opracowany w ramach projektu
„Tworzenie programów nauczania oraz scenariuszy lekcji i zajęć wchodzących w skład zestawów narzędzi edukacyjnych wspierających proces kształcenia ogólnego w zakresie kompetencji kluczowych uczniów niezbędnych do poruszania się na rynku pracy”
dofinansowanego ze środków Funduszy Europejskich w ramach
Programu Operacyjnego Wiedza Edukacja Rozwój, 2.10 Wysoka jakość systemu oświaty Warszawa 2019
SCENARIUSZ LEKCJI W KLASIE VI
Program nauczania języka polskiego dla szkoły podstawowej
MAŁGORZATA JAS
PODRÓŻE PO MAPIE
KRAINY EPIKA
Bożena Święch dr Beata Rola
Agnieszka Ratajczak-Mucharska Redakcja językowa i korekta – Editio
Projekt graficzny i projekt okładki – Editio Skład i redakcja techniczna – Editio Warszawa 2019
Ośrodek Rozwoju Edukacji Aleje Ujazdowskie 28 00-478 Warszawa www.ore.edu.pl
Publikacja jest rozpowszechniana na zasadach wolnej licencji Creative Commons – Użycie niekomercyjne 4.0 Polska (CC-BY-NC).
https://creativecommons.org/licenses/by-nc/4.0/deed.pl
3
Tytuł lekcji:
Podróże po mapie krainy EPIKA (kompetencje kluczowe: porozumiewanie się w języku ojczystym/tworzenie i rozumienie informacji, kompetencje matematyczne i podstawowe kompetencje naukowo-techniczne, kompetencje osobiste, społeczne i w zakresie uczenia się)
Cele kształcenia (wymagania ogólne):
I. Kształcenie literackie i kulturowe. 2. Znajomość wybranych utworów z literatury polskiej i światowej oraz umiejętność mówienia o nich z wykorzystaniem potrzebnej terminologii. III. Tworzenie wypowiedzi. 3. Kształcenie umiejętności wygłaszania, recytacji i interpretacji głosowej tekstów mówionych, doskonalenie dykcji i operowania głosem. 7. Rozbudzanie potrzeby tworzenia tekstów o walorach estetycznych
i podejmowania samodzielnych prób literackich. IV. Samokształcenie. 2. Rozwijanie umiejętności samodzielnego docierania do informacji, dokonywania ich selekcji, syntezy oraz wartościowania.
Treści nauczania (wymagania szczegółowe):
I. Kształcenie literackie i kulturowe. 1. Czytanie utworów literackich.
Uczeń: 1) omawia elementy świata przedstawionego; 3) rozpoznaje czytany utwór jako (…) opowiadanie (…) powieść oraz wskazuje jego cechy gatunkowe; rozpoznaje odmiany powieści i opowiadania, np. obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy; 12) określa tematykę oraz problematykę utworu;
13) wskazuje i omawia wątek główny oraz wątki poboczne; 14) nazywa wrażenia, jakie wzbudza w nim czytany tekst. 2. Odbiór tekstów kultury. Uczeń: 3) określa temat i główną myśl tekstu; 11) odnosi treści tekstów kultury do własnego doświadczenia;
12) dokonuje odczytania tekstów poprzez przekład intersemiotyczny (drama).
III. Tworzenie wypowiedzi. 1. Elementy retoryki. Uczeń: 1) uczestniczy
w rozmowie na zadany temat, wydziela jej części, sygnały konstrukcyjne wzmacniające więź między uczestnikami dialogu, tłumaczące sens; 4) dokonuje selekcji informacji.
2. Mówienie i pisanie. Uczeń: 4) redaguje notatki; 5) opowiada o przeczytanym tekście. IV. Samokształcenie. Uczeń: 3) korzysta z informacji zawartych w różnych źródłach, gromadzi wiadomości, selekcjonuje informacje; 5) korzysta ze (…) słownika terminów literackich.
Metody/Formy pracy:
m. praktyczne: praca ze słownikami; m. podające: pogadanka; m. eksponujące:
wystawa książek; m. problemowe, aktywizujące: techniki dramowe (reklama);
formy pracy: zbiorowa, w grupach.
Środki dydaktyczne:
wystawa powieści i opowiadań z listy lektur obowiązkowych oraz omówionych
w klasach IV–VI powieści i opowiadań z listy lektur uzupełniających; karty z terminami literackimi z dziedziny liryki, epiki i dramatu; słownik terminów literackich.
Przed lekcją:
Nauczyciel, w porozumieniu z nauczycielem bibliotekarzem, przygotowuje wystawę powieści i opowiadań z listy lektur obowiązkowych oraz omówionych w klasach IV–VI powieści i opowiadań z listy lektur uzupełniających.
Podczas lekcji:
1. Uczniowie oglądają wystawę lektur. Odpowiadają na pytanie nauczyciela: Co łączy te utwory? Przypominają i zapisują definicję epiki (w razie potrzeby korzystają ze słownika terminów literackich).
2. Nauczyciel rozkłada na podłodze karty z terminami literackimi dotyczącymi liryki, epiki, dramatu (np.: podmiot liryczny, obraz poetycki, narrator, akt, scena, didaskalia, wątek, apostrofa, bajka, mit, przypowieść, wers, opowiadanie, powieść, strofa, rym itp.) Prosi o wybór kart pasujących do wszystkich książek z wystawy.
Uczniowie przypominają definicje wybranych terminów, zapisują te pojęcia, których zdefiniowanie sprawiło im trudność.
3. Uczniowie ustalają, według jakiego klucza można posegregować wyeksponowane książki (np. okres powstania, narodowość autora, tematyka, rodzaj narracji, gatunek, objętość itp.).
4. Nauczyciel prosi o posegregowanie książek według gatunku: powieści
i opowiadania. Uczniowie zapisują notatkę: rodzaj literacki: epika → gatunek:
powieść, opowiadanie.
5. Uczniowie segregują książki według tematyki. Uzupełniają notatkę: epika → gatunek: powieść, opowiadanie → odmiany powieści i opowiadań: np. obyczajowe, przygodowe, detektywistyczne, fantastycznonaukowe, fantasy.
6. Uczniowie łączą się w grupy miłośników tych samych odmian powieści i opowiadań.
Przygotowują w tych grupach reklamę wybranej odmiany (np. „teledysk”, „reklama telewizyjna”) z wykorzystaniem zredagowanego w grupie sloganu reklamowego (piosenki, wierszyka itp.). Prezentują reklamy.
7. Uczniowie rozmawiają w grupach o swoich ulubionych bohaterach literackich.
Decydują, którego bohatera scharakteryzują na następnej lekcji.
8. Zadanie domowe: Narysuj portret bohatera literackiego swojej ulubionej powieści lub swojego ulubionego opowiadania z listy lektur szkolnych. Zapisz na rysunku nazwy jego cech (wygląd, charakter). Podaj na rysunku tytuł i autora książki (pamiętaj o poprawnym użyciu cudzysłowu w tytule).
5
Komentarz metodyczny
Lekcja, oparta na działaniu i odkrywaniu, pozwala na zaangażowanie uczniów o różnych potrzebach i możliwościach edukacyjnych, w tym uczniów ze specjalnymi potrzebami edukacyjnymi.
