Uwagi o newizie jury częstochowskiej

(1)

Uwagi onewizie iury częsłochowskiei

Utwory dolnego malmu jury częstochowskiej były tematem licznych

badań. Pierwsze wzmianki o osadach tego wieku znajdujemy w pracach G. J. Puscha (1836), L. Zejsznera (1896), F. Roemera (1870), A. Michal- skiego (1885). W opracowaniach tych znajdujemy między innymi paleonto- logiczne opracowanie i udokumentowanie osadów dolnego malmu, próby rozpoziomowania oksfordu oraz wyjaśnienie granicy między doggerem a malmem. Rok 1887 przynosi nam pierwszą monograficzną pracę G. Bu- kowskiego (1887 a) o amonitach a także opracowanie dotyczące następstwa

warstw oksfordzkich występujących w okolicy Częstochowy (1887). Fau- nie dolnego malmu i osadom tego wieku poświęci wiele uwagi J. Siemi- radzki (1889, 1899, 1922). Temu autorowi zawdzięczamy dokładne omó- wienie litologii poszczególnych poziomów oksfordu, wyszczególnienie fauny oraz monograficzne opracowanie głowonogów szczególnie amonitów z rodzaju Perisphinctes.

Od roku 1928 do 1937 na obszarze jury .częstochowskiej prowadzone są

badania przez J. Premika. W pracy pt. "Budowa i dzieje geologiczne oko- lic Częstochowy" autor podaje szczegółowy opis pięter z wyszczególnie- niem fauny. Rok 1932 przynosi nam pracę M .. Wiśniewskiej (1932) pt:

"Rhynchonellidae górnej jury w Polsce". W kilka lat później S. Z. Ró-

życki (1948), na podstawie badań przeprowadzonych na obszarze jury kra-

kowsko-częstochowskiej, daje obraz rozmieszczenia pionowego Rhyncho- nellidae, ^dokonująctym samym uzupełnień stratygraficznych do pracy M. Wiśniewskiej.

Szczegółowy podział oksfordu znajdujemy w pracy S. Z. Różyckiego (1953), w której autor daje podział stratyg:r;aficzny Jury Krakowsko-często

chowskiej wyróżniając podpiętra: dywez, newiz i argow, z równoczesnym wyznaczeniem poziomów faunistycznych.

Podział oksfordu według S. Z. Różyckiego (1953) podaje tabela 1.

Dotychczasowy podział newizu przeprowadzony przez S. Z. Różyckie

go na podstawie aspidocerasów musiał ulec zmianie, ponieważ wynikały trudności przy korelacji poziomów stosowanych w innych krajach. Tak

uważał również S. Z. Różycki, kiedy pisał w swojej pracy (1953, str. 9, notka 4, wiersz 14 od góry), że ... "Właściwymi formami przewodnimi newizu są kardiocerasy i na nich powinien być oparty podział tego piętra.

(2)

Newiz jury częstochowskiej 311

.Jednak wobec dużych rozbieżności w synonimice i różnorodności interpre- tacji poszczególnych gatunków zastępczo, w obecnej fazie badań, przy-

jętezostaly nazwy poszczególnych poziomów od wymienionych gatunków rodzaju Aspidoceras, które choć mniej liczne, również dość dobrze cha-

.rakteryzują wyróżnione jednostki stratygraficzne" ...

Tabela 1

PeTisphinctes marteUi argow PeTisphinctes warthae

't:I PeTisphinctes chlorooIithicus

'"'

o Aspidoceras perarmatum

....

_newiz A.8pidoceras faustum

fil Aspidoceras babeanum

~

o Quenstedticeras praecordatum

dywez Quenstedticeras lamberti ,

Quensted.ticeras fZexicostatum ,

Kiedy przystąpiłam w roku 1954 do opracowywania głowonogów dolnego malmu jury częstochowskiej, stwierdziłam, iż będzie można na podstawie kardiocerasów rozpoziomować newiz. Kilkuletnie prace terenow:e

pozwoliły mi na zebrariie licznej fauny, przy której pomocy stało się .możliwe szczegółowe rozpoziomowanie newizu jury częątochowskiej.

NEWIZ

Newiz na obszarze jury częstochowskiej obserwować można w kilku

.odsłonięciach, z których Wrzosowa i Kłobuck należy do naj pełniejszych.

Miąższość newizu.na podstawie profilu we Wrzosowej określa się na 4 m.

'Między warstewkami górnego dywezu a warstewkami newizu obserwuje

.:Się ciągłość sedymentacyjną.

Charakterystycznymi utworami newizu są margle i wapienie scyfiowe.

'Te dwa typy skał układają się naprzemianlegle tworząc warstewki., o róż

nej miąższości.

Wapienie scyfiowe tworzą zasadniczy zespół skalny riewizu. W profi- lach obserwuje się naprzemianlegle ułożenie tych warstewek z marglem ilastym. Wapienie scyfiowe w badanych odsłonięciach występują raz jako -silnie zbite o przełamie muszlowym, barwy szarej - drugi raz - jako

gruzłowate, silnie zwietrzałe, pokryte nalotami żelazistymi. Margiel ila- 1!ty tworzy cienkie warstewki wśród wapieru scyfiowych. Margiel szary, miejscami rdzawozielony , dość zwięzły i warstwowany przeważa w Kla-

, bucku, natomiast we Wrzosowej obserwuje się margiel częściowo zwięzły,

.a częściowo mażący.

(3)

Pięlrol ~od

piętra

?;

O l!)

Poziom Zespól fauny Podrodzaje

Amoeboceras

litologia MiąższośĆ

Wapienie

gruboplylowe I ,..., 0.7 m w spqgu cienkoplyłowe

o: -<

- - - . - - - . - - - - I 1- - - ---1-1 - - " - - - f

o ~I

O

^N

u. 3:

(f) w

~

.

^Z

O L

>-N ZW

0:;:

0>- 0 °

I

Cardioceras ^poziom

excavałum

Cardioceras (Scołicardiocera S) excavĆltum (5 o w.).

Popaniłes paturattensis var. de/ieała var. nov.

Cardioceras (P/asmałoceras) tenuistriałum B o r .•

Lacunosella arolica (O p p.)

I---ł--Cardioceras (Vertebrieeros) rachis B ue k . - -

poziom Cardioceras

bukowskii

Euaspidoceras perarmałum (5'0 w.)

Cardioceras (Scarburgiceras) bukowskii M a i re Car.dioceras (P/asmatoceros) łenuicosfafus Nik .•

Cardioceras (Scoticardioceras)/aevigatum B od.

Perisphinctes consociatus B łJk .•

Parawedekindia arduen'nensis(d'O rb.).

Parawedekindia choffafi (L ci r.).

Taramel/iceras f/exuosa (M ij n s t.).

T aram'elliceras pseudocu/ata,(B u k.).

Go/iafhiceros pseudogo/iafh M a i r·'e.

Lacunosel/a aro/ica var. racoviensis W i ś n., Lacunosella aroNca var. sfephani W i ś n ..

Scoti,cardioceras

P/asmafoceras

Vertebriceras

I--

Scarburgiceras Gciliafhiceras

' - -

Bourkeiamberticeras

Wapienie scyfiowe z przewarstwieniami

marglu ilastego

4.2 m

t"

...

'p. S'

:s:

~

Ul

gr

(4)

Newiz jury częstochowskiej 313 W wyżej wymienionych odsłonięciach Klobuck i Wrzosowa prześledzi

lam pionowy rozwój poszczególnych gatunków amonitów i kilku grup 2: rodziny Cardioceratidae, co zostało ujęte w zestawieniu w tabeli 1. Na . podstawie ^dośćlicznie reprezentowanych kardiocerasqw wydzieliłam dla newizu dwa poziomy: dolny - Cardioceras buko'I,Dskii, górny - Cardio- oCertis excavatum. Te. dwa poziomy różnią się od siebie ^zespołemfauni- :stycznym, natomiast nie wykazują zasadniczych różnic litologicznych.

I. Porzlimn dolny - Cardioceras bukowskii

Poziom ten wyznaczono poWyżej górnego dywezu. Charakteryzuje się

on występowaniem gatunku Cardioceras (Scarburgiceras) bukowskii M a i re. Gatunek ten na obszarze Jury Częstochowskiej nie był dotych-

czas notowany. Forma określona przez G.Bukowskiego (1887 a -

;SO:. 130, tab. XXVI, fig. 22), opisana została jako Cardioceras excavatum (S o w.).

Poziom. Cardioceras bukowskii udokumentowańy jest bardzo licznym

materiałem faunistycznym-(tab. 2). Występują tutaj gatunki z rodzaju

Cardioc~as, Perisphinctes, Oppelia, Taramelliceras, Campyli.tes, Goliathi-

<:eras, Peltoceratoides, Parawedekindia, Holcophylloceras i in. Większość

gatunków występuje właśnie w tym poziomie, pozostałe o szerszym zasię

gu stratygraficznym obserwować można w ·poziomiegórnym. Miąższość

poziomu Cardioceras bukowskii na óbszarze jury częstochowskiej wynosi

. ^.około2,30 m. . .

Wyżnaczenie· poziomu Cardioceras bukowskii jako odpowiednika dol- nego newizu nie jest w literaturze zjawiskiem odosobnionym. Spotykamy

się z tym w opracowaniach stratygraficznych dla oksfordu angielskiego (W. J. Arkell, 1956) i niemieckiego (A. Zeiss, 1955-1956).

II. ·Paziiam góm.y Cardioceras excavatuin

Poziom ten wyznaczony został powyżej poziomuCardioceras bukowskii .na podstawie ciągłego występowania w profilu gatunku Cardioceras (Scoti-

<Cardioceras) excavatum, (S o w.).

W całości poziom ten odsłania się w profilu Wrzosowa. Miąższość po- 2iomu Catdioceras excavatum wynosi około 1,70 m.

Na szczególną uwagę zasługuje fakt, że kardiocerasy tutaj występujące są w większości łatwe do bezpośredniego odróżnienia od kardiócerasów

występujących w dolnym poziomie newizu. Wydają się to być formy

przejściowe o kilu wybitnie zbliżonym do fQrm młodszych - alternan- :sowych.

Wymienione w zestawieniu gatunki z· rodzaju Cardioceras nie wyczer-

pują wszystkich, które zostały znalezione w poziomie Cardiocerall excava- tum. Podane w części paleontologicznej tego opracowania gatunki, ze

względu na swój stan zachowania, nie mogą być ściślej określane - z uwagi jednak na ciekawe, moim zdaniem, położenie stratygraficzne (strop poziomu C. excavatum), zamieszczam je sądząc, iż niektóre mogą być wewnętrznymi skrętami-bardziej rozwiniętych form z grupy Cardio-

<:eras excavatum.

(5)

Tabela Z Stratygraficzne zesławienie amonitów newizo jury częstochowskiej

Gatunek

Perisphinctes (PTososph.) claromontanus B u k.

Perisphinctes (Prososph.) consociatus B u k.

Perisphinctes (Mirosph.) mirus B u k.

Taramelliceras. flexuosa (M li n s t.) Taramelliceras oculatus (P h iII.) Taramelliceras minax (B u k.) . TaramelliceraS pseudoculata (B u k.) Oppelia eucharis (d'O rb.)

Cardioceras (Plasmat.) tenuiCostatus (N i k.) Cardioceras (Scarb.) bukowskii M a i r e Cardioceras (Scoticard.) Iaevigatum B o d.

Goliathiceras pseudogoliath (M a i r e)

Goliothiceras (Pachycard.) nikitinianum (L a ^h.) Euaspidoceras perarmatum (S o w:)

Euaspidoceras ovale (N e u m.)

Paravedekindia arduennensis (d'O rb.) Parawedekindia choffati (L o r.) Peltoceratoides bodeni P r i e s e r Peltoceratoideseugenii (R a s p.) Peltoceratoides williamsoni (P h iII.) Peltoceratoides. interscissum (U h 1.) Peltoceratoides gerberi. P r i e s e r Peltoceratoides mairei nov. sp.

Peltoceratoides sp.

HoZcophyZloceras mediterraneum (N e u m a y r) Holcophylloceras zignądianus (d'O rb.) Lytoceras cf. adelae (d'O rb.)

Creniceras crenatus (B r u g.) Tara1lielliceras bukowskii (S i e m.) Campylites delmontanus (O p p.) Bu.kcnDskites d.istorta (B uok.) Lissoceratoides rollieri (L o T.) Lissoceratoides erato (d'O rb.) Peltoceratoides constantii (d'O rb.)

Perisphinctes (Alligat.) birmenstorfensis (M o e s c h) Perisphinctes (Prososph.) mazuricus B u k.

Perisphinctes (Kranaosph.) decurrens B u c k. ~ .

Perisphińctes (Kranaosph.) cf. indogermanus Wa a g.

Cardioceras (Ve·rtebr.) baylei M a ^jre

Cardioceras cf. quadrarium var. biplicatum Ark e 11 Cardioceras (VeTtebr.) rachis B u ck.

Euaspidoceras cf. vettersianum (N e u m.) Goliathiceras (Goliath.) goliath (S ow.)

"

Newiz

C. buka-

I

^C.^exa

wskii I vatum

+ + + + + + + + + + + + + + + +

Poziom Cardioce-ras excavatum jęst wyodrębniany także w jurze nie- mieckiej (A: Zeiss, 1955), jakkolwiek autor ten na podstawie danych litologicznych uważa go za· poziom już dolnego· argowu ..

OPISY GATUNKOW

Wyszczególnione amonity newizu jury częstochowskiej w zestawieniu 1 zostały przeze mnie szczegółowo opracowane i oddane do druku (1957).Wymienionych ^niżejform w liczbie 5 z rodzaju Cardioceras nie,

mogłam zidentyfikować gatunkowo, ze ^względuna stan zachowania i ma-

łą ilość okazów. ^Podajęje jednak, ponieważ stanowią one ^wedługmnie ogniwo przejściowe do młodszych już kardiocerasów .

Cardioceras sp. A.

tabl. I, fig. 1

Okaz ^małyo wymiarach: ^średnica15 mm, ^wysokośćostatniego ^skrętu 5, mm (0,33), grubość skorupy 5 mm (0,33), szerokość pępka 5 mm (0,33).

(7)

2eberka rozwidlają się pośrodku boku, tworząc w tym miejscu uwypukle- nie. 2eberka główne rozwidlają się na dwa lub trzy żeberka II rzędu. Kil

słabo wyniesiony o guzkach listewkowatych (długość 0,5 mm), w ilości 16 na 1 cm, wydłużonych poprzecznie do przebiegu kila. Można przypuszczać, iż okaz ten jest skrętem wewnętrznym gatunku Cardioceras zenaidae I l o v. Wymieniony wyżej okjaz znaleziono w profilu Wrzosowa w poziomie C. excavatum.

Cardioceras sp. B tabl. l, fig. 2a, b

Fragrrient skrętu okazu o średnicy 18 min, wysokości ostatniego skrętu 7 mm (0,39), grubości zwoju 8 mm (0,44). Boki skorupy pokryte cienkimi

rozwidlającymi się żebe:rkami w połowie boków. W miejscu rozwidlenia obserwuje się lekkie zgrubienie wydłużone w kierunku żeberka. Zeberka

główne rozwidlają się na dwa lub trzy żeberka.

'n

^rzędu.Kil słabo wyniesiony, szeroki, ma guzki listewkówate (długość 1 mm), poprzecznie usta- wione do przebiegu kila, w ilości 25 na 1 cm. '

Powyższy okaz znaleziono w profilu Wrzosowa w poziomie C. exca- vatum.

Cardioceras sp. C tabl. I, fig.3a, b, c Dwa. małe okazy o wymiarach:

średnica okazu 15 mm 13 min

wysokość ostatniego zwoju G mm (0,40) 6 mm (0,46)

grubość skrętu 5 mm (0,33) 4 mm (0,30)

szerokość pępka 5 mm (0;33) 4,5 mm (0,35) Boki skorupy pokryte bardzo' delikatnymi żeberkami, które bez żad

nych przerw lub zgrubień przechodzą na stronę brzuszną. skorupy. Zeber- ka główne dzielą się pośrodku boku na. dwa żeberka II· rzędu. Kil słabo

wyniesiony o guzkach listewkowatych (długość 0,7 mm), ustawionych poprzecznie do przebiegu kila, w ilości 30 na

lem.

^Wyżejwymienione okazy znaleziono w profilu Wrzosowa w poziomie C. excavatum.

Cardioceras sp. D tabl. I, fig. 4a, b

. Mały okaz o średnicy 13 mm, wysokości ostatniego skrętu 5 mm (0,37),

grubości zwoju 4,5 mm (0,35), szerokości pępka 4 nmi (0,30). Zeberka roz-

widlają się nieco powyżej obwodu pępka tworząc w tym miejscu wysta-

jący guzek. Zeberka główne dzielą się na dwa lub trzy żeberka

n

rzędu.

Kil słabo wynieąiony ma listewkowate guzki (długość 1 mm), w liczbie 16 na 1 cm.

Okaz wyżej wymieniony znaleziono w profilu Wrzosowa w poziomie C. excavatum.

(8)

Newiz jury częstochowskiej

Cardioceras sp. E tab!. I, fig. 5a, b.

317

Okaz mały o wymiarach: średnica 17 mm, wysokość ostatniego skrętu

'6 mm (0,35), grubość skrętu 5 mm (0,29), szerokość pępka 5,5 mm (0,32).

'Zeberka pokrywające boki skorupy rozwidlają się w popliżu strony brzusznej ni'eregularnie na dwa lub trzy żeberka II rzędu, a ponadto obserwuje się rozwidlenia żeberek już na samym kilu. Kil plaski ma guzki listewkowate (długość 1 mm), w ilości 18 na 1 cm.

Wyżej opisany okaz znaleziono w profilu Wrzosowa w poziomie

'C. excavatum. . '

Zakład Stratygrafll l. G.

'Nadesła.no dnia 18 pail;dzlern1ka 1958 r.

PISMIENNlCTWO

.AR:KELL W. J. 1(19516) - Jumss.ic Geology ot iIlhe WIoIr'ld. ~

BUKOWSKI G. (Um a) -:- 'Ober dlie Jum.biIldungen

vo;n

Czeru;tfJpohau in Polen Sep.

Abdr. aus Beitr. zur Paleont. Osterreich. ' - Umgarns. 5, Wien.

BUKOW~I G. (188'7- b) - Ober daIS Ba11hOlIl:i.en, Callovieri UII1d Oxfordien iInI dero JlUraruclren zwiBC!hen KrakalU und Wie1uń. Sep. AlWx. der VeI'Ih. geo["

RleiiClbsOOlSt., 18. Wden:.

MALliNOW,SKA L. (119&i) - Głlowtlnogi. oksfordlu Jury CzęSilloclhOlW'Slkdej (w druku).

MICHAŁSIKlI A. <1:S85~ - E1Ormac;ja, jlUlI'ajslka, IW Polsce. ~. f!irz.j1Olgr •. , 5, p. s.--29,

WEIIl'SIZIll.IWe.

PREMllK. J. ,fjlf9OOl) - BudI01wa i ldziiEde geo~ ~c CZ'ęSItocihlowy. "Ziemiaczę-

~".Wl8II."Smrwa.

PUSCH G. J. (1836) - Geagoos.tislClhe BescihreilbiUng V'OIIl, Po'Len. 2, Stllttgm-t.

ROEMER F. (187() - GeIOiliog;Le VOIIr Obersclllieslien. Wrooła/W. '

RO:2:YOKtZ. s. G11146? - UW1Ił~ o RhYnchonetZZidae jury gÓiI'lIllej paL'3mQ' KTakowskp-

Cz~. Bi'lrl.. ([Jns.t. ,GeOO.., 42. 'WlIlIn!mw:a'.

ROZYCKI Z. S. (~900~ - . Górny dIogger li didłny malm DUIl"Y KirIalrows'ko-Częstooho!w-

~'" Pr. ~ GeóIL, b. M. WIBJJ.'S'l1aiwQ. ,

SIF..MIRADŻKI J; 0(1889)- 'Ober <ide GlJiJedet'lUrig und V~ des J1.l!I.'a in Po- , len. Jb. ~. Reilc\hs!anslt., 39. W.ien. , •

SIEMl!RADZKI J. '(llllli89~ - ~Ihie der Gaittluing. Perisphi""ctes. Pal1eKl1IlJ1logr.,

lIlll' 45. SbIlttglail"'l

SIEMIRADZKI J. (l92l2) - Geologia Ziem Polskich. Muzeum im. Dzieduszyckich.

:UWÓ!WI.

WISNIEWSIKA IM. .(1932i) - Las ~

nu

JW'aJSSlilque &1l!P. de ealQgn.e.

PailieJoInt. /PIO[., 2, nr l, W~

, ZEISS A. (1955' - Zu:r S1lratigraphie des CaUoVl1en IUI1ld UlDIter-OxfOll.'ldien bei B1um- berlg (Sudlbaden):. Jlb. geoJl. Laindesanst.:-Baden.. WiirttemJberg.

ZElSS A. (.1956) - HecticoceNlS 'IliIlId. Rein.eckia :im Milt1lal !I.LIlId Ober,-QaJlCl'V.i.en VOIll

B1umberg (Sud/baden) B:a(YeI'. Akad. d. WisIS1ens~harft. Abb. Neue Folge,

, lIlll' 80, Mi.iIn.oheIn .

. ZEJSZNER L. '~l869') - iDie Gruppen UIIld Ah1lhedilJun.gen desl poiIJnIiBclJ,en JlUIl"as nlB.c'h neueren BeoIb.aJCJhtiuJnige!n :ru9!aIInti:Lel:lgesillet. Zs. dw:ts:OO. ~l. Ges.,. 21, Ber,tin;

Kwartalnik Geolog1jlZny - 7

(9)

Lidia MALINOWSKA,

NOTES ON mE NEVlSIAN OF THE CŻĘSTOCHOWA JURA CBAIN

Summary

This papet is intended to present viewpoints with regard to the stratigrapby of the Nevisian of the Częstochowa Jura and to suggest a subdivision of this for-

,mation, based upon Cardioceras evidence.

On the basis of amply appearing ammonites of genus Cardioc;e'ras the author distinguishes two zones: a lower one with Cardioceras bukowskii and an upper' one with Carclioc:eras excavatwm.

nre

^lower^roc€

miS

been determinJed ()(Il. the basiIJ of the continuous appearance in its sections of species Cardioceras <Scarburgiceras) bukowskii M a i r e, - whereas the upper zone was establ1shed by means, of tne- appearance of species Cardioceras (Scoticardioceras) excavatum (S 'o

w.). '

In Cardioceras excavatum zone there were found forms named Cardioceras sp.

A, B, C, D, E. They are difficult to identify as to species, due to their poor state of preservation; yet they are important forms in view of their being transitory to.

younger Cardioceras torms appearing in the Argovian.

, The, Nevisian, ot the Częstochowa' Jura Chain 'is documented' by ,numerotU;.

ammonites(see Tabl~ 2in Polish text), grouped in the followingg~mera: Cardio- ceras, Perisp1iinctes, Tp,ramelliceras, Oppelia, Creniceras, Cam,pylites,. Trimarginites~

Popanites, Bukowskites, L7.Ssoceratoides, Oecotraustes, Goliathiceras, Lytoceras, Pa- chycer'as, EUaSpidoceras, HolCophylloceras, Peltoceratoides, ParawedE!TCi1idia.

TABLICA I

1. CaTdioceras sp. A - średnica okazu 115 mm - z poziomu C.' excavatum z od-

słonięcia Wrzosowa

Cardioceras sp; A - diameter of specimen ;1¹5 mm. - from zone C. excavatum in outcrop Wrzosowa

2. Card,ioceras sp. B ... średnica okazu 16

mm

Cardibceras sp. B '~ diameter of specimen 18 mm.

a. - :fragment skrętu, b - strona. brzuszna skorupy - z :Poziomu C: ezcavarnm z, odsło-

ćięcla Wrzosowa " ' -,

a. - :fragment ot wborl, b - ventral Bide of ~ll-:fronf zone C, excavatum in outc:rop.

, Wrzosowa , ' ,

3. Cardioceras sp. C - ! średnica okazu 1'5 mm

. Cardioceras sp. C - diameter' of specimen J.iS mm.

a. - strona. brzuszna. okazu, b - inny okaz o średnIcy 13 mm; c ~ strona. brzuszna tego okazu - , z poziomu C. excavarnm z odsłonięcia .Wrzosowa

a - ventral Bide of spec1men, b - another spec1men ot, 13 mm. d1alneter, c - ventmł

side ot latter specimen, - :from zone C. excavarnm in outcro}) Wrzosowa

4 .. Ca~dioceras sp .. D: - średnica okazu 13 ni~

Cardioceras sp. D - diameter of specimen 113

mm.

a. - 'okaz z boku, b - strona brzuszna. - z pOziomu C. excavatum z odsłon1ęc1a 'w:i'zOsowa;., a - s1de v1ew of, specimen, b - ventral side of sbell, - :from zone d. excavatum in out- , crop Wrzosowa

'5, Cardioceras sp. E -,- średnica okazu 1'7 mm Cardioceras sp. E - diameter ot specimen 117 mm.

a. - okaz z boku, b -" strorill. brzuszna skorupy - z poziomu C. e:&C4varum :Ii odSłon1ęd&

Wrzosowa

a - s1d,e vlew of spec1men, b - ventral side - :fróm zone C. excavatum in outcrop Wmo-' sowa.

(10)

Kwart. Geo1., nr 2, 1959 r. TABLICA 1:

20 ^2b

3

3 b

4 b

3q 3e

40

5b

50

Lidia MALINOWSKA - Newiz jury częstochowskiej