31. Bóg wyposaża człowieka w zasady życia
W Liście do Diogneta, opisującym życie pierwszych chrześcijan, anonimowy autor pisał w ii wieku, że „chrześcijanie nie różnią się od innych ludzi ani miejscem zamieszkania, ani językiem, ani strojem. (…) Mieszkają w miastach greckich i barbarzyńskich, jak komu wypadło, stosują się do miejscowych zwyczajów w ubraniu, jedzeniu, sposobie życia, a przecież samym swoim postępowaniem uzewnętrzniają owe przedziwne i wręcz nie do uwierzenia prawa, jakimi się rządzą”. z tego świadectwa wynika, że chrześcijanie kierują się w życiu zarówno obowiązującymi prawami życia społecznego, jak i prawem Bożym. Świadomość, że oba te prawa ich obowiązują, rodzi niejednokrotnie konflikty pomiędzy prawodawcą świeckim i duchowym. Historia opowiada o wielu takich przypadkach. Najbardziej znane to sprzeciw świętego stanisława – biskupa krakowskiego, i świętego Tomasza Becketa – biskupa canterbury.
ich postawa uświadamia, że władza świecka, ustanawiając prawo, winna się liczyć z prawem wynikającym z powołania i godności człowieka. Prawo to nazywamy prawem naturalnym.
Prawo NatUralNe
Prawem naturalnym nazywane jest powszechne prawo moralne, dane wszyst- kim ludziom (wierzącym i niewierzącym) przez Boga już w samym akcie stwo- rzenia człowieka. Prawo to człowiek może rozpoznać za pomocą rozumu, który nakazuje czynić dobro i przeciwstawiać się złu. Dzięki swej niezmienności i uniwersalności prawo naturalne stanowi podstawę budowania wspólnoty ludzkiej. Prawo naturalne dostarcza inspiracji do tworzenia prawa cywilnego regulującego codzienne sprawy życia społecznego. Odzwierciedla ono naturę człowieka, czyli nierozerwalną jedność jego ciała i duszy.
SUmieNie
Dekalog stanowi manifestację prawa naturalnego. Jego wskazania są dostępne poznaniu rozumowemu. W Dekalogu Pan Bóg zawarł i przekazał jako obowią- zujące prawo naturalne, które kształtuje moralność człowieka. Moralność oznacza przekonanie osoby o niezbędności nabywania i utrwalania nawyków zgodnie z zasadą czynienia dobra, umożliwiającą harmonijne życie w różnych społecznościach.
Rozpoznawanie tego, co jest dobre i co należy czynić, a co złe i czego należy uni- kać, umożliwia człowiekowi sumienie. Pełni ono rolę kompasu – drogowskazu przy ocenie tego, co jest dobre, a co złe, i potwierdza, że dobro należy czynić.
Dzięki osądom sumienia łatwiej przychodzi ludziom żyć w zgodzie i harmonii.
Osądy te stanowią o moralności człowieka.
P omy ś l
Poznawanie za pomocą ludzkiego rozumu prawa naturalnego i ob- jawionego Pan Bóg wspomaga swoją łaską, to znaczy udziela człowiekowi odwagi do życia zgodnego z głosem jego sumienia.
Ważność prawa naturalnego potwierdził sam Pan Bóg, wpisując je w prawo objawione – Dekalog.
Prawo moralNe
Prawo naturalne zostało dane człowiekowi po to, aby kierując się nim, mógł osiągnąć ostateczny cel swojego życia – szczęście wieczne. Pewność co do słuszności swojego postępowania człowiek czerpie z odkrywanego w swoim wnętrzu prawa moralnego. Dlatego człowiek ma obowiązek je poznawać i na jego zasadach kształtować swe życie.
Chrześcijanie przyjmują, że sumienie jest darem Boga udzielonym każdemu człowiekowi. Poprzez sumienie Pan Bóg przekazuje ludziom swoją wolę czynienia dobra i walki ze złem. Osoby niewierzące uważają sumienie za właściwość i przywilej natury człowieka.
szczęśliwi, których droga nieskalana, którzy postępują według Prawa Pańskiego.
szczęśliwi, którzy zachowują Jego upomnienia, całym sercem Go szukają, którzy nie czynią nieprawości, lecz kroczą Jego drogami. (…) chcę ci dziękować szczerym sercem, gdy nauczę się wyroków Twej sprawiedliwości.
Przestrzegać będę Twych ustaw:
nie opuszczaj mnie nigdy! (Ps 119).
Modlitwa
Prawo naturalne wpisane jest w serce każdego człowie- ka. Jest ono niezmienne oraz uniwersalne, bo w równej mierze obowiązuje wszystkich ludzi. Prawa naturalnego nie można ani uchylać, ani znosić czy zmieniać przez ustanawianie innych praw.
Św. tomaSz BeCket
(1118–1170)
Wolność chrześcijanina
Męczeńska śmierć arcybiskupa Canterbury, Tomasza Becketa, wstrząsnęła ówczesną Europą. Oto król, zwierzchnik świeckiej władzy, targnął się na życie najwyższego przedstawiciela władzy kościelnej w Ang- lii. 100 lat wcześniej w podobnych okolicznościach zginął z rąk polskiego króla św. Stanisław, biskup krakowski. Wydarzenia te pokazują napięcie, jakie może zaistnieć pomiędzy władzą duchowną i świecką. Władza świecka dotyczy zewnętrznej działalności człowieka i jest bardzo potrzebna. Nie może jednak uzurpować sobie prawa, by zawładnąć sumieniem człowieka. Nosi on bowiem w sobie powołanie do życia nadprzyrodzone- go, do relacji z Bogiem, której koniecznym gwarantem jest Kościół.
Tomasz Becket urodził się w Londynie w 1118 r. Otrzymał gruntowne wykształcenie najpierw z rąk kanoników regu- larnych w Merton, a następnie w Paryżu. Po powrocie do ojczyzny został przyjęty w poczet kleru. Swoje studia kontynuował w Bolonii i Auxerre, a po ich zakończeniu arcybiskup Teobald mianował go swym archidiakonem.
Został też kanclerzem króla Henryka II. Tomasz prowa- dził wtedy życie raczej światowe i nie dbał o dobro Kościoła. Po śmierci Teobalda został arcybiskupem Canterbury. Na skutek różnych konfliktów w królestwie zrezygnował z pełnienia urzędu kanclerskiego i oddał się przede wszystkim modlitwie i praktykom pokutnym.
Był wzorem gorliwego chrześcijanina dla ludu, który powierzył mu Bóg. Dbał o duchowe dobro swoich wier- nych i aktywną obecność Kościoła w życiu społecznym.
Swój urząd arcybiskupa Tomasz Becket pełnił odtąd z wewnętrzną wolnością i odwagą. Nie uległ politycznym naciskom króla i jego dworzan. Co pewien czas pojawiały
się konflikty, które zaostrzyły się w 1170 r., kiedy to pełen złości król zachęcił swoich rycerzy do dokonania zbrodni. Pod koniec grudnia 1170 r. wtargnęli oni do katedry, gdzie arcybiskup odprawiał nieszpory, zadając mu śmiertelne ciosy mieczem.
Kult umęczonego arcybiskupa Canterbury bardzo szybko rozwinął się także poza Anglią. Po 3 latach od swojej gwałtownej śmierci został kanonizowany przez papieża Aleksandra III. Historia świętego biskupa jest przestro- gą dla wszystkich polityków, by umieli
uznać granice swojej władzy, sza- nując kompetencje Kościoła.
Obecnie, tak jak kiedyś, trzeba chronić godność każdego człowieka w Eu- ropie, która ulega po- kusie odchodzenia od Boga. Przypomnieli nam o tym biskupi polscy w Liście pasterskim na niedzielę Świętej Rodziny w 2010 r.
Bądźmy zawsze wsłu- chani w jednoznacz- ny i wspólny głos polskiego Episkopa- tu, bo tylko w ten sposób zachowamy niepomniejszony, o uleganie do- raźnym modom, skarb wiary.
(M. Wójtowicz SJ, Święci z cha- rakterem, Kra- ków 2012).
