• Nie Znaleziono Wyników

Die konstitutiven Elemente der Freundschaft zwischen Jonathan und David

N/A
N/A
Protected

Academic year: 2021

Share "Die konstitutiven Elemente der Freundschaft zwischen Jonathan und David"

Copied!
5
0
0

Pełen tekst

(1)

Jerzy Woźniak

Die konstitutiven Elemente der

Freundschaft zwischen Jonathan und

David

Collectanea Theologica 52/Fasciculus specialis, 121-124

(2)

JERZY W O Ż N IA K CM , ŻMIGRÓD

DIE KONSTITUTIVEN ELEMENTE DER FREUNDSCHAFT ZW ISCHEN JO N A T H A N UND DAVID

Das V e rh ä ltn is zw ischen J o n a th a n u n d D avid w a r im A lten T estam en t ein e e in zig artig e F re u n d sc h a ft1. V on ih r ist in folgenden S tellen die Rede: 1 Sam 18,1—4; 19,1—7; 20,1— 21; 23,16— 18; 2 Sam

1,5.1 If 17— 27; 19,25—31; 21,5—7.12— 14.

Da d ie F re u n d sc h a ft b e id e r im Bund ih re n A u sd ru c k findet2, sind au ch die w e se n tlich e n M erk m ale des B undes k o n stitu tiv e E lem ente d e r F reu n d sch aft. Solche w e se n tlich e n M erkm ale des Bundes sind: Liebe ('ahab), E ngag em en t (hesed), S chw ur, G ott als B undeszeuge, T reu e, F rieden.

1. Liebe

Die freu n d sch aftlich e Liebe g eh t aus d e r S o lid a ritä t h e rv o r, d ie im B ew usstsein d e r isra e litisc h e n G esellschaft g e g e n w ä rtig u n d d e sse n V orbild d e r Bund zw ischen Ja h w e u nd Isra e l ist. Das W esen d e r S o lid a ritä t in d e r isra e litisch e n G esellschaft b e ru h t — w ie J. S c h a rb e rt b e m e rk t3 — auf d e r seelisch -g eistlich en E inheit des isra e litisc h e n V olkes in ih re r G esch ichtskon zeptio n. Die Liebe zw ischen J o n a th a n und D avid fü h rt sch liesslich zum B undesschluss. Die Liebe ist sp o n ta n u nd v e rb in d e t b eid e in b e so n d e re r W eise, in ­ dem sie ein e tiefe, g e istig e G em einschaft g rü n d e t (1 Sam 18,1. 4; 20,3).

A ls Bew eis se in e r b rü d e rlic h e n F reu n d sch aft ü b e rg ib t J o n a th a n dem F re u n d sein fü rstlic h es G ew and u nd die W affen (1 Sam 18,4). J o n a th a n liebt D avid, e in e n M enschen, d e r g esellsch aftlich n ie d rig e r ste h t (1 Sam 19,1).

Die in der F re u n d sc h a ft b e id e r sich zeigend e Liebe trä g t ein en a m b iv a le n ten C h a ra k te r. Z u n äch st sc h en k t J o n a th a n als T h ro n n a ch ­ folger D avid sein e Liebe, als a b er s p ä te r D avid K önig w u rd e, erw

i-1 J. M o r g e n s t e r n , D a v i d a n d J o n a th a n , JBL 78(i-1959) 322— 325. 2 D. J. M c C a r t h y , T r e a t y a n d C o v e n a n t , R om e 1963, 22— 50; J. F r i e d ­ r i c h , S t a a t s v e r t r ä g e d e s H a tt i - R e i c h e s in h e t h i t i s c h e r S p r a ch e, i n: M i t te i lu n g e n

d e r v o r d e r a s i a t i s c h - ä g y p t i s c h e n G e s e l ls c h a f t 34,1, L eip zig 1930, 9ff.

S J. S c h a r b e r t , S o lid a r itä t in S e g e n u n d Fluch im A l t e n T e s ta m e n t u n d

(3)

122 JERZY WOŻNIAK CM

d e rt e r diese Liebe. Er stim m t ein e T ra u e rk la g e auf die E hre des g e fa lle n e n F re u n d es an u n d sc h en k t se in e n Söhnen, b e so n d ers dem lah m en M erib-B aal (2 Sam 2) B arm herzigkeit. D avid n e n n t J o n a th a n se in e n B ruder (2 Sam 1,26) un d u n te rs tre ic h t dam it ih re tiefe g e isti­ ge G em einschaft, se in e S ym path ie für J o n a th a n und d e n Schm erz ü b e r den Tod des F reu n d es.

Die Liebe zw ischen D avid u n d J o n a th a n b esitzt ein e n b e so n d e ­ r e n W ert, d a sie a u ch die Liebe zw ischen M ann und F ra u ü b e rste ig t (2 Sam 1,26). Dies b e w e ist die T atsach e, dass G ru n d lag e d e r Liebe k e in g ew ö h n lich es e ro tisc h e s, s o n d e rn ein su b lim iertes G efühl w ar, d e re n Ziel g eistig e W e rte sind. N ach M ein u n g v o n J. A. T hom pson4 b esitzt die Liebe zw isch en b e id e n ein e n p o litisch en C h a ra k te r. Sie ist in d e r W e ise p o litisc h b ed in g t, als D avid u n d sein G eschlecht in Z ukunft ü b e r die N ach k o m m en J o n a th a n s h in au s h e rrs c h e n w ird. J. A. T h om pson sch reib t dem p o litisc h e n E lem ent d e r Liebe J o ­ n a th a n s zu D avid so g ar die p rim ä re Rolle zu, w ä h re n d die em o tio ­ n a le S eite n u r v o n se k u n d ä re r B ed eu tu n g sei. A n d e re r M einung h in g eg e n ist P. R. A c k ro y d 5, d e r im K ern 'ahab v o r allem die em o­ tio n a le Seite w ahrnim m t, d e r e r das p o litisch e E lem ent u n te ro rd n e t.

Die Liebe zw ischen J o n a th a n u n d D avid e rre ic h t ih re n H ö h e ­ p u n k t im V erzicht auf d e n T h ro n zu g u n sten D avids. Jo n a th a n v e r­ z ic h tet auf sein e R echte als T h ro n n a ch fo lg e r u n d ü b e rträ g t sie dem H e e rfü h re r, m it dem e r d en Bund d e r F re u n d sc h a ft schloss. Er ist d am it e in v e rsta n d e n , d ass D avid die F u n k tio n d e r T h ro n nach folge ausüb t. D ieser a u sse rg e w ö h n lic h e L iebesakt w e ist auf die G rösse D avids u n d b ew eist die u n g ew ö h n lich e A u fo p feru n g J o n a th a n s für se in e n g elieb ten Freu nd .

2. Der Schwur

D er Bund zw ischen J o n a th a n und D avid v o lle n d e te sich im S chw ur, d e r als n o tw e n d ig e r B estand teil des B undes g eb ie ten d e n C h a ra k te r h a tte . Die A u sd rü c k e haj J a h w e sind zur B etonung d er o n tisch en D im ension des S ch w u res v e rw e n d et. Sow ohl Jo n a th a n als a u ch D avid rufen Ja h w e als E ideszeugen an (1 Sam 20,23.42). Ja h w e soll e in e rseits im p e rsö n lic h e n Leben b eid er, a n d e re rse its im I eben d e r N achkom m en b eisteh en . J o n a th a n s S chw ur w ird n och d u rch e in e n F luch b e k rä ftig t: „Der H e rr m öge Jo n a th a n dies u n d das an- tu n " (1 Sam 20,13). D ie F re u n d sc h a ft zw ischen J o n a th a n un d D avid

4 J. A. T h o m p s o n , T h e S i g n if ic a n c e of th e V e r b L o v e in t h e D a v id - J o -

n a th a n N a r r a t i v e s in 1 S a m u el, V T 24(1974) 334— 338.

5 P. R. A c k r o y d , T h e V e r b L o v e — 'AHEB in t h e D a v i d - J o n a t h a n N a r ­

r a t i v e s — a F o o tn o te , V T 25(1975) 213: ... w e m a y su p p o se th e e m o tio n a l se n s e

(4)

e rh ie lt im S chw ur ein d a u e rh a fte s F u n dam ent, das K risen d u rc h ­ z u steh en erm ö g lich te u n d das au ch n a c h dem T ode Jo n a th a n s B estand behielt.

3. E ng ag ierte Liebe (hesed)

Die Liebe (’ahab), die J o n a th a n v o r dem B undesschluss D avid erw ies, w u rd e d u rc h d e n Bund zu ein em e rh ö h te n E ngag em ent (he­

sed). F ü r D avid w a r d e r B und ein e V o rau ssetzu n g , J o n a th a n n ä h e r

zu kom m en. Jo n a th a n selb st tru g zu r G rü n du ng des tie fe n g eistig en B undes bei, indem e r D avid ein e bis in die o n tisch e D im ension h in ­ e in re ic h e n d e e n g a g ie rte Liebe e n tg e g e n b ra c h te , die so g ar noch n a c h dem Tode J o n a th a n s ih re n B estand beh ielt. A uf G rund des S ch w ures v e rp flic h te te J o n a th a n D avid se in e rse its zum E rw eis e n ­ g a g ie rte r Liebe n ach dem V orbild d e r Liebe Ja h w e s g e g e n ü b er se i­ nem a u se rw ä h lte n V olk (1 Sam 20,14). S chliesslich v e rp flic h te te er ihn, diese Liebe au ch se in e r N ach k o m m en sch aft zu erw eisen .

Die h e sed v e rp flic h te t auf G rund des S chw ures sow o h l D avid, als a u c h J o n a th a n , in g leic h er W eise T a te n d e r Liebe zur V e rtie ­ fung d e r g eistig e n G em einschaft zu leisten. D er A u sd ru c k „Liebe Ja h w e s" (1 Sam 20,14) v e rw e ist auf H ilfe, die zur R ealisieru n g der e n g a g ie rte n Liebe v o n S eiten G ottes k om m t6.

4. F ried en

D er F rie d e n ist ein es d e r G üter, die m it dem Bund Zusammen­ h än gen. Er ist F ru c h t des Schw ures. J o n a th a n v e rs ic h e rt D avid im S chw ur restlo se S ich erh eit (1 Sam 20,13). Um D avid v o r d e r von Saul d ro h en d e n G efahr zu schützen, sc h en k t J o n a th a n e in e n w irk li­ ch en L iebesbew eis. W ä ch te r des F ried en s ist J a h w e (1 Sam 20,21.42). W . E isenbeis7 b em erk t, d ass d e r F rie d e n ein e B estärk u n g der F re u n d sc h a ft zw ischen D avid u n d J o n a th a n ist, d e r — in d e r F orm el ein es A b sch ied sseg en s a u sg esp ro c h en — ein e B ürgschaft des Se­ gens Ja h w e s für die Z ukunft a u sd rü ck t. D ank d e r F re u n d sc h a ft r e t­ te te D avid sein Leben und k o n n te in sein H aus zu rü c k k e h ren .

5. T reue

Die T re u e in d e r F reu n d sch aft zw isch en J o n a th a n u n d D avid zeigt sich in d er R ealisieru n g beim B undesabschluss g em achten V e rsp rech en s. Jo n a th a n ist auf G rund des S chw ures v erp flich tet, das Leben D aw ids zu sch ü tzen und d en P lan Sauls e rfo lg reich zu

zerstö-{ H. J. S t o e b e, h e s e d G ü te , in: T H A T , Bd. 1, 600f.

7 W . E i s e n b e i s , D ie W u r z e l slm im A l t e n T e s ta m e n t , B Z A W 113, Ber­ lin 1969, lO lf.

(5)

124 JERZY WOŻNIAK CM

ren , d e r die E rm ordung D aw ids v o rsah . Jo n a th a n v erh ilft D avid zur F luch t vom kö n ig lich en Hof und e rk lä rt sein e A b w e se n h e it beim k ö ­ niglichen G astm ahl.

A b er au ch D avid w ar zum H a lte n d e r T re u e v erp flich tet. In e in e r Elegie (2 Sam 1,17— 27) b esin g t D avid J o n a th a n s T aten. In ih r d rü c k t D avid w irk lich e, a u th e n tisc h e , b rü d erlic h e E m pfindungen aus. Sein Schm erz ü b er d en Tod sein es F re u n d es zeigt sich in d e n W o rten : ,,Es tu t m ir leid um dich, m ein B ruder J o n a th a n " . Die A n re ­ d e „m ein B ruder" trä g t e in e n em p h atisch en C h a ra k te r u n d zeigt die In te n sitä t sein es Schm erzes u n d se in e r b rü d e rlic h e n S ym p athie8.

D avids T re u e g e g e n ü b er J o n a th a n o ffenbart sich b e so n d ers in d e r R ealisieru n g d e r e n g a g ie rte n Liebe, die e r dem Sohn Jo n a th a n s — M erib-B aal — n ich t n u r w e g e n Jo n a th a n (2 Sam 9,1—7), so n d e rn a u ch w eg en Ja h w e (2 Sam 9,3; 21,7) erw eist. In H in sich t auf J o n a ­ th a n ist D avid v e rp flic h te t, w eil e r die B u n d esb edin gu ng en erfü llen m uss, in H in sich t auf Ja h v e , da J a h w e B undeszeuge u n d G a ra n t für d ie E rfüllung d e r B u n d esb ed in g u n g en ist. Zum B ew eis se in e r D an k ­ b a rk e it ü b erg ib t D avid n a c h e in e r T ra d itio n d e n g an zen Besitz Sauls M erib-B aal (2 Sam 9,7), w ä h re n d n a c h e in e r a n d e re n T ra d itio n M e­ rib-B aal u n d sein D ien er Ziba sich das L andgut te ile n so llen (2 Sam 19,30). A uf W u n sch D avids nah m M erib-B aal an d e n M ahlzeiten am T ische D avids teil w ie die ü b rig e n K önigssöhne.

Die T re u e als k o n stitu tiv e s E lem ent d e r F re u n d sc h a ft zw ischen D avid u n d J o n a th a n trä g t e in e n m essian isch en C h a ra k te r. D avid ist in d e r H eilsg esch ich te T y p u s J e su C hristi. W ie D avid sich als d a n k ­ b a re r u n d tre u e r F re u n d Jo n a th a n s erw ies, so zeigt sich a u ch C h ristu s se in e n g läu b ig en B ek en n ern u n d F re u n d en n a c h ihrem Tod d a n k b a r, indem er sie im E sch atö n b esch en k t. D avid h a tte n u r m a ­ te rie lle G ü ter zu v e rg e b e n , Je su s C h ristu s sc h en k t u n ste rb lic h e u n d g eistlich e G üter.

D ie F reu n d sch aft zw isch en J o n a th a n und D avid ist u n sterb lich , au sse ro rd e n tlic h , e d el u n d b e w u n d e rn sw e rt. A ls sch ö n stes Beispiel e in e r F re u n d sc h a ft zw isch en P e rso n e n im A lte n T e sta m en t ist sie w e rt b e so n d ers in u n se re n T ag en n ach g eah m t zu w e rd e n , in d en e n w ir so oft e in e r G leich g ü ltig k eit dem N ä c h ste n g eg e n ü b er begegnen.

Cytaty

Powiązane dokumenty

Autor dokonuje statystycznej analizy wierszy pod kętem ilości i Jakości użytych określeń barw, ich zróżnico­ wania, symboliki oraz językowych sposobów wyrażania

Wybór pisarzy nis najwyższsj miary (oprócz Konopnickiej) zdeterminowany był dążeniem do zaprszsntowanla najbardziej modslowych w drugiej po­ łowie XIX w.. odczytań

o penetracji przez literaturę SF kweetli teraźniejszości, choć oczywiście i po dawnemu mierzy ona w przyszłość, uświadamiając czytelnikowi, że “przeznaczeniem

Autor podkreśla, oprócz wartości poznawczych rękopisu, również jego walory lite­ rackie: sposób prowadzenia narracji, zastosowanie w relacji pa­ miętnikarskiej

"Warszawę romantyczną" - mias­ to o skromnym życiu kulturalnym, postrzega autorka jako "osobli­ wie fascynującą" - głównie dzięki ludziom

Powołując się na ewangelię Łukasza nawołuje Salwian bogatych, by sprzedali swe mienie, a uzyskane tą drogą pieniądze rozdali ubogim 107. Życie w bogactwie nie

Referent włączył do swoich rozważań zachodnią część gminy Kurów oraz północno-zachodnie skrawki gmin: Kazimierz i Wąwolnica, gdyż znajdujące się tam

Zbiór dokumentów polskich i niemieckich z okresu okupacji hitle­ rowskiej. Zamojszczyzna — Sonderlabora­ torium