Dariusz Krasnodębski
Rajsk, st. 33, gm. Bielsk Podlaski, woj.
białostockie, AZP
43-86/-Informator Archeologiczny : badania 26, 127-128
Informator Archeologiczny 127
W wykopie pod instalacje kanalizacyjne n a zapleczu budynków (st. 30) zadokum ento w ane zostały ściany w ykopu. S tw ierd zo n o liczne w kopy bud o w lan e i rem ontow e (XIX-XX w.), które odcięły naw arstw ienia z podwórzy od ścian tylnych kam ienic fronto wych. Na profilu południow o-zachodnim (od stro n y podwórza) uchwycono ślady obiektów i w arstw średniowiecznych związanych z pierw otną zabudową lub grom adzeniem między - działkowym (ceram ika XV-XVI w.). W wykopie kanalizacyjnym w obrębie posesji Stary Rynek 14 zadokum entow ano m urow aną w w ątku polskim ścianę ty ln ą kam ienicy gotyc kiej (cegły o wymiarach 9-10 x 12,5-14 x 27,5-29 cm). Zachowana dl. ściany wynosi 4,5 m, grubość 0,85 m. O ba ty ln e n aro żn ik i kam ienicy (oba końce ściany tylnej) zostały w XVII w.? zniszczone przez wkop pod fundam ent kamienny, n a którym w zniesiona zosta ła oficyna ty ln a (w konstrukcji ramowej) budynku frontowego. Nowożytna kam ienica uległa skróceniu w trakcie tylnym. Głębokość pierwotnej, gotyckiej kam ienicy wynosiła 16,5 m (m ur gotycki odsłonięty w wykopie je s t odległy o l6 ,5 m o d lin ii,p o której przebiega fundam ent pierwotnej ściany frontowej w kam ienicy S tary Rynek 16).
W północno-zachodniej części piwnic pod obecnym budynkiem S tary Rynek 14 (st. 31) zadokum entowano lico gotyckiej ściany bocznej kamienicy. W ym urow ana została w w ątku polskim (cegły o wym iarach 8-8,5 x 12,5-13 x 28-28,5 cm). W ystąpiły 3 wnęki przesklepio- ne ostrolukowo — jed n a z nich została przecięta przez ścianę ty ln ą obecnej kamienicy. W czasach nowożytnych ściana gotycka została wyłicowana i zasłonięta przez wymurowa nie przesklepienia kolebkowego oraz zasypanie gruzem pach sklepiennych i położenie nowej podłogi. W tym okresie wcześniejsze naw arstw ienia zostały w ybrane — obniżono poziom użytkowy pomieszczenia pod kolebką. O dsłonięty m ur gotycki był m urem bocz nym kamienicy, która stała n a działce S tary Rynek 12 — obecna granica międzydzialkowa (między posesjami 12 i 14) je s t w tórna i została wytyczona w XIX w.
U zyskano 53 fragm. ceram iki średniowiecznej i nowożytnej oraz 1 fragm . naczynia szklanego.
Zabytki, dokum entacja terenow a i opracowanie znajdują się w Państwowej Służbie Ochrony Zabytków w Płocku,
N ie przewiduje się kontynuacji badań.
I Polkowice-Stare Miasto, gm. loco, woj. legnickie patrz późne średniowiecze
R a js k , s t. 33 Polska A kadem ia N au k In s ty tu t Ar-gm . B ie ls k P o d la s k i, w o j. b ia - cheologii i Etnologi P odlaska
Ekspedy-ło s to c k ie cja Archeologiczna
A Z P 4 3 -8 6 /—
Badania prowadzi! m gr Dariusz Krasnodębski. Uczestniczyli stu d en ci In sty tu tu Archeologii U niw ersytetu Warszawskiego. C m entarzy sko, XVI-XIX w.
Stanowisko zlokalizowane je st w centralnej części wsi Rajsk, na wzgórzu przy cerkwi. Południowo-zachodnia część tego wzniesienia została zniszczona w 1. 70., podczas prac ziemnych związanych z budow ą głównej drogi prowadzącej przez wieś oraz bocznej prow a dzącej do zabudowań plebanii. Prace te oraz osuwanie się skarpy po większych opadach deszczu doprowadziły do odsłonięcia fragm. szkieletów ludzkich. Skłoniło to Podlaską Ekspedycję Archeologiczną do przeprow adzenia n a m ałą skalę (tydzień) ratowniczych badań wykopaliskowych, prowadzonych równolegle do działań na teren ie osady w Hać- kach.
128 Okres nowożytny nych prowadzonych w przeszłości na terenie cm entarzyska przycerkiewnego (np. związa nych z przebudow ą cerkwi tu ż po II wojnie).
Z uwagi n a całkowity brak m ateriału do datow ania obiektu (ceram ika lub części stroju), przy określeniu czasu jego użytkow ania m ożna opierać się jedynie n a przesłankach historycznych oraz daleko idących hipotezach. Przyjąć można, że je st to okres pomiędzy XVI w. (od kiedy istnieje cerkiew w Rąjsku) a 2 pol. XIX w.
B adania zostały zakończone i o ile nie n astąp i dalsze niszczenie stanow iska nie przewi duje się ich wznowienia.
R e s z e l, s t. I I A rcheo-A dam
g m . lo c o , w o j. o ls z ty ń s k ie A Z P 18 -6 7 /—
Badania prowadzili mgr m gr H. i A. Mackiewicz (autor spraw ozda nia). Finansow ane przez W Galickiego, K. K aczm arczyka i W Piwoń skiego (osoby pryw atne). P ierw szy sezon badań. S tare m iasto, XVII-XX wiek.
Prace prowadzono od 18 V do 20 VI 1992 r. Wykop założony w zachodniej pierzei ulicy Podzamcze oznaczono n r 5 od A do 1 w obrębie st. II. Teren badań stanow ił obszar o wy m iarach 25 x 7 m i był przedłużeniem zabudowy szeregowej przy ulicy Podzamcze. Ponie waż projektow ane budynki nie miały mieć podpiwniczenia, wykopy nie przekraczały gł. 1,3 m i szerokości 1 m. Tak więc prowadzono tu niepełną eksplorację, a co za tym idzie w żadnym m iejscu nie osiągnięto calca, lecz jedynie stro p w arstw późnośredniowiecznych, i to nie na całej powierzchni. G eneralnie m ożna stwierdzić, iż w obrębie wykopu 5 uchwy cono piw niczną zabudowę ul. Podzamcze, k tóra uległa licznym przeobrażeniom związa nym z odbudow ą i przebudow ą m iasta oraz zniszczeniom spowodowanym pożarami. Wszystkie zarejestrow ane naw arstw ienia należy wiązać z okresem nowożytnym i współ czesnym (XVI-XX w.), co potwierdza m ateriał ceramiczny. N atom iast obecność m ateriału zabytkowego, który można wiązać z późnym średniowieczem, a który pozyskano w p a r tiac h przydennych wykopu, w większości przypadków je s t w ynikiem przem ieszania w arstw średniowiecznych i nowożytnych na sk u te k różnego rodzaju prac budowlanych. Ponadto naw arstw ienia potwierdziły przynajm niej 2 pożary związane z tym rejonem m ia sta (znane ze źródeł historycznych), z których jeden z całą pewnością m iał miejsce w 1806 r. O dsłonięto także elem enty zabudowy drew nianej w postaci bardzo zniszczonej (zbutwiałej) podłogi, k tó rą uchwycono na gł. ok. 1,3 m. N atrafiono n a nie w wykopach 5A, 5D, 5E, 5H, 5G i 51. W przypadku wykopu 5D konstrukcjom drew nianym towarzyszyły duże kam ienie i głazy, które wystąpiły również w wykopie 5C i 5B. W wykopie 5B kam ienie te tworzyły regularny rząd wzdłuż wschodniego profilu. Pomimo niepełnej i w gruncie rzeczy wyrywkowej eksploracji, pozyskano bogaty m ateriał zabytkowy, który ogólnie moż n a datować od k. XV do k. XIX w.
D okum entacja znajduje się w archiwum Państwowej Służby Ochrony Zabytków oraz M uzeum Warmii i M azur w Olsztynie (wraz z m ateriałam i).
