Świat uważa, że zawarcie małżeństwa jest zwieńczeniem wszystkiego, podobnie jak w komedii. A tak naprawdę jest dokładnie na odwrót: małżeństwo to dopiero początek wszystkiego. Anne Sophie Swetchine
Z kim na całe życie?
To, czy związek małżeński będzie szczęśliwy i trwały, w dużym stopniu zależy od dojrzałości osobowej obojga małżonków. Powinni oni mieć poczucie realizmu i rozwijać dar empatii, tj. umiejętność wczuwania się w potrzeby i nastroje drugiego człowieka. Ważna jest również motywacja dokonania wyboru osoby, z którą pragniemy się związać na całe życie, i odpowiedzialność za nią. Potrzebne jest dobre poznanie przyszłego współmałżonka, aby uniknąć gorzkich zawodów.
Dojrzałość do małżeństwa
Analizując dojrzałość partnerów do małżeństwa, należy brać pod uwagę wiele czynników.
Można je pogrupować w następujący sposób:
Dojrzałość fizyczna do małżeństwa wiąże się z osiągnięciem określonego poziomu dojrzałości biologicznej, umożliwiającej macierzyństwo i ojcostwo.
Dojrzałość prawna związana jest z osiągnięciem wieku, w którym prawo zezwala na zawarcie związku małżeńskiego.
Dojrzałość psychiczna obejmuje dojrzałość w rozwoju umysłowym, uczuciowym i społecznym, która pozwala na odpowiedzialne pełnienie ról małżeńskich i rodzicielskich.
Osiągnięcie dojrzałości psychicznej staje się szczególnie ważne dla stworzenia udanego związku małżeńskiego.
Dojrzałość umysłową człowieka cechuje realistyczny sposób myślenia, zgodny z rzeczywistością, umożliwiający dobre przystosowanie się do warunków, jakie niesie życie.
Taki typ myślenia pozwala przewidywać trudności i rozstrzygać je w sposób prawidłowy.
Pomaga również w trafnej ocenie przyszłego współmałżonka, aby uniknąć niebezpiecznej idealizacji (np. „on/-a nigdy nie podniesie na mnie głosu") lub krzywdzącego niedoceniania (np. „ty zawsze będziesz ponury/-a”).
Dojrzałe działanie to działanie opanowane, które cechuje zdolność do hamowania impulsów.
Warto przyjrzeć się, czy nasz wybranek/wy- branka łatwo wybucha gniewem, jakich słów używa, gdy jest zdenerwowany/-a? Czy jest skłonny/-a przeprosić, gdy nas urazi? Ważne jest podejmowanie życiowych decyzji na podstawie oceny sytuacji (np. czy zakochana dziewczyna zauważy, że młody człowiek w towarzystwie często pije alkohol?).
Brak umysłowej dojrzałości może przejawiać się w myśleniu życzeniowym, w którym człowiek rzutuje własne pragnienia na innych („ona/on zawsze musi spełniać moje życzenia"). Kontakty międzyludzkie utrudnia myślenie pryncypialne, tj. oparte na
sztywnych, z góry ustalonych zasadach (np. ,najlepiej pracuje się rano, więc będziesz zawsze wstawał/-a o godzinie 6"), kiedy nie uznaje się odstępstw.
Szczególnym elementem dojrzałości do małżeństwa jest osiągnięcie dojrzałości uczuciowej, dzięki której człowiek może nawiązywać trwale i pozytywne relacje z innymi osobami. Dojrzałość uczuciowa wyraża się także w osiągnięciu odpowiedniego stopnia zrównoważenia, pozwalającego reagować proporcjonalnie do ważności spraw (np.
przypadkowo stłuczona szklanka nie powinna wywołać takiego samego gniewu, jak np.
zaplanowane oszustwo).
Osobę dojrzałą cechuje stabilność i odporność psychiczna, umiejętność znoszenia przykrości i napięć oraz nieuleganie chwilowym impulsom czy wahaniom nastroju. Osoba dojrzała emocjonalnie, mimo przeżywanych stanów frustracji czy uczucia niepokoju, nie poddaje się depresji. Jest zdolna narzucić sobie dyscyplinę i samokontrolę, dzięki której podporządkowuje uczucia niższe uczuciom wyższym (np. stłumi w sobie odruch zazdrości, gdy innym wiedzie się lepiej). U człowieka dojrzałego potrzeby drugiej osoby stają się równie ważne jak jego własne, a w sytuacjach szczególnych (np. choroby) nawet ważniejsze.
Sprawiaj innym radość. Zobaczysz wtedy, że radość cieszy. Friedrich Theodor Vischer W dojrzałości do małżeństwa duże znaczenie ma osiągnięcie właściwego poziomu zdolności do miłości dojrzałej, której podstawą jest dobro drugiego człowieka. Miłość nie jest jedynie stanem euforii czy uniesienia, ale przede wszystkim określoną postawą wobec drugiej osoby.
Naturą miłości jest wyjście „poza siebie" i pozytywne otwarcie się na drugiego człowieka nawet wtedy, gdy nie ma ku temu nastroju. Cechą takiej miłości jest porzucenie swego egoizmu na rzecz wspólno- ty dwojga osób, w której oboje starają się o dobro drugiego.
Człowiek jest szczęśliwy tylko wtedy, kiedy kocha i coś daje, bo większym szczęściem jest dawać niż brać. Max Scheler
Miłość dojrzałą cechuje współodpowiedzialność; obie strony budują atmosferę zrozumienia i zaufania. Małżonkowie wspólnie są twórcami satysfakcji i szczęścia, i oboje ponoszą też odpowiedzialność za niepowodzenia małżeńskie. Elementem dojrzałej miłości jest też obdarzanie, które stanowi najgłębszy wymiar miłości. Pojawia się potrzeba czyjejś obecności, rozumienia drugiego, ale przede wszystkim obdarzania go.
Osoby egocentryczne, ukierunkowane na swoje „ja", trudniej budują więź, okazują ciepło, życzliwość, współczucie młodemu człowiekowi. Mogą też bronić się podświadomie przed dobrocią i czułością, uznając to za oznakę słabości. Stają się wówczas we wzajemnych kontaktach szorstkie lub nawet despotyczne. Postawa taka prowadzi do sytuacji konfliktowych, które powodują stopniowe zanikanie więzi. Osoby niedojrzałe emocjonalnie są zmienne w nastrojach, nie panują nad swoimi uczuciami, nie potrafią przyjąć odmowy lub zaakceptować odmiennego zdania drugiej strony. Niedojrzałość emocjonalna może przejawiać się też w nieumiejętności nawiązania trwałych i głębokich związków
uczuciowych, bez których stworzenie i utrzymanie właściwej atmosfery emocjonalnej i wychowawczej w rodzinie jest niemożliwe. Ludzie o takich cechach charakteru często zmieniają partnerów życiowych i swoje plany, doprowadzają do rozpadu rodziny, którą lekkomyślnie założyli. Ich egoizm powoduje nieumiejętność wczuwania się w potrzeby współpartnera czy współpartnerki. Również przejawianie przez małżonków zachowań neurotycznych", wiążących się z niskim stopniem dojrzałości uczuciowej, ma negatywny wpływ na powodzenie związku. Brak dojrzałości uczuciowej może wyrażać się w zmienności bez przyczyn, czyli w labilności uczuć, w chwiejności nastrojów, drażliwości i braku opanowania gwałtownych uczuć negatywnych. Niedojrzałość uczuciowa człowieka stanowi poważne zagrożenie dla małżeństwa i rodziny,
Kochać to trwać w wierności i oddaniu. William Szekspir
Dojrzałość społeczna to wewnętrzne otwarcie się na innych ludzi. Człowiek dojrzały społecznie potrafi dostrzec potrzeby i wartości innych i stara się z nimi współpracować, umie dobrze wypełniać swoje role społeczne, tak związane z pracą zawodową, jak i z życiem w rodzinie. Taki człowiek zdaje sobie również sprawę z tego, że służąc innym, sam się wzbogaca. Umiejętność dostrzegania potrzeb innych jest bardzo istotna dla prawidłowego funkcjonowania małżeństwa. Jednostka niedojrzała społecznie jest skoncentrowana na własnej osobie, nastawiona przede wszystkim na branie. Traktuje innych jak narzędzie do zaspokajania własnych potrzeb.
Dojrzałość socjalna jest związana z posiadaniem pracy i możliwością utrzymania się.
Nieodzowna jest również gotowość do pełnienia ról małżeńskich i rodzinnych oraz podjęcia trudu codzienności z drugim człowiekiem.
Dojrzałość narzeczonych do zawarcia małżeństwa leży u podstaw budowania więzi małżeńskiej, tworzenia wspólnoty rodzinnej. Pozwala na przezwyciężanie trudności życia codziennego oraz na twórcze rozwiązywanie konfliktów, jakie nieuchronnie niesie życie małżeńskie czy rodzinne. Dojrzałość nie ma charakteru statycznego - albo się rozwija, albo zanika. Jej rozwój wpływa na lepsze współrozumienie małżonków, większą wzajemną akceptację, szacunek oraz tolerancję. Zanik dojrzałości może być źródłem wielu sytuacji konfliktowych, a nawet może prowadzić do rozkładu małżeństwa.
Szczególnie istotnym elementem dojrzałości do małżeństwa jest głęboko przemyślana hierarchia wartości. Jeśli każdy z małżonków wyznaje podobny system wartości, łatwiej rozstrzygać problemy etyczne.
