P
PRRZZEEGGLL¥¥DD MMEENNOOPPAAUUZZAALLNNYY 55//22000055 72
L
Leeyyoom myyoossaarrccoom maa w w p po ozzo osstta aw wiio on neejj sszzyyjjccee m ma acciiccyy,, 6 6 lla att p po o p prrzzeeb byytteejj a
am mp pu utta accjjii n na ad dp po occh hw wo ow weejj ttrrzzo on nu u m ma acciiccyy
L
Leeyyoom myyoossaarrccoom maa ooff cceerrvviiccaall ssttuum mpp,, 6 6 yyeeaarrss ffoolllloow wiinngg aa ssuupprraavvaaggiinnaall aam mppuuttaattiioonn ooff tthhee uutteerruuss
A
Annnnaa SSoobbcczzuukk,, AAggnniieesszzkkaa WWiillaammoowwsskkaa,, GGrrzzeeggoorrzz SSttaacchhoowwiiaakk,, TToommaasszz PPeerrttyyññsskkii
Przedstawiono przypadek miêsaka g³adkokomórkowego w pozostawionej szyjce macicy, 6 lat po przebytej amputacji nadpochwowej trzonu macicy z obustronn¹ adnexectomi¹ z po- wodu ropnego zapalenia przydatków. 47-letnia pacjentka trafi³a do szpitala z krwawieniem z dróg rodnych i podejrzeniem rodz¹cego siê miêœniaka szyjki macicy. W badaniu ultrasono- graficznym potwierdzono obecnoœæ w szyjce miêœniaka o wymiarach 62x50x53 mm. Wyko- nano zabieg wy³uszczenia miêœniaka. Po otrzymaniu wyniku badania histopatologicznego:
Leiomyosarcoma in myomae nascens colli uteri zakwalifikowano chor¹ do leczenia opera- cyjnego. Usuniêto kikut szyjki macicy, obustronnie wêz³y ch³onne biodrowe i zas³onowe, po- brano wycinki z otrzewnej. W badaniu histopatologicznym materia³u pooperacyjnego, w tym w usuniêtej szyjce macicy nie znaleziono utkania nowotworowego. Po 15 mies. od operacji pacjentka czuje siê dobrze, nie ma klinicznych cech wznowy. W wykonanym badaniu FUSION PET (PET/CT) twarzoczaszki, szyi, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miednicy nie znaleziono ognisk wzrostu metabolizmu glukozy, mog¹cych odpowiadaæ czynnemu proceso- wi rozrostowemu w obrazie PET.
S³owa kluczowe: leyomyosarcoma, miêsak szyjki macicy
(Przegl¹d Menopauzalny 2005; 5: 72–74 )
K
Klliinniikkaa GGiinneekkoollooggiiii ii CChhoorróóbb MMeennooppaauuzzyy IInnssttyyttuuttuu CCeennttrruumm ZZddrroowwiiaa MMaattkkii PPoollkkii ww ££ooddzzii;;
k
kiieerroowwnniikk KKlliinniikkii:: pprrooff.. ddrr hhaabb.. mmeedd.. TToommaasszz PPeerrttyyññsskkii Miêsaki macicy wystêpuj¹ rzadko i stanowi¹ tylko 1–3% wszystkich nowotworów macicy. Jednak¿e z³o- œliwy przebieg zaawansowanych stadiów oraz wysoki wskaŸnik wznów, nawet jeœli nowotwór wykryty by³ we wczesnym stadium zaawansowania sprawiaj¹, ¿e jest on obarczony najwiêksz¹ œmiertelnoœci¹ wœród no- wotworów z³oœliwych narz¹du rodnego [1]. Pomimo rzadkiego wystêpowania miêsaki macicy s¹ przyczyn¹ 15% zgonów z powodu nowotworów narz¹du rodnego
¿ycia [2]. Typowym objawem miêsaka macicy jest krwawienie z dróg rodnych (80%), rzadziej wystêpuj¹ bóle w dole brzucha (16%), szybkie powiêkszenie ma- cicy (12%) lub guz w miednicy (9,5%) czy up³awy (9,5%) [3].
Szacuje siê, ¿e w pozostawionym kikucie szyjki macicy dochodzi do rozwoju zmian z³oœliwych w ok.
1–3% przypadków [2–6]. Miêsaki szyjki wystêpuj¹ wyj¹tkowo rzadko [7, 8]. W dostêpnym piœmiennictwie
P
PRRZZEEGGLL¥¥DD MMEENNOOPPAAUUZZAALLNNYY 55//22000055 73 opisano jedynie 3 przypadki miêsaka rozwijaj¹cego siê
w pozostawionej szyjce macicy, po przebytej amputacji nadpochwowej trzonu macicy [9–11].
O
Op piiss p prrzzyyp pa ad dk ku u
Chora R.W., wieloródka, w wieku 41 lat leczona z powodu ropnego zapalenia przydatków i otrzewnej miednicy mniejszej. Wobec objawów rozpoczynaj¹cej siê posocznicy, niedro¿noœci pora¿ennej jelit, zosta³a zakwalifikowana do usuniêcia trzonu macicy wraz z przydatkami. Przebieg pooperacyjny bez powik³añ.
Z powodu nasilonych objawów wypadowych trafi³a do Poradni Menopauzy ICZMP w £odzi. Przez 6 lat stoso- wania estrogenoterapii by³a pod sta³¹ opiek¹ ginekolo- ga. W marcu po raz pierwszy wyst¹pi³o krwawienie z szyjki, w badaniu ginekologicznym stwierdzono po- wiêkszenie kikuta szyjki macicy, prawdopodobnie miê- œniak. Zakwalifikowano do planowego zabiegu usuniê- cia szyjki macicy wraz z miêœniakiem. Pobrano cytolo- giê – rozmaz zadowalaj¹cy, ze zmianami odczynowymi spowodowanymi zapaleniem (II stopieñ wg PAP).
8 kwietnia 2004 r. chora trafi³a do Kliniki Gineko- logii i Chorób Menopauzy ICZMP w £odzi z powodu krwawienia z szyjki macicy, bólów w dole brzucha, po- dejrzenia rodz¹cego siê miêœniaka szyjki macicy.
W chwili przyjêcia badaniem ginekologicznym i ultra- sonograficznym stwierdzono rozdêt¹ szyjkê macicy z rodz¹cym siê miêœniakiem o wymiarach 62x50x53 mm. Wykonano zabieg wy³uszczenia rodz¹cego siê z szyjki miêœniaka. Przebieg pooperacyjny bez powi- k³añ. Po otrzymaniu wyniku badania histopatologicz- nego: Leiomyosarcoma in myomae nascens colli uteri pacjentka ponownie trafi³a do kliniki. Badaniem gine- kologicznym stwierdzono zagojony, ruchomy kikut szyjki macicy. W badaniu ultrasonograficznym kikut szyjki o wymiarach 35x29x35 mm o wyraŸnych grani- cach. Wykonano rutynowe zdjêcie p³uc, badanie rezo- nansowe narz¹dów miednicy, które wykaza³o obecnoœæ jednego wyraŸnego ogniska o œrednicy 8 mm i kilka mniejszych. Uwidoczniono wêz³y ch³onne biodrowe wewnêtrzne wielkoœci do 10 mm po stronie lewej oraz mniejsze wêz³y ch³onne pachwinowe. Wykonano cy- stoskopiê, nie stwierdzono zmian w b³onie œluzowej pêcherza moczowego.
Po konsultacji telefonicznej przewieziono chor¹ do Centrum Onkologii w Warszawie, Kliniki Nowotworów Narz¹dów P³ciowych Kobiecych w Instytucie im.
M. Sk³odowskiej-Curie celem dalszego leczenia. Tam usuniêto kikut szyjki macicy, obustronnie wêz³y ch³onne biodrowe i zas³onowe, pobrano liczne wycinki z otrzew- nej. Przebieg pooperacyjny bez powik³añ. W poopera- cyjnym badaniu histopatologicznym w szyjce macicy znaleziono guzek o utkaniu miêœniaka œr. 1 cm. W pobra- nym materiale nie znaleziono utkania nowotworowego.
Okres rekonwalescencji szybki. Po 15 mies. od operacji, w celu oceny radykalnoœci zabiegu, wykonano w Zak³a- dzie Medycyny Nuklearnej przy Centrum Onkologii w Bydgoszczy badanie FUSION PET (PET/CT) twarzo- czaszki, szyi, klatki piersiowej, jamy brzusznej i miedni- cy, w którym nie znaleziono ognisk wzrostu metaboli- zmu glukozy, mog¹cych odpowiadaæ czynnemu proce- sowi rozrostowemu w obrazie PET.
D
Dyyssk ku ussjja a
Miêsaki stanowi¹ 1–3% wszystkich nowotworów macicy [3]. Wystêpuj¹ ok. 20-krotnie rzadziej w szyjce macicy w stosunku do trzonu [4]. Miêsaki mog¹ poja- wiaæ siê u kobiet w ka¿dym wieku, czêœciej jednak wy- stêpuj¹ okresie pomenopauzalnym, ok. 60.–70. roku ¿y- cia [2]. Œrednia wieku wynosi 55,7 lat [3]. Jednak¿e z³o- œliwy przebieg zaawansowanych stadiów oraz wysoki wskaŸnik wznów, nawet jeœli nowotwór wykryty by³ we wczesnym stadium zaawansowania sprawiaj¹, ¿e jest on obarczony najwiêksz¹ œmiertelnoœci¹ wœród wszystkich z³oœliwych nowotworów narz¹du rodnego [1, 12]. Pomi- mo rzadkiego wystêpowania miêsaki macicy s¹ przyczy- n¹ 15% zgonów z powodu nowotworów narz¹du rodne- go ¿ycia. WskaŸnik 5-letniej prze¿ywalnoœci wynosi od 0–55% [12–14]. U kobiet w okresie premenopauzy siê- ga 73%, a w okresie pomenopuzalnym spada do 20%
[15]. Œredni okres prze¿ycia we wszystkich stadiach choroby wynosi tylko 18 mies. [14].
Podstaw¹ rozpoznania jest dok³adne badanie histo- patologiczne, które opiera siê na ocenie liczby mitoz (5 lub wiêcej mitoz w 10 mikroskopowych polach pod du¿ym powiêkszeniem) oraz atypii komórkowej. Pro- wadzone obecnie badania wykaza³y, ¿e wœród miêsa- ków czêœciej wystêpuje mieszany guz mezodermalny, a nie jak dawniej s¹dzono miêsak g³adkokomórkowy [3, 16]. Lepiej rokuj¹ miêsaki rozpoznane we wczesnym stopniu zaawansowania, wystêpuj¹ce przed 50. rokiem
¿ycia, z niskim indeksem mitotycznym (<10 do 65%
prze¿yæ 5-letnich), nienaciekaj¹ce przestrzeni naczynio- wej, z niskim stopniem inwazji miometrium [12].
Leczenie miêsaków macicy opiera siê na radykalnym zabiegu chirurgicznym (usuniêcie macicy z przydatkami oraz wêz³ami ch³onnymi) [3, 4]. Nie udowodniono wiêk- szej skutecznoœci nastêpowej chemio- czy radioterapii [1]. Szacuje siê, ¿e ryzyko rozwoju nowotworu z³oœliwe- go w szyjce pozostawionej po amputacji nadpochwowej macicy jest niskie i wynosi ok. 0,1–0,3% [4–6]. Wiêk- szoœæ tych zmian to raki nab³onkowe, które mo¿na roz- poznaæ we wczesnym stadium w badaniu ginekologicz- nym i cytologicznym. Pierwotne miêsaki szyjki macicy s¹ niezwykle rzadkie; stanowi¹ 0,3–0,5% nowotworów z³oœliwych szyjki macicy [2, 7, 16]. Mimo to Markow- ska preferuje ca³kowite wyciêcie macicy nawet w ³agod- nych schorzeniach macicy [4].
P
PRRZZEEGGLL¥¥DD MMEENNOOPPAAUUZZAALLNNYY 55//22000055 74
Summary
47 year-old polish women admitted with vaginal bleeding, 6 years following an amputa- tion of the uterus with bilateral salpingo-oophorectomy due to purulent inflammation of ad- nexa and paralytic patency in course of peritonitis. In an ultrasound examination cervix ute- ri was discovered to be bloated and a creating myoma of size 62x50x53 mm was found. Extir- pation of myoma per vaginam was performed. Histopatological examination results: Leio- myosarcoma in myomae nascens colli uteri. Patient was operated on – stump of cervix ute- ri, iliac and obturatae lymphoid nodes were removed bilaterally, and biopsy specimen of pe- ritoneum was collected. In post-operational histopatological examination no neoplasmatic texture was found. She is alive without evidence of recurrence 15 months after the initial the- rapy and a FUSION PET (PET/CT) examination of facial skeleton, neck, chest, abdomen and pelvis were performed. No focus of increased glucosis metabolism that could be refer- red to as active proliferation process in PET image, was found.
Key words: leiomyosarcoma, cervival stump
P
Piiœœmmiieennnniiccttwwoo
1. Bodner K, Bodner-Adler B, Kimberger O, et al. Evaluating prognostic parameters in women with ute- rine leiomyosarcoma. A clinicopathologic study. J Reprod Med 2003; 48 (2): 95-100.
2. Hannigan EV, Gomez LG. Uterine leiomyosarcoma. Am J Obstet Gynecol 1979; 134 (5): 557-64.
3. Piver MS. Podrêcznik onkologii ginekologicznej. PZWL Warszawa, 1999; 223-40.
4. Markowska J, Markowska A. Ca³kowite czy nadszyjkowe wyciêcie macicy. Gin Pol 2000; 71: 1: 34- 38.
5. Pratt JH, Jefferies JA. The retained cervical stump. A 25-year experience. Obstet Gynecol 1976; 48 (6): 711-15.
6. Silva CS, Cardoso CO, Menegaz RA, et al. Cervical stump cancer: a study of 14 cases. Arch Gynecol Obstet 2004; 270 (2): 126-28.
7. Irvin W, Presley A, Andersen W, et al. Leiomyosarcoma of the cervix. Gynecol Oncol 2003; 91 (3):
636-42.
8. Kasamatsu T, Shiromizu K, Takahashi M, et al. Leiomyosarcoma of the uterine cervix. Gynecol On- col 1998; 69 (2): 169-71.
9. Cymek S, Zylinski A, Soszka T. Cervical leiomyosarcoma after uterine surpravaginal amputation. Gin Pol 2002; 73 (7): 613-16.
10. Sturdy DE. Leiomyosarcoma of cervical stump following subtotal hysterectomy. Br J Surg 1959; 46 (198): 369-70.
11. Gagner JP, Mittal K. Malignant mixed Mullerian tumor of the fimbriated end of the fallopian tube: ori- gin as an intraepithelial carcinoma. Gynecol Oncol 2005; 97 (1): 219-22.
12. Larson B, Silfversward C, Nilsson B, et al. Prognostic factors in uterine leiomyosarcoma. A clinical and histopathological study of 143 cases. The Radiumhemmet series 1936-1981. Acta Oncol 1990; 29 (2): 185-91.
13. Gadducci A, Sartori E, Landoni F, et al. The prognostic relevance of histological type in uterine sarco- mas: a Cooperation Task Force (CTF) multivariate analysis of 249 cases. Eur J Gynaecol Oncol 2002;
23 (4): 295-99.
14. Pautier P, Genestie C, Rey A, et al. Analysis of clinicopathologic prognostic factors for 157 uterine sar- comas and evaluation of a grading score validated for soft tissue sarcoma. Cancer 2000; 15, 88 (6):
1425-31.
15. Punnonen R, Lauslahti K, Pystynen P, et al. Uterine sarcomas. Ann Chir Gynaecol Suppl 1985;
197: 11-4.
16. Ribeiro-Silva A, Novello-Vilar A, Cunha-Mercante AM, et al. Malignant mixed Mullerian tumor of the uterine cervix with neuroendocrine differentiation. Int J Gynecol Cancer 2002; 12 (2): 223-27.
A
Addrreess ddoo kkoorreessppoonnddeennccjjii
dr n. med. AAnnnnaa SSoobbcczzuukk
Klinika Ginekologii i Chorób Menopauzy Instytut Centrum Zdrowia Matki Polki ul. Rzgowska 281/289
93-338 £ódŸ tel. +48 42 271 15 07 e-mail: ansob@interia.pl
