miejsc zaniedbanych ogrodów ścinanych drzew zapomnianych twarzy.
Coraz więcej wspomnień coraz, więcej tez i żalu
za minionymi dniami za przemijaniem...
E lż b ie ta Ku t a
W A ŻN IEJSZE PU BLIK A CJE PROF. DR. H A ß. LESŁA W A PR ZY W A RY
[1] P R Z Y W A R A L.. SCHMAGERJ. 1968.C ytotaxonom icul ob
servations on Chrysanthem um leucantliemum sensu la
lo. A d a Biol. Cracov. Ser. Bot. 11: 105-116.
[2 ] P R Z Y W A R A L . 1970. H cxaploids o f Leucantliemum Mill, in the flora o f the Lublin Upland. A cta Biol. C ra
cov. Ser. Bot. 13:133-142.
|3 ] PRZYWARA L . 1 9 7 4 . Em bryological s tu d ie s o n I.eucan- them um vulgäre s.I. Acta Biol. Cracov. Ser. Bot. 17:
207-214.
|4 ] PRZYWARA L . 1 9 7 4 . Badania biosystcm atyczne n a d ga
tunkiem zbiorow ym Leucantliem um vulgare z obszaru Polski. Fragm. Flor. Geobot. 2 0 : 4 1 3 - 4 6 9 .
|5 | KUTA E... OCHYRAR.. P r z y w a r a L. 1982. Karyological studies on Antarctic m osses. I. The B ryologist 85: 131
138.
[ 6 ] O C H Y RA R.. PRZYWARAL.. KUTA E . 1982. Karyological studies on som e A ntarctic liverw orts../. Bryol. 12: 2 5 9 - 263.
[7 ] KRUK J.. PRZYWARA L. 1983. Roślinność potencjalna jako m eloda rekonstrukcji naturalnych w arunków roz
woju społeczności pradziejow ych. Archeologia Polski 28: 29-50.
[8 ] PRZYWARAL.. O C H Y RA R.. K u t a E. 1983. C hrom oso
me studies on Polish bryophytes II. L in d b erg ia 9: 178—
185.
]9 ] KUTAE.. PRZYWARA L .. O C H Y R A R . 1984. Chrom oso
me num bers on Polish bryophytes I. Bryol. Beitr. 3: 28 45.
[10 ] PRZYWARAI... KUTAE.. O C H Y RA E. 1984. Cytological studies on Antarctic m osses II. J. H a m m Bot. Lab. 57:
127 137.
[ 11] PRZYWARA L. 1986/1987. Biosystcm alic studies on the scries Palustres M. Pop. o f the genus M yosotis L. from Poland. Fragm. Flor. Geobot. 31/32: 77 116.
[ 12] PRZYWARA L . PANDEYK. K.. S a n d e r s P. M. 1988.
Length o f stom ata as an indicator o f ploidy level in A c tinidia deliciosa. New Z e a la n d .I. Bot. 26:179-182.
[ 13 ] PRZYWARA L .. W H IT E D . W . R . . SA N D ERS P . M .. M A H E R
D. 1989. Interspecific hybridization o f Trifolium repens L. with /'. hybridam I .. using in-ovulo em bryo and em bryo culture. Ann. Bot. 64: 613-624.
[ 14 ] PANDEYK. K.. PRZYWARA L... S a n d e r s P. M 1990. In
duced parthenogenesis in kiwifruit (A ctinidiadeliciosa) through the use o f Icthully irradiated pollen. F.ttphyiiat 51: 1-9.
[ 15 ] SA N D ERS P. VI.. PRZYWARA L... PANDEY K . K . 1991 A further investigation o f sub lethal pollen irradiation in N icotiana (Solanaceac). Polish Bot. Studies 2: 177 182.
[ 16] PRZYWARA L... B O W E R S F. D. 1992. Chrom osom e num ber in som e bryophytes from W isconsin. Fragm. Flor.
Geobot. 37: 227-240.
[ 17] PRZYWARAL.. KUTAE.. OCHYRAR. 1992. C hrom oso
me num bers in som e New Zealand bryophytes: I Fragm. Flor.Geobot. 37: 395-405
[1 8 ] JO ACH IM IAK A . PRZYWARAL.. ILNICKI T .. K O W A LSK A A.
1993. M egachrom osom es in callus culture ol Alliam fi
stulosum. G enetica 90: 35—40.
[1 9 ] JO ACH IM IAK A .. ILNICKI T .. K O W A L SK A A .. PRZYWARA L. 1995. Chrom osom e alterations in tissue culture cells o f Allium fistulosum . G enetica 96: 191 I9X.
[2 0 ] PRZYWARAL.. KUTAE. 1995. Karyology o f bryophytes.
Polish Bot. Studies 9: 1 83.
[21] PRZYWARAL.. PIRÓGH.. KONIECZNYR.. JACHM. 1996.
The use o f tissue culture methods in interspecific hybri
dization w ithin the genus Trifolium I.. Acta Biol. C ra
cov. Ser. Bot. 38: 53 -6 5 .
[22| KUTAE.. PRZYWARAL. 1997. Polyploidy in mosses.
A etu Biol. Cracov. Ser. Bot. 39: 17-26.
[23] MUSIAŁK.. PRZYWARAL. 1998. Influence o f irradiated pollen on em bryo and endosperm developm ent in kiwi
fruit. Ann. Bot. 82: 747-756.
|24| M U S IA Ł K.. PRZYWARA L. 1999. Response o f endo
sperm to pollen irradiation in kiwifruit. Sex. Plant R e prod. 12: I 10-117.
[25] WIJOWSKAM., KUTAE.. PRZYWARAL. 1999. A utono
mous endosperm induction by in vitro culture o f unfer
tilized ovules o f Viola odorata L. Sex. Plant Reprod.
12: 16 4 - 170.
[26] LIBIKM . PRZYWARAL. 2000. Im m unolocalization o f calreticulin in (lie protoplasts and som atic em bryos of Dattcus carota L. grown in suspension culture. Acta Biol. Cracov. Ser. Bot. 42/2: 87 -9 2 .
[2 71 MUSIAŁK.. BOHANECB., PRZYWARAL. 2001 Embryo- logical study on gynogenesis in onion (Allium cepu I..).
Sex. Plant Reprod. 13: 335-341.
[2 8 ] G Ó R A L SK I R .. L A F IT T E C . M A T T H Y S-ROCHON E .. BOUZ ZA L., PRZYWARAL. 2002. Influence o f sugars on isola
ted m icrospore developm ent in maize (Zea m ays E.).
A cta Biol. Cracov. Ser. Bo:. 44: 203-212.
[2 9 ] HAŁDAŚW ., PRZYWARA L . 2002. In vitro culture o f im m ature zygotic em bryos o f white clover (Trifolium re
p e n s L.). A cta Biol. Cracov. Ser. Boi. 44: 2 13-222.
[ 30] R O JE K J.. K U T A E .. PRZYWARA I.. 2002. Autonom ous endosperm developm ent in unpollinated ovaries o f B rassica napus L. cv. Topas. Aeto Biol. Cracov. Ser.
Bot. 44: 195-202.
W IA D OM O ŚCI HOTANICZNK 48(3/4), ’004
[ 3 1] KON IECZN Y R .. C Z A PLIC K I A . Z... GOŁCZYKH.. PRZYWA RA L. 2003. I wo ways o f plant regeneration in w heat anther culture Plain Cell. I'issue anil Organ Culture 73: 177-187.
[3 2 ] LIBIK M., MISZALSKI Z
..
PRZYWARAL., MAVAZIOL..NARDI M .C .. D A IN E SE P., BAŁDANB.. MARIANIP. 2003.
The reticuloplasm in calreticulin is released into the m e
dium by carrot coll cultures. Plant Cell Tissue anil Or
gan Culture 75: 109-116.
[ 3 3 ] K U T A E .. BO H AN CE B .. D U B A S E .. V IZ IN T IN L , P R Z Y W A RA L. 2004. Chrom osom e and nuclear DN A study on Lnzitla - a genus with holokinetic chrom osom es. G eno
me 47 246-256.
