A C 'T A G E O L O G I C A P O L O N I C A
Vol. XV 1965 No. 3
JERZY PIOTROW:SKI
Trias środkowy masywu Kominów Tylkowych
i , jego tektonika
STRJESZCZEN.:DE: Na podstawie 'badań stratygnlJfiJCzno-litologiJCIznyc!b w :brialSie aiUJbo- chtoniczriym' mą.\Sy'WU· KOOmnów 'l'y~Irowyc:h ~ati:y Zachod!nie) I7JOSlba~ 19PQrzą,clJrony s2'J6:eg6ło\Vy profi:l lilbosbra,tyg,rafiam'Y. Nqwe 2lI1alezislk;a Skamieniałości, a ISrtczeg6lJn:ie .diplopor, piOZW1Oliły Vi ilrorela'cji, 7Je strefą ibri-ans.oń&ką ,w Alpa,chZachodnidl !!la wydzieienie IW arlltlQic!hltoni07Jny!IIl 'ś1"Oidkowym 1lrLalSie illtworÓW alIli~ 'i lilJdYlIlu' oraz .tcIh dokŁadne ~ziornowanie i prześ1ed'zenie ~Il1'ieniIllOŚCifacj,a~ej._ TeiktOInd'c2lI1e badl;lIlia terenowe, 'po!pal1te OipracQWani'a1mi iiotoi'nterpretaicyfjnJy1Illlii, pl'IzytCzyniłysdę do ,ZlQlbraooWania tSii':uJktury, fałdu synk1i1Ila,ln,ag>O iKamrial;ów Dudowych d do, ,wyd>zie..,
ilen'i:a kiJJknl Igenel1acji' ~ań ,i uSkoków.
WSTĘP
Teren !będą.cy przeditnió~em niniejszego opraoo'Wlania leży w pokI- dniowej części masywu Kominów Tylkowych iW Tatrach 'ZadhÓidmk!h.
Granke,!będące ':zaiiazem gra:nicami triasu środlk!6wego, prżemegają;
począwszy' od wY'lot1,l DolinlkiSmytniej do Doliny Kościeliskiej, wzdłiUż
tejdoliilki • w ' partie-, podszczytowe KorniLn6w Tyl!koWych,. gdzie granica
skręcalJru1pÓłnocy Ja' m.astępnie ostro krU wschodowi, tworząc płat wy- chodnJi.o kie.rurikurÓW'nOleim.ikowyin. ,Dalszy jej ciąJg prże'biega na pół
~ócriychzboc2ladh Kominów' Ty"]k.owych nad Kufą i Pie.cami. W' okolicy Kar.c2lnly :nad Doliną ChoChołoWską przyjmuje kształt "ry'biego~OIgona co iskręca.jąc na wschód ciągnie się poprzez KomiLny DudOlW,ę, twIoIl"zą,ce stro- me Skałki ,powyżej K!linów, do' Zdra.pisk,: ,;a następnie przebiegają.c lIi:a p6łnoc'odP!l"zełęczy Iwaniadk:iejOlPada za1esionymizboczami pondizej RzędÓ!W i iPanieJńeJk !(SmytniańSkiohTurni) do Doliny KościeliSkieJ.T~en wydłużony Jest w !kierunku: EES-WWN, i Zajmuje ipOwierzchInię 2;5~1m12 (fig. ll)~
I{,ompoleksy osadowe, btiklujące Kominy Tylkowe wdhodząw "skład
serii.aUtoohtoIlQcmej K<iim1m6w Ty~o~h.Biorąw :ńiefudzla(oSady pooCząwszy od <łdlnego triaJSu dO śnirlkOlWej kredy.
?ragnę wYDa:zić SW1cYją wdzięcZność doc.,drZ. Kotań'skiemu' za OiPie-:
kę: nad 'całoikśztałtem,pl'acy,'" ko.nsultaCje' VI : terenie, " Przedyskti.'1ioWaru~
•
356 JERZY PIOTROWSKI
wielu problemów rtektO!Ilicznyc'h, a szcze.gólnie :za 'POmoc w opracowaJlliu zagadnieńmikrofacja'lrnych i str,aty,graficznyoh oraz za oŻnaczenie di'PI~
por. D.męlkuję również Profesorowi K. Guzilkowiza udostępnienie zdjęć
fotogrametrycznydh i cenne 'wWagi dortyczą'ce wymików pracy, a dł' A. Ra-
dwańskiemu za oWOCIIle dyskusje nad zagadnieniami mlikrafacjalinymi.
Mgr K. Grochookiej, mgrM. Bac, mgr A. P.szczółilwwsk'iernu oraz mgr H. Kolebackiemu slcladam serdeczne 'POdzi~owanie za Uczme dyskusje i i.nfomtacje.
HlISTOmA BADAN' .
GeolOlgiaiSerid Kominów Ty1J1mwych wchod'zącej w skład autoch~
nu wierchowego była !przedmiotem wiciu lbad:ań,zaTówno syntetycznych.
jak i aznali tycznJldh~·
,.,. W JWYilliku lbadań poIkryrwy osadowej trZO!lJU !krystalicznego i na:slr
nięt:YQh na nią jednost~ wierChowych, Z. Ko1lańsiki (196'1) wydzie'lił sze- r€!g serii rÓŻlniącydłJ, się między soIbą profilem 'litóstratJigraificmym, zwra~
cając ,szczególną uw.agę na lStosUil1ektriJa'su do j'llTy~ Jedną z lI1i'ch jest seria autochtoniczna Kominów TyNrowydh ,granicząca od !pól:nocyz serią '
bdbroWiecką, ,a od;poiłudnia :z :serią WąWlOZU K1"akÓ'W~ Leży·<ma w olbrębie
elerwacji Kominów Tylkowych, będącej jednym zele:men.'tów n:aclrz,ędnej traniSWersalnej elewacji SillJatyń:skiego ..
, Tektoo:iika ma.sywu Kominów Tyl1rowydhbyła iPrZJedtmiotem opraco- , wań F. Ra'bowslkiego (11931, 1954, 19.59). W oIb:r~bie serii "spągowej" ma:"
sywu Kominów Ty lkoiWydh wydziela on . dwie dy.gitacje oddzielone, od
się1;lie synklil!lalnym malmem i albem. Syn!lcl.IDa. ma1mu i albu, w. jegp
:ujęciu, łąezyser.:ię: ,,~~gową" z iałdem .czerwonych Wierchów, nde oder.., wallym jeszCze "W tej serii, lecz łąezącyln się zniąskrrętem 'korzeniowym~' Według Z. Kotańsikiego (19tH); nie mamy rtu:1do czynienia ze skrę
tem karzeniowym 'iałdu Czerwonych Wierc'hów, lecŻ· z:parautochtomd.'Gz ... · nym fałdem synlklina!lnytn Kominów Dudowych. W skład jego wchodzą
utwory środikowotria:s()we,: łączące się z maseni 'a.utochtonicznej se.rii!
KomiJnówTyl'kQwyoh. Fałd synklilIlalny Kominów r>udOWyoo. twOil"zył się
pod wpłyWem na~islru na.suwających się tpłaszcwwin' reglowydh.
Pierwszy nowoczesny. pT.zJe:k.rój przez masyw Kom.ilnów Ty1'kowych pod.ałF; ~OOwski (1931). Wydzielił on przy tym szereg poziomów lito ...
logic:zmyclh. środkowego triaSu, mliczając doń wapieJlie i dolomilty Ilromó:i-....
. :k~we. obecnie ruwa:źalle za lmmpH. 'Wyniki jago ostatniclh lbadall zostały tlIpulblilkowane po'WlOjnie i(R.aifuwski 1954). W triasie ŚJrodkówym wy- dzielił on wapienie 'kIOmór'k<i'We, wapienie rqbacŻkowe,wapien1e dolomi .... ' towe i waJpieiI1ie z ikTym:>idami. 'Zwracał on, rÓWiIlieź uJwagęoo.możlilWOŚć:
znalezien.ia:diJplopor, jaik się później okaże tak wamYcil dla$l:ra/tylgrafi!i środkowego triasu. Nowy; 'Zmodyfikowany ioowpełm:ionY\PTzek:rój :pclIID- stawił F; ,Ralbqwski {19J59~ w swych mawiałach :rękopiŚlmiennyClh. Jest"
tu również podany sy:ntetyCZiI1y' profil warstw' środkowotriasowyeh na
O / 5 0 300m
I , ., , •
. 1
. ,..-- .
, 2
,. / ' " J
. ,,"
--
.F'ig. l
Mapa geolOlgic7lIla triasu środkowego w ma'sywie Kominów TylkOlWych . .
A, B" c, D, E kompleksy litologiczne anizyku; F, G kompleksy litologiczne la,dynu;· kg górny kampil; tg· górny trias; t lias; I-VIi linie przekrojów;
l uskoki; 2 nasunięcia; 3 granice kompleksów
Carte igealogique du '!'rias moy-en
au
maB:~f. de Komuny TylkoweA,· p,e. D, E complexes lithologiques de l'Anisien;F, G complexes lithologiques du Ladinien; kg Campilien superieur; tg Trias supe!-"fę1Jr;
ł t.Jas; l-VII IlSttęs dę cpupęs ~eplp~quęSi 1 ch<ln-fages; 2 q~slocaUpIll!; 3 limitęs dęs <:omp~ęxęl!
~
>
·rtl
li':
i
.~li':
O
~
ll:
.~
..:J
.,' ,"o
, , JERZY, PI()TROWSKI '
, ''Pólnoc od Pr:rełęczy IwalI1iac~iej. Tria's środkowy w jego ujęciu roZJpO-
tCzynają wapienie komórkowe, wapienie dolomityczme iCzaI'ne wapie-
nie brekcjowate. ' ,, ' , " , '
Według Z. Kotańslkiego (1'956), warstwy te należą do dOilne,go k:am- jpilu, !pOdobnie zresztą jak W&stwy wa:pien:i ,dolomitycznych, leżące na północ od śde2lki wiodącej
na:
,Przełęcz IwaiIliadką, w miejscu połącżerua ,:się jej z drogą z Hali Qrnak na Ha'lę Smy1mdą, które F., Rabowski. przyj-:mował ,za środkowy trias, a Z. KotańSki (Kotański
m
RahowSki, 19·59) , określił Jako, warstiwy myoplooriowe i dolomity nada.:nyopooiriowe gó:me,gokampHu.
F. Halbows~ operuje lPOjęciem tr~ środkowego, a czasami nawet wapienia mUiSzlowego. Trias środkowy rw seirii wierc'howej Tatr (w Orga- nach) został przez nie.go udoikUlmentowanyznalezieniem f.aiUlly z Gervillia mytiloides, Modiola triquetra i Pect'en discites.,
Znalezleni.eprzez E. PasseIl!diorlera('l934) na południowym Zlboczu
'Giewontu liliowców przY'Pomina'jących gatunek. Dadocrmus graciUs było
przesłanlką do stratytgraficznego wydzielenia doI.inego wapienia, m~
" wego. SłuISIznośctego wydzielenia potwierdzirozna'lezien;ie w serii Gie-
wontu lilio WICÓW z 'gatunlku Dacrocrinus' grundeyi J.aelkel przez J. Le- ielda (1956). '" ,
Podziął triasu. środkowe@<> na anizyk i ladyn IW serii KomilnówTyl- kowycll iPrzeprowadziłZ. Kotański(19519b), 'zaliczając dOaJIlizylku /brekcję '
" podstawową, wa,rstwy wrupieni i dolomitów 'oulkrOiWaty'dh, komplekS Wla-'
" ! " " " " "
,pieni roba·czkowyc:h .i !dolomitów żółtolWietrzeją'cy;c'h, szare OU'krowate wapienie, a następnie ',z~ł warstw złOŻiOny z' iIlla'przemianległych iWa- ,pieni r6baczkorwych i ,pasiastych: oraz dÓ1omitó\V żółto,' wietr?:ejącyoh,któ-"
ł"Ycih częśc -:- bycmoże - ooleży już do ledynu. Leżący wyżej zespóL ,
~.szarycih wapi,e:ni dolomitYC2lI1ych i dolomit6w:żlółto wie1lrzeją·cych Z.Ko- ' iańSki za'liczyłdo ,ladynu. Podał on rów:nde'ż szereg profilów straty,gra- ficznyclli przeikorojów prrez.'serię KommówTylikowych {1959a, 1961).'
" , Od daWna '2'lWraeano uwagę' na :podo!bierustWa iW ~zta].cendIu lito-,
logiczno..ifa,cja'1nym pomiędzy tri.asemwierc'howyma triasem Alp Za- ' dhodnic'h. Już F.Raibowslki 0'92'0) 'wyróżnił w Tatrach wapienie roIbacz-' k0'VVe,~acając 'uwrugęna ich !J><l96bień:stwo do calcailres vermiculaires
,z lPrea'1p Szwajcarskich. NaJStępnLe E. Passendarfer;(1'93.a)
00
Zelbralll,1U ', :Fr:an~ego Tował"zystwa Goologk1Jn~o w Brian~ wykazał duże .~
dolbieństwo pomiędzy triasem wierc'howym i briansoń:skim., Ostatriio,' , Z. Koltań.skii (19'5'9, 1964)o!I'iaz J. Debelm:a!S 1(1'961) 'Podają 'anaJolgie i i"ÓŻ
nice rw wY'ksztaŁceniu triasu wierchowego. ibriansońskiego vi ,~ bar-
dziej szczegółowy. ..
, Z: Kotańs1ci, wy,dhodząc z założenia, Ze w ;triasie tatrzańSkim - !PO- ,dobnie jak w triasie .alpejsktm - powim.ny sięznaleźc IPI'zewodn1e po.- ziomy z licznie występują,cymi diploporami, rozpoczął poszukiwania, któ- tych ,~ezultatem było 'znalezienie diplopor w triasieśrodkowyIll ('ladynie)
TRIAS KOMINOW TYLKOWYCH 359
płaszCZo.winy reglowejdo~nej' (Kotailski 1963). Stało się ,to' impulsem do posmikiwań diJplopor również w tria.~ie wierohowym. Po raz pierwszy na' mozl'iwość znalezienia di:plotpOr
vi
t~iaJsie włerohowym' zWrócili lUIW·rugę F. Rabow:Ski .(1'954) i Z. KOitań:.s1ki :(i959a', !b, co), ,któryznaiI.azł nawet: źle .zachowane, przekrysta'liwwa:ne 'sti:ruktturry diplqporowe. 'W 'związ!kJu 'Z !badaniami tełktonicznymi na wsrc!hodri·im z,bocm Do- lillly KościeliSki~j, M. 'Bac i KGrochoCka (1965) zmalaZJły diPlopory 'prze- wodnie dla igórnego anizyku w triasie wierchowym jedJ~(}st'kiOr:ganów
i Źd.ziarów, dzi:ęiki cZJemuzostała paloollltologicznie ' udokumentow;ana
<>heCIlOŚć górnego anizykuw faMzie Gzerwonyc:h Wietl"Chów. W serii Koi.
milllów Tylk.o,'WY'c!h, ,gdzie tr,ias środkowy posiada barom dużą mi.ą:żiszość
(wg Z. Kotańskieg.o, 19,61 - 830 m),istJniało duże prawdOpodobieństw.o, znalezienila. ,nawet 'kiliku !pOzidmÓW dip1oiporowych podobnydh 'd.o' poz:o- , mów, wydzielonyCh przez F. Ellęnlbergera (1958) w tT:iasje brilalIlsQńslldm.
lPrzypwsrezenie' to olkazało się :słUJSz.ne, a znalezienie przeze ~e prze-' wodniclh diplopoLr i ozna'czeilie ilCh przez' doc. dLl'a Z. Kotań:skie:go, po'zwo- , liło na dokładniejszy lniż ooty,C'hczas ,podział Śirodkowe.go triasu i:na jegO'
opi,aoowam.ie ,ldtOllogic1JIliO-1!ll1k;rdfa<da1:ne. '
Ba:dania terenowe dotyczące nilllieJszej pra'cy wy!kolI1ane były cięś-
, ci.oWO w jesieni 1963 r., a 'głównie wseZOlI1ie letnim '19,64 r. Wydzielenia,
li'tJologiczne nanoswne Jbyły w terenie na mniejlUJb Ibwdziej szcżegó~e ZJdjęcia fołoglI~ame'trycZIie, które , pozwooliły dane Igoologkzne przenieść na podkład topo,graficzny IW skali 1: 5000. Dzię'ki zdjęciom kalŻdy p'1ilDkt w teTenie, mógł 'być 'jed!no.znacznie " zl.okaliWwany. Przez połączenie ptin1rtóJW
,'Vi '
sposób karftoigra'fi-czno,..straty,gI"af~cznie uza.s;adniony po,w~stały na:zrljęoiadhobrazy itnterse:k.cyjrie poszczególnych warstw i całych komplelksÓWHto.str.atY;gra.fi,c;zmych. ,Przy identyfilltaLcji fauny i flory nie- odzoWlIleolkazały. się szlify, ibez !któryoh .ozna-cz,eil.ia - szczegó'we glo- '
nÓ'W~ 'byłY'by mienwżliwe. Ogółem miałem do dyspo.zycji 230 szlifów. , Przy o'Pl'a'oowywaniu 'tekroruki ndeciągłej, poza f:ragmentaLr'Y'·cznymi dbserwacjami w terenie, ~ pomoc oddały :zdjęcia. stereoskO!pOowe na- ziemnei lo,1Jn,icze . . Pozw{)lliły 'one usystema:tyww:a:ć, stTed:yspęlk.ań oOO"az
wydzielić gen&acje' uskoków.
. . . ' .
iKÓIMlPLEtKsYI1DTłOLOG]CZN'E SROI$OWEGOTRIASU '
',: . t . · · · · · '. . ' . ' .. . '
'"
Podział środkowego
triasu 'nazespoły litoJ{)Igic~~wstałoparty
:na podstawie główneg.o proifihi po'prowadŻOiIlego wzdl,uż szlalku z P:r~łęczyIwaniac'lciej na 'K.ominy Ty lko.we. Wydh():dnie tri·asu nakrlanc.ach wystę
rPow~ia serii Kominów Tylkowych '~nazachodzie ZdLrapiska, na wScho- dzie Panienki) !k.orelowane 'b~ą 'z proifi'lem :głóW1Ilym (>fig.2).
Granice 'zespołów warstw A, B,C; D zostały ustalone przy uWZJglę
dni!anfu stOISUnkU ilośdQwegK> dolomitów do wapieni .oraz na danych mi- krofacjalnych.
360
250 m
20fJ
100
··L· • •
• ',' ' , , ' , ' 6 wtle
•
•.11
•
E , ,
, ,
" :' : ' ' -:' l wdc
.. . . . . . .
• • o' •
. . .
.
.'
.. " .
. ... .--
-;..-- --
~-;,;:. -_- -:. - fldp _ ... ~ IOwr
- - - gm
f)
"'-_-_-_~łr/;r
_-_-_-:,.Bwr
- . - - -
.;: : _ .5d
_ - __ 4!!r
- - - -j~ ,
. 6 -:. --:--- : -
- - --
-..
- - -
· ---:--twr.
- - . - -
- - - -- - -- - -
C"
16 op
M Wf.
. d4bS
_- _ - - -~r~ "9dp
·6-~8wr
-
~~5dP.
'.' "i1§c
. ~wr
g.'
. i·
i
JERZY PIO'l;'ROWSKI
500 m
450
40IJ
350
o-
.. ..
- - - -
- - - - -
- -
- - - - - - - - - -
- - -
- '- - -
F
- -
- - - -
- - - - -
- -
.- - - - -
'-
- - -
- - - - - - - - - - - - Jir:,
I3dp
. "WF
ndp 10 wIJ 9dp Swa'
~Jp wd Sdp.
4wrp
3dp
2wrp
fdp
16;Oc- 15dp
I!l ' . • • • • Uwdc . .. . t3dp
" .. :....: :': r2ivdc
. ", ~ .
"dp : : : :.IOW!lC
. . .
~-- ' . . . . ... ~~fldC_t '.~ . . . 9wdę 50 e ; :
-:-=:: __
::~~ !~.,,'
o . •8 - - - 'All;oJ 300 I!l: : o • • • - : • • 8 wgc
10w§:9wr . . . "
e. . . . '.
'wtJ./l. Bwd : . o . ' o o •- -M~ ... d~ . , o o
~
J ' ....
0 · 0 ·~ . . o ' _ 0 ' .
':_l:i
:::--: -=.-
--'wp!'. - - - :-~ - - - :-- - -'JIct~
A : ' :
.i~c
. O ~o.;~:i.;' •• " .
tbe. ..
. . . .
.
. ' . ..
,• o • " • , " y' .
Fig, ·2
650
6
f
550
6162 03 -4'
-'5d6
,iI1
8dP"~
1.
6 tIp.5 d", 4da
3dgc:
.2d!lk 1ddc
2I/wd 23ddc 22 wp 21dgc .lOwgc.
19ddc
lUp
16wpr
"1;.
TRIAS KOMINOW TYLKOWYCH , 361
A., Brelkcja '(pOdstawowa i dolo.mity dr,obnocu'krowate.
l. Brekcja ;podsbawOIWa anizyk:u (KotańSki 1956), której mlązswsC
w serii Kóminów Tylko.wy,ch wynooi przeciętnie 0,5"":""1 m, jest naj niż
szym ogniwem środ1rowofr:iasowym' we wszystki.c!h jednostkach wiereho-, Wych oraz wplaszcrowinie reglowej do.lnej('Ko.tańSki 11958). Występuje' 'Ona na omawianym terenie w protfilu Banienek (Kotański 195'9a), a poza tym' lTIia ,miejscu' ntgdz,ie nie Ziostała znaleziona., Mo,żna, 'cZ!asamidolStrzec
ją na pokrytym piar,gami i 'z,alesiOlIlym .zboczu (w wykro.tach), wiodącym
.od lPanienek. ina ftzełęcz Iwaniacką, w formie otoczaków dochodzących
ido
20 Cm śTednicy: Jem to 'brelk1cja mi,ejscami Q ooara'k!terze klifowymCKOitańsiki 1955a, 195'6c, 1'!}59,a, b, c), zawierająca ok,ruchy żółto wietrze-
jąCic>h dolomitów dnchodzących do. 7 cm średnicy oraz dr,olbne f.ralgIDenty zielo.nych łupków. Ku 'Stropowi ilość i wielkość .otoczaków maleje,~ wzra- sta natomiast masa spajają:ca; sikładająoa się z bardzo. dro.bnylclh okruohów
wyżej wymienionych dol,om~tów: fragmen1row d:robnoP.okł'usz,o,nych łUjp
Ww nadających' skale oddeńzielOlnkawy i dolotmitycznej masy tpeli1xr wej czasami droibnoculkro1watej. Okruchy zawarle iW brekcji Ipochodzą 'z li:eżącY'ch w jej spą'gu ulbw:orów kampHu. Ostatnio Z. Kotański (1961) uwaia: ją ża osad rozwlecZOł!lJy iPl"zez Iprądy denne, na dużej przestrzeni w wderc'howym i.reglowymzlbioTU'il}tu ,sedymen-ta1cyjnym.
, 2. Jasnoszarę dolotmity culkrowate. Łączność sedymentacyjna z lbrellwją n:ie jest wtdoCZilla. Miąższość do.lomi!tów jest zmienna i walha
się w IgraJnioadh od 2 m do 4 m.DolOil1lilty podobne są do spoiwa .brekcji
Fig. 2
.Syn1etyOZJIlY profil liltologiCZl".y ltriJasu środk{)fWe,~, masywu Kominów Tylkqwych
bp brekcja podstawowa, ddc dolomity drobnocukrowate, bs brekcja śr6dwarstwowa, wpr wa- pienie pasiaste i robaczkowe, wdc wapienie drobnocukrowate, wgc 'wapienie grubocukrowate, wd wapienie dolomityczne, wr wapienie' robaczkowe, dp dolomity płytowe, wp wapienie pasiaste, wrp wapienie robaczkowe i ,pasiaste,bsp' brekcja spływowa, wo 'wapienie oolitowe"
dgc dolomity grubocukrowate, dgk dolomity grubokrystaliczne, do dolomity organodetry- tyczne. A, B, C, D, E kompleksy litologiczne' anizyku; F, G kompleksy'litologiczne ladynu.
Poszczeg6lne ponumerowane warstwY są opisane w t,ek,ście. Oznaczenia organizm6w: 1 śli
maki, 2 małże, 3 krynoidy z rOdzaju Encrtnus, 4 krynoidY z rOdzaju Dadocrinus, S diplopory, 6 solenopory ,
,Profil .JJtbalogiquesynthetique du TrilUl moyen du ma~iSif de K'OIID~ily Ty>lkowe bp breche basale, ddc dolomies microsa·ccharoldes, bs breche intraformationelle, wpr cal-
'caires lamines et vermiculaires, wdc calcaires' microsaccharo'ties, wgc c'alcaires macros'accha-
'coIdes, wdcaicaires 'dolomitique's, wr calcaires vermiculaires, dp dolomies en plaques, wp cal- caireS lamines, wrp calcaires vermiculaires et lamines, bsp breche 'de decoulement, wo cal- caires oolithiques, dgc dolomies macrosaccharoldes, dgk ,dolomies macrocristallines, do d<i- lomies organodetritiques. A, B, C, D, E complexes lithologiques de l'Anisien;'1!, G complexes lithologiques du Ladinien .. Couches' particulieres, numerotees dans les complexes sant decrites , danS' le' texte polonais. Symboles de la faune: '1 Gasteropodes, 2 Lamellibranches, 3 Crino deSI
du genre Encrt7l.U,S, 4 Crinqdes du" genre Dadocrtnus, S,' Piplopores,· 6 Solenopores '
362 JERZY PIOTR owsin
leżącej w ich spągu. WarstwowaJnie prawie niedOstrz.egalnel· zaruwazyc jednak. czasami· można parti'!:! ,q.<Jilomi1Ju a de'lilkat:nym warstewkowaJlliu
równoOległym~ Przeważnie jednak ziarna doOlomitu pozostają ~LezO'riento7
wane, dając ;na tpOwierzc'hni zwietrzałej charakterystyczny dolomit
cu-:-
• krOwaty. Wycihodnie tej warstwy znajdują Się lIla E od szlaku tuxysty:cz":
nego !prowadzącegoO z Przełęczy Iwaniac'kiej na KomilIlY Ty1kowe Oir!az ma południowym Zboczu . Panienek, 'gdzie miąższość dolomitów wzrasta do 6. m, lCia'jąc niewYlrafule, 'Przysypane ,piargiem odkry:w!ki.
3. Bre'k!cja śródwarstwowa miąższości 1-2 m tworzy wamtwędo
syć niereguJlarną. W ·prurti;ach spągowych odcina się wyraźnie oddolomi- tówculkrowatych, w stropie nat<midast przechodzi ł.a:lgodnie w utwlO!fy
leżące wyżej. 'Sldada się z ostrokrawędzistych olkrucl:lów do'lomitów cu- krowatych o I~i:wie dolomitycZlnym. Spoiwo zło,żone jest z ,bardW, drab- nycl1 okruchów dolomitów, miejscami delikatnie wMstewlkow.aJ11,ych. Po- przeciillana jest żyłkami .elPiJgenetycmelgo kalcytu o nieregularnymprze- biegu. W ikiell'!Ullikru wscho;::mim lbrekcj.a się wyklinowuje, nie dochodząc
już do Panienek~ . '. ' . .
4. Dolomity drobnocuJkrowate Jasnoszare, miejscami warstewko~·
wane, dOibrze uławicone, silnie ~aJ!1e w ikieJ"lum1lru prostopadłym do biegu. Koń,czą one na:jn:iJższy ailizyjski PC)ltiom dolomiJtoWy. Mri~zość' lm .
. 'Na zachód i na wschód od profilu I ~pl. VI) warstw kompleksu A .
nie mO;Ż!lla dOIstrzec ze wZiględu' na polkrY'Cie wyohodni piMgami . i 'koso":"
dxzewiJną. Ukazują się· one' dopiero !l1a.pahi~ac'h"gdzieic'h sześ~1ó
metrowej .grubości zeS1pÓł ska1m.y jest prawdopodo.bnie odpowiedmi:kiem
całego kompleksu (A).
Biegi i upady Skał są do siebie :zJbliż,one i wahają się w granicaclt 115/56 N - 117/60 N. MQąższość kompleksu około 13 m.
B. . Wapienie I"iOlbacz!kowe z wkładkami do'lomitów żółto wietrzeją-
TRIAS KOMINOW TYLKOWYCH
cierm:ueJsz,ej pelitowej i jaśnieJszej drobnÓikrystaIicznej substancji wa- piennej. "Robaczki" wdhodzące w Skład wapieni robaczkowych są 'zazwy- cmj pojedyncze, a ułożenie f.ch jest regularne, równoległe do, WB.il"Stwo- wania.
2. Wapienie ciemnoszaxe drobnocuikrrmva,tez fauną małżowo-śli- '
makOową, omiąmwści 4 m. Są one miejscami wyTaźnie, delika,tnd.e w.a.r.:..·' stew'kOłWane.Obecność warstewek uwa,run.kOowaM jest dolbrże OlbtoCW-
nymi i równolegle ułoixl!Il:ymi ziarna'mi dolomitu. Fau.na.nieliczna i źle iZa- c'how.ana stwarz,a duże trudności w identyfikacji. Na. z:wiJetrzałych' po,..
wierzc!h:n:ta,C!h widocżne są charakterystyczne, wydłoU'ŻJOne formy (Wielko.,..
ścil-,-3 mm), zbudowaJl'le z ikryIstalic:zmego dolomdtu. Z. Kotański (1959a}
.opisuje je jako "l'IÓ~zJk!ruszOiIl.esrezątilci jalkiohś orgooizlIIlów :(gloIIlQw?)".
3. Wa.pienie ,grubocuhowate,dobrzeuławicone o miąższości 1 m.
ZeWlIlętrznie przYJPOminają !pia~owce, Q' spoiwie wapnistym. Wapienie cu.!kTolWate, według Z. KortańJSkiego (1956d), utwo:rzyły się w ' wyniku przekrystalizowania piaskowców dolorn:itowyc'h, lpowstałych ze 'roolomi- tyzowanydh
a
następniepok:rluswnycll budowli .glolIlowych. Wielkość zia- ren od 0,5 mm dOo 1 mm .. Miejscami okruchy dolomitów wiertl'zeją na kolor żółty, da:jąc drobne S!ITliUIgi do 1,5 :mm gXiUibOści, Q odcieniu j'aśniejszym, aniżeli ciemne tło wapienne.
4:' Wapienie dolomityczne, ciemne, masyWIIle, d:rohnooukirowater Q Iniąższości 2
m,
odcinające się ostro od 'utwOorów leżących niżej. '5. Wapienie robaczkowe z niewyraźnym warstewkOIWaniem. Sta- nowią, zJbitąmas~ 'z ,gęSto. i nie:regU'l~rnie u'ło'ronymi "rolb-aczkami".Są to
"rOibaczJki" innego typu,aniżel1 opisane w tym samym' kompleik:sie W war- stwie2.
6; 'Wa'pienie g:ru.lJ:x>cłuikro.wate, szare, d'O/brze uławicone, miejscami pasiaSte. Zawierają Jilc:zm'ą IaU!Ilę ślimakowo-ma.łżo!wą, 'W nielicznych prz,y- . pad:ka,Cih dolbrze zaeho:w:aną. Można tu dosb'żec formę podobną dO, Ompha-·
loptycha stotteri KliJppst orazimle ślimaki, również z rodzaju Omphalo-·
ptycha (JPOdstawa o2lIlaczeń: F. 'EHenlber1ger; 19'58). Sko!l'lllPki małżów Są fralgmeiltary:czne, tak żeOlZlIllił(!zenie przyn.aleim.ości nawet rodzajowej na-
poty~.;l. na dwie trll.l.dnośd. , Wapień zawiera ruelic2m.e silnieprzekrystali-·
zowaneoOoidy, rozrzu'oone he,zładnie wd!rOibnokrystalkznej ' wapiennej 'masie. Kształt .ich jest na ogół eliJpsoida'lny, czasami okrągły. Zadhowały
si,ę tylko nieliczne Koncentryc:zme oIbwooki ,. zew:ri.'ętrzne. Jądro' i otocild.
wew.nętr:zme są- niewidOiCzne,gdyż zastępują jeepigenety~Z!Ile ikTyształy
kalcytu.
- 7. Dolomi,ty płyt<YWeżółto wietrzeją'be,silnie spękane, o miąższości 70 cm. Spąg i strop silnie zaznaczony.
8. ,. Waipienię iQZaT,n.o'niiebieSkie. znieltioc:zmymi rolbacZJkami. Wy!lmzują
one ci'eka.we walrstewkowatnde sZJWQWe,', pr~ją-ce szwy 'styiolirtolWe
(KotańSki, '1'9155b); 'Wyśtępują'ce, ty "ro'ba,czki" ;są re,gulą.rne, obwiedziolIle'
.deli~1mą powłoczJką żółtej, :mall'!gl~tej sU!bstaal'cji. Miążswść15 m."
JERZY PIOTROWSKI
9. Ciemnoszare wapienie dolomitycmle, o ,miąiszości 2,5 m. War- stewkowanie. i laminacja dalbrze wid()lc2lIle. TWOTZą je źle OIbtoc:liOIne okrl,l- chy dolomitowe, tWOTzące warstewkowanie zia'renJk:owe (Kotański 1955b).
Zawierają niewiele "robaczków". Miąższość 1 m. ,
10. Wapienie pasiaste i roJbacZ'kowe z warstewkowaniem szwowym,
~'miąższości 1 m. Warstewki z fPO'Wy~szymi szwam'i -są cienkie - od 2 cm do 5 em.
11. Dolomity płytowe ŻÓłto wieir.zeją'ce, silnie spękane. W parrtii stropowej mOOna dostrzec okruchy mych Skał, 'będące 'efelktem erozji śródwaT'stwowej. Miąiszość oIlroło 2 m.
1'2. Wapienie Tobacz:Irowe, czaxnoniebieskawe o dużej ilości "ro- baczków" ró:źmego rodzaj.u fOlI'llIl i kSztał1;ó,w. Md.ąiŻSzoŚć 70 'cm. '
"
.
13. ,Dolomity ,płytowe żó'Ho wietrzejące, o miąższości 60 cm:
·14. Wapienie drolblnociUkro,w~te (} wa;rs1;ewlkowam.iu szwowym, :prze-
,chodzące ku stropowi w TOIba'cz1rowe. MiąższoŚć 40 00.1.
15. Dolomity płytowe żółto wietrzejące, silnie spękane, o, mią~szo
ści 50 ,cm.
1'6. Wap.ienie robaczloolWle, czaxnoniebieSkie, o miąższości 11 m.
W partii środkowej warstwy zaWierają znaczne ilości detryltusu kry:no:- dowego przynależnego do rodzajU Entrochus ~., dającego. miejscami s0-
czewki' o gruboś-ci 7 om. W stropie warstwy krynoidy występu1ą już ,' ty lIkopojed.ynczo.
Na tym kończy się wydzielooy W profiliu I kOlOJlplelks B. ' Dom'ilIlują
tu zdecydow:ęn:ie wapienie roba,cz~owei pasiaSte, przeChodzące nie- uchwytnie w wapienie d()llomitowe. nolotnity płytowe żółto wietrzejące są chaJraktexystyJCZIle, jednalk 'Zl1aczenie ilościowe i-dh: jest niewielkie.,
Miąższość Ilrompleksu 42 m. Średni 'bieg i upad 115/58 N "--oj 117/61 N. Na za'chódod profilu wroTCOwego ;teren obniża się, a stoik porośnięty :lasem utrudnia obserwację. Elementelm mawiązująlcymoo głównegO'
profiJJIi.
(fig. 2}są skałki widoc2lhe na planszy II, Zbud()IWaaiJe ż wapien'i roIbacz- kO'wych, zawierające krytnoidy z rodzaju Entrochus (odpowiedni!k warr- stwy EH). Korel'acjadalej ku wschocłowi w pro.fllu lPaiIlieliekjest nieco trudniejsza. Roz:ciągłlOBć wau'stw jest niewid<>cznaze WZlględu na pi.a!i'tgi,
kosodrzewinę i .las. RytmiC2JIlOŚĆ osadZJalIlia się 'Sedym'en:bIJ. W proifiluPa- nienelk Jest dużo mniejsza. Nie powsta1je więc (nic inlne,go, jalk lUIIIlieślcjć
warstwy /kompleksu B ponad stropem dolomitów ouilcr'owatychlkomple-:- ksuA, m.atomiast iOO 'gól'Illej ,gmni:cy ustalić się nie da. Uikarujący Się tu
zespół wapieni robaczkowydh i pasiasty.ch dużej miąmzości r(oIk. 100 m), wydzielamy przez Z. Kroltańskliego
Cl
r959a:), :będzie mpewne od;poWiediniikiem kompleklsów B, C, D 'profilu wroroowe.go (fig. 2)., Granicymięd:zy ltyp1li kompleksamiw
profilu: IPooienek nie da 'Się Iprzeprowadzić 'ze W'zg1ędu na brak oharakterystycznego dla ,profilu I Zl'Ó:żniooiWainia litologicznego -oraz warstw z fauną. Dwa po,Zi.omy ian.inistycz.ne dolnego ani'z:yIlru· ~aII'- ,TRIAS KOMINOW TYLKOWYCH 365
.stwy B1, B2 i B6); w profilu Kominów Tyl!ko.wy'Ch :zm.a!leziOlne po Taz pierwszy, :były. znane z wielu miejsc serii wiel'lClhowych.. Nie :były jednalk rooclzielanena dW!a pOzimny, lecz traiktowane jaiko. jeden do.1Jr1oam.izyjslti poziJOm faum.'iBtycmy. WproIfilu I możliwe jest wydzielenie w Ikomple- ksie B dwódh poziomów z niięczalkami, nmvHlZlUjąCYioh: do p0lziomów wy- dztelofly,,:hw strefie Ibrianso<ński.ejtri.asu aJpejskiego (EUenibel'lge:r 1958) . .. Doikład:niej wstalną OIIle omówione we wnioskaoh chao:aktery2lUjących ca-
łośćwtWlol'Ó'W airlzykitI !badanego. teremu. . .
DokŁadny prom 'litologi'czny dol~ycih części tego' Jrolmlpleksu· podał
Z. KOItaDSki (19.5'5h). Wydzielenia litologiCZne z tamtego. profilu są :zlgodne :z wydzieleniami opisa:nymi powyżej. Występują tu tyl!ko drolbne różnice
mią:żsZiOŚCiowe . wynikające z nietdenty~c'i miejsca p~owadzelIl:ia pro.filu.
C. Doliomity :piłytowe żółto wietrzej,ącez wikładkattni wapien:1 ro- . baczkowych.
1. KoltlllPleiks rozpoczyna ,gruby Uc:zący 18 lIIl miążsZiOścilpOOi1Oim
drOlbnocUikro'WialtY'ch dolomitów, wietrzeją'cY'ch na kolOT' szary. Są one .swe spęImnei poprzecilIlalIlie 'żyłami (do 3 cm .grubości) kalcytu. DOIbre uł1awicenie podkreślają cienkie dochodzące do. 50· cm ,grulbości. w!kladki wapieni ciemny,ch, miejscami pasiastyCh, 'przechodzące w ;górny1(fu par- tiach tego poziomu w w8.lpienie ro.baczkowe.
2 .. 'Wapienie robaczkowe, ciemno!nie'bieskawe 'z dużą 'illoscią ZÓłtopo ....
ma1'Iańcwwej marglistej substancJi, oIkal'ającej poszczególne "robaczki" . . Zawierają OIIl.e w niewieJJkJdh ilościaldh oIkruc'hy liliowców z rodzaju Da- ,docrinus. MiąŻS2lOŚĆ 6
m.
3. Dolomity· płytolWe ~Mto wietrzejące, ostro odcinają!ce się :zwów- . rno·od wao:stw spągowych i stropowyoh. Miąższość '25 m. PrzeławiOblne są
trzykrotnie powtalJ."Zającymi się wapieniami, częściQlWlO robaczilrowy1rrH.
'W ·do1nej części tego zespołu można zauwaZYć dWUJk:rome· wystę
powanie dolomi'towe.j brekcji śródwarstwo.wej o niewiellkiej miąższości {20,~-30 cm), złożonej z q.'kruic'hów dolomitów drobnocukrowatych.'i 'spod.- . wa oolomttycznego, miejscami warrstew!kowam.ego.·
. . -
W ikompleiksie tylII1 !Il102ma zauważyć wyraźną· przewagę ilościową
dolomitów, 00. stało. się podstawą wy'dzielenia· go spośród przew.alŻ:nie wa- piennyoh utworów ,aI!l[zyku. Warrstwy 'POWYższego łrompleksll! na· ~chód
od profilu (11 fig. 2) gi.!ną !pOla piargiem, natomiast kIu wsclhodowiulegają
redukcji, tak 'że w protfilu BaJIlienek już się nie ~azm'ją. Cie!k.a:wym.f.ąlk
tern jest !WYstępowanie w warstwie (C2) drobnych łodyg liliOW1CÓW z ro- dzaju Dadocrinus, .bęidąoe.go, dohrą fOT.Iną przewodnią dla dblnego ani-
z~u (Lefeld 19'56). MiążsZiOŚć iko!IIllple~ C wyno.si50 m. Biegi i lUlpady
wynO'Szą 115/60 N -117/63 N.
'9
300 JERZY PIOTROWSKI
D.· Wapienie rolba,cz!kowe z nielicznymi wkładkami dolomitów pły
to'WyIcib..
1. Wa:pienie roha'czkowe, 'czarnoniebieskie,o miąższości 28 m. Z,au-
ważyć tu mOlŻ:na pe!Wttlą rytmiczną prawidłowość przechooreni,a wapieni Wba'Czkowych w iWapienie ibez "rolbaczków" Lub z niewielką ich ilością.
Wapienie' robaczkowe są drolbnokrysta:licme, "naltomiast parlie IWapienta bez "rolbacz1ków" mają strulk't;w:lę pelitową. Przejście jest hardw' wya-aźne
i poprzedza je C'ieniu1lka .(10,5 mm) warstewka sulbstancji ilastej, leząca
vi szwie typu z:bHżonego do stylolitowego, odgraniczają1cego, od siebie dwa rod:zaj,e' watpieni. W gó:rnydh . pa.rtialch wapieni Ipoj.arw:Ła się ław.iea z silnie . przekrystalizowaną fauną ślimakową. WIllętrza ,muszele'k ;wypeł
nioine są dużymi ikrysz'tałami ikalcytu.WieLkość sko;rupe:k ślimaków wa/ha
się od 1 db 3
mm.
Zły BtanzaChowania i silna rekrystalizacjau.:n,iemooli-
wiają oiznacze!l1ie falU7ly.
. .
2. Dólomity szare, płYltowe, żółto wietrrejące, dobrze ulaw1oolne,
o
miąższości 5m.
W stropie dają się zauważyć przejścia do, dolomitów cuikrorw:atych i !nią odwrót.3. Wapienie rolbacz}wwe ciemne, () miąższości 40 m, ;czter.oikroltnie
przeławiiCane niewieLkiej m.ią'ższości wk'ł,ad!kami dolomitów ,płytowych.
Dość . dobrze prześledzić 'tu mo2lrJ.a rytmiJczność sedymentacji wyraŻOlllą· 'ciągłym powta:rzaniem Sjęwatpie:ndciemnydh () waTstewk<JIWaniupozio- mym i wapieni roIbac:z1kOlWJ!C!h.
. .Komplelks
p
Składa się .głównie z wapieni rolbaczkowy;ch. Na wrohódi nazaclhód od 'profilu I reprezentowa:ny j,est w lIl:ie1ic~nych 'Skałlkach
wyłaniającyoh się miejscami ~dipiar.gów.Zmiany miąższości 'wzd~UiŻ
roz!Cią'głości warstw są niewielkie i dotyczą ty lko '. dolomitów, :kitóre w miarę :addalania:si<ę na wśchód cienieją a wkiO,ńcu zanikają zupehlie.
E .. Wapienie cukrowate (kompieks E).
POdział wapieni nadroblIlo- igrubocukrowate,stosdwany pollliżej,
Q!paJl'ty jest na wie1llrości okruchów materiału detryiy'Cznego wchod-ząceg'o
w'
skład sikały. WapielllJiami drolbno-cuk.rowa;1;YlIni na'zywattie Ibędą wapie- nie o- frakcji detrytu:su od 0,1 mttn do 0,5 rom,.a grulbocu:krowa'tymi od 0;6 mm do 1,2 mm .. 1. 'KomPleks rozPoczynają droblIlooulkTorwate wa~ienie dolomit y- 'czne popielatoszare
o.
miążsZIOśd 49 cm. 'Waii'tstwawanie w parliach niższych baTdzo dobre, w :stropowych słabe. Wapienie. cienkołaWiooWe
prze-
chodzą w masywne. Około 50'010 tQiojętości skały stanowią olhtocW!l1e o1kru- chy dolomitów w:yk.a!11uiją1ce struk:tuxy ,pelitowe, CZ'aisilmi Ólr'galI1JOge1llJiCZlIle ipseudoooddowe. Przeważają !kształty OiWailne i ,elipsoidalrrie. Stopień wy- sortowania słaJby, okrruJC'h'Y mają rwiel1«)ść odO,l mm do 1,0 mm. Naj,czę
ściej występuje :frakcja od ,0,2 mm do 0,4
mm.
Szczątki oiI".ganiczme st.a-TRIAS KOMINOW TYLKOWYCH '. 367
TIiClw~ią 3~4o/1) sikały; !Są to, głó,wnie fragmenty członów l.I1ioiW!CÓW rz; ro-
dzaju Enerin~s. Spoiwem jest drobnolkirystaliczny kalcyt.
2. Dolomity płytowe żółto wietrzejące,dJo:brze uławico1ne.· G~anica spągowa i stTQłPOwa ostra. Miąższość 1,5 m. .
3. Grubo,euk:ro;wate, szare wapienie dolomityczne, dOIbrze warstew- kowane, o miąższości 4 m. Warstewkowam.ie spowodowane jest Il1aprze- . mianleJgłym występowaniem detr~u dolomItowego. o fraikcji 0,7-1,0
mm,orr-az dro/bnliejszego detrytusu o fnilkcji 0,3---'0,6 mm. Detrytus -skła
da. się 'w ,głównej swej masie z dość doibrze dbtoczon)11ch Lfragmentów wapieirii pelitowych o~az sZlCzątków orga:niczn)11Ch, ,głównie liliowców z ro ...
dzaju Enerinus. W pewnyoh partiach s'kałyza'llważyćmOiŻna wa:rsrew- kowanie rraikcjonalll1e. Okruchy detrytyczne :Spaja drOlbnoikrystalicz:ny kalcyt. '.
4. Dro1bnocukrowate szare wapienie dolomitY'c2JIlJe, o miąższości 6 m, z licznymi 'Szczątkami lli'liow,ców 'z rodm:ju Encrinus, stanolWią'cy;mi 5-'-8°/0
olbjęt<Jści skały. Pozostała ,ezęść osadu to dobrze wysortowany detrytu'S dolomitowy, oraz spoiwo !kakytowe w OIbjętości 21()...25% skały i zło
żone z drobnoziarnistego ka1cytu wypebniają'cego. ściśle. przestrzen'ie mię
dzy okruchami waipieni, do:lomitów i kryIno,idów. Tekstura 'bezładna, zibita.
5. GruOOcukrowate szarre wapien&e do1omity;c:zme dolbrze wamew- kowane, s1kładające się głównie z deitrytusudolomitowego, wecllrug przy-
puszczeń Z. Ko.tańskiego {l956d,. 195'91b), pochodzącego z ro:zkruJszenrl.a budowli :glonowY'c:h u:przednio~doI01ffiHyZlOW1anY'ch. Uetrytyczne oikruchy'
są domre olbroczone, dają1c struktury wielkoś'Ci 0,6-0,8 mm. Nieliczne' z niCh wwleczollle są Illieregul.cill-ną ciemną, pelitową substancją. Są tO' omoidowe, zapewne glonOlW€ dtocziki:, którym J. H. Jdhm:som: '(1954) przy.:.
pisuje 'poClhodzenie sini'cowe. NielicZlDlie występują silll1.ieprzekrysta1'iro- walIle aO'idy z dolbr:ze zaznaczoną struikturąpromi,enistą i barozo słalbo zaznaczoną strulkfmlrą !koIIl1oontryc:zmą. J ą,dra uległy ·ea1'ko'Witej re!kJ:yst.a ...
li:zJa'cji i lIlie są dostrzega.lne. StrUiktu:ry!promi,eTI:i.ste za:zmaczają się w pa~
tiach' wewnętrznych ooid6w, nie przelcilń.ając strefy zewnętrznej".· L. Ca- yeux :('1-935i) O!I'alz N.
P.
Newell, KG. Purdy ~ J. 1mbrie ,(19610) 1U!W,a,żają, że takie ,struiktury radi.alnesą di.aJgenetY'czne. Zr,elkrystalizowane jąltkazawsze -prz,ewaiJają olbjętościo1WiQI nad !l11elicznymi (1-2) otoczkami. Miąż
szość 4 m.
6. Sza're dTOibnocukrowate wapienie doiomitycznez liczmymi siln.ie :pok:rUiszonymi ikirY1Ilolidami. Wail"stewlrowanie hal!'ldzlO delilkatne, związ:ane
z rówlllolegle ułożolllym~ okruchami dOllomitu. Ilość detrytusu dolomito- wego
Jest
dużo mniejsza, aniżeli w poprzednio opisywalIlych tY1Pach Hto- logi'CznyCh. irom/Plelksru E; i dochodzi do 300/0; Hes:zJtę Ołbjętości skały sta- . nowi pelitowe spodlWIO wapni:ste. Mią'2JsZlOŚĆ 11m.7. Dipl()\poroWle lwapienie drohno.cuikrowate. Na powierzclbJni.a1ch
zwietrzałych widoczne są podlru:żne WY'Pu!kłiości złbudoiWallle z białego ikry-:- sta,Liczrrego 'ka,lcytu, IllJaiZW.a!l1e przez Z. Kotańsikiego (19:59a) "wyrri:lstkami".
368 JERZY PiOTROWSKI
Są to W olbra:zie mikl'Oslwpowym sklupienia gl'UbOlkrystaLilcz.negQ kakytu ...
IParr-tie Skał z "wyrostk8.m:i" są wyraźnie T~W1.n:olegle warstewkolWane.
~~Wyrostki" są zazwyczaj swą dhi!ższą osią 'wiI'ientoiwane zgodnie z war-
sbwow,alniem~ ,00 świadczy Q iclh związku 'z priocesem :sedymentacji i do- WIOIdż,i d.ohsymsedyli:nentaicyjll1ego pochodzemia. Zdaniem Z.~Ołtai!skiego~.
mogą. to być zrelkrystaliwwane sZlczątki ,glonów. Wa.pi€ll1ie z wyros~ami leżą W dolnej części wydz'ielonegQ poziomu~ a wy'zej poj.awia~ją się dobrze
uŁawiiOOłne wapienie diJpwpolrOlWe. WystępU1jące tu diplo'Pory~ .wedlwg
o.ZD.aezeń doc. dm Z. Kot.a,~ieglO,~repreze:ntu.ją fOiI'my PhysoporeHapau- ciforata (GiimJb.:)~ Ph. prealpina p'ia~ Diplopora annulatissima 'Pla; Macro- poreUa sp.~ Griphoporella·~. OTaJZ inne rformy ria razie tn:i,e o,znac~OIne.
Mater'iał diploporowy jest silnie poikruiSWtny i zrekrystalizoiWany. O:bję
tość jego. w OlSaIdzie docihodzi do. 80%~ 00 'll'POIWażnia dOi nazyw,aJrlia po-
wyższyclh ut'W'OirÓW 1w:a.'Pieniami d&ploporOlWymi. Okr.uclhy diplopor
nie-
wielkie 'CO~4-<2 mm) są w WJięksZOlŚci dolbrże ()Ibto~ZiOne. JWiŚTÓd detrytusu
diJplopmXlłWego m02mJa zauważyć s~cząt!ki krynoidów~ śród.warrstwowe
okrwC;hy dolbrze oibtocwnyich wapieni Q ;strrulkturze 'PeHtowej~ iT'BlgmenJty glOl!lów 'z. rodzim.y Soleno.poira'ceae oraz' ll1iewyraźne SlkIu;pienia pelitowe w furm'1e kuleczek czy grUJ2lełków~ wielllrOlŚci O~2"-O~4 mm~ które' L.
Ca-
yeux (1935) oka'eśLa jaJko "strwcture ,gr;umeleuse"~ powstałe !IlJa .drodze z:roim1cowall1ej diagenezy pierwotnego 'osadu. Społwem zlepiają'cymokru
chy jest drobnolkrystaHczny k:al,cyt~' tworzący miejsc~mi dość duze nie- regUlarne !krystaliczne !g.niazda. W wi:elu przypadlkach~ sądzą'c pOI kszt.ał
cie~ pOwstał .on z całllrowi'tej relk:rystaH2'Jacji szczątków o.l1g.anicznych~ któ- rych pierwotne zarry,sy są dość dolbrze za'cho!Wane. SkJala 'posi'ada, strulk-
turę be2'!łaJCł:ną~ 'zbitą. .
W poziomie tym prześledzić mo:żma dmą zmi·etn!l1iOBć facjalną. Na za1chódod omaWianego profillu .(I)~ w Zdrapiska:C'h~ d~plopoTy występują niel'iocZlnie.W osadzie ipo<jaw..Ja si~~ poza mającym nadalI. dużą pr2Jew.Blgę ilościo.wądetrytusem oł'<gam,1!C2'Jriyrrn, detrybus n:ioor:gan.iczny~ dają'cy czę
sto :struktmy pse'll'doo.o'idOlwe. Są to drolbne formy ikuHstejgo !k:sZltałt;g~
2'Jbudow.ane z jeldnorodi11ej ciemnej~ pelitowej ru'bstaIllcjL ,spotkać również
moma ~czą'tJki. kryno~dów 'Powlecoone często obwoÓdką onlro;~dową nie- wielkiej Ig:rulbosci - O~1:-0~,2 mm. StruktUiry omlkQidowe często oIkaLają olkruclhy wapieni pelitowycIh oraz frBlgmentydiplOlpOr~ z któr)1'dh mo:ŻInia
tu było. ozna'czyć tyllw :g.a'twn€lk. Diplopora annulatissima Pia. Wnętrza
diplopor Wypełnione są tym samym ma te:riałem detrytycz:nym~ który jest do.minującym składnikiem Skały~ oraz IpOIWrokairni onik!oLdowymi. Cie- kawe są drolbne fragmenty o!I'lganic11Ille w ilości 2-3010 skały ~ iksZltałtu . Turkowateg.o~ wypełniOl!le ciemną substancją pelitową~ którYloo przyna- leżność systematyczna jest :na Tazie niewyjaśnioria. RJutki ,CZęstol się dy-
oł).otOlrnkznie ro.2'!g:ałęz~ają lub tworzą formy lasecZJkolWiate z jednej stTo~
ny kołpalkowaJto zamknięte.' Sporady'Ć'2'Jn~e występują szcząt!ki .glonów z rodzilny SQlenopci;ra1ceae (JohllSOln 194:6) i drolbne fragmenty niszywUo,,-
TRIAS KOMINÓW TYLKOWYCH 369
łów. Wszystkie. pOlwY'ższe 'szczątki, zarÓlWlno orr.ganicznego j.ak i.iIl&ooll"gla- nieznego pochodzenia, cementuje drolhnokrystaliczne, miejscami 1pelitp-' we spo~wo W8lPIlliste. OkruClhy wapienneprzew;a'ŻIIlie Wirientowam.e są swą dłuższą osią rrównoJegle do uław~cenia. Na wschód od wW!rOOrwego' pro- filu (I), w stronę Paruenelk, detrytus tniecmgaruczny ulega iprawiecałko
witemu zanikowi, ,a Jego miejlsce zajmująlbardżo dCl,brze Ziaclhorwane di~
plopory z' rodzaju Physoporella,Macroporella i Diplopora, doohodzące
do 20m dł!ugQŚci istanOowiące !90% . Skały. Ma:teriał diiplQlpoll'owy jest autochtolIliczny lUlb rede;polI1orwanyz niewielkiej ,odległości. Świadczy
o tym dobre zaehowanieszkieletów diplOipOll" ora,z wy.pełnietruie ich tym samym materiaŁem, który·. je spaj,a. Wyraźna jest zmienność litololg.ic2'JIla ze wschodu na za1chód. Najpierw mamy do cz:ynienr.ia zba:rdzo dOIbrze zachowanymi diplopoiami i dJużą ich tlością, dalej na zaChód 'W 'ProiiUu(I) . jest icJh mniej i są :gorrz'ej zaclhorwane, w końcU: na Zda:a:pis!kach występują
one już 'tylkOI SpDiradY'cznie. .'
8. J,asnoszare glrulboculkrowaJte wapienie do:lomityczme, dO/brze uła-
wicone i war:stewtkowane o miąższości 3 m. Na 'PowierzchIniach .zwdetrza- . ły/ch widoczne są olkruchy waJpienne i dolomitowe, tworzącedha'raktery
stycznąsiatecz:kęży~ek hardziej od spoirw,a odpomy,chnawietrzenie (wa- pienie "sia:tec~owe" .- KotańSkii 1956d, 1959a" b)~
9. WaJpietnie grUlbocu(kr,orwa'tez licznymi "ro'baczkami" ·'tY1pu ,spły
<-wowego. "Hoiba1czki" otoczone są żółtą rrnail"glistą substaiIl:cją. Dolb:r~e wi~ . doczne joest warstewkowame (l"ównoległe do" poWierzchni ła.wic. Miąż
szość 13 m.
W. Wapiooie ;gr'uJbocu:krowa'te z lkznytmi "wyrrostkami" dolomito~
wymi oraz sporadycznIe wystę:pują'cymi fragmentami di;ploporr. Wapienie
podęte :są licznymi żyłkami !kalcytu. Miąższość 12 m.
1:1. !DdLomity płytowe, szare,żółto wietr:rejące, spęt1cime. Mią'Ż-
.szość l m~ ' .
12. Wa'pienie droibno'culkrowate, ciemnoszarre, 'z Ipojedynczymi fr.ag- mentami łodytżek Hliorwców z rodzaju Encrinus. .
13 . .Dolomity płytowe żółto wietrzejące, o miąższości l m.
14 .. Waipiooie drolbnoooikrowate,szare, cienkoła,wioowe, oddz.ielone
ostrą 19r'ani'Cą od leżących w 1Cłl stropie i spągu doLomitów. Mi.ąższoŚć 6 m.
115~ D~loiffiity 'Płytowe, droibnokrystaJioczne, wietrzejące na kolorr
popielatolżółty .. iPopT21ecinane są grubymi (3 om) żyłkami krystalicznego dolomitu. Miąższość 2 m ..
16. Wapienie dro/bnocuKrowa'te, j.asIlOsza;re . kończą kompleks E.
Miąższość 5 m.
Jak wynika .z przedstawionego powyżej szczegółOlWego, profilu lito~
lOlgkznego, w komplekiS1ie E dominująwlatpienie culkirowate, 'Przeławicone
llliewielką ilością dolomitów. Skały tego (kompleksu w.yil"aŹIliezaZlliacza:ją się w mo!rloLolgii terenu. Granicę południową i 'Póbnocną stanowią ostro
zarysowujące się w morfololgii Skałki. W [lci,erunku lIla'za,chód od prdfi1u I
,370 J;ERZY PIOTROWSKI
(pl. II) omawiany kompleks IUlega niewielkiej redukcji sedymenta1cyjnej, na.tomiast iku wschodowi redil~cja jest 'baoowduża i w profilu 'Panienek (pl. I) warstw komple'kSlu E nie ma już właściwie zupeŁnie. Występujące skałolt'Wórcze
w '.
kompleksie E diplopory ,wsika:z:Ują, zdaniem, doc. dra Z. Kotań:skiegOo, l!lJa górny anizytk (pelisCJIIi-illyr). Miąższość ~ompleksu E!wynosi Ookoło 18'0 m. Biegi i upady są stałe ---: 118/610 N - lW/62N.
, '
F. WaJpienie ipasiaste,często rdbac:z!lwwe, przeławicone żółto wie-
trzeją'cymi dolomitamipłyto,wymi.
'1. Zespół dolomitów dużej mią'ŻiS:wści {2{) m) ,twoł"zy poziomy, wplaz o szerokości 2'5 m na 'Północ od skałekkończący:ch kompleks E. , Ostro
odcin.ają się one od spąJgow)7ICh waipieni. DOllomity są szare; drobnOlkrysta- , 'liczne, pły~'We,"wietrzeją,~e !na !kolon:' popielato,żółty.
2., 'Wapienie demno[liebieskawe,drQbnolkrystalic~ne, miejscanii p~
siaste, dolbrze uławioone.' Zauwa:żyć n:ioŻI1~ meliczne za!burzenia spływo
we, 'Wy:i:ażające się obecnością pojedynczY'ch "n:'obac:zJków"cżęsto, poprze- ,rywanych. Tworzą one pieł"wszy rząd (pl. V).
3. Dolomity :płytowe żólto wietrzejące, drobnolkrystalic~ne, ~iLnie spęJram.e, 00 miąższości 9. m. Dwa metry 00 'spąJgu pojawia się 5.cken'tIY-
m,etrowej'gI'ulbości w,arrstwawa:pniStych szarO:-brązow)7ICh dolomitów z pojedynczymi .'ba!I'dZlO do:brze wylkształconymii wy,prepalVow:anymi w procesie 'wietrZJenia "robaczka,mi". Skala jest dobrze rbwnolegle war- stewkowana. "Ro.baczki" o1;ocWl!lie .grubą, 2-3 milimetrową po,włolką
marrglistej żółtej 'suhstancji leżą prawie zawsze przekątnie do. warstew- kowania. Materiał wapienno-pelitowy twoa:zą,cy "robacz:ki" jest ciemno- , niebieskie,go kolOl"U i tym .odcina: się od jasnego. tła dol,omito'WlQo- -wapiennego..
4. Wapienie rolbacż1kowe niebieskarwoczarne, 'wchodzące w 'Skład
II rzędu. Char,alkteryzują' się dągłY'ffii przejś'ciaJIIli, wapieni pasiatStydh w .mba'czko.we: Kustro'Powi;przechodzą w wapienie d01lomityczne.Miąż
szoiŚć 28 m.
. . . . . . . ' .
5. Dolomity :płytowe, szaJ1'e, żółtO wi,e'trzejące, si'lnie spękaJne~ ZalU-
ważyć w nich m~.a liczne 'żyły 'kalcytu,do'Clhodzące', do 4 cm grubości.
Miąższość. 1 m. '
. 6. rWa'piehie dolomityczneciemno:szare, drolbnokry.sta1kzne,dJOlbrze
~ławirone. MiążsZOlŚć 4 m.
7. 'Doloniity :płytowe, dro:bnoik:i-ystaliczne, szalI'e, miejscamI lelkko
różlowe, wietrzejące ~.a kolOTipOpiJelaty. Miąższość 1,5 m.
8. iWapioenie . dolomi'tyc~e,ciemne, zbite. Występują nieLiczne, struktmy TOIbaczkowe. Miąższość 7 m.
