Difunkcyjne pochodne – powtórzenie wiadomości
1. Cele lekcji
a) Wiadomości Uczeń zna:• podział cukrów,
• podział białek.
b) Umiejętności Uczeń potrafi:
• napisać wzory sumaryczne rybozy, glukozy, fruktozy, maltozy, skrobi i celulozy,
• zapisać równanie reakcji hydrolizy cukrów złożonych,
• napisać wzory glicyny i alaniny,
• zapisać równanie reakcji kondensacji prowadzące do otrzymania dipeptydu,
• zapisać równanie reakcji hydrolizy dipeptydu,
• wyjaśnić przyczyny amfoterycznych właściwości aminokwasów,
• podać czynniki powodujące denaturację białka,
• scharakteryzować reakcję wysalania białka,
• omówić reakcję ksantoproteinową białka,
• wskazać, które z omawianych reakcji występują w organizmach żywych i w życiu codziennym,
• projektować doświadczenia pozwalające na identyfikację białek i cukrów, c) Postawy
Uczeń potrafi:
• przeprowadzać doświadczenia zgodnie z przepisami bhp,
• pracować w zespole.
2. Metoda i forma pracy
Metody:
• moderacja wizualna,
• dobieranka,
• eksperyment,
• pogadanka.
Formy pracy:
• praca z całym zespołem,
• praca w grupach,
• praca indywidualna.
3. Środki dydaktyczne
Karty pracy, szary papier, markery, klej, sprzęt i odczynniki niezbędne do wykonania doświadczeń, kartki z nazwami procesów (tworzenie karmelu, tworzenie lukru, kwaśnienie mleka, oddychanie komórkowe, tworzenie krochmalu, produkcja spirytusu, produkcja sztucznego miodu), magnesy.
4. Przebieg lekcji
a) Faza przygotowawcza Nauczyciel podaje temat lekcji.
b) Faza realizacyjna Część teoretyczna
Ćwiczenie 1
Nauczyciel dzieli uczniów na grupy. Zadaniem grup jest uzupełnienie schematów dotyczących klasyfikacji sacharydów i białek (załącznik 1). Liderzy wybranych grup prezentują efekty prac.
Ćwiczenie 2
Uczniowie pracują w czterech grupach. Zadaniem grup jest wybranie określeń pasujących do hasła głównego (dwie grupy zajmują się białkami, dwie grupy – sacharydami). Zadaniem grup jest także pokazanie zależności między białkami i sacharydami (załącznik 2). Liderzy grup prezentują efekty pracy zapisane na szarym papierze (uczniowie naklejają pasujące określenia). Nauczyciel wraz z młodzieżą, która pracowała nad omawianym zagadnieniem, weryfikuje i uściśla wypowiedzi liderów.
Część praktyczna
Nauczyciel rozdaje uczniom probówki oznaczone cyframi 1,2,3,4. Zadaniem grup uczniowskich jest identyfikacja zawartości probówek (załącznik 3). Uczniowie wykonują zaplanowane doświadczenia pod ścisłą kontrola nauczyciela. Przedstawiciele grup omawiają efekty prac, określając zawartość probówek 1,2,3,4.
c) Faza podsumowująca
Nauczyciel wiesza na tablicy kartki z zapisanymi procesami, np. tworzenie karmelu, tworzenie lukru, kwaśnienie mleka, oddychanie komórkowe, tworzenie krochmalu, produkcja spirytusu, produkcja sztucznego miodu i poleca uczniom dopisanie związku chemicznego z omawianej grupy, który kojarzy im się z przedstawionym procesem. Nauczyciel omawia uzyskane połączenia.
5. Bibliografia
1. Gielas E., Kluz Z., Krzeczkowska M., Poźniaczek M., Chemia 3. Zeszyt ćwiczeń dla uczniów szkół średnich, WSiP , Warszawa 1993.
2. Warmuzińska J., Dwufunkcyjne pochodne węglowodorów – lekcja powtórzeniowa dla szkół średnich, [w:] „Chemia w szkole” 2000, nr 2/3, s. 109 – 112.
6. Załączniki
a) Karta pracy ucznia załącznik 1
Uzupełnijcie podane niżej schematy.
załącznik 2
Wybierz określenia pasujące do hasła głównego, przyklej je na szarym papierze, narysuj zależności zachodzące między nimi i zapisz odpowiednie równania reakcji chemicznych.
Hasła główne:
Białka Sacharydy
Określenia:
Kondensacja Sól wewnętrzna Wysalanie Denaturacja
Hydroliza Reakcja ksantoproteinowa Reakcja biuretowa Fermentacja alkoholowa
Kwaśnienie mleka Fotosynteza Scukrzanie Produkcja miodu
Załącznik 3
W probówkach oznaczonych cyframi 1,2,3,4 otrzymaliście następujące substancje: białko jaja kurzego,
cukier puder, glukozę i skrobię. Zaprojektujcie doświadczenia niezbędne do identyfikacji zawartości probówek. Następnie przeprowadźcie je, zapiszcie obserwacje i wnioski oraz określcie zawartość probówek.
b) Zadanie domowe
Miód naturalny składa się głównie z glukozy i fruktozy. Zaprojektuj doświadczenie, podczas którego z sacharozy otrzymasz sztuczny miód. Narysuj rysunek schematyczny doświadczenia. Zapisz
przewidywane obserwacje i podaj odpowiednie równanie reakcji chemicznej.
7. Czas trwania lekcji
45 minut
8. Uwagi do scenariusza
brak
