PRAWO ADMINISTRACYJNE – ŹRÓDŁA PRAWA
Mgr Michał Kiedrzynek
ŹRÓDŁA PRAWA ADMINISTRACYJNEGO
Są to sposoby, w jakich tworzy się, utrzymuje i zmienia prawo.
Konstytucyjne źródła prawa:
Konstytucja RP,
Ustawy,
Ratyfikowane umowy międzynarodowe,
Rozporządzenia
Akty prawa miejscowego.
KONSTYTUCJA RP
Konstytucja jest w hierarchii źródeł prawa
administracyjnego aktem normatywnym najwyższej rangi.
Ustala podstawowe zasady ustroju politycznego i społeczno-gospodarczego państwa, strukturę i kompetencję naczelnych, centralnych i lokalnych organów państwa, a także zasady i treść stosunków między obywatelami i państwem.
Konstytucyjna regulacja wolności i praw człowieka i obywatela zakreśla granice prawnej ingerencji
administracji publicznej, jednocześnie określa warunki i zasady przekraczania tych granic.
KONSTYTUCJA RP
Bezpośrednie stosowanie Konstytucji:
Tylko w obszarze uregulowań konstytucyjnych,
Tylko przy rozstrzyganiu o treści i zakresie tych obowiązków i uprawnień, które da się
bezpośrednio i dostatecznie wyczerpująco normować przepisami Konstytucji,
Tylko wtedy, gdy okoliczności faktyczne (i
prawne) sprawy zezwalają na bezpośrednie
stosowanie konstytucyjnej normy
USTAWY
Ustawa jest aktem normatywnym uchwalanym przez parlament.
W hierarchii źródeł prawa zajmuje miejsce
bezpośrednio po Konstytucji. Oznacza to, że pod względem mocy prawnej ustępuje Konstytucji.
Ma charakter źródła prawa powszechnie obowiązującego.
Nakłada ona obowiązek realizowania konstytucji i zakaz jej naruszania.
USTAWY
Sprawy objęte wyłącznie materią
ustawową nie mogą być regulowane aktami normatywnymi niższego rzędu.
Warunkiem wejścia w życie ustaw jest ich ogłoszenie.
W demokratycznym państwie prawa konstytucja oraz ustawy mają
zasadnicze znaczenie dla administracji publicznej, gdyż tworzą dla tej
administracji podstawy działania i
ustalają granice działania.
UMOWY MIĘDZYNARODOWE
Zawarcie umowy międzynarodowej oznacza ustalenie przez państwa wzajemnych praw i zobowiązań.
Umowa międzynarodowa staje się źródłem prawa po jej ratyfikacji i ogłoszeniu. Ratyfikacja oznacza, że państwo przyjmuje obowiązek przestrzegania
umowy.
Ratyfikowana umowa międzynarodowa po jej ogłoszeniu w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej stanowi część krajowego porządku
prawnego i jest bezpośrednio stosowana, chyba że jej stosowanie jest uzależnione od wydania ustawy.
ROZPORZĄDZENIA
Rozporządzenie może być wydawane w tych samych sprawach, w których stanowi się
ustawy – z założenia rozporządzenie ma za zadanie uzupełniać regulację ustawową.
Jeżeli ustawodawca uzna, że regulacja
ustawowa wymaga uzupełnienia, powinien upoważnić naczelny organ administracji
państwowej do szczegółowego unormowania
spraw, które ze względu na swój przedmiot
nalezą do dziedziny regulowanej ustawą.
ROZPORZĄDZENIA
Upoważnienie do wydania rozporządzenia powinno:
Określać organ właściwy do wydania rozporządzenia,
Określać zakres spraw przekazanych do uregulowania w rozporządzeniu,
Zawierać wytyczne dotyczące treści aktu rozporządzenia.
Rozporządzenia są źródłami prawa powszechnie obowiązującego. Mogą być wydawane przez
Prezydenta RP, Radę Ministrów, Prezesa Rady Ministrów, ministrów kierujących działami
administracji rządowej, przewodniczących określonych w ustawach komitetów, KRRiT.
ROZPORZĄDZENIA
Organy upoważnione do wydawania rozporządzeń nie mogą delegować swoich kompetencji do wydawania rozporządzeń innemu organowi.
Warunkiem wejścia w życie
rozporządzeń jest ich ogłoszenie.
Rozporządzeni wydawane przez naczelne organy administracji
państwowej są ogłaszane w Dzienniku
Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
ROZPORZĄDZENIA
Rozporządzenie z mocą ustawy:
Może być wydawane tylko przez Prezydenta RP,
Wydawane jest na wniosek Rady Ministrów,
Dotyczy tylko stanów
nadzwyczajnych.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
Cechy aktów prawa miejscowego:
Zawierają normy prawa powszechnie obowiązującego,
Są stanowione przez niektóre terenowe organy administracji publicznej,
Stanowione na podstawie delegacji ustawowej lub ogólnej normy kompetencyjnej,
Uznane przez Konstytucję za źródło powszechnie obowiązującego prawa,
Publikowane w wojewódzkich dziennikach urzędowych,
Podlegają bezpośredniej kontroli sądowej.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
Akty prawa miejscowego stanowione przez organy gminy
Za akty prawa miejscowego gminy uważa się przepisy powszechnie obowiązujące na
obszarze gminy, stanowione przez gminy na podstawie upoważnień ustawowych.
Akty prawa miejscowego stanowione przez gminę dzielą się na:
- przepisy wykonawcze,
- Przepisy porządkowe.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
Przepisy wykonawcze – tworzone przez radę
gminy w drodze uchwały. Delegacja ustawowa do ich tworzenia znajduje się w ustawie szczególnej lub w ustawie o samorządzie gminnym.
Stanowienie gminnych przepisów wykonawczych może być zarówno uprawnieniem, jak i
obowiązkiem (w zależności od treści upoważnienia ustawowego).
Rada gminy najczęściej nie może powerzyć
kompetencji prawotwórczych innym podmiotom.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
Przepisy porządkowe – ustanawia je rada gminy w formie uchwały
porządkowej lub organ wykonawczy w formie zarządzenia (zarządzenie
obowiązuje do najbliższej sesji rady gminy).
Przepisy porządkowe charakteryzują się zawieraniem zakazów i nakazów oraz
możliwością wprowadzenia za ich
naruszenie kary grzywny.
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
W przypadku samorządu powiatowego podział na akty prawa miejscowego
(przepisy wykonawcze i porządkowe) jest analogiczny do samorządu gminnego.
Różnica przejawia się w zakresie spraw regulowanych przez oba typy jednostek.
W przypadku samorządu województwa
istnieje podobny podział, jednak jedynym
podmiotem uprawnionym do stanowienia
prawa jest organ stanowiący (sejmik).
AKTY PRAWA MIEJSCOWEGO
Akty prawa miejscowego stanowione przez organy administracji rządowej również mogą mieć charakter wykonawczy lub porządkowy.
W przypadku administracji zespolonej jedynym uprawnionym organem w tym zakresie jest wojewoda.
W przypadku administracji niezespolonej
tylko niektóre organy zostały wyposażone w
kompetencje prawotwórcze.
NIEZORGANIZOWANE ŹRÓDŁA PRAWA
ADMINISTRACYJNEGO
Normy pozaprawne (np. nory społeczne, normy wiedzy)
Zwyczaj
Orzecznictwo sądowe
Doktryna
ŹRÓDŁA
