Przykłady realizacji tematów gramatycznych w kształceniu zintegrowanym.
Ćwiczenia z gramatyki, ortografii, interpunkcji i podstaw stylistyki w klasie 3.
Opracowała:
mgr Dorota Smerd
nauczyciel SP nr 21 Chorzów
Stopniowanie przymiotnika - pisownia przymiotnika w stopniu wyższym i najwyższym.
- Dokończ stopniowanie przymiotników : ciepły, . . . ., najcieplejszy wysoki, wyższy, . . .
. . . , tańszy, najtańszy
. . . , droższy, . . .
- Podkreśl litery występujące przed dwuznakiem „sz”. Wpisz brakujące stopnie przymiotników.
młody, młodszy, . . . trudny, . . . ., . . . wesoły, weselszy, . . . słodki, . . . ., najsłodszy
gruby, . . . ., najgrubszy twardy, . . . ., . . . ) - Utwórz od następujących przymiotników przymiotniki zaprzeczone :
dojrzałe owoce - . . . duża sala - . . . doświadczony kierowca - . . . wielki samochód - . . . życzliwa koleżanka - . . . cały litr - . . . (niedojrzałe, niedoświadczony, nieżyczliwa, nieduża, niewielki, niecały)
Formy czasowników czasu teraźniejszego, przeszłego i przyszłego ; „ą”, „ę” w różnych pozycjach w wyrazie.
Ćwiczenia z zastosowaniem czasowników w czasie teraźniejszym.
- Wypisz odpowiednią formę osoby czasowników : czytać, wołać, brać, grać, podlewać.
Liczba pojedyńcza
Osoba Formy czasowników
1. ja czytam . . . biorę . . . . . . 2. ty . . . wołasz . . . podlewasz grasz 3.on . . . . . . . . . . . . . . . ona . . . . . . bierze . . . gram ono . . . . . . . . . . . . . . .
Liczba mnoga
Osoba Formy czasowników
1. my czytamy . . . bierzemy . . . gramy 2. wy . . . wołacie . . . podlewacie . . .
3. oni czytają . . . biorą . . . grają one . . . . . . . . . . . . . . .
- Podkreśl lub wskaż czasowniki czasu teraźniejszego.
Chłopcy wybierają się na wycieczkę rowerową. Idą teraz do magazynu po rowery. By wyregulować wysokość siodełka, każdy z nich odkręca i przykręca śruby. Pan sprawdził, czy wszystko w porządku. Najpierw cała dziesiątka prowadzi rowery na boisko. Tutaj pan przypomina zasady jazdy i trasę wycieczki. Pojadą w kierunku morza. Będzie dobra zaprawa przed dłuższą wycieczką rowerową. 1
- Utwórz trzecią osobę liczby mnogiej czasu teraźniejszego od czasowników.
gram - oni . . . jadę - oni . . . pytam - oni . . . śpię - oni . . . gotuję - oni . . . mówię - oni . . .
Ćwiczenia z zastosowaniem czasowników w czasie przeszłym.
- Wpisz do tabeli odpowiednie formy czasowników : być, iść.
Liczba pojedyńcza
osoby r. męski r. żeński r. nijaki
ja szedłem szłam
ty szedłeś szłaś
on szedł
ona szła
ono szło
Liczba mnoga
Osoby r. męskoosobowy r. niemęskoosobowy
my szliśmy szłyśmy
wy szliście szłyście
oni szli . . .
one . . . szły
- Uzupełnij zdania czasownikami w czasie przeszłym (zjeść, wypić, pisać, myśleć, pomyśleć)
Na drugie śniadanie . . . (II. os. l.p) dwie gruszki.
A chłopcy z naszej klasy . . . kilka litrów mleka.
Na lekcji języka polskiego . . . (I. os. l.m) list do Jesieni.
Tadek . . . ., że Jesień to babcia, a ja . . . , że młoda pani.
Cała klasa uśmiała się z tych naszych zdań.
- Zmień w następujących czasownikach formę czasu na przeszły.
on gniecie - gniótł on tonie - . . . on kłuje - . . . on niesie - . . . on bierze - . . . on czuje - . . . on stoi - . . . on wiezie - . . . on psuje - . . . on znajduje - . . . on siada - . . . on wychodzi - . . .
Ćwiczenia z zastosowaniem czasowników w czasie przyszłym.
- Dokończ odmianę czasownika „grać” w liczbie pojedyńczej i mnogiej.
Rodzaj męski Rodzaj żeński Rodzaj nijaki
ja będę grał ja będę grała ja . . . . . . ty . . . . . . . . ty . . . . . . . ty . . . . . . on . . . . . . . . ona . . . . . . . ono będzie grało Liczba mnoga
Rodzaj męskoosobowy Rodzaj niemęskoosobowy my będziemy grali my . . . grały
wy . . . . . . . wy . . . . . . oni . . . . . . . one . . . . . .
- Utwórz czasowniki, które mają taką samą pierwszą literę. Określ ich czas czytając je bez tej litery. Potem po dodaniu litery „u” także określ ich czas.
pierze bieli szyje czesze myje bierze u kroi u zbroi
maże (umazać) każe (ukazać) lepi karze (ukarać) gotuje gryzie
- Do podanych czasowników dopisz osobę cyfrą i zaimkiem.
była - 3 (ona) poszło - . . . pójdziecie - . . . są - . . . będzie - . . . wzięli - . . . ma - . . . zaniesie - . . . piszesz - . . . - Utwórz od podanych czasowników formę czasu przyszłego złożonego.
stała - będzie stała kręci - będzie . . . leci - . . . . . . huśta się - . . . . . . czyta - . . . . . . siedzi - . . . . . . grała - . . . . . . mówił - . . . . . .
Ćwiczenia na rozpoznawanie przysłówka odprzymiotnikowego. Rozwijanie zdań za pomocą przysłówka. Pisownia „nie” z przysłówkami.
- Przeczytaj zdania, określ je (zdania nierozwinięte). Następnie uzupełnij te zdania wyrazami odpowiadającymi na pytanie : jak ? (ładnie, ciężko, wesoło, systematycznie, gorąco).
Mama (jak?) . . . haftuje. Chory (jak?) . . . oddycha.
Chłopiec (jak?) . . . .podśpiewuje. Joasia (jak?) . . . pracuje.
Pani (jak?) . . . zachęca. Piotr (jak?) . . . maluje.
- Dopisz wyrazy odpowiadające na pytanie jak ? Z jaką częścią mowy łączą się wyrazy dopisane ?
(jak?) pisze . . . (jak?) pracuje . . . (jak?) pomaga . . . (jak?) zachowuje się . . . (jak?) maluje . . . (jak?) śpiewa . . . (jak?) biega . . . (jak?) tańczy . . . - Podkreśl końcowe litery przysłówków odprzymiotnikowych. Co możesz powiedzieć o tych zakończeniach ?
ładnie, miło, gorąco, wesoło, długo, krótko, ostrożnie, cierpliwie, spokojnie nieszczęśliwie, systematycznie, pięknie, lekko, czysto, wspaniale.
(Przysłówki kończą się na „e” lub „o”)
- Od podanych przysłówków utwórz przysłówki zaprzeczone. Pamiętaj, o pisowni łącznej „nie” z przysłówkami.
ładnie - nieładnie ostrożnie - . . . dobrze - . . . punktualnie - . . . jasno - . . . miło - . . . łatwo - . . . przyjemnie - . . . Liczebniki główne i porządkowe. Rozwijanie zdań.
- Przeczytaj podane liczebniki i rzeczowniki i przepisz je tak, aby tworzyły odpowiednie pary. Np. trzy rzędy, piąty dzień
cztery rok ławki siódmy pięć miesiąc książek ósmy
sześć uczeń zeszytów dwudziesty trzeci sto dom złotych drugi
- Podkreśl w zdaniach liczebniki główne raz, a porządkowe dwa razy.
Mieszkam na drugim piętrze. Dwóch uczniów nie było dzisiaj w szkole.
W trzeciej klasie zapisałem się do zespołu tanecznego. Kupiłem scyzoryk za dwanaście złotych. O godzinie czwartej idę na religię.
- Uzupełnij zdania wpisując liczebniki zamiast cyfr.
Tomek spotkał 3 . . . kolegów i 2 . . . koleżanki. Już na 2 . . . dzień po feriach zachorowałem. Do tego słoika wlejesz 1 . . . litr mleka.
Moja rodzina składa się z 5 . . . osób. Dzisiaj przeczytałem 39 . . . stron tej książki. Po 4 . . . godzinach marszu doszliśmy do celu.
Tomek skończył 11 . . . lat.
- Utwórz liczebniki porządkowe rodzaju męskiego od liczebników głównych.
piętnaście . . . jedenaście . . . dwadzieścia . . . osiemnaście . . . sto jeden . . . pięćset dwa . . . dwadzieścia jeden . . . tysiąc . . .
Układanie i zapisywanie dialogów : znaki interpunkcyjne w dialogu i w dłuższych wypowiedziach.
- Przeczytaj dialog i powiedz, jakiej dotyczy sytuacji i nazwij ją (żartobliwa, zabawna, poważna).
Chłopcy : Hura ! Już idą ! Tomek : Do ataku !
Ania : Rety ! Uciekajmy ! Chłopcy czekają ze śniegiem ! Dziewczynki : Ale dokąd ?
Chłopcy : Teraz biegiem ! Rzucajcie śniegiem !
- Utwórz dialog między odchodzącym Latem a Jesienią, lub między Jesienią a Zimą, jako dalszy ciąg rozpoczętego opowiadania.
Na skraju lasu spotkało się Lato z Jesienią. Przed nimi rozpościerało się
szare zaorane pole.
. . .
- Przekształć to opowiadanie tak, aby zawierało dialog. Pamiętaj o znakach przystankowych !
Justyna była ze mną w parku. Zbierałyśmy kasztany i liście. Miały one fantastyczne kształty i śliczne kolory. Potem robiłyśmy z kasztanów różne figurki. Z liści i suchych kwiatów Justyna ułożyła dwa bukiety.
Pisanie wyrazów z zakończeniem „-ów”, „-ówka”, „-ówna”, „-unek”.
Ćwiczenia w pisaniu wyrazów z końcówką „-ów”
- Przepisz podane rzeczowniki, określ ich rodzaj. Dopisz do nich inną formę według wzoru.
dom - nie zbudowano domów chłopiec - nie widzę . . . wóz - nie ma . . . zamek - nie buduje się . . . stół - nie pomalowano . . . obraz - nie sprzedaje się . . . piec - nie ma . . . zegar - nie naprawia się . . . słoik - nie napełniono . . . but - nie można kupić . . . - Uzupełnij :
1 pies - 5 psów 1 królik - 6 . . . 1 kot - 6 . . . 1 wilk - 5 . . . 1 lew - 7 . . . 1 bocian - 6 . . . 1 kruk - 6 . . . 1 skowronek - 5 . . . 1 lis - 5 . . . 1 bóbr - 6 . . .
- Z podanych sylab ułóż nazwy miast. Zwróć uwagę na zakończenia tych wyrazów. ( Krak-, -ów, Tarn-, -ów, Rzesz-, -ów, Lubacz-, -ów).
Ćwiczenia w pisaniu wyrazów z końcówkami „-ówka”, „-ówna”.
- Do podanych wyrazów dopisz wyrazy pokrewne z zakończeniami „-ówka”.
dach - . . . kark - . . . klasa - . . . mak - . . . temperować - . . . . kryć - . . .
motor - . . . głowa - . . . podkowa - . . . żar - . . .
- Uzupełnij tekst wyrazami : żaglówek, motorówek, kryjówek, krajów.
Późną jesienią na przystani jest pusto. Nie ma tu . . . i . . . Przelotne ptaki odleciały do ciepłych . . . Inne zwierzęta szukają zimowych . . .
- Przyporządkuj odpowiedź do pytania. (Ćwiczenia w formie rozsypanki).
Co było dzisiaj na obiad ? Dzisiaj była klasówka. Co było dzisiaj na matematyce ? Grochówka i pieczeń z ziemniakami. Co robi woźny w naszej klasie ? Co potrzebne jest do zabawy w chowanego ? Wkręca żarówki.
Dobra kryjówka.
Ćwiczenia w pisaniu wyrazów z końcówką „-unek”.
- Utwórz od czasowników rzeczowniki ze wspólną cząstką „-unek”
rysować - rysunek
ratować - . . . rachować - . . .
poczęstować - . . . pakować - . . . meldować - . . . całować - . . .
- Uzupełnij zdania wyrazami zakończonymi na „-unek” (poczęstunek, rysunek, podarunek).
Małgosia przygotowała dla brata imieninowy . . . .Wykonała dla niego rebusowy . . . Rozwiązaniem rebusu było przysłowie „Maciej zimę straci albo ją wzbogaci”. Od rodziców Maciek dostał wymarzony . . .
- Dokończ według wzoru :
pakunek - idą z . . . ratunek - śpieszą z . . .
rachunek - zalega z . . . poczęstunek - spóźniłam się z . . .
Wielka litera w tytułach książek i czasopism.
- Przepisz oddzielnie tytuły jednowyrazowe i kilkuwyrazowe. Zwróć uwagę na pierwszy wyraz w tytułach wielowyrazowych.
W lesie. Od wiosny do wiosny. Na jagody. Baśnie. Kajtkowe przygody.
Calineczka. Awantura o Basię.
Zapamiętaj : Wielką literą piszemy pierwszy wyraz w tytułach wielowyrazo- wych. Wyjątek : Stary Testament. Nowy Testament.
- Połącz nazwiska autorów i tytuły ich książek. Nazwiska autorów napisz według alfabetu.
Julian Tuwim. Ewa Szelburg - Zarembina. Maria Kownacka. Roman Pisarski Najmilsi. Słoń Trąbalski. O psie, który jeździł koleją. Kajtkowe przygody.
- Napisz nazwiska autorów i tytuły książek, w których występują zwierzęta o imionach : Lampo, Kajtek.
