ODCHÓW I
PIELĘGNACJA
PROSIĄT
Po urodzeniu każde nowo narodzone prosie należy:
●
oczyścić z resztek łożyska, krwi i śluzu,
●
wytrzeć do sucha miękka ściereczka lub czysta stoma.
●
pępowina w trakcie trwania porodu zwykle odpada
sama. Jeżeli jest jednak zbyt długa, to należy ja skrócić do długości 5-7 cm, a następnie zdezynfekować.
●
pępowina zbyt krótka może spowodować wykrwawienie, a zbyt długa może wywołać zakażenie. Należy ją odciąć dopiero po pierwszych oddechach noworodka,
ponieważ za jej pośrednictwem wraz z krwią był dostarczany tlen.
●
prosiętom należy obciąć lub spiłować ostre kiełki.
Zapobiega to kaleczeniu wymienia,
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
● Pierwszy okres krytyczny to czas od narodzin prosiąt do 7 dnia życia.
● Prosięta rodzą się z masą ciała od 0,5 kg do ponad 2 kg, prawidłowa masa ciała powinna wynosić 1–1,5 kg.
● Prosięta ważące poniżej 1 kg mają niewielkie szanse na przeżycie.
● Przyjście na świat jest związane z gwałtowną zmianą warunków
środowiskowych dla nowo narodzonego prosięcia. Do tego dochodzi niedostateczne wykształcenie mechanizmów odporności i
termoregulacji, chroniących noworodki przed niekorzystnym wpływem nowego środowiska.
● Prosięta są niedojrzałe fizjologicznie, mało ruchliwe i wymagają
szczególnej opieki. W tym okresie odnotowuje się najwyższe upadki prosiąt (śmiertelność).
● Przyczyną śmiertelności w tym okresie są przygniecenia, biegunki, przeziębienia i niedokrwistość.
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
●
Bezpośrednio po urodzeniu prosięta mają niewielkie zasoby energii. Z tego powodu jak najszybciej
należy je podsadzić do lochy, aby pobrały pierwsze porcje pełnowartościowej siary, która dostarcza im ciał odpornościowych.
●
Nie wolno czekać z dopuszczeniem prosiąt do lochy aż do zakończenia porodu ze względu na ogromne znaczenie siary dla noworodków oraz z powodu
szybkości zmian, które zachodzą w jej składzie, a
także możliwości przyswajania jej przez organizm.
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
● Siara lochy to wydzielina gruczołów mlekowych tuż przed porodem i przez pierwsze 3-4 dni po porodzie.
● Siara różni się od mleka wydzielanego w późniejszym okresie laktacji przede wszystkim składem, który zmienia się z godziny na godzinę. Jest pokarmem
charakteryzującym się pełnowartościowym białkiem, bogatym w albuminy i globuliny.
● Gamma-globuliny są nośnikami ciał odpornościowych, których noworodki są pozbawione, ponieważ przeciwciała matki nie przenikają przez wielowarstwowe łożysko.
● Gamma-globuliny są przyswajane przez organizm noworodka do 1,5 doby po
narodzinach. Po tym czasie następuje tzw. zamknięcie jelita i wymienione białka są traktowane przez organizm jak pozostałe składniki pokarmowe, czyli po prostu
trawione. Dlatego bardzo ważne jest jak najwcześniejsze pobranie przez noworodki pierwszych porcji siary - przyśpiesza to nabycie odporności biernej (naturalnej).
● Własny mechanizm wytwarzania tzw. odporność czynnej (własnej) wykształca się pod koniec 3. tygodnia życia.
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
● Bardzo niebezpieczne jest wystąpienie u młodych prosiąt zjawiska hipoglikemii, czy gwałtownego obniżenia glukozy we krwi, której bezpośrednią przyczyną jest zbyt późny termin podania siary i jej mała dawka.
● Dodatkowymi czynnikami są niska temperatura otoczenia przy
niewykształconej jeszcze u prosiąt termoregulacji oraz mała masa prosięcia przy urodzeniu.
● Siara dostarcza prosiętom także łatwo przyswajalnej energii.
Własny zapas glikogenu (zgromadzonego w wątrobie i mięśniach) prosięcia szybko się wyczerpuje co powoduje w skrajnych
przypadkach nawet nieodwracalny spadek żywotności prosiąt.
● W przypadku dużego spadku glukozy we krwi należy podać jak najszybciej glukozę w formie dożylnej.
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
●
Po pobraniu pierwszych porcji siary noworodki umieszcza się w ogrzanym legowisku (najczęściej pod lampą - promiennik
podczerwieni).
●
Do trzeciego tygodnia życia prosiąt mleko matki jest podstawowym źródłem składników pokarmowych.
●
Nie dotyczy to jednak żelaza, którego w mleku lochy jest
zdecydowanie za mało. Niedobór tego pierwiastka w organizmie prosiąt jest przyczyną upośledzenia całego procesu przemiany materii, a w konsekwencji osłabienia wzrostu i rozwoju. Prosięta rodzą się z niewielkim zapasem żelaza (ok. 50 mg jest
zmagazynowane w wątrobie).
●
Dzienne zapotrzebowanie na ten pierwiastek w początkowym okresie życia wynosi 20–25 mg, z czego około 16 mg powinno być zatrzymywanych w organizmie prosiąt.
●
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
● Z mleka matki prosię może pobrać dziennie 1-2 mg żelaza. Zapasy tego pierwiastka szybko się zmniejszają, a deficyt narasta. Jeżeli prosięta nie otrzymają z zewnątrz w odpowiednim czasie żelaza, u tygodniowych
prosiąt wystąpi nieodwracalna ostra anemia, prowadząca do ich śmierci.
● W celu uniknięcia anemii fizjologicznej (spowodowanej niedoborem
żelaza w 3.-4. dniu życia prosięta powinny otrzymać preparat żelazowy, najlepiej w formie zastrzyku (np. ferrovet).
● Zaleca się również podawanie prosiętom żelaza w formie doustnej w postaci past z dodatkiem innych mikroelementów i probiotyków. Lepiej wchłaniane i przyswajalne jest żelazo podawane prosiętom w formie iniekcyjnej. Podaje się je ponownie między 14. a 21. dniem życia prosiąt
● Nie wolno podawać żelaza prosiętom z objawami biegunki, ponieważ zaostrza się wówczas przebieg choroby, co w konsekwencji prowadzi do zwiększenia śmiertelności prosiąt.
Pierwszy okres krytyczny w życiu prosiąt
●
,,Prawo polskie i unijne pozwala na to, by
kastracja przeprowadzana do 7. dnia życia mogła odbywać się bez znieczulenia”
●
W 3.-4. dniu życia należy wykonać kastrację knurków, które przeznaczamy na tucz.
●
Rany po kastracji przeprowadzonej we wczesnym okresie życia szybko się goją.
●
W pierwszych dniach po urodzeniu prosiętom
należy podawać wodę o temperaturze pokojowej.
Drugi okres krytyczny w życiu prosiąt
● Drugi okres krytyczny w życiu prosiąt pojawia się w wieku około 3 tygodni (21 dni). Jest on związany z rozpoczęciem właściwego dokarmiania. W tym okresie szczególnie niebezpieczne dla życia prosiąt są pojawiające się
biegunki.
● Do 21. dnia życia prosiąt podstawowa rolę w ich żywieniu odgrywało mleko matki. Składniki pokarmowe pobierane wraz z mlekiem lochy pokrywały potrzeby pokarmowe prosiąt do 3.-4. tygodnia życia.
● Wydajność mleczna lochy wzrasta do około 3. tygodnia laktacji, a następnie zaczyna stopniowo spadać.
● Potrzeby pokarmowe prosiąt natomiast rosną bardzo szybko. Dlatego prosięta muszą otrzymywać dodatkowo paszę stałą.
● Najpóźniej od 14. dnia ich życia należy rozpocząć dokarmianie paszą stałą, ale najlepiej zacząć dokarmianie znacznie wcześniej – około 10. dnia, a
nawet w 4.-5. dniu życia.
Drugi okres krytyczny w życiu prosiąt
●
W bardzo wczesnym wieku (4-5 dni) prosięta pobierają podawaną im paszę stałą (prażone ziarno jęczmienia) w bardzo niewielkich ilościach, raczej z chęci zabawy niż z konieczności zaspokajania głodu.
●
Dzięki temu ich przewód pokarmowy stopniowo
przygotowuje się do spożywania i trawienia paszy stałej, co zapobiega pojawieniu się bardzo niebezpiecznych
biegunek.
●
Ponadto wczesne rozpoczęcie dokarmiania łagodzi skutki stresu odsadzeniowego. Pasze dla prosiąt przeznaczonych do dokarmiania powinny charakteryzować się wysoką
jakością (strawnością).
Trzeci okres krytyczny w życiu prosiąt
● Trzeci okres krytyczny w życiu prosiąt jest związany z momentem odsadzania. Teoretycznie najwcześniej można odsadzić prosięta w 21. dniu ich życia, czyli w momencie nabycia odporności czynnej.
● Zdrowe, prawidłowo odchowane prosię w 21. dniu życia nie powinno ważyć mniej niż 5 kg. Wczesne odsadzanie wymaga
przygotowania bardzo dobrych warunków do samodzielnego życia.
● Prosięta pozbawione mleka matki oraz jej opieki muszą być
przygotowywane do zmiany żywienia (dokarmiane paszą stałą).
Należy zapewnić im preparaty mlekozastępcze.
● Z praktycznego punktu widzenia zaleca się jednak, aby odsadzać prosięta nie wcześniej niż w 28. dniu życia.
●
Trzeci okres krytyczny w życiu prosiąt
●
Im młodsze są prosięta, tym ostrzejsza jest reakcja na odsadzanie, a negatywne skutki wyraźniejsze.
●
Odłączenie od matki i pozbawienie dostępu do jej mleka są dla prosiąt wstrząsem. Ten stan
powoduje u nich niepokój i stres, co osłabia ich odporność i sprzyja występowaniu chorób.
Mogą pojawić się także niebezpieczne biegunki zakłócające równowagę bakteryjną jelit i
uszkadzające nabłonek.
Trzeci okres krytyczny w życiu prosiąt
● W tym okresie występuje zwiększone niebezpieczeństwo
wystąpienia u prosiąt choroby obrzękowej (tzw. obrzękówki).
● Choroba ta może pojawić się nagle, kilka dni ро odsadzeniu i w ciągu kilkunastu godzin spowodować śmierć prosiąt.
● Jednymi z pierwszych jej objawów są biegunka i duszność.
Następnie obserwuje się niedowład, porażenie kończyn oraz obrzęk powiek.
● Występowanie choroby obrzękowej może być spowodowane
nadmiernym pobieraniem paszy wysokobiałkowej przez prosięta, która niestrawiona zalega w jelicie cienkim, gdzie tworzą się
dogodne warunki do namnażania bakterii chorobotwórczych.
● Na chorobę obrzękową zazwyczaj zapadają największe, najlepiej rozwinięte prosięta z miotu, które pobierają najwięcej paszy
Trzeci okres krytyczny w życiu prosiąt
●
Aby zapobiec chorobie obrzękowej u prosiąt, należy:
● • odsadzać lochę od prosiąt, a nie odwrotnie; prosięta powinny pozostać w tym samym kojcu przez mniej więcej 2 tygodnie po odsadzeniu (eliminacja stresu);
● • wycofać z żywienia prosiąt nadmiar pasz białkowych, które stanowią pożywkę dla bakterii; w dniu odsadzenia zaleca się nawet głodzenie prosiąt;
● • koniecznie podawać pasze obniżające pH przewodu pokarmowego, np.
zsiadłe mleko, zakwaszoną kwaskiem cytrynowym wodę do picia, lub podawać preparaty zakwaszające paszę (bakterie chorobotwórcze nie lubią kwaśnego środowiska);
● • okresowo zwiększyć ilość włókna w dawce (podawać pasze balastowe), ogranicza to nadmierne pobieranie paszy;
● • stopniowo zwiększać ilość paszy w kolejnych dniach po odsadzeniu;
● • zapewnić ruch na świeżym powietrzu;
● • nie łączyć ze sobą miotów.
●
https://www.youtube.com/watch?v=UV-CRCsIK 1w
●
https://www.youtube.com/watch?v=bUFo_t6l1L E
●
https://www.youtube.com/watch?v=Pr4tLFPRL NM
●
