Badania nad wskaźnikami odżywiania kapusty i ogórków fosforem

E U G E N IU SZ JA SZC ZO ŁT

BADANIA NAD W SK A ŹN IK A M I ODŻYW IANIA K A PU STY I OGÓRKÓW FO SFOREM

Z akład N a w o żen ia In sty tu tu W a rzy w n ictw a w S k iern iew ica ch K iero w n ik — prof, dr O. N o w o sielsk i

W STĘP

A naliza rośliny, a ściślej jej w skaźnikow ej części, na zaw artość fo­ sforu w określonym w ieku n a jtra fn ie j in fo rm u je o stanie odżyw iania k a p u sty i ogórka fosforem . U ściślenie za pom ocą analizy ro ślin y liczb granicznych dla an ality czn ej oceny gleby i zaleceń naw ozow ych do ko n ­ k re tn y c h w aru n k ó w u p raw y w y d aje się szczególnie istotne w p rzy p ad k u fosforu.

S kład n ik iem ty m m usi być roślina dostatecznie odżyw iona w p ie rw ­ szym okresie w zrostu. U ogórka np. 35-40 dni po w schodach (Gomi K-3) dokarm ienie fosforem nie m a już w p ły w u na plon, a zatem p rak ty c zn ie rzecz biorąc decydujące jest p rzed w eg etacy jn e naw ożenie fosforem .

W USA w S tanie In d ian a p rz y jm u je się, że k a p u sta dobrze odży­ w iona fosforem pow iną zaw ierać w całych zew nętrznych liściach w okre­ sie przed form ow aniem głów ek przeszło 0,2°/o P w przeliczeniu na p.s. m asę. W edług L ab o rato riu m O range S an ta C lara dobrze odżyw iona fo­ sforem k a p u sta zaw iera w głów nym n erw ie liści zew n ętrznych w po­ czątkow ym okresie w iązania głów ek pow yżej 2500 mg P w kg p.s. m a­ sy w w yciągu 2-procentow ego kw asu octowego. N atom iast ogórek dobrze odżyw iony fosforem zaw iera w ogonkach szóstego liścia od góry w ok re­ sie zaw iązyw ania pierw szych zaw iązków pow yżej 1800 m g P w kg p.s m asy w w yciągu 2-procentow ego kw asu octowego.

W edług D r e w s a [2] liczbą g raniczną dla fosforu oznaczonego m e­ todą E gnera-R iehm a jest 18 m g P 20 5/100 g gleby p rzy rzuto w ym siew ie su p refo sfatu pod pług i tra d y c y jn e j u praw ie ogórka na glebach m in e ­ raln y c h NRD.

M ETO D Y K A I M A TE R IA Ł Y

W pływ w ysokich daw ek 18-procentow ego su p erfo sfatu na plon k a ­ p u sty odm iany A m ager i K am ienn ej Głow y oraz ogórka odm iany Mo- n a sty rsk i i W isconsin M SR 18 badano w dośw iadczaniach polow ych w ie ­ lo letnich ty p u statycznego. D ośw iadczenia te przeprow adzono rów no­ cześnie na glebie śred n iej b ru n a tn e j w Z. D. R eguły oraz glebie lek k iej bielicow ej n a polu dośw iadczalnym w S kierniew icach (tab. 1) w lata ch 1966-1968. Z m ianow anie było jednakow e na obu glebach: kapusta-o g

ó-T a b e l a 1 N iek tó re w łaściw o ści fizykochem iczne g leb y w Z.D. Reguły i S k iern ie w ice

/zbadane wiosną 1966 r . p rzed rozpoczęciem dośw iadczeń/ Some p h y sic o -ch em ical p r o p e r tie s o f s o i l from Reguły and S k iern ie w ice

/d e te rm in e d i n sp rin g 1966 b e fo re th e experim ent s t a r t /

Gleba S o il pH Kwaso­ wość hyd ro l i t y -czna Hydro­ l y t i c a c i ­ d i t y Suma za­ sad Al­ k a l i sum Pojem­ ność so rp ­ cy jn a Sorp­ t i o n capa­ c i t y Zawartość sk ła d n ik a w mg n a l i t r g leb y - metoda u n iw e rsa ln a C ontent o f elem ents

i n mg p e r 1 l i t r e o f s o i l - u n iv ersal method Zawartość składników w mg/100 g g leby - m et, Egnera - Riehma C ontent o f elem ents i n mg p e r 100 g o f s o i l a f t e r Egner-Riehm H20 KC1 na 100 g gleby p e r 100 g o f s o i l P К N-N03 p2o2 k2o Z.D. Reguły 5 ,9 5 ,2 2 ,1 3 ,6 5 ,7 10 52 22 1 1.* 10 S k iern ie w ice 6 ,5 5 ,8 1 .3 2 ,7 4 ,0 61 107 18 1 7,0 25

re k -k a p u sta i w rów noległym podbloku o górek-kapusta-ogórek. D ośw iad­ czenia b y ły statyczne. Chodziło o m aksym alne zróżnicow anie stopnia odżyw iania roślin fosforem . W k om binacji k on tro ln ej stw orzono szansę pogłębiania się z ro k u n a rok niedoboru fosforu, n ato m iast w pozosta­ łych czterech kom binacjach nak ład an o z ro k u n a ro k daw ki fosforu w tak i sposób, aby p rzy najw y ższym poziom ie naw ożenia uzyskać w y ­ raźn ą zniżkę plonu w sk u te k przenaw ożenia ty m składnikiem . Po uzy ­ sk a n iu takiego s ta n u odżyw iania w n astęp n y m ro k u (lub latach) w strz y ­ m yw ano w poziom ie najw yższym , a niek ied y w poziom ach pośrednich n ak ład an ie daw ek fosforu, badając jedynie w pływ następczy.

D ośw iadczenia w Z. D. R eguły b y ły prow adzone m eto d ą bloków lo­ sow anych, a w S kierniew icach w układzie system atycznym . W ielkość p o le te k — 12 m 2 (3 X 4 m), pow tórzeń — 4.

W dośw iadczeniu Z. D. R eguły zastosow ano w poszczególnych la ­ tach różne daw ki fosforu w postaci 18-procentow ego su p erfo sfatu g ra ­ nulow anego (tab. 2).

T a b e l a 2

Dawki su p erfo sfa tu granulowanego 1ÉÇ5

/w kg P na h ek ta r / w Z.D. Reguły

Granulated 18ß& superphosphate r a te s / i n kg P per h e c ta r e / at Reguły Poziom f o s f o r u Phosphorus l e v e l W l a ta c h 1366 1967 1968 0 k o n tro ln e c o n tr o l 0 O 0 1 - 1 s t 88 88 0 2 - 2nd 176 176 O 3 - 3 rd 264 1760 O 4 - 4 th 352 3520 O

D aw ki te zastosow ano na tle następu jąceg o naw ożenia, ustalonego na podstaw ie analizy gleby w ykonanej m etodą un iw ersalną.

W 1966 r. zastosowano: — 12 q/ha w ap na rolniczego,

— 332 kg К n a ha w siarczanie potasu,

— 300 kg N na ha, z czego 100 kg N w m oczniku przedsiew nie i 200 kg N w saletrze am onow ej pogłów nie w 2 term in a c h (1 i 27 lipca). S up erfo sfat 18-procentow y zastosow ano 26 kw ietn ia pod pług. S ia r­ czan po tasu i m ocznik — 23 m aja pod k u lty w ato r.

W 1967 r. zastosow ano:

— 332 kg К n a ha w siarczanie potasu, — 300 kg, N na h a w m oczniku,

— 60 kg Mg n a ha w siarczanie m agnezu.

Superfosfat, siarczan potasu i m agnezu zastosow ano ze w zględu n a duże daw ki, jednocześnie pod pług, 15 dni przed siew em ogórków i 23 dni przed zasadzeniem k ap u sty . M ocznik w ysiano jednorazow o pod k u l­ ty w a to r 3 dni p rzed siew em ogórków i 11 dni przed sadzeniem k ap u sty .

W 1968 r. zastosow ano:

— 10 q w ap na tlenkow o-m agnezow ego, — 332 kg К na ha w siarczanie potasu,

— 300 kg na ha w sa le trz e am onow ej, z czego 200 kg N przed w eg e- tacy jn ie i 10Q kg N pogłów nie.

N aw ozy w apniow e i potasow e zastosow ano pod pług — 25 dni przed siew em ogórków i 15 dni p rzed sadzeniem kapusty . P rzed w eg etacy jn ą daw kę azotu w ysiano pod k u lty w ato r.

Na polu dośw iadczalnym w Skierniew icach stosow ano daw ki fosforu (tab. 3) n a tle podobnego, jak w Z.D. R eguły, naw ożenia podstaw ow ego w Skierniew icach w chodziły także m ikronaw ozy . po 50 kg na ha: M n S 0 4 • 5 H 20 , C u S 0 4 • 4 H20 , Z n S 0 4 • 7 H 20 , 30 kg N a2B40 7 • 10 Щ О i 10 kg m o libdenianu am onu na h e k ta r. T a b e l a 3 Dawki a u p e r f o s f a tu granulowanego 18fc /w kg P n a h e k t a r / w S k ie rn ie w ic a c h G ra n u la te d 1£% superphosphate r o t e s / l n kg P p e r h e c t a r e / I n S k ie rn ie w ic e Po s lo n f o s f o ru Phosphorus l e v e l V l a t a c h 1964 1965 1966 1967 1968 Q k o n tro ln e c o n tr o l 0 О 0 0 О 1 - 1 s t 44 44 264 88 88 2 - 2nd 88 88 528 2200 0 3 - 3 rd 132 132 1056 4400 4400 4 - 4 th 176 176 3168 0 0

U praw a, pielęgnacja i sposób zbioru b y ły typow e dla środkow ego re ­ jonu k ra ju . Ze w zględu na ciężkie gleby w Z.D. R eguły siew ogórków następow ał zw ykle ok. 3 tygodni później (w końcu m aja) niż na polu dośw iadczalnym w Skierniew icach.

W latach trw an ia dośw iadczenia n ajk o rzy stn iejsze w a ru n k i k lim a­ tyczne dla u p raw y k a p u sty i ogórka w odniesieniu do śred n ich w ielo­ letn ic h d anych m eteorologicznych w y stąp iły w 1966 r. W n astęp n y ch lata ch w a ru n k i klim atyczn e by ły m niej korzystne. Rok 1967 odznaczał się gorącym i bardzo suchym latem . N atom iast w 1968 r. tylko sierp ień był gorący i bardzo suchy (zaledw ie 15% opadów w odniesieniu do d a­ n ych w ieloletnich, rys. 1).

P ró b k i roślinne i glebow e pobierano jednocześnie, po w tarzając to 4 razy podczas w egetacji przez okres trz e ch lat.

P ró b k i k a p u sty pobierano:

— w okresie intensyw nego w zro stu roślin, — w początkach zaw iązyw ania główek, — w końcu w iązania głów ek,

R ys. 1. O pady w R egu łach w la ta ch 1966-1968 R a in fa lls at R egu ły in th e perdiod 1966-1968

P ró b k i ogórka pobierano w n astę p u jąc y c h fazach w zro stu roślin: — początek k w itn ien ia roślin,

— początek zaw iązyw ania pierw szych owoców, — pełn ia owocowania,

— przed sp rzętem ogórków.

P obieranie próbek ro ślinn y ch odbyw ało się w n a stę p u jąc y sposób. U k a p u sty ze w zględu na zw ijanie się liści środkow ych w głów kę po­ bierano we w szystkich term in a c h ty lk o liście zew nętrzne. Z ogórków — całe n ajstarsze liście jeszcze nie zasychające, tzw. dolne, oraz pierw sze w yrośnięte liście, licząc od stożka w zrostu, tzw. górne. Na pierw szą m ie­ szaną próbkę liści górnych i dolnych składało się n ajm n iej po 30 liści p o branych z p rzeciętny ch roślin — dw óch rów noległych poletek danej kom binacji. Z każdej kom binacji pobrano zatem po dw ie rów noległe próbki m ieszane liści dolnych i g órnych w każdym term inie.

Liście ogórka dzielono na ogonki i blaszki, zaś z liści k a p u sty w y ­ p reparo w ano głów ny n e rw i blaszkę, k tó re n astęp n ie suszono w te m p e ra ­ tu rz e 60° C. Te części liści m ielono i w tej postaci przechow yw ano w to­ reb k ach pergam inow ych do analizy.

Na śred nią próbkę glebow ą sk ład ały się dw ie rów noległe pró bk i m ie­ szane z każdej kom binacji. P ró b k ę śred n ią otrzym ano z ok. 20 próbek in d y w id u aln y ch p o b ran y ch lask ą E gnera z dw óch rów noległych pole­

tek każdej kom binacji. W próbkach roślinnych oznaczono fosfor m in e ­ raln y , azot azotanow y, potas i m agnez w w yciągu 2-procentow ym k w a ­ sem octowym. . Tę form ę fosforu uw ażano za n ajb ard ziej w skaźnikow ą i n ajodpow iedniejszą do sery jn eg o oznaczania w celach diagnostycznych. N aw ażkę 200 m g p.s. su b stan cji organicznej w ytrząsano w ciągu 15 m i­ n u t z 50 m l 2-procentow ego k w asu octowego z dodatkiem 1 g w ęgla aktyw nego na m ieszadle obrotow ym , a n astępn ie zaw iesinę sączono [8].

W przesączu oznaczono fosfor m in e raln y m etodą w anadom olibdeno- wą, potas płom ieniow o, m agnez — m etodą absorpcji atom ow ej, azot azo­ ta n o w y — m etodą z biały m proszkiem [7].

W celu poznania w p ły w u naw ożenia fosforem na zaw artość m ik ro- składników w roślinie część pró bek roślin n ych spopielono (w piecu m u f­ low ym w te m p e ra tu rz e 450°C) i po rozpuszczeniu popiołu w kw asie sol­ nym oznaczono całkow itą zaw artość cynku, m iedzi i żelaza m etodą a b ­ sorp cji atom ow ej (Unicam -ZP-90).

C ałkow itą zaw artość fosforu oznaczono m etodą w anadom olibdenow ą, całkow itą zaw artość glin u — m etodą z alum inionem w w y konan iu G r e- w e l i n g a - P e e c h a [4].

W p rób kach glebow ych oznaczono d ostępny fosfor m etodam i: u n i­ w ersaln ą [7] (wyciąg 0,03n kw asem octow ym p rzy stosun ku objętościo­ w ym gleba : roztw ór = 1 : 10 p rzy 30 m in u tach w ytrząsania) oraz m etodą E gnera-R iehm a. M etodą un iw ersaln ą oznaczono azot azotanow y, potas i m agnez [7]), a w w yciągu E gn era-R iehm a — potas. P onadto w w y ­ ciągu M organa oznaczono glin m etodą k o lo ry m etryczną z alum inionem w edług G r e w e l i n g a - P e e c h a [4] i żelazo — m etodą absorpcji ato ­ m ow ej, a w w yciągu z 0 ,ln HC1 w edług W eara Som m era oznaczono do­ stę p n y cynk i miedź. Z aw artość d ostępnych form składników w glebie w yrażono w m ilig ram ach na litr, zaw artość w roślinie azotu, fosforu, m agnezu i m ikroelem entów — w ppm , a potas w procentach p.s. m asy.

W Y N IK I I D Y S K U S JA

NAW OŻENIE POW ODUJĄCE ZM IANY W PLONIE W SKUTEK NIEDOŻYW IENIA LUB PRZENAW OŻENIA ROŚLIN FOSFOREM

Na średn iej glebie reg ulsk iej zastosow ano w pierw szym ro k u trw a ­ nia dośw iadczenia daw ki fosforu od 88 do 352 kg P na ha. Spow odow ały one staty sty czn ie n ieisto tn y w zrost p lonu k a p u sty (tab. 4), nato m iast bardzo duży, niem al p o tró jn y w zrost plonu ogórków (rys. 2). N a tej sa­ m ej glebie reak cja obu roślin na naw ożenie fosforem jest bardzo różna. Na podkreślenie zasługuje fak t, że k a p u sta znacznie lepiej w y k o rzy stu je fosfor od ogórka.

Gleba ta okazała się niedostatecznie zasobna w fosfor. W ybór jej do tego ty p u badań okazał się zatem tra fn y , bo już w pierw szym ro ku

T a b e l a 4 W ielkość i s t r u k t u r a p lo n u k a p u s ty w z a le ż n o ś c i od naw ożenia fo sforem w Z.D. Reguły

1966-1968 r .

Magnitude and s t r u c t u r e o f cabbage y i e l d depending on phosphorus f e r t i l i z a t i o n a t Reguły i n 1966-1968 Kombinacje P lo n w q /h a Y ie ld i n q /h a W p lo n ie ogólnym p ro c e n t główek P e r c e n t o f heads i n t o t a l y i e l d T reatm en ts ogólny t o t a l handlowy m ark etab le handlowych m ark etab le n i e k s z t a ł t ­ nych deformed chorych so re 1966 r . P -0 6 89,2 689,2 100 _ _ P-88 7 0 9 ,4 7 0 9 ,4 100 - -P-176 72 7 ,4 7 2 7 ,4 100 - -P—264 74 1 ,7 741,7 100 - -P-352 7 3 5 ,4 7 3 5 ,4 100 - -P rz e d z ia ł u fn o ś c i n i e i s t o t n e Confidence i n t e r v a l i n s i g n i f i c a n t 1967 г . P -0 598,3 562,8 9 4 ,1 5 ,9 0 P-88 713,9 691,7 96 ,8 2 ,5 0 ,8 P-176 67 7 ,1 663,9 98 ,0 1 .9 0 P-1760 65 2 ,4 6 15,6 9 4 ,4 5 ,5 0 ,2 P-3520 456,6 448,3 9 8 ,2 1 ,8 0 P rz e d z ia ł u fn o ś c i Confidence i n t e r v a l 8 4 ,1 1968 r . P -0 wpływ n a s tę p , f o s f o r u P -0 a f t e r e f f e c t o f phosphorus 325,0 325,0 100 - -P -0 358,3 345,5 9 6 ,4 3 .6 0 P -0 3 96,5 388,2 9 7 ,9 1 ,0 1 ,0 P -0 379,9 372,2 98,0 0 ,4 1 ,6 P -0 40 5 ,6 396,2 97,7 2 ,3 0 P rz e d z ia ł u fn o ś c i n i e i s t o t n e C onfidence i n t e r v a l i n s i g n i f i c a n t

w yczerp an ia jej z fosforu w k om binacji k o n tro ln e j uzyskano ro ślin y n ie ­ dożyw ione fosforem . U m ożliw iło to poznanie do lnych zaw artości k r y ­ tycznych fosforu m in eraln eg o w e w skaźnikow ych częściach roślin oraz dolnych liczb g raniczn y ch dla b ad an y ch fo rm fosforu dostępnego w tej glebie.

iad-Poziom nawożenia fosforowego P w Ъд/ h a Phosphorus fertili­ zation level P in hg/ h a 1 — P - 0 hg Z - P - 88 Ъg 3 - P - 176 Ъд 4 — P — 264Ъд 5 - P - 352 Ъд «з

I

Rys. 2. W p ływ n aw ożen ia fo sforem na w czesn o ść i w ielk o ść plonu h a n d lo w eg o ogórków . R eg u ły 1966

P h osphorus fertiliza tio n e ffe c t on ea rlin ess and m agn itu d e of m a rk eta b le y ield of cucum ber. R eg u ły 1966

czenia najw yższa daw ka fosforu 352 g P na h e k ta r nie jest jeszcze n a d ­ m iern a, bo nie spow odow ała zniżki plonu obu roślin w porów n aniu do p lonu optym alnego. U niem ożliw iło to poznanie w ty m ro k u górnych w artości granicznych dla analizy roślin i gleby. W zw iązku z ty m za­ stosow ano w n a stęp n y m roku na te sam e poziom y znacznie wyższe daw ki fosforu.

W 1967 r. w kom binacji k o n tro ln ej pogłębił się jeszcze niedobór fosforu zarów no u k ap usty, jak i u ogórka (tab. 4, rys. 3). Pow yższe spo­ strzeżenie potw ierdziło obserw acje z ro ku ubiegłego zarów no co do w p ły ­ w u sta n u niedożyw ienia fosforem na plon i jego stru k tu rę , jak i co do dolnych liczb granicznych. P otw ierdziło się rów nież stw ierdzenie z po­ przedniego roku, że na tej sam ej glebie k a p u sta lepiej w y k o rzy stu je f o ­ sfor niż ogórek. N ałożenie daw ki 176 kg P na h e k ta i w ty m ro k u na tak ą sam ą daw kę z ro k u ubiegłego — łącznie 352 kg P w ciągu la t — nie spowodow ało istotn ej zniżki plonu k ap u sty , nato m iast spowodow ało isto tn ą zw yżkę plonu ogórków. D opiero nałożenie na daw kę 352 kg P na h e k ta r z ro k u ubiegłego daw ki 3520 kg P na h e k ta r (łącznie 3872 kg P

8 -C; -ą; C ^

“•I

Terminy zbioru-Har/est dates

i ] Przed, ufn. U Contint Ш 9Ж 1 Z 34 5 •9? 5 160 120 80 40 0 Poziom nawozema fosforowego P w hg/ha, Phosphorus fertili­ zation level P in Ъд/ h a 1 - P - ОЪд 2 - P - 176 Ъд 3 - P - 352Ъд 4 — P — 2 0 Ш д 5 - P - 3872Ъд

R ys. 3. W p ły w n aw ożen ia fo sfo rem na w czesn o ść i w ielk o ść plonu h an d low ego ogórków . R eg u ły 1967

P hosphorus fertiliza tio n e ffe c t on ea rlin ess and m agn itu d e of m ark etab le y ield of cucum ebr. R eg u ły 1967

na ha za dw a lata) spow odow ało isto tn ą zniżkę plonu k ap u sty , um ożli­ w iającą poznanie górnych liczb g ranicznych dla analizy ro śliny i gleby, w pły w u przenaw ożenia fosforem n a jakość plonu i jego s tru k tu rę .

Zastosow anie pod ogórki daw ki 1760 kg P h a w poziomie czw arty m przyczyniło się do zw yżki plonu i dopiero daw ka 352.0 kg P h a spowo­ dow ała isto tn ą zniżkę plonu, um ożliw iając ty m sam ym poznanie u tej rośliny g órnych liczb g ranicznych dla analizy rośliny i gleby oraz w p ły ­ w u przenaw ożenia fosforem n a jakość, wczesność i s tru k tu rę plonu.

W o statnim ro k u trw a n ia dośw iadczenia badano jedynie w pły w n a ­ stępczy daw ek fosforu z la t 1966-1967. W ty m roku niedobór fosforu w kom binacji k o n tro ln ej u trz y m ał się zarów no u k ap usty, jak i ogórków, co um ożliw iło ponow ne określenie dolnych liczb granicznych dla an ali­ zy rośliny i gleby oraz spraw dzenie, czy liczby te p o w tarzają się z rok u na rok. N atom iast nie zm alał plon k o p usty w kom binacji z najw yższym poziom em naw ożenia fosforowego (tab. 4) w sk u tek przenaw ożenia tym składnikiem . Poniew aż w 1968 r. w tej sam ej kom binacji u trz y m ała się zniżka plonu ogórków z pow odu przenaw ożenia fosforem w lata ch po­ p rzed nich (rys. 4), m ożna sądzić, że k a p u sta nie ty lko lepiej w y k o rzy stu ­ je fosfor, ale jest rów nież m niej w rażliw a na jego nad m iern e stężenie w porów naniu do ogórka.

N a lżejszej bielicow ej glebie skierniew ickiej daw ki fosforu stosow a­ ne od 1964 do 1967 r. nie spow odow ały w zro stu plonu k o p usty (tab. 5). W 1968 r. na łącznej daw ce 10 120 kg P na h e k ta r n astąp iła udow odniona staty sty czn ie zniżka plonu. W ydaje się, że dzięki tem u w yniki tego rok u i poprzedniego m ożna próbow ać w ykorzystać do poznania górnych liczb g raniczn y ch dla tej rośliny.

□

Terminy zbioru-Harvest dates

Rys. 4. W p ływ n aw ożen ia fosforem na w czesn o ść i ogórków . R eg u ły 1968

Phosphorus fertiliza tio n e ffe c t on ea rlin ess and m agn itu d e of m a rk eta b le y ield of cucum ebr. R egu ły 1968

w ielk o ść p lonu h a n d lo w eg o

Poziom nawożenia fos­ forowego p w Mg/ha Phosphorus fertiliza­ tion lei/e1 n ,n bq/ha,

' - 0 -О Ъ д г - Р -О Ъ д 3 - Р — ОЪд 4 - Р —ОЪд 5 - Р — ОЪд 12Ш 16Ш 16Ж

□

Rys. 5. W p ływ n aw ożen ia fo sfo rem na w czesn o ść i w ielk o ść plonu h an d low ego ogórków . S k ie r n ie w ic e 1967

Phosphorus fertiliza tio n e ffe c t on ea rlin ess and m agn itu d e of m ark etab le y ield of cucum ber. S k ie r n ie w ic e 1967

7 г

Î

\

Û

R ys. 6. W p ływ n aw ożen ia fo sfo rem na w czesn o ść i w ie lk o ś ć plonu ogórków . S k ie r ­ n ie w ic e 1968

P hosp h oru s fe r tiliz a tio n e ffe c t on ea rlin ess and m agn itu d e of m a rk eta b le y ield of cucum ber. S k ie r n ie w ic e 1968

P rzenaw ożenie ogórków fosforem nie zaznaczyło się w ogóle przy daw kach rzędu 528-2200 kg P /ha, w ystąp iło bardzo w yraźnie p rzy daw ­ ce 4400 kg P /h a i łącznej daw ce 5104 kg P /h a za lata 1967-1968. P rzy daw ce 10 120 k g /h a ogórki w y d a ły m in im a ln y plon (rys. 5, 6).

N a glebie sk ierniew ickiej potw ierdził się rów nież w niosek z dośw iad­ czenia regulskiego, że ogórek jest m niej to le ran c y jn y na w ysokie daw ­ ki fosforu od kapusty.

Bardzo w ysokie daw ki fosforu rzęd u 2200-4400 kg/ha, pow odujące na obu glebach zniżkę plonu k ap u sty i ogórków, z n a jd u ją potw ierdzenie w lite ra tu rz e . M iędzy innym i B r o w n [1] uzyskał najw yższy i najw cześ­ niejszy plon k a p u sty i pom idora p rz y daw ce 1450 kg P na h e k ta r w superfosfacie. Podobne daw ki su p erfo sfatu , pow odują przenaw ożenie k a ­ p u sty fosforem na glebie ciężkiej w H olandii, p rzy taczają Y p p e i i L a b a n [5].

W PŁYW RÓŻNEGO ST O PN IA ODŻYW IANIA FOSFOREM NA WCZESNOŚĆ, JAKOŚĆ I STRUKTURĘ PLO NU

Udział p lonu handlow ego w plonie ogólnym k a p u sty nie zróżnicow ał się p rzy niedożyw ieniu fosforem ani p rzy przenaw ożeniu (tab. 4, 5). J e st on n a w e t w iększy p rzy bardzo dużym przenaw ożeniu pow odującym k i l ­ k ak ro tn e zm niejszenie plonu ogólnego.

T a b e l a 5 V ielkoôô i s t r u k t u r a p lo n u k a p u sty w z a le ż n o ś c i od naw ożenia fo sfo rem

S k ie rn ie w ic e 1966-1968 r .

Magnitude and s t r u c t u r e o f cabbage y i e l d depending on phosphorus f e r t i l i s a t i o n a t S k ie rn ie w ic e i n 1966-1968 Łączne dawki f o s f o r u k g /h a w l a t a c h T o ta l phosphorus r a t e i n k g /iia i n th e y e a rs P lo n w q /h a Y ie ld I n q /h a P ro c e n t główek w p lo n ie ogólnym P e r c e n t o f heads i n t o t a l y i e l d ogólny t o t a l handlowy m ark etab le handlowych m ark etab le spękanych crack ed chorych so re 1964-1966 w 1966 r . - i n 1966 P - 0 456 456 ₁₀₀ _ .. P - 352 441 441 100 - -P - 704 466 466 100 _ P - 1320 425 425 100 - -P - 3520 405 405 100 - -P r z e d z ia ł u fn o ś c i n i e i s t o t n e C onfidence i n t e r v a l i n s i g n i f i c a n t P - 23,3 1964-1967 w 1967 r . i n 1967 P - 0 733,3 706,2 9 6 ,4 3 ,6 _ P - 440 759,5 725,0 98,1 1 ,9 -P - 2904 779 » 1 700,0 6 9 ,9 10,1 «-P - >?20 652.0 659:5 9 3 ,0 - 2,0 P - 5520 702,0 693,8 98,8 0,6 _0,6 P rz sć z i& ł u fn o ś c i n i e i s t o t n e Confidence .in te rv a l i n s i g n i f i c a n t u. - j 4 5 ,8 1S64-19GB V/ 1968 r . i n 1963 P - 0 664,6 552,1 8 3 ,1 13,5 3 ,5 P - 523 763,8 612,5 7 9,7 16 ,8 3 ,5 P - 2904 /3 5 ,4 581,2 7 9 ,0 6,8 14,2 P - 10120 239,6 218,8 9 1,3 8 ,7 -P - 3520 737,5 537,5 7 2 ,9 1 7 ,2 9 ,9 P rse d z .ic ł u fn o śc i 201,3 C onfidence i n t e r v a l - 73,5

W dodatkow ych bad an iach n ad w pływ em stopnia odżyw ienia k a ­ p u sty fosforem na p rzydatność jej do kw aszenia pobrano prób ki głów ek k a p u sty z poszczególnych kom binacji ze zbioru w Z.D. R eguły w 1966 i 1968 r. P o szatkow aną k ap u stę kwaszono w słojach 10-litrow ych w ciągu 7 tygodni, a n astęp n ie przeprow adzono próbę organoleptyczną. S tw ie r­ dzono, że k a p u sta niedożyw iona fosforem była nieco lepsza w sm aku

i uzyskała średnio 4 p u n k ty w poró w n an iu do k a p u sty n ad m iern ie od­ żyw ionej fosforem , k tó ra uzy sk ała 2,8 p u n k ta.

W pływ naw ożenia fosforem na s tru k tu rę p lon u ogórków b y ł duży (rys. 2-6). U dział plonu handlow ego w plonie ogólnym był nieco w yższy n a kom bin acjach naw ożonych fosforem w sto su n k u do kom binacji k o n ­ tro ln ej. N atom iast procentow y udział owoców n iek sz tałtn y c h i chorych był nieco w yższy p rzy niedożyw ieniu fosforem w R egułach.

P rz y niedożyw ieniu i przenaw ożeniu fosforem pierw sze zbiory owo­ ców ogórka b y ły spóźnione i m niejsze (rys. 2-6).

W dodatkow ych badan iach n ad w pływ em naw ożenia fosforem na przydatność ogórków do kw aszenia nie stw ierdzono w y raźn ej zależności, jed n ak owoce ogórków n a w yższych d aw kach fosforu po zakw aszeniu u zy sk ały lepszą śred n ią ocenę sm akow ą — 3,5 p u n k ta, wobec 2,0 p u n któ w dla kom binacji słabiej odżyw ionych fosforem ; ponadto b y ły n a ogół tw ardsze.

W N IO SK I

1. O górek odznacza się m niejszą zdolnością w y k o rzy sty w an ia fosforu w p o rów n aniu do k ap u sty , jednocześnie jest on bardziej w rażliw y niż k a p u sta na n ad m iern e naw ożenie fosforem .

2. Z akres daw ek fosforu odpow iadających luksusow em u żyw ieniu, tzn. daw ek, p rzy k tó ry c h uzy sk u je się podobny pod w zględem w ysokoś­ ci tzw. plon m aksym alny, jest dla obu roślin bardzo duży, ale w iększy dla k a p u sty (średnio na obu glebach od 100 do 4000 kg P na ha) niż dla ogórków (średnio na obu glebach od 250 do 2500 kg P na ha).

3. W iążące się ze zniżką plonu niedożyw ienie i n ad m iern e odżyw ie­ nie fosforem k a p u sty nie w płynęło na s tru k tu rę plonu i te rm in do jrza­ łości handlow ej k apu sty. N atom iast u ogórka spowodow ało opóźnienie pierw szych zbiorów i zm niejszenie plonu całkow itego owoców przede w szystkim w w y n ik u zm niejszenia plonów ze środkow ych zbiorów.

L IT E R A T U R A

[1] B r o w n B. A.: R esp on se of fou r crops to v ery h igh rates of superphosphate. A rgon. J. 1962, 54, 6, 4, 547.

[2] D r e w s M.: Ü ber die V erän d eru n g N ä h rsto ffg eh a ltes in G u rk en erd en im L au fe ein er K u ltu rp eriod e. A rch. G artenbau, 1966, 14, 5/6, 339-355.

[3] G o m i K.: S tu d ies on phosphorus n u trition of v eg eta b les. J. E ffect of the s u p ­ ply period of th e phosphorus on th e g row th and y ield of cu cum ber plants. J a ­ ponia — B u ll. Fac. A gric. M iyzaki, 1962, 8, 23-111.

[4] G r e w e 1 i n g -P e e с h: C orn ell U n iv. A gr. Exp. Sta. B u ll. I960, 960.

[5] I p p e l H., L a b a n M. C.: T h ree years stu d ies on ph osp h ate m an u rin g of brus - sels sprouts. G ronet en F ruit. 1964, 19.

[6] M a t k i n O. A. i in.: M ethods of s o il-a n d p la n t a n a ly sis and data in te r p r e ta ­ tion. S o il and P la n t L aboratory. Inc. O range, S an ta C lara C aliforn ia, U SA . [7] N o w o s i e l s k i О., M i j a s o w a М. , B e r e ś n i n i e w i c z A., J a s z c z o ł t E.,

N o w o s i e l s k a В., S m o t e r J., S t u p n i c k a H. , S z w o n e k i T r ę b - s k i L.: M etod y an a lizy g leb i ziem ogrodniczych, su b stra tó w torfow ych oraz k o m p o stó w śm iecio w y ch w celach d iagn ostyczn ych . S k ie r n ie w ic e 1966-1968. M a­ teria ły p o w ielo n e przez I. W. i przek azan e stacjom ch em iczn o -ro ln iczy m i n a u ­ k ow ym p laców k om ogrodniczym .

[8] N o w o s i e l s k i O., J a s z c z o ł t E., M i j a s M. , N o w o s i e l s k a B., S m o ­ t e r J., S t r u p n i c k a H. , S z w o n e k E.: M etod yk a an a lizy roślin w a r z y w ­ n ych w celach d iagn ostyczn ych . M iędzynarodow a K on feren cja M etod R W PG, W a r sza w a -S k iern iew ice 1968.

[9] N o w o s i e l s k i O., J a s z c z o ł t E., M i j a s o w a M., S m o t e r J., S z w o ­ n e k E.: In flu en ce o in creasin g n u tritio n in clu d in g to x ic w ith n itrogen and other n u trien ts on th e tom ato (F ireball) and cu cum ber (W isconsin M SR and M onastyrski) y ie ld s and tim e of h a rv est m atu rity. A cta H o rticu ltu ra e (praca p rzyjęto do druk w 1969 r.), э . я щ о л т И ЗУ Ч Е Н И Е П О К А ЗА Т Е Л Е Й Ф ОСФ ОРНОГО П И Т А Н И Я К А П У С Т Ы И ОГУРЦОВ О тделение удобрен и я . И нститут овощ еводства в С керневи цах Р е з ю м е В полевы х стационарны х (длительны х) оп ы тах п ров еден н ы х в г одах 1966- 1968 параллельно на бурой средн ей почве в Р егу л а х и на п одзол и стой легкой почве в С керневи цах была ди ф ф ер ен ц и р о в а н а степень питания ф о сф о р о м к а ­ пусты и огурца. В р езул ь тате д и ф ф ер ен ц и а ц и и удобрения ф о сф о р о м получен о р азн ообр азн ую интенсивность обеспечен ности растений: от н еудов летв ор и тел ь ­ ной, д а л ее облиной (когда был получен самый вы сокий у р ож ай ) по и збы точ­ ную, когда пони зилась и величина у р о ж а ев и и х качество. Н еоди наковая ст е- цень обеспечен ности капусты ф о сф о р о м не повлияла на врем я созрев ания и структуры ур ож ая , но при недостаточности либо изл и ш еств е удобрен и я ф о с ­ ф ор ом огурцов первы е сборы этой к ультуры бы ли п олучены п о зд н ее а общ ий у р о ж а й огурцов был меньш е. У становлено, что огурец отли чается меньш ей чем капуста, способностью использован ия ф о сф о р а , кром е того к апуста м енее чувствительна на и збы точ ­ ность удобрен и я ф осф ор ом . Е. JASZCZOŁT IN V E ST IG A T IO N ON PH O SPH O R U S N U T R IT IO N IN D IC ES OF C A B B A G E A N D C U C UM BERS

D ep artm en t of F ertiliza tio n In stitu te for H orticu ltu re at S k ie r n ie w ic e S u m m a r y

In sta tic fie ld ex p erim en ts carried out p a r a lle lly in th e period 1966-1968 on m edium brow n so il at R egu ły and on lig h t podzolic so il at S k ie r n ie w ic e d ifferen

-tia te d phosphorus fe rtiliza tio n of cabbage and cucum bers w a s applied. In c o n se­ q u e n c e o f such d ifferen tia ted fertiliza tio n d iffe r e n t phosphorus n u trition d egree of th e p lan ts took place: from poor through ab u n d an t (at w h ich th e h ig h est y ie ld s w e r e obtained) to e x c e s s iv e one (at w h ich th e h ig h est y ie ld s w ere obtained) to e x c e ss iv e one (at w h ich a drop of y ield s and th eir q u a lity w o rsen in g occurred). D iffe r e n t p h osphorus n u trition d egree of cabbage did n ot a ffe c t the rip en in g tim e and y ield stru ctu re, w h ile at poor n u tritio n oro v ern u tritio n w ith phosphorus of cu cu m b ers a d elay of th e fir st h a rv est and a certain drop of th e to ta l y ie ld of th is crop took p lace.

It h as b een found, too, th at cucu m b er ch a racterized its e lf w ith le s s p h osp h o­ ru s u tiliza tio n a b ility than cabbage, w h ile th e la tter w a s less se n s itiv e to o v e r ­ n u trition w ith p h osphorus than cucum ber.

D r Eu g en iu sz J a s z c z o lt W p ł y n ę ł o do P TG w l u t y m 1973 т.

Z a k ł a d N a w o ż e n i a I n s t y t u t W a r z y w n i c t w a S k i e r n i e w i c e