Judaica w zbiorach Działu Historii Muzeum Narodowego w Kielcach

(1)

Jan Główka

Judaica w zbiorach Działu Historii

Muzeum Narodowego w Kielcach

Rocznik Muzeum Narodowego w Kielcach 15, 323-333

(2)

Rocznik M u zeu m Narodowego w Kielcach Tom X V , K raków 1988

JAN GŁÓWKA

JUDAICA W ZBIORACH DZIAŁU HISTORII

MUZEUM NARODOWEGO W KIELCACH

Judaica w zbiorach Działu Historii M uzeum Narodowego w Kielcacn to zaledwie 28 pozycji zgromadzonych w drodze zakupów i darów w latach 1965-1985. Większość nabytków ma charakter przypadkowy, ponieważ nie kolekcjonowano systematycznie eksponatów o tematyce żydowskiej. Spośród muzealiów przedstawionych w części

katalogowej artykułu tylko 11 łączy się bezpośrednio z Kielcami.

Eksponaty można podzielić na kilka kategorii. Pierwszą z nich są archiwalia, wśród których należy wyróżnić dwie karty pergaminowe — fragmenty X IX - -wiecznych rodałów.

Okres międzywojenny otwiera ulotka żydowskiej organizacji młodzieżowej „Ż a giew” z listopada 1918 r., wzywająca Żydów do uczestniczenia w dziele odbudowy państwowości polskiej.

Archiwalia o tematyce kieleckiej to między innymi dokumenty przedstawiające działalność Rady i Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej, intresujące materiały związane z obchodami rocznicy Konstytucji 3 maja czy też korespondencja przypo minająca udział społeczności żydowskiej w uroczystościach żałobnych w kieleckiej synagodze po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego1.

Jedynym drukiem zwartym jest „Sprawozdanie Zarządu Gminy Izraelickiej w Kielcach” z września 1917 r. zamieszczone w „Sprawozdaniu M agistratu i Kom itetu Doradczego m. K ielc” jako odrębna część. Jest to bogate źródło wiadomości dotyczących działalności społecznej i gospodarczej, liczby i zróżnicowania ludności żydowskiej w Kielcach w okresie od listopada 1915 do grudnia 1916 r. Ze „Sprawozdania” dowiadujemy się między innymi, że „G m ina Izraelicka w Kielcach liczyła w swym okręgu bóżniczym 3441 rodzin Żydów, czyli 18 500 dusz, w samym zaś mieście Kielcach 3000 rodzin, czyli 16000 dusz” .

Prasa żydowska to tylko jeden num er „G łosu B undu” wydawanego w Warszawie w latach 1919-1920 przez Ogólnożydowski Związek Robotniczy „B und” oraz dwa egzemplarze lwowskiego pisma „D er Jüdische W ähler” 2.

1 O u czestn ictw ie G m in y Żydow skiej w uroczystościach żałob nych pisze „G azeta K ielecka” , nry 133 i 135 z maja 1935 r.: rabin A bela R apoport w ysłał d epesze k ondolencyjn e do prezydenta i prem iera po p osied zen iu R ady i Zarządu G m in y w dniu 12 maja 1935 r.

2 M . F u k s, W a rszaw ska prasa ży d o w sk a w ję z y k u polskim , „ R oczn ik H istorii C

(3)

Zbiory fotografii o tematyce żydowskiej liczą zaledwie 5 egzemplarzy, wśród których na uwagę zasługują sceny z kieleckiego targu wykonane w 1930 r. przez Jana Kłodawskiego3. Nie posiadamy dokumentacji fotograficznej kieleckiej ulicy z cha rakterystycznymi postaciami proletariuszy, kupców czy rzemieślników żydowskich.

Atmosferę miasta w połowie lat dwudziestych oddaje częściowo olejny obraz Władysława Szulca przedstawiający widok Rynku, na którym obok kolorowego tłum u kobiet wiejskich w zapaskach widzimy postacie Żydów pod arkadami kamienicy Sołtyków4.

Jedynym w swej grupie eksponatów jest zegar — budzik, pochodzący z kieleckiego zakładu zegarmistrzowskiego N . Steinberga przy ul. Dużej nr 1 (obecnie ul. K. Świerczewskiego)5.

Ostatnia kategoria muzealiów to monety i banknoty getta łódzkiego wydawane przez Samorząd Żydowski, będące w obiegu w latach 1942-19446.

Dzieje Żydów kieleckich współtworzących historię miasta nie znalazły niestety swego odzwierciedlenia w zbiorach muzealnych. Lata II wojny światowej przyniosły społeczności żydowskiej zagładę nie tylko fizyczną, zniszczone zostały także wytwory kultury materialnej i duchowej. Dlatego też każdy nowy dokument, fotografia, pocztówka, gazeta, obraz o tematyce żydowskiej, wytwory rzemieślników znajdą swoje bezpieczne miejsce w zbiorach muzealnych, aby w przyszłości dokumentować jedną z ciekawszych kart w dziejach miasta.

Wszystkie osoby zainteresowane sprzedażą tego rodzaju muzealiów, będą mile widziane w pracowniach M uzeum Narodowego w Kielcach.

A r c h i w a l i a

1. Fragm ent rodału, X IX w.

Tekst pisany jednostronnie czarnym tuszem w 4 kolumnach. Pergamin, rękopis, 41,5 X 53,5 cm, k. 1.

Brzegi pergaminu z lewej i prawej strony zawinięte do wewnątrz, ślady szycia, pozostałości sznurka zrobionego ze ścięgien. U dołu rozdarcie, powierzchnia pofalowana ze śladami wilgoci; załamania i zabrudzenia strony głównej i odwrotnej. Naroża pergaminu ukośnie ścięte.

piśm ienn ictw a P o lsk iego” , t. X V , z. 2, s. 235; ten że, P rasa ży d o w sk a w Polsce X I X i

p ierw szej połow y X X w ieku (do końca I I w ojny św iatow ej) , ibidem , t. X I I , z. 1.

3 M . Janik, Fotografia w guberni kieleckiej i radom skiej w latach 1 8 3 9 -1 9 1 8 , „R oczn ik M u zeu m N arod ow ego w K ielca ch ” , t. X V , s. 8 5 , w ym ienia w okresie m ięd zyw ojen  nym J. K łod aw sk iego jako czyn n ego działacza sekcji fotograficznej K ieleckiego O dd ziału P T K .

4 W ed łu g inform acji uzyskanych w D z ia le M alarstw a i R zeźb y M N K i W ładysław S zu lc był m alarzem am atorem p ochod zen ia żyd ow sk iego. M alow ał obiekty i budynki zabytkow e ze sztafażem folklorystycznym . Obraz Szulca, choć znajduje się w zbiorach D zia łu M alarstw a i R zeźb y, w łączon o do katalogu z uw agi na jego temat.

* Spraw ozdanie Izby R zem ieślniczej w K ielca ch , 1938, s. 141, podaje, że w m ieście było

2 0 rzem ieślnik ów żydow sk ich zajm ujących się jub ilerstw em , graw erstw em i naprawą zegarów .

6 C. K am iń ski, K a ta lo g monet polskich 1 9 1 6 -1 9 7 7 , W arszawa 1977, s. 3 7 -3 9 ; M . K ow alski, Ilustrow any katalog banknotów polskich, 1 7 9 4 -1 9 8 0 , W arszawa 1981, s. 14 6 -1 5 0 .

(4)

J u daica w zbiorach D z ia łu H isto rii M u zeu m N arodow ego w K ielcach 325

Zakup, 1984.

N r inw. M N K i/H /3780. 2. Fragm ent rodału, X IX w.

Tekst pisany jednostronnie brązowym atram entem w 5 kolumnach Pergamin, rękopis, 49 x 75 cm, k. 1.

Powierzchnia nieznacznie pofałdowana, ślady wilgoci i zabrudzenia z obydwu stron rękopisu.

Zakup, 1984.

N r inw. M N K i/H /3779.

3. „Żydzi! Wzywa was kraj, który jest bliskim każdemu z nas...” , Warszawa, 30 V I 1917. Ulotka zawierająca wezwanie do Żydów zamieszkałych na ziemiach polskich, aby nieśli pomoc żydowskim mieszkańcom Palestyny.

D ruk, 33 x 14 cm, ss. 2.

Ulotka dwustronna, na dole niewielki ubytek papieru. Zakup, 1969.

4. „ŻY D ZI POLSCY! Ziemia na której przebywacie od lat setek, kraj w którym mieszkacie — Polska — obchodzi dziś dzień wiekopomny, dzień Zmartwychwsta nia z niewoli do Wolności i Niepodległości...” B. m. [listopad 1918].

Ulotka Związku Młodzieży Polskiej Pochodzenia Żydowskiego „Ż A G IE W ” wzywająca do pracy na rzecz wyzwolonej ojczyzny.

D ruk, 24,7 x 17,5 cm, ss. 1. Zakup, 1978.

5. „ZA RZĄ D I RADA P IO T R K O W S K IE G O Ż Y D O W SK IE G O TO W A - RZ[ystwa] Pożyczkowo-Oszczędnościowego mają zaszczyt zawiadomić...” , Piotrków, sierpień 1918.

Zawiadomienie o zwyczajnym ogólnym zebraniu członków Towarzystwa w dniu 1 IX 1918.

D ruk, A. Pański, Piotrków, 47 x 31,5 cm, ss. 1. Zakup, 1966.

6. „O G Ł O S Z E N IE . Zarząd Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Kielcach nimej- szem zawiadamia, że z okazji O B C H O D U R O C ZN IC Y K O N S T Y T U C JI 3 M A JA ...” , Kielce, 28 IV 1935.

Zawiadomienie nr 417 o uroczystym nabożeństwie w synagodze przy ul. Warszawskiej 6 w dn. 3 maja 1935 r.

D ruk, „Prasa” w Kielcach, 46 x 31 cm, ss. 1. Tekst dwujęzyczny.

Daty roczne poprawione czarnym atram entem (pierwotnie 1933 r.). N um er napisany ręcznie, stary num er 404 skreślony.

Zakup, 1983.

7. „D o Jaśnie — Wielmożnego Pana Wojewody w Kielcach...” , Kielce, 30 IV 1935. Zaproszenie Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Kielcach na uroczyste nabożeństwo w synagodze przy ul. Warszawskiej 17 z okazji obchodu rocznicy Konstytucji 3 maja.

Maszynopis, 36 x 22 cm, ss. 1.

W lewym górnym rogu pieczęć gumowa, prostokątna Zarządu Gm iny Wyzna niowej Żydowskiej w Kielcach, pod tekstem nieczytelne podpisy

(5)

przewodniczą-ŻYDZI POLSCY!

Ziem ia, n a której przebyw acie od lat setek , kraj w którym m ieszkacie — P olska — obchodzi dziś dzień w iekopom ny, dzień Z m artw y c h w stan ia z niew oli do W olności i N iepodległości.

Dzień ten zap o w iad a kres trag iczn y ch dziejów Polski. Kto nie czuł p oprzednio Bólu Polski, kto nie w sp ó łd ziałał w J e j sam o o b ro n ie przeciw zagładzie, u p rag n io n ej przez w roga, był złym sy n em P olski, nied o b ry m obyw atelem k ra ju .

Lecz kto dziś nie um ie odczuć w se rc u sw em rad o ści naszej Ojczyzny, je s t n ieg o d n y m p rz e b y w a n ia n a tej ukochanej naszej ziem i.

Żydzi polscy! M amy nad zieję, że w d n iu dzi siejszym , w idząc R adość P olski, z a d rg a ją i W asze s e rc a zgodnym to n e m i p o d y k tu ją W am , co czynić w in n iście. ‘

Żydzi polscyl W ierzym y, że od d n ia d zisiej szego p o trafic ie d o w ieść W aszem p o stę p o w a n ie m i czynam i, że s ą i w W as n ie z ła m a n e uczucia w dzię czności i p rzy w iązan ia do ziem i, k tó ra przez d ługie w ieki k a rm iła W aszych p rzo d k ó w i w k tó re j leżą ich p rochy.

Związek ml. polsk. poch. żyd.

„ŻAGIEW“.

Ryc. 1. U lotka żydow skiej organizacji m łodzieżow ej

„ Ż agiew ” , 1918 r.

cego i sekretarza. Z lewej strony poniżej pieczęć gumowa prostokątna Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach z datą wpływu 1 V 1935.

Zakup, 1983.

N r inw. M NKi/H/3666.

8. „D o Jaśnie Wielmożnego PANA W O JEW ODY w Kielcach...” , Kielce, 16 V 1935.

Zaproszenie Zarządu Gm iny Wyznaniowej Żydowskiej na uroczyste nabożeństwo żałobne po śmierci marszałka Józefa Piłsudskiego, które miało się odbyć w synagodze przy ul. Warszawskiej 17. •

Maszynopis, 36 x 22 cm, ss. 1.

W lewym górnym rogu pieczęć gumowa, prostokątna Zarządu Gminy W yzna niowej Żydowskiej w Kielcach, pod te.kstem nieczytelne podpisy przewodniczą cego i sekretarza oraz pieczęć mała gumowa, prostokątna Zarządu Gminy. Poniżej w centrum pieczęć gumowa, prostokątna Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach z datą wpływu 16 V 1936. Załamania i rozdarcia w liniach złożenia.

Zakup, 1983.

(6)

J u daica w zbiorach D z ia łu H isto rii M u zeum N arodow ego w K ielcach 327

9. JW PANU Kierownikowi Oddziału Wyzn[ari] Kieleckiego] Urzędu W ojew ódz kiego] Z O K A ZJI N O W EG O R O K U ...” , Ostrowiec Świętokrzyski, 31 X II 1938.

Życzenia noworoczne Rady i Zarządu Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Ostrowcu: „ŻY C ZEN IA P O M Y Ś L N O Ś C I” .

D ruk, karton, 12 x 17 cm, k. 1.

Pod tekstem drukowanym nieczytelne podpisy czarnym atramentem przewod niczącego Rady, przewodniczącego Zarządu i kierownika kancelarii Gminy Wyznaniowej Żydowskiej. Dolny róg z lewej strony ukośnie oddarty; liczne załamania i zagięcia kartonu.

Zakup, 1983.

N r inw. M NK i/H /3668/1.

10. Koperta z nadrukiem : „ZA RZĄ D Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Ostrowcu — Świętokrzyskim” zaadresowana do Kierownika Oddziału Wyznaniowego, Wydziału Społeczno-Politycznego Urzędu Wojewódzkiego w Kielcach, O stro wiec Świętokrzyski, 29 X II 1938.

D ruk, maszynopis, 12,5 x 20 cm.

Pieczęcie okrągłe U rzędu Pocztowego w Ostrowcu Świętokrzyskim. Dolny prawy róg koperty oderwany ukośnie.

Zakup, 1983.

N r inw. M N K i/H /3668/2.

11. „C H IL K E S T E N B E R G RABIN PRZESYŁA N A JLEPSZE ŻYCZENIA N O W O R O C Z N E ” . Radom b. r. (lata trzydzieste).

Drukowana karta życzeń, karton, 7 x 11,5 cm, k. 1. Zakup, 1983.

N r inw., M N K i/H /3667.

12. „S PR A W O ZD A N IE M agistratu i Kom itetu Doradczego m. K IE L C za rok 1916-ty. SPR A W O ZD A N IE Zarządu Gm iny Izraelickiej w Kielcach za czas od 23-go listopada 1915 do 31-go grudnia 1916 roku” . Kielce, 24 IX 1917.

D ruk, 30 x 23 cm, ss. 70.

Sprawozdanie zawiera budżet Gminy Żydowskiej w 1916 r., sprawozdanie

R yc. 2. K arta życzeń rabina radom skiego C hila K esten b erga, lata

(7)

kasowe, tabelę „R uch ludności żydowskiej w 1916 r.” oraz wyliczenia wydatków i przychodów żydowskich organizacji i stowarzyszeń filantropijno-społecznych. Za Zarząd Gminy Izraelickiej w Kielcach podpisali Jakub Nowak i A.S. Wilner. Zakup, 1968.

N r inw. M N K i/H / 1546, 1551. P r a s a

13. „D er Jüdische W ähler” nr 6, Lwów, 12 VI 1911. D ruk, 35 x 27 cm, ss. 8.

Wydawca dr Rafał Buber; drukarnia E. Sałaty, Lwów, Pasaż Hermanów. Zakup, 1978.

N r inw. M NKi/H/3055/2.

14. „D er Jüdische W ähler” nr 5, Lwów, 8 VI 1911. D ruk, 35 x 27 cm, ss. 8.

Wydawca dr Rafał Buber; drukarnia Ignacego Jaegera, Lwów, Pasaż Haus- mana 5.

Zakup, 1978.

N r inw. M NK i/H /3055/1.

15. „Głos B undu” Tygodnik Socjalno-Demokratyczny [od nr 15 dwutygodnik] n r 23, Warszawa, 1 X II 1919. Wydawca Ehrlich. D ruk, 31 x 24 cm, ss. 8. Dar, 1968. N r inw. M N K i/H /1579. F o t o g r a f i e

16. „Rynek w Kielcach” , autor nieznany, Kielce 1908.

Na zdjęciu wykonanym od strony pd.-wsch. widoczne dorożki konne, postacie przechodniów, wśród których znajduje się wielu Żydów. Na drugim planie budynek kieleckiego M agistratu.

Pap. fot., 13 x 18 cm. D ar, 1980.

N r iwn. M NKi/H/3222.

17t. „T arg w Kielcach” , Jan Kłodawski, Kielce 1930.

Na pierwszym planie stoisko i postacie handlujących kobiet, z tyłu po prawej stronie postać żydowskiego handlarza przysłuchującego się targującym. Z tyłu wyłaniają się fragmenty zabudowań Bazarów.

Pap. fot., 17 x 19,5 cm. Zakup, 1977.

N r inw. M NK i/H /2669/3.

18. „T arg w Kielcach” , Jan Kłodawski, Kielce 1930.

Postać handlarza żydowskiego przed stoiskiem na targu kieleckim. Na drugim planie widoczne fragmenty zabudowań Bazarów.

Pap. fot., 21 x 17 cm. Zakup, 1977.

N r inw. M N K i/H /2669/8.

19. Skauci z Żydowskiej Organizacji Skautowskiej „Haszomer H acair” , autor nieznany, Kielce, ok. 1930.

(8)

Ju daica w zbiorach D zia łu H istorii M u zeu m N arodowego w K ielcach 329

odwrocie dwukrotnie odbita okrągła pieczęć gumowa Żydowskiej Organizacji Skautowskiej „Haszomer Hacair” z tarczą Dawida w wieńcu, ułożoną cen tralnie.

Dar, 1985

20. „Szymon i Icek Ajzenberg” [napis nad fotografią czarnym atramentem], „T h e ONE S T U D IO ” , Londyn, lata dwudzieste.

Postacie dwóch mężczyzn pozujących do zdjęcia w atelier fotograficznym. Pap. fot., 9 x 14,5 cm.

D ar, 1985.

Ryc. 3. S zym on i Icek A j- zen b ergow ie, fotografia z lat d w u d ziesty ch , L o n d y n

(9)

V a r i a

21. „Rynek w Kielcach” Władysław Szulc 1926.

Na pierwszym planie z prawej strony narożnik kamienicy Sołtyków z arkadą, pod którą widać postacie stojących i spacerujących Żydów. Z lewej strony na Rynku postacie kobiet wiejskich w zapaskach. Po prawej stronie konna dorożka. Nad Rynkiem fragment nieba.

Sygn. Kielce, 6/V II 1926, Władysław/Szulc. Płótno, tektura, olej, 28 x 37, 5 cm.

Zakup, 1983.

N r iwn. M NKi/M /2463.

22. Zegar — budzik wyprodukowany w zakładzie zegarmistrzowskim N. Stein berga, Kielce, lata trzydzieste.

Na tarczy w centrum napis: „N . S T E IN B E R G zegarmistrz K IE L C E ul. Duża No 1” . Poniżej napis „ F O R T U N A ” . N a odwrocie: „F O R T U N A N .K .” Blacha mosiężna, 0 tarczy 10 cm, wys. 15,5 cm.

Zakup, 1985.

N r inw. M NKi/H/3843. P i e n i ą d z e g e t t a ł ó d z k i e g o Monety

23. 10 marek

A. Tarcza Dawida, na niej u dołu po prawej stronie napis: „ G E T T O /1943” , wokoło otok podwójny, ciągły, rozdzielony 6 gwiazdkami.

R. Duża cyfra „10” przekreślona wstęgą z napisem „ Q U IT T U N G Ü BER” , pod spodem „M A R K ” . Wokoło napis: „D E R A E L T E S T E D ER JU D E N IN L IT Z M A N N S T A D T ” ; bok gładki,

o —28,3 mm, aluminium z magnezem, projekt I. Szwarc. Zakup, 1965.

N r inw. M N K i/H /310. 24. 5 marek

A. Tarcza Dawida, na niej u dołu po prawej stronie napis „G E T T O /1943” , wokoło otok podwójny, ciągły, rozdzielony 6 gwiazdkami.

R. Duża cyfra 5 przekreślona wstęgą z napisem „ Q U IT T U N G Ü B ER ” , pod spodem „M A R K ” . Wokoło napis: „D E R A E L T E S T E D ER JU D E N IN L IT Z M A N N S T A D T ” ; bok gładki,

o —22,5 mm, aluminium z magnezem, projekt I. Szwarc. Z a k u p ,1965.

N r inw. M N K i/H /311. Banknoty

25. 50 fenigów

A. Napis: „ Q U IT T U N G ÜBER 50 P F E N N IG , D ER A E L T E S T E DER JU D E N IN L IT Z M A N N S T A D T ” ; podpis Mordechaj Rumkowski. „ L I T Z

M A N N ST A D T , D E N 15 M AI 1940” . Świecznik siedmioramienny i tarcza Dawida.

R. Napis: „ Q U IT T U N G ÜBER F Ü N F Z IG P F E N N IG ” ; Num er 862003.

55 x 87 mm, papier, kolor kremowo-zielono-fioletowy. Z a k u p ,1965

(10)

Ju daica w zbiorach D z ia łu H istorii M u zeu m N arodow ego w Kielcach 331

26. 1 marka

A. Tarcza Dawida, napis: „Q uittung über Eine M ark, D er Aelteste der Juden in Litzm annstadt” ; podpis: Mordechaj Rumkowski. „Litzm annstadt den 15 Mai 1940” .

Seria A, num er 351906.

R. Napis: „Q üittung über Eine M ark” . Świecznik siedmioramienny.

64 x 120 m m, papier, kolor kremowo-zielony. Zakup, 1965.

A. Tarcza Dawida, napis: „Q uittung über F ü n f M ark, D er Aelteste der Juden in Litzm annstadt” ; podpis: Mordechaj Rumkowski. „Litzm annstadt den 15 Mai

1940” .

N um er 503 108.

R. Napis: „Q uittung über F ü n f M ark” . Tarcza Dawida i świecznik siedmioramienny.

78 x 129 m m , papier, kolor kremowo-zielono-brązowy. Zakup, 1965.

A. Tarcza Dawida, napis: „Q uittung über Zwanzig Mark, D er Aelteste der Juden in Litzm annstadt” ; podpis: Mordechaj Rumkowski. „Litzm annstadt, den 15 Mai

1940” . N um er 276 657 a b R yc. 4. Banknot d w u  dziestomarkowy, 1940 г., getto łódzkie (a. awers,

(11)

R. Napis „Q uittung über Zwanzig M ark” . Tarcza Dawida i świecznik siedmioramienny.

80 x 158 mm, papier, kolor kremowo-zielono-brązowy. Zakup, 1965.

(12)

J u daica w zbiorach D z ia łu H istorii M u zeu m N arodow ego w K ielcach 333 М А Т Е Р И А Л Ы , К А С А Ю Щ И Е С Я ЕВРЕЕВ В С О Б Р А Н И Я Х И С Т О РИ Ч Е С К О Г О О Т Д Е Л Е Н И Я Г О С У Д А Р С Т В Е Н Н О Г О М У ЗЕ Я В К Е Л Ь Ц А Х Государственный м узей в Кельцах обл адает небольш им количеством экспонатов, относящ ихся к евреям, которы е хранятся, главным о б р а зо м , в И сторическом отделе. Экспонаты , накопленные путём закупок и дар ов , хотя и не составляю т объём истой систем атизированной коллекции, являются, однако, интересным дополнительны м м ате риалом к вопросу о б истории Келецкой земли д о второй м ировой войны. Экспонаты разделены на несколько групп, а именно: архивные материалы , печатные издания, пресса и др . Н екоторы е связаны с Кельцами, как, например, документы , образно представляю щ ие деятельность Управления вероисповедальной еврейской общины в городе. К аталожны е описания, пом ещ ённы е после вступительной части статьи, содер ж ат точные инвентаризационные данны е всех хранящихся в м узее м атериалов, а среди них, заслуж и вающих о со б о г о внимания ф рагм ентов свитков, датируем ы х 19 веком, фотографий келецкого базар а, картины Владыслава Шульца, написанной м аслом и представляющ ей келецкий рынок с силуэтам и евреев, стоящ их п о д арочны ми сводам и д о м а семьи Солтыков. Представленны е в статье экспонаты м огут полож и ть начало (благодаря общ ественным пожертвованиям) собран и ю , док ум ентирую щ ем у важный ф рагмент прош л ого Кельц и его окоестн остей. J U D A IC A I N T H E C O L L E C T I O N S O F T H E D E P A R T M E N T O F H I S T O R Y O F T H E N A T I O N A L M U S E U M I N K IE L C E

T h e N ation al M u seu m in K ie lce p ossesses a sm all num ber o f exh ib its relating to th e Jew ish culture, preserved m ainly in th e D ep artm en t o f H isto ry . T h e exh ib its have been assem b led through purchases and g ifts, and alth ough th ey d o n ot con stitu te a large and system atic collection , they are an in teresting contrib ution to th e history o f the K ielce R egion in the years preceding W orld W ar II. T h e ex h ib its are d iv id ed in to several categories, nam ely: archival m aterials, prints, press, p h otograp h s, coin s, bank n o tes, and varia. Part o f the ex h ib its is associated w ith K ie lce, eg d o cu m en ts reflecting th e activity o f the Board o f the Jew ish com m u n ity in K ielce. T h e catalogue d escrip tion s that follow the introductory part o f the article contain the exact in ventory data o f all the Judaica preserved in the M u seu m , am ongst w h ich a m ention sh ould be m ade o f fragm ents o f the 19th-cen tury Pen tateu ch rolls, ph otograp hs o f the K ielce m arket, or W ładysław S z u lc ’s pain tin g rep resenting the m arket-place in K ielce w ith the figures o f Jews stan d in g under the arcades o f the Sołtyk ten em en t-h ou se.

T h e exh ib its presen ted in the article may becom e thanks to the generosity o f the p u b lic, a begin n in g o f a co lle ctio n that w ill docum en t an im portant ep iso d e o f th e history o f K ie lce and its region.