...książek – jak przyjaciół, powinno być niewiele, ale za to dobrych...

...książek – jak przyjaciół, powinno być niewiele, ale za to dobrych...

6. POSŁOWIE

Drogi Czytelniku, o ile wystarczyło Ci wytrwałości by dotrzeć do końca tej książki to zdaniem jej autorów nie straciłeś czasu bezpowrotnie. Daje to autorom poczucie dobrze spełnionego obowiązku wobec Czytelników, inspirując ich do dalszej wytężonej pracy w tematyce diagnostyka drganiowa i wibroakustyka maszyn, szczególnie w zakresie wykorzystania metodologii badań drganiowych i hałasowych w praktycznych pomiarach.

Problematyka podjęta w tej książce dotyczy podstawowej wiedzy z zakresu podstaw diagnostyki drganiowej i wibroakustyki maszyn, traktowanej jako główny element oceny zagrożeń człowieka i środowiska oraz poprawności pracy maszyn. Metody i środki diagnostyki drganiowej dostarczają informacji o stanie dynamicznym maszyn, a także informują użytkowników o jakości organizacji, zarządzania i strategii ich eksploatacji.

Przedstawiona w tej książce baza wiedzy drganiowej (wibroakustycznej) stanowi podstawę projektowania efektywnych metod i środków nadzorowania stanu dynamicznego różnorodnych maszyn, a także prowadzenia racjonalnej polityki ochrony środowiska. W powiązaniu z wynikami badania zagrożeń środowiska oraz aktualnego stanu maszyny umożliwia to podejmowanie optymalnych decyzji eksploatacyjnych.

Podstawowa wiedza z zakresu metodyki wprowadzania nowoczesnej diagnostyki drganiowej (wibroakustyki) do eksploatacji maszyn w przemyśle ukazuje możliwości, korzyści i ograniczenia tego przedsięwzięcia. Daje też decydentom w przemyśle potężne narzędzie, jakim może być racjonalna eksploatacja w transformacji gospodarki do aktualnych wymogów jakościowych, w szczególnie agresywnej konkurencji rynkowej.

Przedstawione w tym opracowaniu rozważania dotyczą nowoczesnego podejścia do modelowania stanu dynamicznego obiektów, przy wykorzystaniu opisu i badań z zakresu identyfikacji, z wyróżnieniem analizy statystycznej pozyskiwanych danych i zagadnień wspierających bezpośrednio różne sposoby kształtowania dynamiki maszyn. Powstające w ten sposób ewolucyjne modele dynamiczne winny doskonalić metodologię i wnioskowanie w ocenie stanu dynamicznego, coraz częściej wykorzystywanego do optymalizacji konstrukcji oraz wspomagającego decyzje eksploatacyjne.

Poszukiwanie dróg i sposobów opisu energetycznego zużywania się maszyn i ich elementów posiada już przesłanki metodologiczne i pierwsze aplikacje. Ciągle jednak są to tylko rozważania teoretyczne, niekiedy poparte badaniami praktycznymi zbliżonymi do poszukiwanych relacji przyczynowo - skutkowych, nie zawsze jednak z prostą interpretacją fizyczną. Modelowanie zmian stanu i zasobu funkcjonowania obiektów, z uwzględnieniem zmiennego obciążenia oraz indywidualne podejście do zmian stanu każdego elementu to dopiero początek w zakresie wykorzystania modeli ewolucyjnych. Modele takie musza mieć podstawę analityczną, a jednocześnie dobrze odzwierciedlać zmiany konstrukcyjne i eksploatacyjne zachodzące w czasie życia maszyny.

Podjęcie problematyki badania stanu drganiowego wynika z następujących przesłanek:

- istnieje potrzeba doskonalenia charakterystyk dynamicznych konstruowanych maszyn,

szczególnie w przypadku maszyn realizujących procesy technologiczne, którym towarzyszą

duże obciążenia dynamiczne, co wynika z wprowadzania nowych technologii oraz nowych

konstrukcji, umożliwiających zwiększenie wydajności procesów;

- potrzeba oceny stanu dynamicznego maszyn jest możliwa poprzez opis i badania wielkości składowych modelu drganiowego maszyny, będących obiektywną miarą ich obciążeń;

- istnieje potrzeba spełnienia wymagań stanowiących, że: maszyna musi być zaprojektowana i wykonana tak, aby zagrożenia związane z powodowanymi przez nią drganiami mechanicznymi były ograniczone do najniższego poziomu, biorąc pod uwagę postęp techniczny oraz będące do dyspozycji środki minimalizacji drgań, w szczególności u ich źródła.

Czynnikiem determinującym oddziaływania dynamiczne i ich efektywność w systemie mechanicznym jest charakterystyka drganiowa złożonego układu mechanicznego, na ogół wielorezonansowego, często nieliniowego i o zmiennych parametrach w skali czasu życia systemu lub czasu własnego procesu technologicznego. Zatem, minimalizacja oddziaływań dynamicznych źródeł musi prowadzić przez identyfikację charakterystyk dynamicznych i utworzenie dostatecznie dokładnego, ale jednocześnie możliwie prostego modelu do wiarygodnej oceny i minimalizacji obciążeń dynamicznych poprzez np. zmianę parametrów mechanicznych lub parametrów procesu technologicznego.

Modelowanie, którego podstawowymi elementami są: identyfikacja i synteza struktur układów dynamicznych jest procesem, w którym metody analityczne oraz przyjęte założenia i analogie są często wyborem. Modelowanie jest bowiem sztuką, polegającą na kompromisach dotyczących wyboru metod, modeli wyjściowych oraz granic dopuszczalnych błędów, różniących modele analityczne od eksperymentalnych. Modele będące wynikiem syntezy są zwykle modelami funkcjonalnymi odpowiadającymi konkretnym badaniom. Modelowanie dynamiki komplikuje się jeśli przedmiotem identyfikacji lub syntezy jest obiekt o zmiennej strukturze i zmiennych parametrach. Modele dobrze wpisujące się w dane z eksperymentu winny mieć wystarczająco prostą strukturę, aby można je uznać za dobrą bazę wyjściową do badań aplikacyjnych i rozwijania ich w modele analityczne.

Znajomość stanu drganiowego i struktury systemu pozwala opisać jego zachowanie, a także umożliwia budowanie modeli prognostycznych zachowania się systemu w funkcji czasu ewolucji dynamicznej, opartych o model wzrostu symptomów stanu technicznego.

Najczęściej jednak nie są znane równania opisujące zachowania systemu w funkcji czasu ewolucji dynamicznej, co uzasadnia potrzebę stosowania nowych narzędzi badania stanu dynamicznego. Istnieje zatem wymóg weryfikacji eksperymentalnej modeli analitycznych obiektów technicznych, gdyż poprawnym jest model, który weryfikuje się w praktyce.

Eksperyment jest więc często tylko inspiracją do dalszych badań, prowadzących do optymalizacji konstrukcji.

„Kto nie zauważył, że jest okradany, ten niczego nie stracił” - powiedział kiedyś dowcipnie jeden z filozofów. W myśl tego powiedzenia wszelkie straty wynikające ze złego stanu drganiowego maszyn, sięgające często dużych rozmiarów, wynikają w znacznej mierze stąd, że organizacja eksploatacji maszyn pozostawia wiele do życzenia.

Ileż wątpliwości, przemyśleń i nowych inicjatyw wzbudza uważna lektura lub lepiej skrupulatne przestudiowanie treści tej książki, które w przyszłości na pewno zaowocują skutecznymi rozwiązaniami doskonalącymi teorię wibroakustyki.

Tego w zakończeniu, wszystkim zajmującym się diagnostyką drganiową i wibroakustyką, życzą autorzy -

Bogdan ŻÓŁTOWSKI, Marcin ŁUKASIEWICZ

…istnieje sztuka czytania, tak jak sztuka myślenia i sztuka pisania…

LITERATURA

1. Ameljańczyk A.: Optymalizacja wielokryterialna, WAT, Warszawa 1986.

2. Awrejcewicz J.: Drgania deterministyczne układów dyskretnych. WNT, Warszawa 1996.

3. Bendat J.S., Piersol A.G.: Metody analizy i pomiaru sygnałów losowych. PWN, Warszawa, 1996.

4. Basztura C.: Komputerowe systemy diagnostyki akustycznej. PWN, Warszawa 1996.

5. Castaneda L.: Monitoreo Multidimensional de la Interfase Vía-Vehículo de un Sistema Ferroviario.

Congreso Internacional de Mantenimiento – ACIEM – 2007, Bogotá, Colombia.

6. Castaneda L., F.: Multicriterial system for evaluating the safety and comfort in railway vehicles. Ph.D.

thesis, UTP, Bydgoszcz 2007.

7. Cempel C.: Podstawy wibroakustycznej diagnostyki maszyn. WNT, Warszawa 1982.

8. Cempel C.: Modele diagnostyki wibroakustycznej. Diagnostyka, Bydgoszcz –Borówno, 1994.

9. Cempel C.: SVD decomposition of symptom observation matrix as the help in a quality assessment of a group of applications. Diagnostyka, nr 35, PTDT, Warszawa 2005.

10. Cempel C., Tomaszewski F.(red): Diagnostyka maszyn. Zasady ogólne. ITE, Radom, 1992.

11. Cempel C.: Vibroacoustical Condition Monitoring. Ellis, Chichester, New York, 1991.

12. Cempel Cz., Bossak J., Żółtowski B.: Proste metody prognozowania stanu maszyn, Zagadnienia Eksploatacji Maszyn, nr 3/1989, Kraków 1989.

13. Cempel C.: Ewolucyjne modele symptomowe w diagnostyce maszyn, Materiały I Kongresu Diagnostyki Technicznej, Gdańsk 1996.

14. Cholewa W., Kaźmierczak J.: Data processing and reasoning in technical diagnostics. WNT, Warszawa 1995.

15. Cholewa W., Kiciński J.: Diagnostyka techniczna. Odwrotne modele diagnostyczne. Wydawnictwo Politechniki Śląskiej, Gliwice 1997.

16. Chmielewski T., Zembaty Z.: Podstawy dynamiki budowli. Arkady, Warszawa 1998.

17. Dąbrowski Z.: Rezonans nieliniowy jako symptom diagnostyczny. XXV Ogólnopolskie sympozjum Diagnostyka Maszyn, Węgierska Górka 1998 s.73-82.

18. Czeskin M.S.: Człowiek i hałas, Warszawa, PWN 1972.

19. Engel Z.: Ochrona środowiska przed drganiami i hałasem. Warszawa, PWN, 1993.

20. Franaszczuk I.: Badanie zmian czasu reakcji na bodźce świetlne i dźwiękowe podczas pracy w hałasie.

Prace CIOP.XVII, 54/1967.

21. Franaszczuk I.: Wpływ zakłócających bodźców akustycznych na niektóre funkcje psychiczne. Prace CIOP.XXI, 71/1971.

22. Giergiel J.: Drgania mechaniczne. Akademia Górniczo Hutnicza, Kraków 2000.

23. Giergiel J., Uhl T.: Identyfikacja układów mechanicznych. PWN, Warszawa 1990.

24. Grifin M.J.: Handbook of human vibration. Academic Press, 1990.

25. Gutowski R., Swietlicki W.: Dynamika i drgania układów mechanicznych. PWN, Warszawa, 1986.

26. Grzesik J.: Problem hałasu w medycynie przemysłowej, PZWL, Warszawa 1971.

27. Grzesik J.: Bodźce akustyczne – oddziaływanie czynników współczesnego środowiska na organizm człowieka, PWN Warszawa 1977.

28. Jóźwiak J., Podgórski J.: Statystyka od podstaw. PWE, Warszawa 1997.

29. Kacprowski J.: Podstawy metrologii hałasów, Archiwum Akustyki t.6, z. 9/1972.

30. Kaźmierczak J.: Zastosowanie liniowych modeli procesów losowych do prognozowania w diagnostyce maszyn. Mechanika, z. 95. Zeszyt Naukowe Politechniki Śląskiej, Gliwice 1989.

31. Kiciński J.: Analiza komputerowa w diagnostyce technicznej maszyn, Kongres Diagnostyki Technicznej, tom I ZD SPE KBM PAN, Gdańsk 1996.

32. Korbicz J.: Metody sztucznej inteligencji w diagnostyce maszyn, Kongres Diagnostyki Technicznej, tom I ZD SPE KBM PAN, Gdańsk 1996.

33. Korbicz J., Kościelny J.M., Kowalczuk Z., Cholewa W.: Diagnostyka procesów. WNT, Warszawa 2002.

34. Kościelny J., M.: Diagnostyka zautomatyzowanych procesów przemysłowych, AOW, Exit, Wa-wa 2001.

35. Kolenda K., Kolenda M.: Analiza i prognozowanie szeregów czasowych. Program komputerowy. Agencja wydawnicza „Placet”. Warszawa 1999.

36. Koradecka D.: Zaburzenia w układzie krążenia krwi pod wpływem zawodowej ekspozycji na działanie

wibracji. Praca CIOP 66/1970.

37. Kruszewski J., Wittbrodt E.: Drgania układów mechanicznych w ujęciu komputerowym. Tom I.

Zagadnienia Liniowe, WNT, Warszawa, 1992.

38. Łukasiewicz M.: Testowanie modalne przekładni zębatych – budowa modelu modalnego. Materiały IX Międzynarodowego Sympozjum im. Prof. Cz. Kanafojskiego, Płock 2003.

39. Łukasiewicz M.: Badania diagnostyczne stanu technicznego silnika spalinowego metodą eksploatacyjnej analizy modalnej. Diagnostyka nr 37, PTDT, Warszawa 2006.

40. Łukasiewicz M.: Investigation of the operational modal analysis applicability in combustion engine diagnostics. Journal of Polish CIMAC Diagnosis, Reliability and Safety, vol. 3, nr 2, Gdańsk 2008.

41. Łukasiewicz M.: Investigation of the operational modal analysis and SVD applicability in combustion engine diagnostics. Elementy diagnostyki maszyn roboczych i pojazdów, Radom – Borówno, 2009.

42. Mantura W.: Organizacyjne i ekonomiczne aspekty diagnostyki technicznej. Diagnostyka maszyn. Pod redakcją C. Cempla i F. Tomaszewskiego, CNEMT, Radom 1992.

43. Materiały Instytutu Medycyny Pracy, Hałas i drgania mechaniczne w środowisku pracy, Łódź 1999.

44. Mączewski – Rowiński B.: Ultradźwięki w przemyśle. Bezpieczeństwo i Higiena Pracy, Inst. Wyd. CRZZ, Warszawa 1972.

45. Miszczak St.: Elektroakustyka. WKiŁ, Warszawa 1969.

46. Morel J.: Drgania maszyn i diagnostyka ich stanu technicznego. Polskie Towarzystwo Diagnostyki Technicznej, Warszawa, 1994.

47. Morrison F.: Sztuka modelowania układów dynamicznych. WNT, Warszawa 1996.

48. Przygórzewski S., Gapski R.: Wybrane przykłady aktualnych badań nad walką z drganiami i hałasem w maszynach rolniczych. Biuletyn Inf. PIMR, Poznań, t.16, 3/1970.

49. Niziński S.: Podatność diagnostyczna obiektów technicznych. Materiały XXI Szkoły Niezawodności, Szczyrk 1993.

50. Niziński S.: Elementy eksploatacji obiektów technicznych. UWM, Olsztyn 2000.

51. Niziński S.: Eksploatacja obiektów technicznych. ITE, Radom 2002.

52. Niziński S., Michalski R.: Diagnostyka obiektów technicznych. ITE, Radom 2002.

53. Niziński S., Żółtowski B.: Informatyczne systemy zarządzania eksploatacją obiektów technicznych.

Olsztyn – Bydgoszcz, 2001.

54. Niziński S., Żółtowski B.: Zarzadzanie eksploatacją obiektów technicznych za pomocą rachunku kosztów.

Olsztyn – Bydgoszcz, 2002.

55. Puzyna Cz.: Ochrona środowiska pracy przed hałasem, WNT, Warszawa 1981.

56. Puzyna Cz.: Zwalczanie hałasu w przemyśle – zasady ogólne, WNT, Warszawa 1970.

57. Puzyna Cz.: Hałas w przemyśle i jego zwalczanie. WZ CRZZ, Warszawa, 1970.

58. Puzyna Cz.: Zagadnienia akustyczne w zakładach przemysłowych, Wyd. CRZZ, 2, 1971.

59. Puzyna Cz.: Normalizacja w walce z hałasem, Wyd. Norm. Wyd. II, Warszawa 1971.

60. Sadowski J.: Akustyka w urbanistyce, architekturze i budownictwie, Arkady, Wa-wa 1971.

61. Staszewski W.J., Boller C., Tomlinson G.R.: Health Monitoring of Aerospace Structures. John Wiley &

Sons, Ltd. Munich, Germany 2004.

62. Tylicki H.: Conception of the optimization of devices technical condition forecasting process. Machine Dynamics Problems, 9 (1994), Warszawa 1995.

63. Tylicki H., Żółtowski B.: Niezawodnościowo – diagnostyczne aspekty wyznaczania terminu kolejnego obsługiwania. Zimowa Szkoła Niezawodności, Szczyrk 1999, t.2, 155-161.

64. Tylicki H., Żółtowski B.: The Forecasting Technical Condition of Machines. The 16

International Conference on CAD/CAM, Robotics and Factories of the Future, Cars & Fof 2000, Trynidad & Tobago, Port of Spain - St. Augustine 2000.

65. Tylicki H., Żółtowski B.: Determination methods of the next diagnosis term of transport vehicle. Archives of Transport. vol.12. Warsaw 2001.

66. Tylicki H., Żółtowski B.: Forecasting of Technical Condition of the Mechanical Vehicles. Bulletin of the Polish Academy of Sciences, vol.49, Nr.2, Warsaw 2001 pp.285-300.

67. Tylicki H.: Badanie ewolucji stanu maszyn. Diagnostyka, Vol..25 Warszawa 2001, str.13-20.

68. Uhl T., Batko W.: Wybrane problemy diagnostyki maszyn. CCATIE, Kraków, 1996.

69. Uhl T.: Komputerowo wspomagana identyfikacja modeli konstrukcji mechanicznych. WNT, Warszawa 1997.

70. Uhl T., Barszcz T.: Informatyczne aspekty projektowania systemów monitorowania stanu maszyn – sprzęt i oprogramowanie. PTDT Diagnostyka, vol. 24, Olsztyn 2001.

71. Uhl T.: Zastosowanie modeli dynamicznych układów mechanicznych w systemach monitorowania i diagnozowania stanu maszyn. V Dynamics Systems Theory and Applications, Łódź 1999.

72. Uhl T., Lisowski W.: Eksploatacyjna analiza modalna i jej zastosowanie. AGH, Kraków 1999.

73. Woropay M. (red.): Podstawy racjonalnej eksploatacji maszyn. Radom – Bydgoszcz, 1996.

74. Żółtowski B.: Badania wibroakustyczne pojazdów. Mechanika nr 33, ATR Bydgoszcz 2002.

75. Żółtowski B.: Podstawy diagnostyki maszyn. Wyd. ATR, Bydgoszcz 1996.

76. Żółtowski B.: Badania dynamiki maszyn. Bydgoszcz 2002.

77. Żółtowski B.: Metody diagnostyki technicznej w ocenie destrukcji maszyn. Problemy Niezawodności Systemów, Szkoła Niezawodności PAN, Szczyrk 2007.

78. Żółtowski B., Cempel C. (red): Inżynieria diagnostyki maszyn. Polskie Towarzystwo Diagnostyki Technicznej, Bydgoszcz – Radom, 2004.

79. Żółtowski B., Ćwik Z.: Leksykon diagnostyki technicznej. Bydgoszcz 1996.

80. Żółtowski B., Łukasiewicz M.: Wibroakustyka maszyn w laboratorium. UTP, Bydgoszcz 2005.

81. Żółtowski B., Niziński S.: Modelowanie procesów eksploatacji. Bydgoszcz, Sulejówek, 2002.

82. Żółtowski B., Castaneda L.: Portable diagnostic system for the metro train. Diagnostyka, nr 1(37), Olsztyn 2006, s.39-44.

83. Żółtowski B.: Diagnostic system for the metro train. ICME, Chengdu, China, 2006, s.337-344.

84. Żółtowski B., Castaneda L.: Sistema Portail de Diagnostico para el Sistema Metro de Medellin. VIII Congresso International de Mantenimiento, Bogota, Columbia 2006.

85. Żółtowski B.: Diagnostic system maintenance the ability of machines. Eksploatacja i Niezawodność, Nr 4 (36), 2007 pp.72-77.

86. Żółtowski B.: Uwarunkowania klasyfikacji stanów w diagnostyce maszyn. Diagnostyka, niezawodność i bezpieczeństwo. Radom–Krynica. KBM PAN 4’97 (27), (s.37 – 51).

87. Żółtowski B.: Computer testing of combustion engine using the method of accaleration. Acoustical and Vibratory Surveillance Methods and Diagnostic. Paryż-Senlis. France. 1995.(s.983-993).

88. Żółtowski B.: Computer testing of diesel engine. COMADEM. University of Sheffield. Sheffield Academic Presss. England. (p.947-955). 1966.

89. Żółtowski B.: Vibrodiagnosis experiments of machines. COMADEM. Sheffield'96,UK.

90. Żółtowski B.: Diagnostic identification of real objects (part I). COMADEM 97. Helsinki. Finland.

1997.(Vol.2, s.224-235).

91. Żółtowski B.: Diagnosis experiments of machines. LAMDAMAP’97, Huddersfield, UK, 1997. (s.43-55).

92. Żółtowski B.: Diagnostic identification of machines (part II). ISROMAC-7. Dynamics II. vol. B Honolulu.

HAWAII. USA. 1998 (s.832-840).

93. Zoltowski B, Castañeda L, Betancourt G.: Monitoreo Multidimensional de la Interfase Vía-Vehículo.

Congreso Internacional de Mantenimiento, ACIEM, Bogotá, Colombia 2007.

94. Żyszkowski Z.: Miernictwo akustyczne, WNT, Warszawa 1987.

95. Żyszkowski Z.: Podstawy elektroakustyki, WNT, Warszawa 1966.

NORMY DRGANIOWE I HAŁASOWE

Obowiązujące dotychczas w kraju podstawowe kryteria oceny hałasu w środowisku pracy są określone w Załączniku nr 2 do Rozporządzenia Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 1 grudnia 1989 r. (z późniejszymi zmianami) w sprawie najwyższych dopuszczalnych stężeń i natężeń czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy (Dz. U. Nr 69, poz.417 oraz Dz. U. Nr 114, poz.495) oraz Polskiej Normie PN- 84/N-O1307 Hałas. Dopuszczalne wartości poziomu dźwięku na stanowiskach pracy i ogólne wymagania dotyczące wykonania pomiarów.

Zarówno Rozporządzenie Ministra Pracy i Spraw Socjalnych jak PN-84/N-O1307 nie dotyczą hałasu impulsowego, którego ocenę przeprowadza się zgodnie z Wytycznymi Głównego inspektora Sanitarnego z dnia 4 stycznia 1985 r. (metodą opartą na pomiarze wartości szczytowej ciśnienia impulsów i ich liczeniu).

Normy środowiskowe

PN-54/B-02150 Akustyka budowlana. Określenie i wytyczne projektowania wnętrz.

PN-61/B-02153 Akustyka budowlana. Nazwy i określenia.

PN-64/T-06460 Mierniki poziomu dźwięku. Ogólne wymagania i badania techniczne.

PN-64/E-06251 Narzędzia o napędzie elektrycznym. Wymagania i badania techniczne.

PN-65/E-04255 Maszyny elektryczne wirujące. Poziom drgań. Metody badań.

PN-6ó/B-O2154 Akustyka budowlana. Badania własności akustycznych przegród budowlanych.

PN-69/E-77200 Przyrządy powszechnego użytku o napędzie elektrycznym. Pralki wirnikowe.

PN-69/S-76004 Pojazdy samochodowe. Własności akustyczne sygnałów dźwiękowych. Wymagania i badania.

PN-70/B-02151 Akustyka budowlana. Ochrona przeciwdźwiękowa pomieszczeń.

PN-71/S-76006 Pojazdy samochodowe. Własności akustyczne sygnałów dwu dźwiękowych pojazdów uprzywilejowanych w ruchu.

PN-71/S-04051 Pojazdy samochodowe. Dopuszczalny poziom hałasu zewnętrznego i metody badań.

PN-71/S-04052 Pojazdy samochodowe. Dopuszczalny paziom hałasu wewnątrz pojazdu i metody badań.

PN-71/N-01300 Hałas maszyn i urządzeń. Metody wyznaczania parametrów akustycznych.

PN-72/E-06019 Maszyny elektryczne wirujące. Dopuszczalny poziom dźwięku.

PN-72/E-04257 Maszyny elektryczne wirujące. Wyznaczanie parametrów akustycznych hałasu.

PN-72/M-43120 Wentylatory. Metody pomiaru hałasu. Oddziaływanie hałasu na organizm człowieka

PN-94/N-01307 Hałas. Dopuszczalne wartości parametrów hałasu w środowisku pracy. Wymagania dotyczące wykonania pomiarów.

PN-86/N-01321 Hałas. ultradźwiękowy. Dopuszczalne wartości poziomu ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy i ogólne wymagania dotyczące wykonania pomiarów.

PN-86/N-01338 Hałas infradźwiękowy. Dopuszczalne wartości poziomów ciśnienia akustycznego na stanowiskach pracy i ogólnie wymagania dotyczące wykonywania pomiarów.

PN-76/R-36125 Ciągniki i maszyny rolnicze. Poziom hałasu na stanowisku pracy operatora. Metody pomiaru.

PN-90/S-04052 Samochody. Dopuszczalny poziom hałasu wewnątrz pojazdu. Wymagania i badania.

PN-96/W-01350-1 Ochrona przed hałasem na statkach morskich. Postanowienia ogólne.

PN-96/W-01350-2 Ochrona przed hałasem na statkach morskich. Warunki i metody pomiaru hałasu.

PN-96/W-01350-4 Ochrona przed hałasem na statkach morskich. Dopuszczalne poziomy dźwięku na statkach towarowych i rybackich.

PN-96/W-01350-5 Ochrona przed hałasem na statkach morskich. Dopuszczalne poziomy dźwięku na statkach pasażerskich.

PN-96/W-01350-7 Ochrona przed hałasem na statkach morskich. Ochronniki słuchu.

PN-96/W-01350-8 Ochrona przed hałasem na statkach. Akustyczna izolacyjność przegród okrętowych.

Hałas emitowany przez środki transportu

PN-92/K-11000 Tabor kolejowy. Hałas. Ogólnie wymagania i badania.

PN-91/K-11002 Ochrona pracy. Kabina maszynisty lokomotywy elektrycznej dwu kabinowej. Metodyka badania hałasu.

PN-89/K-01301 Śmigłowce. Hałas zewnętrzny. Wartości dopuszczalne i metody pomiaru.

PN-88/L-01302 Samoloty z napędem śmigłowym o maksymalnej masie do startu do 9000kg. Hałas zewnętrzny.

Wartości dopuszczalne i metody pomiaru.

PN-89/L-01304 Samoloty z napędem śmigłowym o maksymalnej masie do startu do 9000kg. Hałas Śmigła.

Dopuszczalne poziomy i zasady obliczania.

PN-91/L-01305 Akustyka. Pomiar hałasu wewnątrz statków powietrznych.

PN-91/L-01306 Statki powietrzne. Hałas w kabinach. Dopuszczalne poziomy oraz metody badania warunków akustycznych.

PN-75/M-78030 Wózki jezdniowe napędzane. Dopuszczalny poziom hałasu i metody badań.

PN-92/S-04051 Pojazdy samochodowe i motorowery. Dopuszczalny poziom hałasu i zewnętrznego. Wymagania i badania.

PN-90/S-04052 Samochody. Dopuszczalny poziom hałasu wewnątrz pojazdu. Wymagania i badania.

Oddziaływanie drgań i wstrząsów na organizm człowieka

PN-96/ISO 5007 Ciągniki rolnicze kołowe. Siedzisko operatora. Metoda pomiaru drgań na siedzisku.

PN-91/N-01352 Drgania. Zasady wykonywania pomiarów na stanowiskach pracy.

PN-91/N-01353 Drgania. Dopuszczalne wartości przyspieszenia drgań oddziałujących na organizm człowieka przez kończyny górne i metody oceny narażania.

PN-91/N-01354 Drgania. Dopuszczalne wartości przyspieszenia drgań o ogólnym oddziaływaniu na organizm człowieka i metody oceny narażenia.

PN-91/N-01355 Drgania. Przyrządy do pomiaru drgań mechanicznych oddziałujących na organizm człowieka.

Wymagania i badania.

PN-91/N-01356 Drgania. Przetworniki piezoelektryczne drgań mechanicznych oddziaływujących na organizm człowieka. Wymagania i badania.

PN-90/N-01357 Drgania. Metody pomiarów i oceny drgań pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy.

PN-91/S-04100 Drgania. Metody badań mechanicznych na stanowiskach pracy w pojazdach . Drgania, wstrząsy i pomiary drgań

PN-97/EN 60994 Wytyczne pomiaru obiektowego drgań i pulsacji w maszynach hydraulicznych(turbiny).

PN-96/ISO 8579-2 Przepisy odbioru przekładni zębatych. Określenie drgań mechanicznych przekładni zębatych podczas badań odbiorczych.

PN-88/E-06714 Maszyny elektryczne wirujące. Drgania. Metody badań i dopuszczalna intensywność.

PN-88/E-08224 Elektryczne urządzenia powszechnego użytku. Drgania. Metoda pomiaru.

PN-79/G-03356 Cyfrowa aparatura sejsmiczna. Wymagania.

PN-90/K-11003 Ochrona pracy. Kabina maszynisty lokomotywy elektrycznej. Metoda badań drgań.

PN-91/L-01350 Statki powietrzne. Kabiny. Dopuszczalne wartości i pomiary przyspieszenia drgań.

PN-76/M.-43121 Wentylator. Metody pomiaru drgań.

PN-89/M47017 Maszyny do robót budowlanych ziemnych. Dopuszczalne wartości i metody badań przyspieszenia drgań na stanowisku pracy operatora.

PN-75/M.-53527 Przyrządy do pomiaru drgań mechanicznych. Nazwy i określenia.

PN-82/N-01350 Drgania. Terminologia.

PN-82/N-01351 Drgania. Podstawowe symbole i jednostki.

PN-91/N-01352 Drgania. Zasady wykonywania pomiarów na stanowiskach pracy.

PN-91/N-01353 Drgania. Dopuszczalne wartości przyspieszania drgań oddziałujących na organizm człowieka przez kończyny górne i metody narażania.

PN-91/N-01354 Drgania. Dopuszczalne wartości przyspieszenia drgań o ogólnym oddziaływaniu na człowieka i metody oceniania narażenia.

PN-91/N-01355 Drgania. Przyrządy do pomiaru drgań mechanicznych oddziałujących na organizm człowieka.

Wymagania i badania.

PN-91/N-01356 Drgania. Przetworniki piezoelektryczne drgań mechanicznych oddziałujących na organizm człowieka. Wymagania i badania.

PN-90/N01357 Drgania. Metody pomiarów i oceny drgań pod względem bezpieczeństwa i higieny pracy.

PN-90/N-01358 Drgania. Metody pomiarów i oceny drgań maszyn.

PN-93/N-01359 Drgania mechaniczne. Wyważanie wirników sztywnych.

PN-93/N-01360 Drgania mechaniczne. Wyważenia wirników giętkich.

PN-93/N-01361 Drgania mechaniczne. Wyważanie. Technologia.

PN-93/N-01362 Drgania mechaniczne. Wyważenie mechaniczne wirników giętkich.

PN-92/W-01351 Drgania mechaniczne i wstrząsy. Wytyczna do ogólnej oceny drgań na statkach handlowych.

PN-92/W-01352 Drgania na statkach. Metodyka pomiarów i rejestracji danych .

PN-92/W-01353 Drgania miejscowe konstrukcji statku i wyposażenia okrętowego. Metodyka pomiarów i

rejestracji danych.

Normy ISO

ISO/CD 11200 Acoustics-Noise emitted by machinery and equipment-Guidelines for the use of basic standards for the determination of emission sound pressure levels at the work station and other specified positions (1991).

ISO/CD 11201 Acoustics-Noise emitted by machinery and equipment-Engineering method for the measurement of emission sound pressure levels at the work station and at other specified positions (1991).

ISO/CD 11202 Acoustics-Noise emitted by machinery and equipment –Survey method for measurement of emission sound pressure levels at the work station and at other specified positions (1991).

ISO/CD 11203 Acoustics – noise emitted by machinery and equipment – determination of emission sound pressure levels at the work station and at other specified positions form the sound power level (1991).

Akty prawne, normy i instrukcje związane

Podstawowe akty prawne, do których nawiązują metody pomiarów hałasu zewnętrznego:

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. w sprawie ochrony środowiska przed hałasem i wibracjami;

• Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 30 września 1980 r. w sprawie wysokości, zasad i trybu wymierzania i ściągania kar pieniężnych za nieprzestrzeganie wymagań ochrony środowiska (z późniejszymi zmianami).

W instrukcji uwzględniono też następujące dokumenty i materiały metodyczne.

Normy:

PN-81/N-01306 Hałas. Metody pomiaru. Wymagania ogólne

PN-87/B-02151. Akustyka budowlana. Ochrona przed hałasem pomieszczeń w budynkach. ark. 1, 2. 3 PN-79/T-06460 Mierniki poziomu dźwięku. Ogólne wymagania i badania

PN-83/T-06461. Filtry pasmowe, oktawowe i tercjowe. Ogólne wymagania i badania

Zalecenie ISO R-1996 (część 1, 2, 3) i inne normy dotyczące zagadnień szczegółowych.

Instrukcje i wytyczne:

INSTRUKCJA ITB nr 308. Metody określania uciążliwości i zasięgu hałasów przemysłowych wraz z programem komputerowym. pod red. I. Żuchowicz. Warszawa 1991

INSTRUKCJA ITB nr 309. Metody określania zasięgu hałasów lotniczych w zapisie komputerowym, pod red.

A. Chyli. Warszawa 1991

INSTRUKCJA ITB nr 310. Metody sporządzania kompleksowych planów akustycznych miast i obszarów, pod red. J. Sadowskiego. Warszawa 1991

INSTRUKCJA ITB nr 311. Metody prognozowania hałasu emitowanego z obszarów dużych źródeł powierzchniowych , pod red. B. Rudno-Rudzińskiej. Warszawa 1991

INSTRUKCJA ITB nr 315. Zunifikowane metody pomiarowe i obliczeniowe własności akustycznych elementów urbanistycznych, pod red. R. Makarewicza. Warszawa 1991

Kucharski R.J. I inni: Obliczeniowe metody oceny klimatu akustycznego w środowisku. Seria: Instrukcje IOŚ Warszawa: Wyd. Geolog, 1988

Kaczmarski K., Zych St.: Wytyczne dla służb ochrony środowiska w zakresie ochrony przed hałasem.

Warszawa: MO5iZN, 1988 .

(na okładkę z tyłu)

Prof. dr hab. inż. Bogdan ŻÓŁTOWSKI, prof. zw. UTP w działalności naukowej zajmuje się problemami transportu, dynamiki maszyn, diagnostyki technicznej i eksploatacji pojazdów. Ma w swoim dorobku ogólnie około 400 publikacji, w tym 21 pozycji zwartych (własne i współautorskie), 51 publikacji naukowych, 275 publikacji naukowo-technicznych i konferencyjnych oraz 49 opracowań naukowo- technicznych. Jest członkiem Instytutu Badań Nieniszczących NDT (Anglia), członkiem Sekcji Podstaw Eksploatacji Komitetu Budowy Maszyn Polskiej Akademii Nauk, członkiem Polskiego Towarzystwa Diagnostyki Technicznej, członkiem Zespołu Diagnostyki SPE KBM PAN. Jest członkiem Zespołu Naukowego w Zagadnieniach Eksploatacji Maszyn PAN, członkiem Komitetu Naukowego CIMAC, Rady Programowej wydawnictwa PTDT – DIAGNOSTYKA oraz członkiem Oddziału PAN (Sekcja Motoryzacji) w Lublinie.

Wypromował 13 doktorów nauk technicznych, kilkudziesięciu absolwentów studiów magisterskich i inżynierskich oraz recenzuje prace naukowo-badawcze, promocyjne, a także dorobek naukowy. Ważniejsze opracowania: Metodyka w okruchach (1994), Podstawy diagnostyki technicznej (1994), Diagnozowanie silnika wysokoprężnego (1995), Diagnostyka techniczna elektrycznych urządzeń przemysłowych (1996), Leksykon diagnostyki technicznej (1996), Badanie silników spalinowych (1996), Podstawy diagnostyki maszyn (1996), Seminarium dyplomowe (1997), Osprzęt elektryczny pojazdów mechanicznych (1999), Informatyczne systemy zarządzania eksploatacją obiektów technicznych (2001), Zarządzanie eksploatacją obiektów technicznych za pomocą rachunku kosztów (2002), Badania dynamiki maszyn (2002), Elementy diagnostyki technicznej maszyn (2008), Estudio de explotación de vehículos ferroviarios (2009), Badania pojazdów szynowych. Transport (2009), Bases del diagnóstico técnico de máquinas (2010).

Dr inż. Marcin Łukasiewicz jest adiunktem w Zakładzie Pojazdów i Diagnostyki na Wydziale Inżynierii Mechanicznej UTP w Bydgoszczy. W pracy naukowej zajmuje się zagadnieniami wibroakustyki z uwzględnieniem problematyki analizy modalnej oraz zagadnieniami rozpoznawania i klasyfikacji stanów obiektów mechanicznych, w szczególności badaniem silników spalinowych oraz aparaturą diagnostyczną. Do głównych problemów tej działalności należą: fizyczne aspekty uszkodzeń, eksperymenty diagnostyczne, diagnostyka techniczna a niezawodność, identyfikacja w diagnostyce, komputerowe wspomaganie eksperymentów diagnostycznych. Autor i współautor 43 publikacji i opracowań naukowych z zakresu wibroakustyki oraz analizy modalnej, od 2000 roku członek SIMP.

POIG WND-POIG.01.03.01-00-212/09