Oeco110111ia 4 (2) 2005, 51-57
WPŁYW ŚRODOWISKA
RODZl
N
N
E
GO N
A ZAC
HOW
A
NI
A
ŻYWIENIOWE MŁODZIEŻY
GIMN
AZ
J
AL
N
E
J
(N
A PRZYKŁADZIE ŚRODOWISKA
W
A
R
SZAWS
KI
EG
O)
Katarzyna Michalak
Szkola Gfówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Streszczenie. Przeprowadzone badania empiryczne oraz podj9tc studi;1 litcn1turowe mi:dy na celu określenie wplywu środowiska rodzinnego na wybrane zachowani;1 żywieniowe
mlodzicż.y gimnazjalnej pochodzącej z Warszawy. Badanie przeprowadzono wśród 111 gimnazjalistów i 79 matek uczniów za pomocą metody ankietowej. 1\n;dizy st;1tystyczne wykonano testem niezależności
x
2 przy określonym poziomic istotności (p < 0.05). W pracy zostala podji;ta próba określenia wplywu wybr;1nych cech charak1cryzuj;1cych środowisko rodzinne (wyksztalcenic i aktywność zawodowa rodziców. ocena sytuacji finansowej rodziny, liczba osób w rodzinie) na niektóre zachowania żywieniowe mlod1.iei.y. Analiza zebranych danych potwierd1.ila, iż zachowania żywieniowe mlocl!.iei.y istotnie 1.alc -Ż<\ od cech środowiska rodzinnego. Szczególnie wyksztalccnic matek ora1. ocena syt11<1c_ji finansowej rodziny istotnie statystycznie korclowaly z zachowaniami żywieniowvmi mlodzicży. Badania clowioclly takż . .:. że w sposobie żywienia nastolatków 1vys1.,:p11_j<.: wi<.:lc 11 iepra wici lowości.Slowa kluczowe: zachowania żywieniowe, środowisko rodzinne. cechy clemogr;dlc1.110 --spolecznc
WSTĘP
Zachowania żywieniowe w dużym stopniu są warunkowane cechami środowiska,
w którym żyje czlowiek, a przecie wszystkim rodzajem środowiska spolecznego. W przy -padku dzieci i mlodzieży zachowania te istotnie zależą od środowiska rodzinnego, wy -rażonego m.in. poziomem wyksztalcenia rodziców, ich aktywnością zawodową, a także liczbą osób w rodzinie czy sytuacją finansową rodziny. Warto zaznaczyć. że zachow<inia żywieniowe są nast9pstwe111 wzorów kulturowych charakteryzujących d<iną roclzin9, takich jak: sposób i miejsce spożywania posi lków, tradycje, organizacja żywienia, metody przekazywania" ieclzy o żywieniu, ksztaltowanie umiejętności w sferze żywieniowej. Adres do korespondencji - Corrcsponcling author: Katar1.yna .1ichalak. S1kola Cilówm (iospo -clarstwa Wiejskiego w Warszawie. \Vydzial 1::kono111icz110-Rolnic1.y. Katedra l'olityki /\gr-;1rn..:i i l\llarkctingu, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, c-mail: michalak_katar1.y11a(o wp.pl
52 K. Michalak Ważnym środowiskiem wychowawczym, w którym kształtowane są zachowania żywieniowe dzieci i młodzieży, jest również szkoła, w której uczniowie są poddawani olbrzymiej różnorodności oclclziaływm1, wartości i opinii. W tej sytuacji szkoła powinna
być, obok rodziny, odpowiedzialna za kształtowanie właściwych postaw wobec żywności.
W artykule zaprezentowano wyniki badań empirycznych naci zachowaniami żywie
niowymi młodzieży. Celem podjętych baclm1 była analiza wpływu środowiska rodz in-nego na zachowania żywieniowe młodzieży gimnazjalnej pochodzącej z Warszawy.
Powodem wyboru tematu było małe zainteresowanie tą problematyką w dotychczasowych badaniach i literaturze. W artykule podjęto próbę określenia zależności między płcią oraz wickiem młodzieży i ich zachowaniami żywieniowymi, ponadto ocenie poddano relacje mi<;:clzy takimi cechami rodziny, jak wykształcenie i aktywność zawodowa rodziców ornz sytuacja finansowa rodziny i zachowaniami żywieniowymi mfoclzieży reprezentującej poszczególne typy rodzin.
MATERIAL I METODYKA
Wykorzystany materiał obejmuje informacje wtórne, pochodzące z literatury krajowej
i zagranicznej, oraz informacje pierwotne, uzyskane w badaniu empirycznym. Badanie
ankietowe przeprowadzono wiosną 2003 r. w warszawskim gimnazjum im. Księżnej lz;1bcli Cza1·toryskiej. Próba została dobrana 'N sposób celowy, dlatego też uzyskane wyniki nic mogą być odniesione do populacji ogólnej.
W bacla11iu wzi<;:ło udział 13 I gimnazjalistów z klas I, li i lll oraz 79 matek uczniów uczcstniC?ących w badaniu. Uczniowie wypełniali kwestionariusze samodzielnie, w sys -1cmic :1t1dytoryj11ym, poci nadzorem osoby przeprowadzającej badanie, w ciągu jednej godzi ny lekcyj ncj. I<. w est ionari usze przeznaczone cl la matek uczniowie uczestniczą cy w bacloni11 zabierali do domu i w ciągu dwóch kolejnych dni przynosili wypełnione a11kicty. Zwrotność ankiet przeznaczonych dla matek wyniosła 76,5%.
W rnnrnch badrn1 ocen ie poddano:
liczb<;: i cz<;:stotliwość spożywanych posiłków oraz częstotliwość spożywania wy
-branych grup produktów żywnościowych;
c;:.,:stot I i wość korzystania z. oferty wybranych zakładów gastronomicznych;
mgo11 i1.acjc,: sl'cry ż~111 icniowcj, czyi i planowa n ie zakupów żywnościowych oraz.
1akupy i.ywności. a także planowanie i przygotowywanie posiłków;
środowisko rodzin11c, w tym występowanie zwyczaju gościnności oraz. wybranych Zll'yczajów ż.ywicniowych.
11ali1.ic i ocenie poddano również:
1.ll'iązck mi<;:dz.y plcią oraz wickiem badanej młodzieży a jej zachowaniami żywie
-111011·y1111:
1alci11ość 111ii,:dzy poz.io111cm wykształcenia i aktywnością zawodową rodziców
a 1acholl'a11ia111i żywieniowymi młodzieży:
1;ilci11ość 111it,:dzy sytuacją li11a11sową rodziny oraz liczbą osób w roclz.i11ic a zach
o-11 a11i;1111i i.yll'icniow) 111i 111łodz.icży.
\\' uprncoll'yw<111 i u 11')'11 i kóll' postu-· ono si<;: programem komputerowym M icrnsoft
F\ccl lll'<I/. prugr:1111cm s1;1tystycznym Statgraphics .+.O. W analizach wykorzystano test 11iu;1lci11uści
x."
or;11. :1naliz.,: cz.;stości. łstot11ość różnic testowa110 11a poziomie ufności 0.05.Wpźyw frodowiska rod:: innego na ::ac/10wa11ia ::ywie11io111e ..
WYNIKI BADAŃ I DYSKUSJA
Dzieci i mlodzież zgodnie z zasadami racjonalnego żywienia powi1my spożywać
regularnie 5 posilków w ciągu dnia z częstotliwością nie większą niż co 4 godziny. Zbyt dlugie przerwy między posilkami powodują uczucie glodu, obniżają zdolność konccn -tracj i, ograniczają aktywność psychofizyczną, pogarszają nastrój i samopoczucie, a to z kolei wplywa negatywnie na efektywność w nauce [Gawęcki i Hryniewiecki 200-f, Ziemlailski i in. 1998). Tymczasem liczne wyniki badai'1 wskazują na nieregularne spo -żywanie glównych posilków przez znaczną część mlodzieży [Hamulka i in. 2000, !low i in. 1998, 1999, Kollajtis-Dolowy i in. 2003, Woynarowska i Mazur 20001.
Z analizy wyników bacla1i wlasnych wynika, że blisko polowa badanej 111loclzie:i.y spożywala 3 i mniej posilków w ciągu dnia, nieco mniejsza liczba gimnazjalistów inlor -mowala o spożywaniu 4 posilków dziennie (42,7%). Analiza wykazała również, że liczba
spożywanych posilków istotnie statystycznie korelowala z wyksztalccniem matek, co znalazlo potwierdzenie w badaniach Suligi [2003]. Z obu bada1i wynika, że im wyższe było wyksztalcenie kobiet, tym większą liczbę posiłków spożywała mlodzicż.
Dość powszechnym blędem żywieniowym wśród mlodzieży jest nicdocenia11ie pierwszego i drugiego śniadania oraz traktowanie ich jako posiłki nrnlo istotne IHamulka
i in. 2002, Kunachowicz i in. 2000]. Biorąc pod uwagę średnią ocen szkolnych, najwir,:k -szą grupę uczniów uzyskujących najslabsze wyniki w nauce stanowily dzieci niespo:i. y-wające śniada1i. Fakt ten potwierdzają wyniki bada1i innych autorów, inlormujqc..:, ii. uczucie glodu i pragnienia w czasie pobytu w szkole obniża zdolności poznawcze uczniów [Simeon i Grantham 1989, Suliga 2003]. Z przeprowadzonej analizy wyników badaii własnych wynika także niezadowalająca częstotliwość spożywania drugich śniada1'1
(blisko 1/5 ogólu badanych nigdy nie spożywało tego posilku). Na zabieranie drngicgo śniadania do szkoly istotny statystycznie wplyw miala (wg subiektywnej oceny matek)
sytuacja finansowa rodziny. Znalazlo to potwierdzenie w badaniach Kollajtis-Dolowy i in. [2003], ·w których stwierdzono, iż częstotliwość spożywania drugich śniad;11i istot11ie zależy od warunków materialnych rodziny.
Powszechnym a zarazem negatywnym zjawiskiem wśród nastolatków jest pojadanie między posilkami. Do najczęściej wymienianych produktów żywnościowych pojadanych między posilkami mlodzież zalicza: slodycze, slodzone napoje gazowane, chipsy i i1111e produkty typu „snack" bogate w cukier i tluszcz [Jeżewska-Zychowicz 2004, Kubik i in.
2005]. Z przeprowadzonej analizy badaii wlasnych wynika. że zwyczaj poj<1dania mir,:
-dzy posi I kam i jest bardzo popularny wśród badanej 111 lodzicży, co pot wicrdzai<1 wynik i
wielu innych badaii. Wyksztalcenie matek oraz aktywność zawodowa ojców istotnie
statystycznie korelowala z występowaniem tego zwyczaju. Mlodzież, której matki legitymowaly się wyższym wyksztalccnie111 częściej deklarowala, że poj;1da międi'.y
posilkami. Podobnie większy odsetek mlodzieży, której ojcowie zatrudnieni byli 11<1 stanowiskach pracowników umyslowych deklarowal, że pojada między posilkami.
Analiza spożycia poszczególnych produktów żywnościowych przez badam1111lodziei.
wskazuje na to, że zarówno chlopcy, jak i dziewczęta spożywają w niewystarczającej ilości mleko i przetwory mleczne, ciemne pieczywo raz ryby 11 lnmulka i in. 200 I, Kollajtis-Dolowy i in. 2003, Ziemlmiski 200 I]. Wysokie jest natomiast spo:i.ycic 111ir,:s;1
54 K. Michalak
i jaj (znacznie przekraczające wartości zalecane) oraz tluszczów, wśród których domi -nują margaryny [flow i in. 1998, 1999, Świtoniak 1999].
Należy jednak zwrócić uwagę, że pozytywnym trendem obserwowanym w ostatnich latach (także wśród badanej mlodzieży) jest wzrost częstotliwości spożycia owoców i warzyw, konsumowanych na surowo bądź, coraz częściej, w formie surówek i salatek
[Cieślik i Filipiak-Florkiewicz 2001, Baxter i in. 2004, Granner i in. 2004]. Zwiększa
sit< także popularność soków owocowych, owocowo-warzywnych oraz wody mineralnej !Czech i Grela 2003, Frączek 2003, Szczepaniak i in. 2004]. Do pozytywnych zachowaI'l
żywieniowych można zaliczyć także wysoki stopieI'l preferencji, jak i częstotliwości spożywania mlecznych napojów fermentowanych [Flaczyk i in. 2003, Kollajtis-Dołowy
i in. 2003, Czech i Grela 2003[.
W ostatnich latach obserwuje się stale rosnącą popularność zakładów gastronomic z-nych, co jest odzwierciedleniem poziomu rozwoju spoleczei'1stwa i stylu życia. Jedną z ważniejszych przyczyn rezygnacji z samodzielnego przygotowywania posilków na rzecz korzystania z uslug gastronomicznych jest brak wolnego czasu oraz wygoda. Wydlużenic czasu pracy, jak też znaczne uaktywnienie kobiet w pracy zawodowej jest istotnym powodem wzrostu popularności posiłków spożywanych poza domem [Nazare -wicz i in. 2000·1. Analiza wyników badaI'l wlasnych wykazała jednak, że zaklady gastro -nomiczne nie byly zbyt często odwiedzane przez matki badanych uczniów. Blisko 2/5 badanych kobiet nigdy nie korzystalo z oferty restauracji, prawie 1/3 kobiet nie kor zy-stala z oferty restauracji typu fast food, a niespelna 2/3 kobiet z oferty ulicznych budek.
Stalym elementem żywienia stala się żywność typu fast food. Z badari własnych, jnk również z bndaI'l innych autorów [Suliga 2003, Harnack i French 2003] wynika, że tego typu produkty znajduje wielu zwolenników wśród młodzieży. Dla ogólu badanych uczniów atrakcyjnym miejscem spożywania posilku byly restauracje szybkiej obslugi, tal-:ic ja!-:: Me Donald's, Pizza Hut, KFC. Blisko 1/3 gimna~jalistów deklarowala, że p17.ynaj1nnicj I raz w tygodniu korzysta z usług restauracji typu fast food, a ponad 1/3 inlormownla o spożywaniu tam posilku 2-3 razy w miesiącu.
lsto111ic statystyczną zależność zaobserwowano między opiniami dotyczącymi czę
stot I iwo· ci wychodzenia z rodziną do restauracji bądź kawiarni a sytuacją finansową rodziny (wg ubicktywnej oceny mlodzieży), co znalazlo potwierdzenie w badaniach l\.osickicj J 2004 J. G lówną przyczyną rzadszego spożywania posilków poza domem by la zla sytun jn cl-:onomiczna ro !ziny. Analiza wyników badn1i wlasnych wykazala, że sfera 1akupów produktów żywnościowych oraz planowania i przygotowywania posilków
byla zw~'czajowo domeną kobiet, co potwierdzają także badania Narojek [ 1993].
l'ODS l\IOWi\NIE I WNIOSKI
a podswwic przeprow~1dzonych annliz i ocen można stwierdzić, że:
spośród czy1111ików sp lcczno-ckonomicznych i demograficznych pleć i wiek badanej 111lod1ici.y. wykszt:ilccnic oraz al-:tywność zawodowa rodziców, a także (wg subie l-:-l)'ll'llcj occ11y b:idancj mlodzieży) sytuacja finansowa rodziny miala istotny wplyw 11a 1acl10ll':i11ia ży11·ic11iowc bad<i11ej mlodzieży:
Wplyw środo1viska rodzinnego na :::aclio1va11ia :':y1vie11iowe ... 55
bardziej racjonalny sposób żywienia i więcej zachowa11 sprzyjających zdrowiu
stwierdzono wśród uczniów, których matki miały wykształcenie wyższe oraz wśród uczniów, którzy sytuację finansową swojej rodziny oceniali jaką ,.dobrą" i „bilrdzo
dobrą";
badana młodzież reprezentowała negatywne, z punktu widzenia prawidłowego żywienia, zachowania żywieniowe, polegające m.in. na spożywaniu zbyt małej liczby
posiłków w ciągu dnia, nieregularnym spożywaniu posiłków - zwłaszcza drngiego
śniadania, zbyt malej częstotliwości spożywania mleka, warzyw gotowanych i suro
-wych, a także ciemnego pieczywa i ryb;
zwyczaj pojadania między posiłkami był charakterystyczny dla badane.i populacji, a wśród spożywanych produktóvv żywnościowych słodycze wskazywało najwięcej
respondentów; wyksztalcenie matek oraz aktywność zawodowa ojców istotnie sta
-tystycznie korelowaly z występowaniem zwyczaju pojadania między posiłkami, a mianowicie większy odsetek mlodzieży, której matki legitymowaly się wyższym
wykształceniem oraz młodzieży, której ojcowie zatrudnieni byli na stanowisk;icłi
pracowników umysłowych deklarował, że pojada między posiłkami;
do pozytywnych zachowa11 żywieniowych badanej młodzieży można zaliczyć duż<\
częstotliwość spożywania napojów mlecznych fermentowanych, owoców oraz soków
owocowych i warzywnych, a także względnie małą częstotliwość spoi.ywania żyw
ności fast food;
organizacja sfery żywieniowej, czyli zakupy produktów żywnościowych oraz p\;ino
-wanie i przygotowywanie posilków, była zwyczajowo domeną kobiet.
Na podstawie analizy przeprowadzonych badai'1 własnych można wnioskow:ić
konieczność upowszechniania wiedzy żywieniowej i prawidłowych zachowar\ i.ywic
-niowych wśród młodzieży. Edukacja żywieniowa powinna także objąć rodziców, którzy
popełniają wiele błędów, planując i organizując posiłki dla dzieci. Prawidłowa realizacja tego procesu moglaby być efektywnym narzędziem modyfikującym istniejące niepra -widłowości w zachowaniach żywieniowych ludności.
PIŚMIENNICTWO
Baxter S.D., SmiJh A.F., Lilakcr M.S, Baglio M.L., Guinn C.11.. Shaflcr N M , 2004: hildrcn's social desirabili1y and dietary reporls J Nutr. Educ. Behav, 36. 2, 84.
Cieślik E., Filipiak-Florkiewicz/\.. 200 I: Spożycie warzyw i owoców w Polsce w \;11ach I ')8') --1998. Żyw. Czlow. Metah .. Supl., 28, 57 f.
Czech A., Grela E.R., 2003: Zwyczaje żywieniowe i ez\:stotliwość spożywania produkrów odi.y w-czych wśród studentów uczelni lubelskich. Żyw. Czlow. Metab., 30, 112, 81.
Flaczyk E., Górecka D., Szczepaniak 13., Spisacka 13., 2003: Preferencje i CZ(,:Storliwość spożyw;inia mleka i jego przetworów wśród 111\odzieży szkól ponadpodstawowych. Żyw. '1.\ow. Mct;1h.,
30, 112, 160.
Frączek 13 .. 2003: Charakterystyka sposobu odżywiania mlodzieży k\;1s 111;1tu1;1\nych licc11111
ogólnoksztalcąccgo. Żyw. Czlow. Mctab .. 30, 112. 86.
Gawi,:cki .J .. Hryniewiecki L. (red.), 2000: Żywienie e1.lowicka - podstawy nauki o żywieniu.
Wydaw. Naukowe PWN, Warszawa.
Granner M.L., Sargent R.G., Calderon K.S., Hussey J.R., Evans /\.1:::., Watkins K.W., 2004: 1';1ctors or rruit and vcgetablc intake by race, gender and age among young adolescents. J. Nuu-. J:duc.
Behav., 36, 4, 173.
56 K. Michalak I lamulka ./ .. Gronowska-Scngcr A .. Grnbias /\.: Analiza struktury spożycia ży1Vności IV zależności
od mic:jsca zamieszkania mlodzicży z regionu lubelskiego. I IV: I Gutkowska K .. Ozimek I., 2000: Konsument ży1Vności i jego zachowania rynkowe. Ogólnopolska Konferencja Naukowa.
Wydaw. SGGW. Warszawa. 127.
I lamulka ./ .. Wawrzyniak A., Gronowska-Scngcr A., Ko1Valczyk .I., 2001: Ocena spożycia mleka
i prn:tworów mlecznych jako źródla wapnia i ryboflawiny przez dzieci w IVicku szkolnym.
Żyw. Czlow. Mctab., Supl., 28, 403.
I lamulka .J .• Gronowska-Scngcr A., Tomala G., 2002: Częstotliwość i 1Vartość energetyczna
śniadar\ spoży1Vanych przez mlodzież szkól ponadpodstawowych. Roczn. PZH, 53, I, 81.
I larnack L. Frcnch S., 2003: Fattcning up on fast rood. J. Am. Diet. Assoc., 103, IO, 1296.
llow R .. Rcgulskn-llow B., Szymczak ./., 1998: Ocena sposobu żywienia dzic1Vcząt ze szkól
średnich 7. Glogo1Va i Lubina. Cz. I. Z1Vyczajc ży1Vicniowc i cz1,:stotli1Vość wystt,:powania
produktów spoży1Vczych w dictach uczennic. Bromatologia i Chemia Toksykologiczna, 31,
4. 359.
llow R .. Rcgulska-llow B., Szymczak .I., 1999: Ocena sposobu ży1Vienia chlopcólV ze szkól średnich
z Cilogowa i Lubina. Cz. I. Zwyczaje żywieniowe i częstotliwość występowania produktólV
spoży1Vc1.ych IV calodzicnnych racjach pokarmo1Vych uczniów. Bromatologia i Chemia Toksy-kologiczna. J2, I, 35 .
.ki.ewska-Zychowicz M., 2004: Nicprawidlowc zachowania ży1Vieniowe młodzieży w IVicku 13- 15 hit i ich uwarunkowania na przykladzic zwyczaju pojadania między posilkami. (IV:] Brzozowska A., Ciutko1Vska K. 2004: Wybrane problemy nauki o ży1Vieniu czlo1Vicka u progu
XXI wi ku. Wydal\/. SGGW. Warszawa, 272.
l.Zollnj1is-Dolowy., l'ictruszka 11., Waszczeniuk-Uliczka M., Chmara-Pa1Vlii\ska R., 2003: Wybrane zacho1Vania żywieniowe mlodzicży gimnazjalnej z Warsza1Vy. Żyw. Czlow. Metab., 30, 1/2,
182.
1-:ubik M. Y .. Lytlc L.A . Story M. 2005: Sort drinks, candy and fast food: What parents and
tcachcrs think ahout the middle school food environment. J. Am. Diet. Assoc„ 105, 2, 233.
Kunacho1Vicz 11.. Czarnowska-Misztal E„ Turlejska H .. 2000: Zasady ży1Vicnia człowieka. Wydaw.
WSiP. \VarszalVa.
N:1rojek L .. 1993: Niektóre aspekty uwarunkowai\ zachowai\ żywieniowych. Wyda w. IŻŻ, War
-S/.'-l\V:t.
N:11arcwicz R .. l3:1bicz-Zieli1'1ska I~ .. Zabrocki R.: Ocena spożycia żywności typu rast food wśród mlodziL:i)' szkól sreclnich i wyższych. [w:·I Gutkowska K., Ozimek I., 2000: Konsument
i.y11·11ości i j..:go zacho1Vania rynko1Vc. Ogólnopolska Konferencja Nauko1Va, Wydal\/. SGGW,
\V:1rsza1Va, 399.
Si111cu11 D.T„ 1ran1ha111-Mc Gregor S., 1989: EITccts of missing brcakfast on the cognitivc fun
c-1ions or school childrcn of di!Tcring nutritional status. Am. J. Cli n. Natur., 49, 646.
Suliga I·: .. 2003: Cz.,:stotliwość spożywania pierwszych i drugich śniadai\ wśród dzieci wiejskich. Roct11. PZI I. 'i-k 2. 213.
S1ucp:111iak 13 .. Górecka D .. Flaczyk E., 200-1: Czi;:stotliwość spożycia wybranych IVarzyw i
owo-ców 11 ~n'id d1:icwcz:11 z wnjewódz11Va rnalopolskiego. ŻylV. Czlow. Metab„ Supl. I - cz. I,
31. JO.
S11 i1n11i:1" r .. I')')'): Sposób iy11 ienia studcntÓIV IV IVarunkach gospodarki rynkowej. Bromatologia
hc111ia Toksykologicrna. 32. I. 55.
\\'n; n:1rn11s":1 Il .. i\l:wrr .I .. 2000: /.achowania zdrowotne i zdrowie 111lodzicży szkolnej w Polsce i i1111ych kraj:1cl1. Tc11dc11cjc zmian IV latach 1990-1998. Instytut Matki i Dziecka. Warszawa. / irnil:11·1s"i Ś .. P:u1c1c11ko-l<rcsowskn B .. \Vananowicz M .. l3ezpiai·1ska-Ogl.,:cka /\.. Przepiórka
i\ I.. I ')'l8: /alcce11i:1 i.ywie11io11·e dla ludności w Polsce. WydalV. IŻŻ. Warszawa. /1rn1l:11·1s"i Ś .. :
:wo
I: 1orrn)' i.ywienia czlowieka. Fi7jologicznc podstawy. PZWL, Warszawa./Vp/y\11 ;'rodol\lis/..:a rod:::i1111ego na :::achowa11ia :::v1l'ie11io1l'e ..
THE INFLUENCE OF THE FAMJLY ENVIRONMENT
ON THE NUTRITIONAL BEHAVIOUR OF SECONDARY-SCHOOL
ADOLESCENTS (ON THE EXAMPLE OF WARSA W ENVIRONMENT)
Abstract. The aim or the empirical survey and undertaken literature studies was to assess
the influence or the family environment on the sclected nutritional bchaviour o!" adolcsccnts
from sccondary-school living in Warsaw. The research was conducted among 131 pupils
and 79 pupiJs' lllOthers using a questionnaire method. /\ test or indepcndence X2 W<lS
executed al a significance level or p < 0.05. Thcrc has bcen evaluatcd the nu1nbcr or the
selected reatures charactcrizing the ramily environment (parents' levcl or cducalion :ind
employment, number or people in family and total ramily incomc) and their inlluence 011
the nutritional behaviour or the adolescents. The analysis or the data showcd a signiricant
correlation between the nutritional behaviour or adolescenls and the family cnvironmcnl.
Especially mothers' education and total ramily income werc statistically correlatcd wilh
their children's nutrilional behaviour. The research also conlirmcd a number or irrcgularities
in dietary habits of teenagers.
Key words: nutritional behaviour, family environment, social-dcmographic ló tures
57
Zaakceptowano do druku - Acceptcd for print: 05.12.200'.'i
