VIRO,
PERMAGNIFICA AVTORITATE,
GENERIS VIRTVTVMQVE NOBILITATE, ERV D ITIO N IS EXCELLENTIA,
OFFICII GRAVITATE, CONSILII DEXTERITATE
AMPLISSIMO, D O M I N O ,
DNO. SAMVELI ROGGE,
P R A E C O N S V L I , L E G A T O P R A E S I D I S ,
O R P H A N O R V M C V R A T O R I S V P R E M O , BELLI A R MO R VMQV E P R A E F E C T O SVMMO H A G T E N V S
M E R I T I S S I M O ,
PRAESIDIS OEFICIYM,
SENATVS PERMAGNIFICI
V O T IS
* A. S, R. M D C C L V I I I , D. 8 MARTII
R I T E S V S C E P T V M ,
G R A T V L A N T V R
M F S A E D R V S I D O S,
C O N C O R D I O M N I V M S E N S V ,
V N O STYLO
M. I A C O B I W O I T ,
JPROF> E T • GEOAt.
&&& e m gj® e j® &?© e&>
E L B I N G A E , T Y P I S N O H R M A N N I A N I S »
j Apoftolus Paulus,
cx Triga Quseftionum Mathcrnatico- Biblicarum evj&us Mathematicus.
N
o n ipfe folum gentium Apoftolus Paulus p ro d ica t, fe ad pedes Garnalielis educatum juxta accurationem legis paternae fuiffeinftitutum: fed fcripta quoque ejusdem theopneuftaom nia &fingulateftimoniis referta fune luculentiffimis, ipfum in omni genere eruditionis humana? verfatiftimum. Longus, immo vix uni exhauriendus foret labor, qui vaftilfimum eruditionis omnigena? emetiens cam p u m , indagines hujus in feriptis d. Pauli latitantes, rimari vellet circumfpe&e.
Intra Mathefeos folum fubfiftentes cancellos, q u o t non fcientiae hujus ibidem in p ro patulo funt veftigia, ex quibus fole meridiano patefcit clarius, Virum hunc vere theodi- da&um Mathematum quoque cognitione haud proletaria fuide imbutum. Defudarunt jam dudum in hocce demonftrando oppido plures, quos ordine jamjam recenfere haud juvat, quippe qui oracula quam plurima CodicisS. exMathefi illuftrantes, e feriptis Pau- iinis quoque Phrafeologias Mathematicas, Vafi huic eledio veritates coeleftes Auditoribus filis propofituro pariter ac illuftraturo admodum folemnes, omni ftudio colle&as in ma
ximum Philologiae S, em olumentum enodarunt mathematice. A lt quis n o n hic reftat cam pus, omni n o n du m ex parte perveftigatus?
Abiit ut rqe labori huic fatis difficili perficiendo glorier parem : quin potius leve falterr.
ih praefenti tentabo periculum,.& fpicilegium quafi poft meflem inftituensex Triga Phrafeo*
togiarum Mathematicarum d. Paulo propriarum, quas ad M ethodum Cel.Wideburgii in Mathefi Biblica per totidem Qucejtiones proponam, Paulum evincam Mathematicum. Sit itaque
Quaeftio I Archite&urae Civilis,
I . Cor. III. i o fqq.
Quanam fu n t muniit Archite&i fapientis?
Apoftolo Paulo ipfomet aflerente fe io fundamento C orinthi po n en d o Officia Arcln- u tti fapientis exaBe obfervajfe, quis Mathematici titulo illum auderet privare.
Confiftunt autem munia Archite&i, uti ex eadem fac notum eft Difciplina Mathema
tica, no n folum in e o , u t ipfe ad mentem aedificium exftrui curantis, Soliditatis, C o m moditatis atque Pulchritudinis probe habeat rationem , fed noverit quoque necefle eft, quae cujuslibet materiei ad aedium exftrutfionem requifitae natura viresque fine, tum quid
& qua optime ratione quivis opificum luam ad elaborationem domus conterre valeat o p e r a m , & quae funt reliqua.
Dum itaque Apoftolus affirmat, fefe peritum hocce in negotio imitatum Architectum,"
quis dubitaret ipfum ad haec /Edilis allufifle munia. Praefertim dum eandem in fequen- tibus continuat allegoriam & gloriatur, fe in eis quae ad fundamentum fidei C orinthi po n en du m defiderari p oflent, nihil fecifle reliqui, omniaque & fingulafupracomVnemo- rata aedificii perfe&i requifita in fundamento /Edis hujus Spiritualis jaciendo, maximo cum emolumento Auditorum obfervafle. Chriftum nimirum angularem lapidem iliis propo- fuifle graphice, fidem in illum ipfum, unum falutis medium inculcafle diligentiffime, eos- que docuifle femet ipfos inftar lapidum viventium in domum fpiritualem coagmentare fcienter, & quse funt esetera.
Quem adm odum vero domum fibi erigi procurans, peflime om nino fibi profpiceret, {i incurius plane, A rch ited i e u n d a relinqueret difpofitioni, nec ipfemet attentus eilet, u t fingula ad fummam perficiantur e x a d itu d in e m : Ita quoque Paulus in fubfequentibus Corinthios exftimulat, ut probe atten d an t, quae & qualia quilibet fucceflorum-fuorum fundam ento huic rite a femet ipfo jafto edet fuperftru&urus, eaque omnia ad Iapidem Jydium, fidem nempe in C h riftu m , ad exemplar Beroenfium q u o n d am , qualibet exami
n e n t occafione. -
Quaeftio II Pyrotechnices.
Ephef. VI. i o fqq.
Qu&nam f u n t. axma~ prifei feeuli? " -
Quis pollicem mihi n o n prem eret a/ferenti.Paulum Mathefeos fuifie gnarum , ubi ipfum univerfam Militis Chriftiani Panopliam tam .graphice legit-defcribentem, adi per
annos continuos in martis cafkis meruiftet ftipendia. Quodfi enim Ars illa militaris^ alias
____, 3. pyrotechnica
fyrottchnica di&a, Scientiis Mathematicis jure annumeratur: indoles quoque & natura Panoplije in Chrifti caftris militiam exercentis, ex eadem hac fcientia ad genium illius
eculi accommodata perfpici poterit longe clarius.
Requirit vero Apoftolus, u t fub vexilloSofpitatoris dimicaturus fe fiftat Primum Cir- tofi-icinftus lumbos cingulo veritatis. Milites gentium orientis praelongis plerumque ami-
^ °s fuiile veftibus lippis notum eft ac tonforibus, quas vel inter eundum vel dimican- um Cingulo quodam praelato & confolido lamine five ferreo, five oricalceo, five edam j^genteo diftin&o fubcingere folebant. Quemadmodum itaque milites hoc cingulo ute- 3ntur, modo ut vires corporis c o a r t a r e n t , modo inferiores corporis partes illo mu- n,|e n t , modo impedimenta fibi inter eundum vel dimicandum ex tunicis ejusmodi pro- i iis orta rem overent: ita fimili quoque ratione veritas & doctrinae & vitee cingulo hocce . ^ P ° fto lo indigitata, Chriftianos& expeditiores reddit ad ftadium fuum citato gradu eme- tiendum & fortiores ad omnis generis infultus hoftium repellendos laefionesque evitandos.
k _ Poft injungit ut Chrifti miles Thoracem juftitice Jit indutus. Thorax G erm anorum ma~
Jpnbus ob fimilitudinem cancrorum , cancer, vulgo d n ^re&g, etiam di&us, praecipuum uperiorum in corpore partium fuit m unim entum , ne p e d o r i , cordi, vel pulmonibus J u^ e r a , ut plurimum lethalia, pollint infligi. Eft vero thorax juftitiae a Paulo Chrifti as*
hoc loco com mendatus, non nifi Juftitia C hrifti, quae peccatorem juftum coratu h r P ^ lltre promulgatum omni ex parte prxftat fecurum, contra omnis generis aggreflus
“ Um infernalium atque veram fidei ipfis largitur plerophoriam.
^efcendit dein ad pedes atque docet eos Calceare premptitudine Evangelii velpradi- 2 Evangeliuin pacis. Ocreas vel Calceos cujuscunque denique fint vel formae vel figurae, es viatorum aeque ac militum m u nire, ne im pedim enta, (quae in itineribus incultis pri£fertim a fentibus, carduis atque animalibus venenatis multificarii funt generis,) quic-
^ Uarn illis officiant, notum eft cuilibet. Quodfi itaque Chriftiani anguftam a Chrifto &
m°nftratam& commendatam viam carduis atque fentibus tentationum, tribulationum at- PeiSecutionum obfitarn decurrere praeoptant feliciter, neceile eft o m n in o , ut ocreis i. e. ingenua profelfione veritatis Ghriftianae & fpontanea perpeffione omnis ge
r r i s cruciatuum fint exornati.
T u m manibus quoque de neceftariis profpicit armis fiquidem injungit bellatori Sal- Vatoris, ut sljftiWat fcutum fidei, quo pcjjit omnia tela malitiofi ignita extinguere. Scuta
^ verfa admodum tam formae quam materiae ratione priicis fuiile temporibus A ntiquita- tUlT1 cum facrarum tum profanarum fufe nos do cen t Scriptores. L ongum efiet fingula
^ ldine fi deferiberemus, quare Tufficiat hoc unum monuiile, omnia & fingula adhibita a* » ut corpus contra hoftium tela proteg eren t, atque fub vinea ex fcutisconfertis in- inulti in hoftium incurrerent munimenta. Atque ejusmodi fcutum longe tutius
; fides, quippe quae D EO ejusque verbo divinitus patefa&o fiducia inconcufta tam fir- rn‘Cei' inhaeret, ut quicquid etiam fatanas vel vi vel aftu, vel aperte vel clam, vel ab extra ab intra moliatur, ne latum illi cedamus unguem vel vidi herbam praebeamus, fed uperiores potius femper ex proelio hocce difcedamus fpirituali. Quare autem tela mali- fcuto hoc fidei propellenda ignita nom inet, haud difficile eft iubodoratu, fiquidem
^ militari veterum co n ftat, inter alia telorum genera quoddam lub nomine Facis ve- id quod pice, bitumine f. alia ignem facile concipiente materia illitum ignique ad- Tiotum in hofteS emittere fuere foliti, quoddam etiam v e n e n o rinxille, quo homines vul
g a t i toto intumuere corpore & dolorem fenferunt haud diiTimilem aefi igne efient adufti.
<uid ^ero indolem atque naturam tentationum fpiritualium fa?pe intollerabilium malitiofi
* f ‘ fatanae 'verfutia pleniffimi adumbrat exa&ius, quam ejusmodi tela ignita & venenata,
^ u,Ppe quae ignis vel veneni inftar animam intime penetrant, vulnerant, enecantque at-
^ Ue piis plusquam infernales cauflantur angores.
Porro Chrifti exhortatur promachos, ut Accipiant galeam f alutis, h. e. fpem indubitatam e vitae aeternae haeredes in hac miferiarum valle non ultra vires tentatum iri, fed tandem
^ tto r e s in coelo triumphaturos. Spem vero hanc dicit Galeam ob maximam utriusque 1,Tnlitudinem. Juvabit quasdam vel tribus adduxifie verbis. Illa ex metallo conflata u
^ f i m o ; haec talo infiftic firmiifimo: Illa a parte anteriore aperta; haec non eoeca, fed
*°hdum inteHe&us in volvit judicium : Illa capiti firmiter alligata; haec vinculo fidei, amoris 9c virtutum Chriftianorum c o rro b o ratu r: Illa pennis variegati coloris exornata; haecfan- Suine & innocentia Chrifti fuperbit: Illa pugnantes reddit fecuros in proelio; haec pios
«itit laetos & eredos in om ni afflidione.
Ultimum tandem ex Armamentario Chriftianorum depromptum Inftrumentum beili- a d Paulo ftrategisfpiritualibus fuppeditatum eft Gladiusfpiritus ,* quodefi verbum DEL
^-t(^ue q Uj(j Q la(jio h o o an cip iti eflet fewntius? Quipp® q 11* ip^0 a^ as affirmatote
^ . Apoftolo
Apoftolo penetrat usque ad dlvifionem animse & fpiritus compagum qu oque ac medulfarutfl Si difcretor eft cogi tationum & intentionum cordis. v E queenim ac gladium manibus vibra- m u s , partim ut nos ab hofte defendamus, partim u t illum aggrediamur; V e r b u m quoq^2 D E I & defendit nos contra omnis generis aggreflus fatanae mundi & noftrse carnis, vah' dosque nos red d it, m c o n tra principem hujus feculi ejusque afleclas & regnum gladii hoc fpiritus iniurgaraus fortiffimi, illique vi&oriam eripiamus ex vi&oria.
Qiiseftio III partim Architcclurx militaris5 partim Stercometriae.
C o i II. 5.
In quo conjiftit Taciica veterum, quaque natura Corporum Stereometricorum ? Duplici oraculum hocce evincit argumento d. Paulum fuiffe Mathematicum. Quafl^ 1 enim CoiofTenfkim ordinem Taxin eorundem que fidei fundamentum Ster coma n u n c u p ^ quis aflertum hoc vero efle confonum contra iret negatum?
Q uod primum ad vocabulum T a x in; quem qaaefo fugit, Artis militaris partem iH3111 fpecialem, qua? Taciica vulgo inferibitur, neque veteribus prorfus fuit ignota, u t exP o lf lio, de m ilitia Romanaconfiat, ab hoc vocabulo fuam trahere denominationem. S u p p e t' tat autem hscc fciencia regulas de caflris metandis , acie inftruenda& hujus generis plui"3' U bi itaque Apoftolo in epiftolis maxime eft folemne, utEcclefiam Chrifti pallim M ilitia1 n u n c u p e t, cui erit mirum ipfum h o c etiam in paflu terminum-ex Arte Militari deprom ptu^
ad fpiritualem applicafFe militiam. Simulae enim G entium D o fto r gaudio plenus au dier^
Colollenfes ad modum belli peritorum fcire fequi figna, ordines fervare, in acie obfiftere, circumire, difeurrere in cornu pugnamque mutare, eosdem Ducis inftar tiifimi exhortatur, ut porro munia militis boni diligenter explerent, excubiasquefollic-^
agerent, ne ulla occafione ab hoftibus opprim antur fpiritualibus.
Altera autem vox nim irum Stereovia, in Geometria ejusmodi adplicatur figuris, triplici gaudentesdim enfione, Longitudine n em p e, Latitudine & P rofunditate, firrni$' mae funt conflftentiae, nec facile loco fuo p o ltin t dimoveri. Quando itaque dicit fe d e re , q uod coram quafl videat, fundamentum fidei ipforum in Ghriftucn inftar Prisrfl3- ti s7 Parallelepipedi vel Cubi bafi fuse im m otum infidere, infimul eosexftimulat, uc fidefl®
propriam fatis quidem a fe fundatam in dies magis magisqueftabilire annitantur, ne fortuna ilia excidant, vel naufragium illius ulla patiantur ratione.
Ignofcas quafo, VIR p e r m a g n i f i c a a v t o r i t a t e , g e n e r i s VIRTVTVM QV£ NORlLl'
T A T E atque o f f i c i i g r a v i t a t e a m p l i s s i m e , me Athenjei Drufici Interpretem qualenm^' que, rufticos. homines im itari, qui vomeres fuos armentitiumque pecus enumerant, vel fabroh qui incudes follium que fp ir acula femper habent in ore, ubi Univerfus Mufarum Chorus $
t v v m jam ja m procedit confpeBum, Navos t i b i , p r a e s i d i s g r a v i s s i m i Honoresfunmia cum *>'?■
11 er atione gratulatum . A u d is m a e c e n a s o p t i m e un di quaque gratulationes, vota a t eme f i ' fp iria , quas Letitia communis in fro n te bonorum fig na vit. Juvandus enim votis Jiiiguloriiiih qui univerforum ju v a b it vota. .Audiat pro Salute Sua aliorum fufpir.ia, qui pro aliena f i ' jute audiet dejidena. Mu ice ad gloriam obfequii debiti t i b i m v s a g e t a e Suo deferendi,
patiuntur t e hoc fefio die inornatum, fe d more antiquo, ne ja m penitus antiquato t i b i , p r a E ' s e s g r a v i s s i m e , p ie mecum ..acclamant: Feliciter! Tr.iftem equidem temporum prcejenti
^11
pen/itantes mibem
7
qua Patrue incubat vertici, futurosqiie eventus exprafentihus dimetie#' tes ’ forniidolofa fane, t i b i , v i r p e r m a g n i f i c e , imponitur moles, qiue vel HerculisbufU0
}'redderet titubantes. A f i ubi confiderabis, t e in hoc Reipiibhca tempus non cafu incidi if’
fo r tu ito , f e d Omnipotentis venifje N u tu , eundemque p r a e s i d i v m t v v m in hoc difcrimen W;
rum contulijfe: A nim u s tum accedet, nullus que hcefitabis onus hocce, quod novo cimi 'h o j^ e' in TE ja m ja m devolvitur, humeris fufeipere intrepidis. Capeffe itaque feliciter &r£ t f W
t0
Reipubiicoe N oftne Clavum. A d i honorem, u t adiifje non f i t oneri. Subi onus■, u t fulud}*
f i t honori. D E F S ter Optimus M axim us, qui t e feffis p a t r i a e rebus, dedit p r a e s id e M ;
Jp)fe fifiatfefe murum <zneum circumcirca Patrinm Dulci/limam at que excubias a^at, ne Curi^
Ecclefia, Gymnafium atque Cives ullum mpraerogativis c f fplendore fentiant detrinierdiW1- Confolidet t e , f a m i l i a m q v e t i b i . g e n e r o s a m , u t Cubum immotum in ta m usque tempofW Jnftruat t e muniisArchinBi.Reipublica fapientis. ExornetSpintum t v v m omniChfifiicok' rum Panoplia Spirituali, ut Corporis Viribus fcrtiffi?ms,.cu7zfiis licet m-aximis [aperior f t infuit ibus feliciter. Spes eft in eo, qui £r infirmis additrobur, .DEO nempe uti OninipotcP' tiffimo ita Clemeniiffimo. Ille ut m ju v e t, juvabimus Ioni. Juvabimus quibus pc(fiinil{S votis. Juvabit Ipfe, Gratia, Donis, Opere, ut quoties v i r o erit opus> v irv -M TE pf ^' ftare pofjis F E L IC IT E R , C O N S T A N T E R , GLORIOSE, :
^ ^ '
