Dynamika zmian struktury zużycia materiałów w górnictwie węglowym

(1)

Seria: GÓRNICTWO z. 84 Nr kol. 554

Norbert MU SIOŁ

DY NAMIKA ZMIAN STRUKTURY ZU ŻY CI A MATERIAŁÓW W GÓRNICTWIE WĘGLOWYM

S t r e s z c z e n i e . W artykule przeprowadzono badanie dynamiki zmian struktury zużycia głównych materiałów w górnictwie węglowym i struk

tury w ujęciu gałęziowym. Badano strukturę zużycia materiałów w as

pekcie wybranych procesów technologicznych, tj. urabianie, trans

port, obudowa oraz zmiany w wewnętrznej strukturze wybranej grupy

"materiałów do o b ud ow y” ,

1. Wstęp

W ostatnich latach w górnictwie węglowym obserwuje się postępujęcy szyb

ko proces koncentracji i mechanizacji procesów wydobywczych. Konsekwentna realizacja tego procesu wynika z podstawowej przesłanki, iż jest on isto- tnę determinantę wzrostu wydobycia i wydajności pracy. Wy so ki poziom na

sycenia maszynami kopalń znajduje swoje odbicie w efektach, które są w i  doczne w każdym przekroju procesu produkcyj n e g o . Mówięc o postępie w dzie

dzinie mechanizacji i automatyzacji pracy w kopalni nie sposób pominęć problematyki kosztów tych przedsięwzięć, co w konsekwencji prowadzi m.in.

do zagadnień gospodarki materiałowej.

Analiza procesu rozwoju produkcji górniczej w aspekcie zużycia mate

riałów na tle wąru nk ów naturalnych, górniczych, technicznych oraz z prze- ględu kierunków rozwoju techniki i technologii górniczej można stwier

dzić, że w strukturze i wielkości zużycia poszczególnych materiałów i grup materiałowych powinny zachodzić daleko idęce zmiany.

Zmiany wa ru nk ów naturalnych zwięzanych z prowadzeniem eksploatacji na coraz większych głębokościach, rozwój technik i technologii górniczej przy

czynię się do zmian w strukturze i wielkości zużycia poszczególnych mate

riałów i grup materiałowych. Pewne grupy materiałów będę wykazywać male- jęcę tendencję zużycia, ich waga w strukturze zużycia będzie się zmniej

szać, natomiast zużycia innych materiałów będę wykazywać tendencję wz ro

stowy .

Struktura zużycia materiałów w górnictwie węgla kamiennego obejmuje kil

ka tysięcy pozycji asortymentowych. W badaniach posłużono się pozycjami zagregowanymi ograniczajęc się do najważniejszych materiałów.

(2)

62 N. Musloł

2. Dynamika przemian w strukturze zużycia materiałów

Celem niniejszego artykułu jest badanie statystyczne procesu zmiany i rozwoju struktury zużycia materiałów w górnictwie węglowym. Zadanie to rozwięzano za pomocę analizy szeregów czasowych prowadzęc badania staty

styczne w kilku etapach:

a) zebranie materiału statystycznego, b) odpowiednie jego opracowanie,

c) analiza wyników składajęca się z analizy przedmiotowej i metodologicz

nej .

W analizie ekonomicznej maję zastosowanie podstawowe wskaźniki (indek

sy) dynamiki (l.2) charakteryzujęce zmiany wartości poszczególnych w y r a zów szeregu czasowego i zmiany średniego poziomu danego szeregu. Indeksy statystyczne sę specyficznę miarę dynamiki zjawisk i procesów społeczno- gospodarczych wygodnę w użyciu (3).

IV celu określenia zmian zachodzęcych w poziomie danego zjawiska oraz określenia kierunku, tempa i intensywności tych zmian stosuje się wiele mia r.

Współczynnik wzrostu (wskaźnik je dn o p o d s t a w o w y ) wskazuje ile razy po

ziom zjawiska, który jest ch arakteryzowany przez dany wyraz szeregu cza

sowego, jest wi ększy od poziomu podstawowego

1 wzrost poziomu zjawiska,

= 1 zjawisko nie rozwija się, Dw < 1 poziom zjawiska obniża się.

Wskaźnik tempa wzrostu

X.

T = Y-1- • 1°°%- (2)

w i-k

Wskaźnik w praktyce jest częściej stosowanym od 1^. Mówi on o ile procent poziomu zjawiska w danym roku jest wyższy od poziomu tego zja

wiska w wyróżnionym innym roku.

Średni przyrost absolutny, wy ra ża ję cy przeciętne tempo rozwoju zj awis

ka w badanym okresie obliczamy:

(3)

W ostatnim etapie badań - analizie - należy ocenić wyniki z punktu w i dzenia dokładności i wiarygodności.

W podanych wzorach (l-3) traktuje się wielkości X n , X f)_ 1 jako liczby dokładne. Uznanie oczywistego faktu obciężenia obliczonych w ten sposób indeksów pewnymi błędami losowymi (pomiaru, z a o k r ę g l e n i a , oszacowań) w y suwa natychmiast bardzo istotny problem racjonalnego wnioskowania na pod

stawie takich mierników dynamiki.

Dednym z możliwych sposobów rozwięzania tego zagadnienia jest próba eliminacji efektów losowych, tak by otrzymane mierniki możliwie dokładnie od zw ie rc ie dl ał y zmiany odpowiednich wielkości ekonomicznych w czasie. Eli

minacji efektów losowych dokonuje się przez wygładzanie danych szeregu losowego za pomocę odpowiednio dobranej funkcji trendu. Cięg X ( wy ró wn u

je my za pomocę funkcji trendu f(t), tak że odchylenia X { - f(t) sę dla rozpatrywanego zbioru wartości zmiennej czasowej małe i ich następstwo w czasie ma charakter losowy.

Przyjmujęc powyższe założenie zamiast klasycznych indeksów (l) mamy:

Materiał statystyczny, którym posłużono się w niniejszym artykule obej

muje lata 1955-1975 i dotyczy przemysłu węgla kamiennego. Badania zmian struktury zużycia materiałów poprzedzono analizę dynamiki zmian zużycia głównych materiałów w przemyśle węglowym przeprowadzonę dla lat 1955, 1960, 1965, 1970 i 1975 oraz dla średnich przyrostów obejmujęcych okresy pięcioletnie 1955-1960, 1961-1965, 1965-1970, 1971-1975 (tabela l) przy j

mujęc rok 1955 oraz okres 1955-1960 za podstawę.

Z tabeli wynika, że za wyjętkiem MW i kopalniaków pozostałe materiały wykazuję tendencję wzrostowę zużycia, o różnej dość znacznej dynamice.

Również badania zmian zużycia w okresach pięcioletnich potwierdzaję to stwierdzenie. W y r ó żn ić tutaj jednak można grupę materiałów wykazujęcych w ostatnim pięcioleciu zmniejszenie dynamiki wzrostu zużycia np. obudowa ścianowa, chodnikowa wykładzina żelbetowa, lutnie wentylacyjne blaszane, przewody oponowe, MW, kopalniaki, tarcica, rury stalowe. Strukturę zuży

cia głównych materiałów analizowano w latach 1955, 1960-1975 (tabela 2).

Analiza danych zawartych w tabeli 2 pozwala wyróżnić kilka materiałów o najwyższym udziale w strukturze zużycia, a mianowicie: kopalniaki i tar

cica, taśmy przenośnikowe, rury stalowe, obudowa Ł P , obudowa ścianowa, tkanina podsadzkowa. Część wymienionych materiałów t j . obudowa ŁP, ob ud o

wa ścianowa, tkanina podsadzkowa wykazuję tendencję wzrostowę, część ten

dencję spadkowę szczególnie kopalniaki i tarcica a także rury stalowe, inne wykazujęc wahania utrzymuje tę sarnę wielkość np. taśmy przenośniko

we.

Wyróżnić można grupę materiałów, których udział nie przekracza 2%, tj.

cement, cegła, liny stalowe, śruby kabłękowe, drut stalowy cięgniony, pył

(4)

Dynamikazmianzużycia głównychmateriałóww przemyślewęglowym w wybranychlatachi okresachpięcioletnich(%)

64 N. Musioł

-QCO

K

D H 3 »_

0 II

in u (O u en u

i n ii r - u

oi nri II

O w r- n

Ch n r-t H

in n

(O II Oi nII

O nto II

<j\ ii

i n ii

to II Ol II

a ) u

•H H C U

•O II

O ) u

<1) II

N II

O II

N II (0 H

> - U

fO I CO (O i in

• i *

cr> i t-i i

to i ro

* i * ro i to co i oi »-i i

h* I «H

ro i ro (VI I tH

i i n i r-' n i o

- i - 10 I CM r o i m

r* I rH

I

in i oo o i ^

r-i | tH

O I o O i o

rl I rl

¿i I -*

> I > •

£ i £ l

U I o

£ ■ £

O I o

-¥ I Jat

•H I -H C I C

•O I TJ O I O -C I -C

O i o I

(5)

Strukturaglobalnazużyciagłównychmateriałóww przemyślewęglowym

li

in V

CO V I

tn i O O i r l co i tn co

o cn

r i ©1 © V I 04 N

V to 1 CM 1 O

•ri | m I o m to N 1

N l N (0

r i 1 .95! o ii

II H H

II © o - COl CM r i 1 o

1 o O O l O

1 r i CM 1 r i | CM

1 Ti 1 CM

CM CO 1

1 co O r i |

Ti 1 n

II V II N II o

CM ' i

' i to

co »ii

t i <n m i co

Ti i to m

r i CMI CM V I CM r i

o cn i

O l m

o O

O

IIII r i n 10 co -01 r i r i 1 O

1 o c O l O

1 r i CM 1 O 1 CM

1 r i 1 m

CM O 1

i ra o O l

r i | n

N 1 K. r i V N I © to N 1 N 1 CO N N 1 m a ©1 (M o

¡1 N II 0 ' o n O l O CM 1 10 r i n m i cm © *■* V r i 1 o

1! r-i II

II in 03 * CDI CM Ti | O

1 O o O l o

1 CM 1 O 1 CM

1 1 V

CM O 1 cn o O l

n i

¡¡~ ,H N © l o O co 1 m 1 v r l © l r t cn n i m o

II IIII

N II O II r-t II II

10 m

CO n

tn r i

COl N I

cn cm i tn Ti | O

r i O*

r i O

n i m

•i * O l o __ J____

r i CM 1 O 1 CM ____ |_ T j J ______ ©

- £>Ł O l V cn

V o

cni CO 1 *l

— L

V o

r l

II U

— -n - n N N II CM

v N

10 CM

CO N I

to 1 V o v i tn

tn i in o © N 1 CM

m i m CD

m o i v i co

m i o i © V cn i

r l 1 cn

V CM

m i ©

CM o

o

IIII n II © n H N l CM r i 1 O

1 o O O l o

i

r i CM 1 r i | CM

1 r i 1 V

CM r l 1

r l 1 cn O CDI

1

11“ r i to l CD cn N n i cn r- ' © | m r i r i 1 N ra © 1 N

II N II r i lO V m i CO tn i V o CMI CM V o i © i m O OT 1 V (Ml Ti o

¡1

II ii © co r i o i r i | O

1 o O O l O

1 r i CM I cn 1 CM

i i ©

CM O 1

r i 1 CO o n i

n i n

O II m "i CO O l co n i tn *1 CMI m m r i i m 1 © O © 1 O V O l

-i ri o

r i II ■H II

II in n r i COl r i i o

i o o O l o

i

r i CM I cn 1 CM

i i CM r i 1 cn o

n i

H

N O' Ti! in cn i v r i v i cn CM m i m i to O 1 cn ra CDI O o

II ID II fO O in O l to to i © *•* CM r i 1 CM © cn i n i v m i © n i o o

¡! H II

II in CO r i COl r i r i 1 o

i o o O l o

1 * r i i <n i cm

i i ©

CM n i ra o n i

n i r i

"

u (D II

O' II m CD to V I N co i tn r i CM r i | CM © O l CM 1 © © m i © V N I

•1 O o

on

" n II

M © (O r i COl Ti r i 1 O

1 O O O l o

1 r i CM 1 cn 1 CM

1 1 ©

CM n i

r l 1 ra o O l

n i o

u 10 U co r i to O l tn CM 1 CM r i r a i © m cn i co i n m i V m r a i CM O

u © II O O tn V I co to i in CM O l CM to cn i © i © O ra i o V O l r l o

N II »-1 II

II in N r i COl r i r i 1 o

1 O O O j o r i r i i cn i cm

i i OT

CM r i 1

r l | 00 o O l

n i n

10 II CM O in O I O m i tn r i m O l CM r- CO 1 © 1 © CM V 1 m N i O o

nn n u

n © to r i cni r i r i | o

i O O O l o

1

r i r i i cn i cm

i i 10

CM n i

r l | N o O l

n i O

ii ' i u n r i tn r i i tn v i tn CM r i 1 (0 (0 r l 1 O) 1 O N 1 CMI ©

« (O II CO m i m i tn ri V 1 CM o O 1 Ti I CD CM © 1 V n i ra o

ii r-i II

H © N r i cni r i r i | O

1 O o 1 O

1 CM CM 1 O 1 r i

1 r l 1 m

CM O J N o CMI

n i o n

n n O' _

co"1 _

CM i* CO CM CM r . 1* —1 1" r

to II co CM N ^ i r i CM 1 V Ti V 1 CM cn r l 1 V 1 CO r i V 1 ©

CO m O l

ra

^O

ii ^{Tl- ||}II in CO * cni CM Ti i O

1 O o 1 O

l r i CM 1 O 1 CM

♦ 1 r i | m

CM O 1

r i | © o n i

n i o n

cm n _

to "i _

o i" v © ^ *l

n (O II v V N (Ol CO Ti 1 V cn

O m 1 r i cn r i | OT 1 N N CM 1 V m V I © O

uu Ti II © co r i COl ri Ti | O

1 o o 1 O

1 CM 1 CD 1 CM

1 l ©

CM r i |

r l 1 © o n i

n i o

r i H 01 rO cm"1 to r l T tn 0 ra r

CO II CM V n O l co cn i v Ti m 1 r i co CD 1 V 1 N cn m i N D © i N O

u r i II

N in CO r i cni o I o

i o o 1 O

1 - • n i CO 1 CM

1 1 N

CM r i 1

r i | V o n i

n i O n

O H t ■

co © T m r n

o r

NII (0 II

O II °1 en N tn r i | ■t CM 1 r i

1 1 * N N 1 CM 1 CO cn © i r l CM V I O O

II v co CDI r i r i 1 O

1 O o 1 O

1 r i n | co 1 CM

1 1 N

CM r l 1

r i 1 V O CMI

n i o n

II ID II O IO COl N 1 V r i to i cn to cn i ra i v

II O II 1 in i to i m r i CM l o

11 » CO V 1 V 1 r i . 10 CM 1 co m O l O

Ti II v i 1 1 o

i O o 1 o

1

r i Ti 1 r i | to

i n i ©

m CM 1

r l | r l O V I

n i

n nH U HII II

IIU NH II UH

ii i i ii i

11 1 1 11 1

1 1

1 11 11 11

ii i ii ii

II ¡j i •1 1 1 1 'i

II H NI O 1 1 1

(U II

•rl n G

a> O 31

*-■1 > N

O 1 1

1 1 1

1 ⁱi «0

£ (U II

•rl II •o

O) .o i

r i 1 (0

N (/>! O

•1 H O 1 1

1 o 1 o 1

1 (0 i

i r i (0

•O II (U (01 ■N 1 (0

r i *-<i cn

i (ty L. 1 o I o

O 1 1 -C 1 O i tn

¡J ^{(U U}N II ta

O Ol

Cl r i l J ( I

>■> 1

NI H

•1 u c o o

5 1 H I o O 1 C 1 3 c i -tn i n

1

1 N

-o i

i Hi

>-

V N H ay ■HI £ 1 « 1 £ o 1 o I >

a i c i £ 1

1 tn

"O >»

c a> 1

S i £

ż II > II

■3 II n

(0

2 •J

ca -O(0 11) 1

(01

•—i

(0 3 i

O 1 1

a> O l ri

21 (0 o •• N I >

> 1 t- 1 rM (0 1

1 a 0)

•H r i 1 (Dl £

O ©

II IIII

IIli _Q OL.

o

•o3-

>>

o Ol

TJIOl tn

>c

•H | 4->

C 1 c

•O 1 O O 1 G

(0 on

(U•H

»-»c O l (0

•HI C : *

^ 1 3 r io -O

O l 1 H

£ 1 N I i.

O 1 E 1 O r ic

tao.

O 1 H | O 1 L. |

c

•HC JC(0 tn i

> ii

•H C

"0 o

II IIII II

IIII II

N

O <0 O l ■ri -c i a>

O i o ii i

a)

O 3

_l 31 t- - I I O 1 1

(0 t- i ra i nj a . i ł— i s

i i

o cai

l - i i i

nć h- >>

CL 31

ca i i ii

.c

O o

(6)

66 N. Musioł

kamienny, chodnikowa wykładzina stalowa, lutnie wentylacyjne blaszane. Dy

namika zmian udziału tych materiałów w strukturze zużycia jest znacznie niższa od wymienionej wcześniej grupy materiałów.

Analiza tabeli 2 wskazuje, że dominując? pozycję w strukturze zajmuje drewno, a szczególnie kopalniaki. Udział tego materiału wynoszący w 1955 roku ponad 35% systematycznie spadając osiąga w 1975 r. - ponad 22% zaj

muje nadal pierwsze miejsce wśród analizowanych materiałów. Najważniejsze pozycje w strukturze zajmują oprócz drewna, tkanina podsadzkowa, taśmy przenośnikowe, obudowy ŁP i ścianowe.

W celu przeprowadzenia wszechstronniejszej analizy wyróżniono pięć grup materiałów stanowiących około 9 5 % udziału w strukturze badanych materia

łów. Strukturę zużycia wg wybranych grup materiałów oraz dynamikę zmian ich udziału w zużyciu przedstawiono w tabeli 3.

Z wyróżnionych grup wyraźną tendencję spadkową wykazuje drewno, kopal

niaki i tarcica a także kable elektroenergetyczne. Tendencję wzrostową wykazują materiały stalowe a szczególnie tkanina podsadzkowa. Materiały stalowe przesunęły się z drugiej pozycji w strukturze, którą zajmowały od 1955 r. do 1965 r. po drewnie na pozycję pierwszą stanowiąc 40% w struktu

rze pięciu wyróżnionych grup materiałów.

Z przeprowadzonej analizy wynika, że rosnąca waga w przyszłej struktu

rze materiałów przypadnie grupie rodzajowej "wyroby st al ow e". W celu przed

stawienia przemian zachodzących w strukturze tej grupy dokonano odrębnej analizy (tabela 4).

Analiza struktury zużycia materiałów stalowych w kopalniach wskazuje, że :

a) najważniejsza pozycja w strukturze tej grupy materiałów przypada rurom stalowym, których udział wykazuje tendencję spadkową, obudowie ŁP i ścianowej, która wykazuje dynamikę wzrostu udziału w strukturze zu ży

cia ,

b) istotne miejsce przypada wyrobom walcowanym wykazującym wzrostową dy

namikę udziału w analizowanej strukturze,

c) śruby kabłąkowe utrzymuje mniej więcej stały poziom w strukturze zuży

cia ,

d) wykładzina chodnikowa stalowa i liny stalowe wykazują w 1975 r. udział ok. 2% w strukturze i tendencję wzrostowa, przy czym dynamika wzrostu pierwszego materiału jest znacznie wyższa od tendencji wzrostu drugie

go.

Dynamikę zmian struktury zużycia materiałów badano także w aspekcie ich udziału w wybranych procesach technologicznych (tabela 5).

Analiza danych zamieszczonych w tabeli 5 wskazuje, ż e :

a) dominującą pozycję w strukturze zużycia materiałów zajmuje grupa ma te

riałów przeznaczonych do obudowy. Udział tej grupy w strukturze wynosi ponad 54% i wykazuje w analizowanym okresie (1970-1975) tendencję spad

kową .

(7)

Tabela 3 S truktura zużycia wg wybranych grup materiałowych

Lp i W y s z c z e g ó l n i e n i e

""l955"

S truktura

[’~ 1 9 6 5 T ~ 1 9 6 5 1975 h"l975~ *1 1955

=*======

O y n g m i k a _ /óJ

~ 1 9g5 " ¡ 1 9 6 5 ”

= ======= = = = = = = 1 9 7 0 ”” 1 9 7 5 ””

1. i Drewn o 4 7,83 [39,45 [ 37,69 35,82 3 1,40 ¡1 100 02,48 i 78,80 74.89 65,65

1.1.{ K o p alniaki 3 5,63 ¡27,95 { 26,28 2 5,01 22,63 “• 100 78,44} 73,76 70,19 63,51

1.2.! Tarcica 12,20 [11,50 | 11,41 10,81 8,77 i! 100 94,26! 9 3,52 80,61 71.88

2. ¡ M a t e r i a ł y stalowe 3 1.54 ¡39,79 ¡35,92 3 7,24 40,03 " 100 1 2 6 . 1 5J117.06 110,07 126,92 5. 1 T a ś m y p r z e nośnikowe 11,48 J 3.26 [ 9,52 9,55 11.32 3 100 71,95! 82,93 8 3 .19 93.61 4. ¡ M a t e r i a ł y elokrroonerg. 3,35 ! 3 , 5 0 3,62 3,42 3,63 u 100 1 0 4 , 4 8 |108,06 102,09 108,36 4.1.! Kable elektroenerg. 1,06 | 1,71 [ 1,73 1.41 1.47 “ 100 91,93! 93,01 75,81 79,03 4 . 2.J Przew o d v oponowe 1,49 ! 1,79 ! 1.09 2.01 2,16

i 100 1 2 0 , 1 3 |126,04 134,90 144,97 5. ! Tkanina podsadzkowa

ii

1,88 • 4,17 | 7,31

1 1 ^{8, 7 7} ^8,71 ^{¡j 100} 221,31 ¡338,83

1 466,49 463,30

¡ R a z e m :

i 96 ,08 ¡95,17 ¡95,06 54,30 95,09 3 100 99,05! 98.94 98,67 9 8 , 9 7

6. ¡Poz o s t a ł e m a t e r i a ł y główne 3,92 ! 4,83 j 4.94 5,20 4,91 ii 100 123,21 ¡126,02 132,65 125.25

ii 100 J 100 • 100 5.00 100 “

Tabela 4 Struktura zużycia grupy materiałowej

"wyroby stalowe"

Lp!

==== = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = = =

Wy s z c z e g ó l n i e n ie Struktu __________ i. _Oy,_.amii /ó

======= =======

_ _ J========================== ! 1955

===»= = = = = = = 1960 | 1965 1970

1 9 7 5 JL1955

====== 1960 1965 • 1970 1975 1.! W y r o b y walco w a n e ogółem ! 4,80 4,94 5.21 5.14 5,51 ¡| 100 102,92 \ 108,54 107,00 114,79

2. | O budowa Ł P ! 5.23 8,91 6,90 6,65 8.54 ¡1 100 170,36 ! 131.93 127.15 163,29

3. ! ś r u b y kabłękowe 1

1,76 1,58 1,41 1.86 || - 100 \ 89 ,77 80,11 105,68 4. | C h o dnikowe w y kł.stalowe 1 ^{0 , 9 7} ^{0 , 9 7} ^1,17 ^{1.95 !!} ^- ¹⁰⁰ ^{! 100} 120,62 201.03 5. ! O budowa ścianowa ! 4,58 0,73 9,02 9,34 8, 5 4 « 100 190,61 \ 196,94 203.93 106,46 6. ! L i n y stalowe | 1.67 1,50 1,90 1,81 2.04 ¡1 100 94,61 ! 113,77 103,38 122,15 7. ! Lutnie wentyl. b l a s z a n e ! 0 . 2 6 0,28 0,32 0 . 1 7 ° * 19 l 100 107,69 123,08 65,38 73,00 8. ! Drut s t a l o w y ciąg n i o n y | 0,09 0,16 0,24 0,29 0 . 2 5 ¡i 100 1 7 7 , 7B ! 266 , 6 7 322, 2 2 277,78 0.! R u r y stalowe. !14,91 12.46 10,78 11,26 11.15 S 11 ¹⁰⁰ 8 3 . 5 7 | 72,30 75,52 74,78

R a z e m : 3 1,54 3 9,79 36,92 3 7,24 40,03 “

Tabela 5 Struktura zużycia materiałów

wg wybr an yc h pr ocesów technologicznych

Lpj W y s z c z e g ó l n i e n i e Struktura % 1 “

D y n amika % 1

= = £ = 3 = 3 = = = = =========== 1970 1971 1972 1973

======= 1974 1975 » 1970

= = = = = = = = = = = = 1971 1972 1973 1974 "I 1975 T l.JMat e r i a ł y zużyte

j do ob u d o w y 56,40 58,05 5 5 ,94 55,94 55,30 54,21 1 100 102,76 9 9,03 99,03 97 ,89 ! 9 5 , 9 6 i 1 1

1 1

2 . ¡ M a t e r i a ł y do ura-

J biania 4,63 5,16 4,75 4.41 4.01 3.71 100 111,45 102,59 9 5,25 3 6 .61 [ 80 ,13 j

3.¡ M a t e r i a ł y zużyte 1 1 do podsadzki 1

10,07 10,90 10,51 10,31 10,16 9,83 100 108,24 104,37 102,38 100,89 ! 97,62!

1 1

4 .¡ M a t e r i a ł y zużyte

J do transportu 11,83 13,62 12,80 12,37 13,08 13,56 100 115,13 108.20 104,56 110,56 ¡114,62|

1 5.! Pozostał e materiały

j główne 16,98 12.26 15,99 16,95 17,43 18,68 100 77,20 9 4,17 99,82 102,65 ¡110,02!

1

6.! Ogółem w a r t o ś ć zu- J życia m a t e r i a ł ó w 1 głównych - J --- --- j

100 100 100 100 100 100 100 91.63 95,82 97 ,26 9 9 , 0 5 ¡103,681

1 1

(8)

Strukturazużycia"materiałówdoobudowy"i dynamikajej zmian

68 N. Musioł

(9)

b) zużycie materiałów do transportu zajmuje w strukturze około 12-13;,5%

wykazując tendencję wzrostową,

c) materiały do podsadzki zajmujące kolejne miejsce w strukturze wykazują tenityncję spadkową podobnie jak materiały do urabiania.

Dominująca pozycja w strukturze zużycia "materiałów do obudowy" skło

niła do przeprowadzenia analizy wewnętrznej struktury do tej grupy (ta

bela 6).

Analiza wewnętrznej struktury grupy "materiałów do obudowy" wskazuje, ż e :

- dominującą pozycję w tej grupie zajmuje drewno, którego udział w 1955 r.

ponad 8 0 % spadł do 1975 r. o ponad 20%, udział kopalniaków i połowic z 61% w 1955 r. obniżył się w 1975 r. do ponad 41%,

- obudowa ŁP wykazująca znaczną dynamikę wzrostu stanowi w 1975 roku po

nad 15% udziału w strukturze zużycia,

- podobną tendencję wykazuje obudowa ścianowa, której udział w przeciągu lat 1955-1975 wz ró sł od ok. 7% do ponad 15%,

- udział cegły i cementu jest w badanej grupie znikomy i stanowi w obu przypadkach poniżej 1%.

3. Zakończenie

Przeprowadzone badania dynamiki zmian struktury zużycia materiałów p o twierdziły tezę, że rozwój techniki i technologii górniczej, zmiany w a runków naturalnych spowodowały, że w strukturze i wielkości zużycia po

szczególnych materiałów i grup materiałowych zaszły daleko idące zmiany.

Pewne grupy materi ał ów - drewno, kopalniaki i połowice - chociaż zajmują jeszcze znaczącą pozycję w strukturze zużycia wykazują jednak wyraźnie pogłębiającą się dynamikę spadku, inne jak "wyroby stalowe" i m.in. obu

dowa ŁP i obudowa ścianowa wykazują znaczną tendencję wzrostową pozwala

jącą sądzić o zwiększającej się roli tej grupy materiałowej.

Badania struktury zużycia według wybranych procesów technologicznych wyodrębniły grupę "materiałów do obudowy stanowiących najbardziej zn ac zą

cą pozycję wynoszącą ponad 54%.

Przeprowadzone badania stanowią uzupełnienie badań dotyczących zmian w zużyciu materiałów, wyznaczaniu tendencji rozwojowych zużycia wybranych ma te ri ał ów i wyznaczania prognoz zużycia (4,5). Mogą być kontynuowane w odniesieniu do kopalń, wybranych pokładów, technologii określonych uk ła

dów mechanizacyjnych itp.

Wzmiankowane badania wychodzą poza zakres niniejszego artykułu i sta

nowić będą przedmiot innych opracowań.

(10)

70 N. Musioł

LITERATURA

[l] Kildiszew G. , Frenkiel A, : Analiza szeregów czasowych i prognozowa

nie , PWE, Wa rszawa 1976.

Praca zbiorowa pod red. Hellwiga Z.: Zarys ekonometrii, PWE, Warszaw a 1970.

pT| Hellwig Z., Pawłowski Z.: Problem eliminacji błędów losowych przy ob

liczaniu indeksów dynamiki. Wi ad om oś ci statystyczne 1968/1.

Musioł N. : Statystyczne badanie procesu zmiany poziomu i rozwoju zu

życia materiałów w górnictwie węglowym. Zeszyty Naukowe Politechniki Lubelskiej (w druku).

Musioł N. : Modele tendencji rozwojowych zużycia niektórych materiałów w przemyśle węglowym. Zeszyty Naukowe Politechniki Lubelskiej (w dru

ku) .

HHHAMHKA H3MEHEHHË C T P y K T y P H PA CX O JU MATEPHAJIOB B yrO JIbH Ó M UPOMifflUIEHHOCTH

P e 3 » M e

B ciaTbe naccMaTpHBaeTCH accjieiOBaaae .naHaMaxa a3MeHeHaa cipyxiypH pac- xofla ocHOBHbDc MaTepiiajiOB b yrojiBHOft npoMbimjieHHOCTa a cTpyxiypH b oTpacżeBOM noHHHaHHH. npoH3Be^eHo HccJienoBanae cTpyxTypu pacxo^a MaiepaaJiOB b acnexie h36paHHLix xexHOjroraaecxax npopeccoB T.e. BueMxa, TpaHcnopx, xpenb, a Taxjse H3MeHeHHfl b o BHeameft cTpyxType H3ópaHHoñ rpynnu MaiepaaJiOB ajih xpena".

DYNAMICS OF MA TERIAL CONSUMPTION CHANGES IN COAL INDUSTRY

S u m m a r y

Material consumption structure changes have been considered. The pro

blem has been approached from the main technological aspects i.e. winning transport and lining.