Katarzyna Renn
Matka Boża Węglewska - Pani z
Wyspy
Studia Lednickie 9, 359-361
S T U D IA L E D N IC K IE IX L e d n ic a 20 0 8
K a ta rzyn a R en n
MATKA BOŻA W ĘGLEW SKA - PANI Z WYSPY
W englewo, W anglewo w r. 1422, Vaglyewo 1523, Vaglewo, wieś kościelna i domena królewska położona na północ od Pobiedzisk (Pudewitz), (Słownik Geograficzny Królestwa Polskiego... 1893). Węglewo wieś w gminie Pobiedziska. W zmiankowana ju ż w 1110 r. Do roku 1471 Węglewo było posiadłością królewską, jednakże Kazimierz Jagiellończyk sprzedaje wieś wojewodzie poznańskiemu, Górce
herbu Łodzią. W ykupiona jednak w 1499 r. nadal pozostawała królewską.
K ościół p .w . św . K a ta rzy n y A lek sa n d ry jsk iej.
Obecnie istniejący kościół parafialny został postawiony w roku 1818 na miejscu zniszczonej starością świątyni (Rye. 1 ). Zbudowany kosztem Skarbu Królewskiego i parafian. Proboszcz parafii w W ęglewie ks. W. Sobański napisał: „Kościół obecny to przykład budownictwa drewnianego o konstrukcji sumikowo-łątkowej. Z zewnątrz oszalowany, jednonaw ow y z prezbiterium nieco węższym od nawy, trójbocznie zamkniętym. Od północy kościoła mała zakrystia. Od zachodu dobudowana w latach powojennych kruchta. N a zachodniej stronie kalenicy kościoła wieżyczka sygnaturki, pierwotnie pokryta blachą cynkow ą charakteru barokowego z 1901 r., po remoncie miedzianą. Dach kościoła dwuspadowy pokryty gontem.” (W.Sobański 1991).
O pis i historia obrazu
Obraz Matki Bożej z Dzieciątkiem - Pani z W yspy umieszczony został w centralnym m iejscu świątyni w ołtarzu głównym nad tabernakulum (Ryc. 2). Odsłaniany i zasłaniany podczas nabożeństw obrazem św. Wawrzyńca diakona,
namalowanym na płótnie w 1818 r. Obraz Matki Bożej W ęglewskiej, pędzla
nieznanego artysty, jest kolejną kopią obrazu według wzorów bizantyjskich. Nie
można określić, dokładnej daty powstania kopii, która obecnie znajduje się w Kościele węglewskim, prawdopodobnie kopia powstała w XVI-XVII w.
M atka Boża na lewym ramieniu trzyma Dzieciątko Jezus, które przytula główkę do
Jej policzka a lew ą rączkę umieszcza w matczynej dłoni. Maryja na głowę ma
360
K R O N IK AJezus ukazany w białej sukni i purpurowym płaszczu. W okół głów Matki z Dzieciątkiem aureole. U dołu obrazu na białym tle widnieje napis: „EX
AVTOGRAPHO S. LVCAE ANTIGRAPHOS” oraz cytaty z psalmów po grecku i
łacinie. Trudno doszukać się jakichkolw iek źródeł pisanych, na tem at „wędrów ki” obrazu. Tylko przekazy ustne miejscowej ludności świadczą, że miało m iejsce przed wiekami takie wydarzenie. Prawdopodobnie, pierw otny obraz matki Bożej z Dzieciątkiem został podarowany kasztelani Ostrowa Lednickiego. Dokumenty znajdujące się w archiwum kapituły gnieźnieńskiej z XIII, XIV a nawet XV wieku potw ierdzają istnienie kasztelanów ostrowskich. Według tych dokumentów, ostatnim kasztelanem ostrowskim, był wspomniany w 1404 r. W awrzyn z Ułanowa (F.
W awrzyniak 1936, s.15). Ustne przekazy najstarszych mieszkańców parafii,
potw ierdzają przypuszczenie, że Pani z W yspy „przywędrowała” do kościoła w
W ęglewie z Ostrowa Lednickiego. Najstarszy opis parafii, z 1633 r., ukazuje nam kościół w W ęglewie w dobrym stanie i wyposażony w trzy ołtarze, jednak brak jakichkolw iek informacji dotyczących obrazu Matki Bożej z Dzieciątkiem. Pierwsza wzmianka pojawia się dopiero w aktach wizytacyjnych z 1766 r., zanotowano w nich, że kościół w W ęglewie posiada cztery ołtarze, a w głównym ołtarzu znajduje się obraz Matki Bożej (W. Sobański 1991, s.14).
K u lt M atk i Bożej - W sp o m o ży cielk i P iastow sk iej Z iem i
Przekazy ustne św iadczą o tym, że kult Matki Bożej Węglewskiej rozpoczął się kilka wieków temu, natomiast pierwsze informacje pisemne potwierdzające kult Pani z W yspy pochodzą z 1906 r., wówczas parafianie podarowali Pani z W ęglewa drewnianą sukienkę z koronami, pierwotnie posrebrzaną, później złoconą. Świątynia W ęglewska
posiada również wota, które są wyrazem wdzięczności parafian i świadectwem ich
wiary i miłości ja k ą okazywali Bogu i Matce Bożej z Dzieciątkiem (Ryc. 3). Podczas
Jubileuszu 725 lecia istnienia parafii w 1991 roku Kardynał Jó zef Glemp założył
Najświętszej Maryi Pannie- Pani z Wyspy, jako wotum dziękczynne, naszyjnik srebmy z agatami (Ryc. 4). Dekretem Stolicy Apostolskiej, z dnia 15 lipca 1988 r., Pani W ęglewska otrzymała sw oją uroczystość w święto Najświętszej Maryi Panny W spomożycielki W iernych, które przypada 24 maja. Od tego czasu M atka Boża W ęglewska nazywana jest Matka Boża W spomożycielka Piastowskiej Ziemi- Pani z Wyspy.
Święto Maryi W spomożycielki W iernych ustanowił papież Pius VII w 1815 r. Od połowy XIX wieku zaczęto obchodzić nowe święto w diecezjach polskich, które systematycznie uzyskiwały od Stolicy Apostolskiej ten przywilej. Od roku 1848, jako pierwsza, obchodziła święto diecezja tarnowska, od 1853 kielecko-krakowska, od 1857 sandomierska i podlaska, od 1872 r. lubelska, od 1875 sejneńska, a 1879 chełmińska, w 1882 łucko-żytomierska i kamieniecka, 1887 płocka, 1901 mohylowska, mińska i wileńska, 1903 warszawska, 1907 kaliska (Ks. S. Pruś SDB 1986, S. 167-168). Reforma kalendarza rzymskiej liturgii dokonana z polecenia Piusa X na początku XX wieku, spowodowała pominięcie święta Maryi W spomożycielki W iernych w nowych kalendarzach diecezjalnych. Jednakże Episkopat Polski dopatrując się analogii
K R O N IK A
361
wydarzeń z 1814 r., kiedy z wygnania powrócił do Rzymu twórca tego święta-Pius VII. Z wydarzeniami w Polsce, kiedy do Warszawy powrócił z internowania Prymas Wyszyński. Jako „wotum wdzięczności” przywrócił dla wszystkich diecezji polskich święto Maryi W spomożycielki Wiernych.
P ielgrzym k i na O stró w L edn ick i
Od 24 maja 1992 roku parafianie węglewscy corocznie pielgrzymują z obrazem Matki Bożej na Ostrów Lednicki. Pielgrzymki przygotowywane przez ks. proboszcza Władysława Sobańskiego łączą starszych parafian i m łodzież w e wspólnej modlitwie i
są współczesnym świadectwem wiary i miłości okazywanej Matce Bożej (Ryc. 5)
Dnia 24 maja 1992 r. na Ostrowie Lednickim, odbyła się uroczysta Msza św. z okazji 1000-lecia śmierci M ieszka I. Oprócz wielu dostojnych gości, uczestniczyli w niej także licznie przybyli pielgrzymi z Węglewa. Homilię wygłosił Prymas Polski ks. kard. Jó zef Glemp, nawiązując do tekstu Ewangelii, powiedział m.in.: „Z tego miejsca jakże dzisiaj warto patrzeć ku przyszłości, ku dalszym dziejom, ku tym
zobowiązaniom, które spoczyw ają na nas, w świetle dziedzictwa, które z tych wód
wypływa.” Podczas uroczystości wierni mogli spoglądać na sw oją Matkę, ponieważ obraz Matki Bożej - Pani W ęglewskiej, zawieszono nad południowym basenem chrzcielnym w kaplicy-baptysterium.
BIBLIOGRAFIA
Pruś S.
1986 M ary ja W sp o m o ż e n ie W iern y ch . S tu d iu m d o g m aty c z n o -h isto ry c zn e . W arszaw a. Sob ań sk i W.
1991 W ęg lew o . D a w n a w ieś k ró le w sk a 1266-1991. W ęg lew o W a w rz y n ia k F.
1936 O stró w L ed n ick i. O d c z y t w y g ło sz o n y w dn. 5 .0 7 .1 9 3 6 r. n a p o św ię ce n ie sc h ro n isk a P o lskiego T o w a rz y s tw a K ra jo z n a w cz e g o n a O stro w ie L ed n ick im . D ziek an o w ice.
P
t*
Fot. 1 K o śc ió ł p.w. św. K a ta rz y n y A le k san d ry jsk ie j w W ęg lew ie.
P h o to 1. K irch e d e r Hl. K a th a rin a v o n A le x a n d rie n in W ęg le w o (P hoto: M. Jó źw ik o w sk a).
Fol. 2 O łtarz g łó w n y ko ścio ła (fo to M . Jó źw ik o w sk a) P h o to 2. H a u p ta lta r d er K irch c, (P h o to : M . Jó źw ik o w sk a).
Fo t. 3 W ota - w y ra z w d z ię cz n o śc i p arafian . Ph o to 3. V otivgaben - A u s d ru c k d e r D a n k b a rk e it d e r A n g e h ö rig e n d e r P farrei
(P h o to: au s d e m A rc h iv d e r P farrei in W ęg lew o )
Fot. 4 K a rd y n a ł J. G lem p z a k ła d a ją c y w o tu m d z ię k c z y n n e N M P - Pani z W yspy.
P h o to 4 .K ard in al J. G lem p , d e r d ie V o tivgabe als D a n k o p fe r fü r d ie H e ilig e Ju n g fra u - F ra u au s d er Insel - d arb rin g t (P h o to : au s d e m A rc h iv d e r P farrei in W ę g le w o )
Fo t. 5 P ie lg rz y m k a p a ra fia n z W ę g le w a na O stró w L ed n ick i.
Ph o to 5. W allfah rt d e r A n g e h ö rig e n d e r P farrei W ę g le w o n a c h O stró w L ed n ick i (P hoto: aus em A rc h iv d er Pfarrei in W ęg lew o )
