WPŁYW ZRÓŻNICOWANEGO NAWOŻENIA AZOTEM I POTASEM NA WZROST, KWITNIENIE I WALORY DEKORACYJNE GOMFRENY (GOMPHRENA GLOBOSA L.)

(1)

Rocz. AR Pozn. CCCLXXXIII, Ogrodn. 41: 135-139

ZENIA MICHAŁOJĆ

WPŁYW ZRÓŻNICOWANEGO NAWOŻENIA AZOTEM I POTASEM NA WZROST, KWITNIENIE I WALORY DEKORACYJNE GOMFRENY (GOMPHRENA GLOBOSA L.)

Z Katedry Uprawy i Nawożenia Roślin Ogrodniczych Akademii Rolniczej w Lublinie

ABSTRACT. The research was conducted in a greenhouse on gomphrena grown in peat. Flowering, height, weight of plants and decorative value were investigated. Plants were fertilized with nitrogen 1.28; 2.56; 3.84 g N·plant^-1 and potassium fertilizer: KCl; K₂SO₄; KNO₃.

Key words: fertilization, nitrogen, potassium, florescence, decorative value, gomphrena

Wstęp

Gomfrena kulista – wiecznik kulisty – to gatunek, który jest w Polsce mało znany.

Należy do rodziny Amaranthaceae – szarłatowate; rodzaj Gomphrena odznacza się dużą różnorodnością botaniczną. Gatunki pochodzące z Ameryki Środkowej są powszechnie uprawiane jako rośliny ozdobne (Palmer 1998). W naszych warunkach klimatycznych może być z powodzeniem uprawiana jako roślina rabatowa. Ze względu na walory dekoracyjne bardzo trwałych kwiatostanów może być polecana do uprawy z przeznaczeniem ich na zbiór i zasuszenie. Pojedyncze kwiaty są niepozorne, mają błoniaste podkwiatki i tworzą kwiatostan w postaci główki o średnicy od 1,5-2,5 cm, wyglądem przypominający koniczynę. Dojrzałe kwiatostany po wysuszeniu nie zmieniają kształtu i barwy (Nowak 2000, Stichman-Marny 2000). W literaturze brak jest danych doty- czących warunków uprawy i nawożenia tego gatunku.

Celem badań było określenie wpływu wzrastających dawek azotu oraz zróżnicowa- nych nawozów potasowych na wzrost, kwitnienie i wartość dekoracyjną gomfreny kuli- stej (Gomphrena globosa L).

(2)

Materiał i metody

Badania z gomfreną kulistą odmiany ‘Purpur’ o fioletowo-amarantowej barwie kwiatostanów przeprowadzono w latach 2003-2004 w szklarni Gospodarstwa Doświad- czalnego Felin. Okres wegetacji od siewu nasion do likwidacji doświadczenia w oby- dwóch latach badań wynosił około sześciu miesięcy.

Rośliny uprawiano w wazonach o pojemności 2 dm³ w torfie ogrodniczym o pH po- czątkowym 4,6, który zawapnowano CaCO3 do pH 6,5. Doświadczenie założono w układzie kompletnej randomizacji w 10 powtórzeniach. Powtórzeniem była jedna roślina w jednym wazonie. Nawożenie (g·roślina^-1) wynosiło: N – 1,28; 2,56; 3,84 w postaci NH4NO3 oraz KNO3; P – 1,2 jako Ca(H2PO4)2·H2O; K – 3,2 w postaci: KCl, K2SO4, KNO3, Mg – 1,39 jako MgSO4·H2O. Mikroelementów użyto w postaci EDTA- -Fe, CuSO4·5 H2O, ZnSO4·7 H2O, MnSO4·H2O, H3BO3, (NH4)6Mo7O24·4 H2O w dawkach: 10 Fe; 6,7 Cu; 0,37 Zn; 2,6 Mn; 0,8 B; 1,8 Mo (mg·dm^-3). Mikroelementy dostar- czono do podłoża jednorazowo przed wysadzeniem roślin na miejsce stałe. Fosfor zastosowano w połowie przed wysadzeniem roślin oraz w szóstym tygodniu wegetacji, natomiast azot, potas i magnez zastosowano w 1/7 przed wegetacją, a pozostałe ilości pogłównie w sześciu dawkach w odstępach co 10 dni.

Badano wpływ dwóch czynników na wzrost, kwitnienie i walory dekoracyjne:

A – dawka azotu: 1,28; 2,56; 3,84 g N·roślina^-1, B – rodzaj nawozu potasowego (KCl; K2SO4; KNO3).

Pierwsze kwiatostany zebrano po około 12 tygodniach wegetacji. Podczas zbioru odnotowano liczbę kwiatostanów, następnie pędy kwiatostanów wiązano w pęczki i suszono metodą zielarską. Po każdym zbiorze oraz po wysuszeniu oceniono wizualnie ich barwę. W czasie likwidacji doświadczenia odnotowano wysokość roślin oraz masę części nadziemnych.

Wyniki opracowano statystycznie metodą analizy wariancji dla podwójnej klasyfi- kacji krzyżowej. Istotność różnic oceniono za pomocą przedziałów ufności Tukeya, a NIR obliczono na poziomie istotności α = 0,05.

Wyniki i dyskusja

Kwiatostany gomfreny ścinano, gdy pylenie pojedynczych kwiatów osiągało 1/2 główki. Zbioru dokonywano początkowo co osiem dni, następnie co trzy dni. W całym okresie prowadzenia badań dokonano 14 zbiorów. W tabeli 1 zamieszczono dane doty- czące liczby kwiatostanów, masy części nadziemnych oraz wysokości roślin. Badania wykazały istotny wpływ dawek azotu na badane cechy plonu. Najmniej kwiatostanów i najmniejszą masę części nadziemnych stwierdzono po zastosowaniu najmniejszej dawki azotu. Wraz ze wzrostem dawki azotu stwierdzono istotnie większą liczbę kwia- tostanów. Natomiast istotne zwiększenie masy części nadziemnych uzyskano po zastosowaniu największej dawki azotu. Biorąc pod uwagę powyższą zależność, należy szcze- gólnie podkreślić korzystne oddziaływanie azotu na rozgałęzianie roślin i powstawanie pędów kwiatostanowych. Podobną zależność wykazano u celozji grzebieniastej, którą nawożono wzrastającymi dawkami azotu (Michałojć i in. 2003). Natomiast istotnie wyższe rośliny odnotowano tylko po zastosowaniu 2,56 g azotu na roślinę.

(3)

Tabela 1 Wpływ zróżnicowanego nawożenia azotem i potasem na liczbę kwiatostanów, masę części nadziemnych i wzrost gomfreny Effect of nitrogen and potassium fertilization on florescence number, weight and growth of gomphrena Liczba kwiatostanów Number of inflorescences

Masa części nadziemnych (g·wazon-1) Weight of plant (g·pot-1) Wysokość roślin Height of plants (cm)

Nawóz potasowy Potassium fertilizer (A) Dawka N g·roślinę-1 Dose N g·plant-1 (B) 2003 2004

Średnio z lat Means for years 2003 2004 Średnio z lat Means for years 2003 2004

Średnio z lat Means for years 1,28 171,6 189,5180,6 229,6 275,8252,7 59,260,159,7 2,56 247,1 287,8267,5 308,2 370,9339,6 64,166,365,2KCl 3,84 284,1 328,0306,1 321,9 415,4368,7 60,261,160,7 Średnio – Means 251,4 320,3 61,8 1,28 185,4 194,1189,8 216,1 258,7237,4 62,363,562,9 2,56 212,2 272,5242,4 272,9 356,5314,7 64,165,865,0K2SO4 3,84 256,2 320,4288,3 292,2 392,6342,4 61,562,562,0 Średnio – Means 240,1 298,2 63,3 1,28 163,9 147,5155,7 238,1 223,8231,0 58,159,658,9 2,56 222,4 264,5243,5 271,8 352,1312,0 64,966,365,6KNO3 3,84 254,9 283,5269,2 267,8 372,4320,1 65,364,765,0 Średnio – Means 222,8 287,7 63,2 NIR0,05 – LSD0.05 dla (A) – for (A) 13,853r.n. – n.s.r.n. – n.s. dla (B) – for (B) 19,44985,871 0,89

(4)

Drugim badanym czynnikiem był rodzaj nawozu potasowego. Po zastosowaniu chlorku potasu i siarczanu potasu stwierdzono istotnie większą liczbę kwiatostanów niż po użyciu saletry potasowej. Stosowane nawozy potasowe nie wpłynęły istotnie na masę części nadziemnych i wysokość roślin. Należy jednak podkreślić, że w niniejszych badaniach największą liczbę kwiatostanów uzyskano po zastosowaniu chlorku potasu.

W badaniach Michałojć i in. (2006) wykazano brak wpływu zróżnicowanych dawek i nawozów potasowych na wzrost i kwitnienie celozji.

Bezpośrednio po zbiorach oraz po wysuszeniu kwiatostanów gomfreny przeprowadzono wizualną ocenę ich wybarwienia. Nie stwierdzono różnic ani w barwie, ani w pokroju kwiatostanów spowodowanych stosowaniem zarówno różnych nawozów potasowych, jak i różnych dawek azotu. Kwiatostany gomfreny odmiany ‘Purpur’ wy- kazały się trwałą barwą i dużą odpornością na kruszenie. Zatem gomfrena może być polecana do uprawy z przeznaczeniem do wykorzystania kwiatostanów w kompozycjach z suszonych roślin.

Wnioski

1. Wzrastające dawki azotu wpływały istotnie na zwiększenie liczby kwiatostanów i masy części nadziemnych, natomiast najwyższe rośliny odnotowano po zastosowaniu średniej dawki azotu.

2. Po zastosowaniu chlorku potasu lub siarczanu potasu stwierdzono istotnie więk- szą liczbę kwiatostanów niż po użyciu saletry potasowej. Rodzaj nawozu potasowego nie miał wpływu na masę części nadziemnych i wysokość roślin.

3. Pod wpływem badanych czynników nie zmieniała się barwa kwiatostanów i ich trwałość. Gomfrena odmiany ‘Purpur’ ma bardzo trwałą barwę kwiatostanów i dosko- nale nadaje się do wykorzystania w kompozycjach z suszonych roślin.

Literatura

Michałojć Z., Konopińska J., Nowak L. (2003): Wpływ nawożenia azotem na wartość dekora- cyjną celozji. Folia Hortic. Supl. 1: 538-540.

Michałojć Z., Wołodko A., Nowak L. (2006): Wpływ nawożenia potasem na wzrost, kwitnienie, walory dekoracyjne i skład chemiczny celozji (Celosia argantea var. cristata L.). Acta Agroph. 7, 4: 983-990.

Nowak J. (2000): Rośliny na suche bukiety – uprawa, suszenie, farbowanie, preparowanie. Wyd.

Hortpress Sp. z o.o., Warszawa.

Palmer J. (1998): A taxonomic revision of Gomphrena (Amarantaceae) in Australia. Aust. Syst.

Bot. 11: 73-161.

Stichman-Marny U. (2000): Suche bukiety z roślin ogrodowych i dziko rosnących. Wyd. Mul- tico, Warszawa.

(5)

THE EFFECT OF NITROGEN AND POTASSIUM FERTILIZATION ON GROWTH, INFLORESCENCE AND DECORATIVE VALUE

OF GOMPHRENA (GOMPHRENA GLOBOSA L.)

S u m m a r y

The effect of increasing doses of nitrogen and different kind of potassium fertilizer on yield- ing, growth and decorative value of gomphrena was investigated. The greenhouse experiment was conducted in 2 dm^-3 plastic bands with peat substrate. The obtained results indicate that a greater number of inflorescence was found while KCl and K2SO4 were applied rather than when KNO3

and N doses were used. After drying the material neither lost its color nor decorative value and remained stable.