40
WAAR HAALT
A M S T E R D A M
NA 2020
DRINKWATER
V A N D A A N ?
Vogelpn zat /- '^^^^4^ "^^^ l
,/'^'^
QHlIversum \=^Jioenderveen -IIZ] dis'fibütiegey'ed I leverlngsgebled \ ^ r s i pompstatloi^ drinkwater / g^o ^ = ongezuiverd bf half-gezuiverd water ; .pethunepolder UlreclntV
leuwegein O ' \ ,Ir. Cornells Blemond
\ • >
Ongeveer 80 procent van de drinkw/aterproductle van Waternet is voor het eigen distributiegebied. De rest gaat naar andere drinkwaterbedrijven: PWN en Dunea leveren dit drinkwater in het zogenaamde leveringsgebied.Wat zijn de bronnen
voor het Amsterdamse
drinkwater in de
periode 2020-2050?
Wat is mogelijk? Wat
is haalbaar? Vragen
die aan de orde komen
in de toekomstvisie
van Waternet, die
gebaseerd Is op
maat-schappelijke scenario's
en technische opties.
De Rijn en de Bethunepolder zijn de belangrijkste bronnen van d r i n k w a t e r voor A m s t e r d a m en o m s t r e k e n . Onderzoek door Waternet heeft uitgewezen dat deze twee bronnen ook in de periode 2020-2050 voldoende d r i n k w a t e r kunnen blijven leveren. Een mogelijke nieuwe bron is brak k w e l w a t e r uit diepe polders.
Deze visie is de uitkomst van een brede afweging, gebaseerd op vier maatschappelijke t o e -komstscenario's, waaraan e e r d e r a a n d a c h t i s besteed in HjO (Vier scenario's voor de toekomst van drinkwater. HjÜ j r g . 43 nr. 2 1 , pagina 13-14). Naast de bestaande situatie zijn drie nieuwe w a t e r b r o n n e n op hun m e r i t e s bekeken: zeewater, effluent van rioolwaterzuivering en brak k w e l w a t e r uit diepe polders.
ZEEWATER EN EFFLUENT VALLEN AF
D r i n k w a t e r p r o d u c t i e uit zeewater is mogelijk, maar vraagt om hoge investeringen en kost veel energie. Deze optie w o r d t alleen nodig bij een langdurig en extreem tekort aan zoet water.
Ook effluent van de rioolwaterzuivering A m s t e r d a m - W e s t valt af als bron van drinkwater. Daarvoor zijn meerdere redenen: hoge kosten, geen maatschappelijk draagvlak en grote (ge-zondheidslrisico's. Deze bezwaren gelden m i n d e r bij toepassing als industriewater. Die optie moet w e l concurreren met i n d u s t r i e w a t e r uit de Rijn.
De twee andere opties hebben het meeste perspectief. De huidige bronnen van d r i n k w a t e r - de Rijn en de Bethunepolder - voldoen ook na 2020. Als enige nieuwe bron verdient winning van brak k w e l w a t e r uit diepe polders verdere u i t w e r k i n g . Beide opties passen goed in de bedrijfsfilosofie van Waternet. Daarin staat de integrale watercyclus c e n t r a a l : d r i n k w a t e r w i n n i n g met oog voor de gevolgen voor kwaliteit van g r o n d - en oppervlaktewater, peilbeheer en d u u r z a a m beheer van voorraden.
HUIDIGE SITUATIE
Waternet heeft twee productielocaties, Leiduin en W e e s p e r k a r s p e l (zie kaart).
Leiduin is goed voor circa 70 procent van de totale productie, grotendeels uit w a t e r uit de Rijn. Dit water w o r d t in Nieuwegein voorgezuiverd en gaat daarna door een grote t r a n s p o r t l e i d i n g naar de duinen. Het w a t e r i n f i l t r e e r t in de duinbodem, w o r d t teruggewonnen (inclusief enig
W A T E R
W E T E N S C H A P
T O E G E P A S T E W E T E N S C H A P IN DE W A T E R S E C T O R
duinwater) en gaat naar Leiduin voor nazuivering. De ove-rige 30 procent l<onnt van productielocatie Weesperl<arspeL, Weesperkarspel g e b r u i k t zoet kwelwater uit de Bethune-p o l d e r Dat w a t e r wordt gewonnen en voorgezuiverd in Loenderveen. Het A m s t e r d a m R i j n k a n a a l is een a l t e r n a t i e -ve bron (zelden gebruikt).
De productie van d r i n k w a t e r op deze locaties is goedkoop en k l i m a a t b e s t e n d i g . Nadeel is alleen dat het transport van r i v i e r w a t e r n a a r d e d u i n e n v e e l e n e r g i e kost. Bij calamiteiten kan Waternet lang vooruit met de grondwatervoorraad in de A m s t e r d a m s e Waterleidingduinen. Eventuele lage afvoeren van de Rijn zijn in de toekomst op te vangen door v o o r r a a d -v o r m i n g in het IJsselmeer.
LEIDUIN EN WEESPERKARSPEL NA 2020
Waternet gaat ervan uit dat de vraag naar d r i n k w a t e r na 2020 gelijk blijft of daalt. De capaciteit hoeft niet o m h o o g . De productiekosten zijn al laag, dus investeringen zullen in eerste instantie b e p e r k t zijn en vooral instandhouding en v e r b e t e r i n g betreffen. Te denken valt aan het aanbrengen van extra zuiveringstechniel<en en aanpassing van het t r a n s p o r t - en distributienet.
Ook een grotere stap is voorstelbaar, namelijk de opheffing of verplaatsing van een productielocatie. Leiduin komt daar-voor niet in a a n m e r k i n g vanwege de ligging nabij de duinen (watervoorraad, i n f i l t r a t i e w e r k e n ) .
Afstoting van het productiebedrijf in Weesperkarspel kan veel geld opbrengen door de gunstige locatie vlakbij A m -s t e r d a m . Tegelijkertijd i-s deze centrale ligging een groot voordeel voor de w a t e r d i s t r i b u t i e . Verhuizing naar Leiduin zou veel m e e r w a t e r t r a n s p o r t nodig m a k e n . Dat is d u u r vanwege leidingaanleg en kost veel energie. Wel zou het schaalvoordeel nazuivering goedkoper m a k e n .
Ook verplaatsing naar Loenderveen is duur. De belang-rijkste kostenposten zijn de bouw van een nieuwe zuive-ringsinstallatie en de aanpassing van de leiding tussen Loenderveen en A m s t e r d a m aan t r a n s p o r t van drinkwater. Qua d u u r z a a m h e i d is verplaatsing naar Loenderveen voor-deliger dan naar Leiduin, doordat er m i n d e r t r a n s p o r t van w a t e r nodig is.
BRAK KWELWATER ALS NIEUWE BRON
In N e d e r l a n d w o r d t geëxperimenteerd met het zuiveren van brak w a t e r tot drinl<water. Deze optie is wereldwijd veel-belovend. Kosten liggen vooral in het investeren in nieuwe
productielocaties, exploitatie (energie voor ontzilting) en de v e r w e r k i n g van het zoute afval.
In de omgeving van A m s t e r d a m Liggen diepe polders die brak k w e l w a t e r uitslaan op het boezemsysteem. Winning hiervan is voor Waternet alleen aan de orde als daar-mee de w a t e r k w a l i t e i t in sloten en boezem omhoog gaat (watercyclus). Uit een voorstudie blijkt dat de polders B i j l m e r r i n g , Groot-Mijdrecht en H o r s t e r m e e r p o l d e r kans-rijk zijn. Op dit m o m e n t wordt liet bestuurlijk draagvlak onderzocht en de financiële haalbaarheid getoetst.
TOT BESLUIT
Maatschappelijke en technische ontwikkelingen staan niet stil, dus een toekomstvisie vergt o n d e r h o u d . Voor zowel zeewater als effluent van rioolwaterzuivering geldt dat ze w e l l i c h t ooit k u n n e n gaan gelden als d r i n k w a t e r b r o n . Verhuizing van productiebedrijven kan op enig m o m e n t voordelig w o r d e n . En hoe toekomstbestendig is de ' k l a s -sieke' collectieve levering? Wat zijn de mogelijkheden van kleinschalige productie? Is kleinschalige combinatie van afval- en d r i n k w a t e r mogelijk? Deze en andere vragen komen aan de orde in de komende periode.
Job Rook (Waternet] Sanne Hillegers (Waternetj
Jan Peter van der Hoek (Waternet/TU Delft}
Een uitgebreide versie van dit a r t i k e l is te lezen door g e b r u i k te maken van de QR-code of te kijken op:
w w w . v a k b l a d h 2 o . n l
SAMENVATTING
De Rijn en de B e t h u n e p o l d e r blijven de belangrijkste bronnen van d r i n k w a t e r voor A m s t e r d a m en
o m s t r e k e n , aldus de visie van Waternet voor 2020¬ 2050. Ook de huidige productiemiddelen voldoen vooralsnog. Een mogelijke nieuwe bron is brak k w e l w a t e r uit diepe polders. Deze optie wordt op dit m o -ment verder onderzocht. Hij is voor Waternet alleen aan de orde als door de w i n n i n g de w a t e r k w a l i t e i t in poldersloten en boezem omhoog gaat.
