1. Najczęściej wyróżnia się pięć stref klimatycznych, w ich obrębie występują odmienne typy klimatu.

(1)

Lekcja 13

Temat: Czynniki kształtujące klimat Polski.

Strefy klimatyczne na świecie KLIMATEM nazywamy typowe

stany atmosfery występujące na danym obszarze i powtarzające się każdego roku. Jedną z cech

klimatu jest występowanie pór roku: wiosny, lata, jesieni i zimy.

POGODA to stan atmosfery w określonym miejscu czasie. Elementami charakteryzującymi pogodę są:

 temperatura powietrza,

 opady atmosferyczne,

 ciśnienie atmosferyczne,

 kierunek i prędkość wiatru,

 zachmurzenie,

 wilgotność powietrza,

 usłonecznieni,

 przejrzystość powietrza.

Klimat danego regionu kształtowany jest przez czynniki klimatotwórcze:

 szerokość geograficzna,

 wysokość nad poziomem morza,

 przebieg charakter prądów morskich,

Źródło grafik: Internet

Źródło grafik:https://www.google.com/search?q=strefy+klimatyczne+na+%C5%9Bwiecie&sxsrf=ALeKk03iImsrjN4tPrJkdrNYmW8CqEtjy

(2)

2.

2. Czynniki kształtujące klimat w Polsce.

 SZEROKOŚĆ GEOGRAFICZNA

 ODLEGŁOŚĆ OD MORZA (oceanu)

 WYSOKOŚĆ BEZWZGLĘDNA - wraz ze wzrostem wysokości na poziom morza spada temperatura; opady początkowo rosną, do wysokości

występowania chmur opadowych; następnie maleją; wraz z wysokością zmienia się także rodzaj opadów (im wyżej tym zimniej i częściej pada tam śnieg);

 RZEŹBA TERENU - wielkie łańcuchy górskie mogą stanowić barierę dla napływających mas powietrza; po stronie stoków dowietrznych występuje zdecydowanie więcej opadów;

STREFA RÓWNIKOWA – cechuje się wysokimi temperaturami przez cały rok. Występują tu pory deszczowe, które wiążą się z górowaniem Słońca w zenicie (efektem tego są codzienne deszcze zenitalne).

W pobliżu równika w ciągu roku mamy dwie pory deszczowe, a w klimatach podrównikowych (bardziej odległych od równika) – jedną.

STREFA ZWROTNIKOWA – dominują tu klimaty suche i gorące (pustynne).

Typy wilgotne zajmują niewielkie obszary wzdłuż wybrzeży morskich.

STREFA PODZWROTNIKOWA – można tu już wyróżnić znane nam pory roku: wiosnę, lato, jesień i zimę. W typie wilgotnym – śródziemnomorskim – lata są zazwyczaj gorące i suche, a zimy niezbyt chłodne i przeważnie deszczowe. Typ suchy klimatu podzwrotnikowego jest podobny do klimatu zwrotnikowego, tyle że nieco chłodniejszy w okresie zimowym.

STREFA UMIARKOWANA – Wyróżnia się w niej 3 główne typy klimatu: morski, kontynentalny i przejściowy. Typ morski charakteryzuje się zwiększoną ilością opadów oraz mniejszymi wahaniami temperatury w ciągu roku. Typ kontynentalny to mała ilość opadów i duże wahania temperatury (zarówno roczne, jak i dobowe). W typie

przejściowym okresowo zaznaczają się większe wpływy klimatów morskich bądź kontynentalnych.

STREFA OKOŁOBIEGUNOWA (POLARNA) – notowane tam są niskie temperatury przez cały rok. Opady to przede wszystkim śnieg i jest ich raczej niewiele. Nie ma klasycznych pór roku, są za to trwające po kilka miesięcy dni i noce polarne.

Oprócz klimatów strefowych na świecie występują też odmiany ASTREFOWE – nie związane ze strefami oświetlenia.

Przykładem tego mogą być klimaty górskie. W stosunku do obszarów położonych niżej, tereny górskie charakteryzują się niższymi temperaturami oraz zwiększonymi opadami.

Na obszarach o niskich szerokościach geograficznych (między zwrotnikami) występuje zwiększone usłonecznienie, co powoduje podwyższenie temperatury; z kolei w rejonie wysokich szerokości geograficznych (strefy okołobiegunowe)

usłonecznienie jest małe i stąd niskie tam temperatury; jest to wynikiem różnego kąta padania promieni słonecznych – im jest on większy tym Ziemia bardziej się ogrzewa

(3)

 PRĄDY MORSKIE - chłodnym i ciepłym masom wody towarzyszą takie same masy powietrza; ich napływ powoduje zmiany w temperaturach i opadach (prąd ciepły ociepla wybrzeża i zwiększa opady, a prąd chłodny ochładza i zmniejsza opady);

 DZIAŁALNOŚĆ CZŁOWIEKA - w miastach notowane są podwyższone temperatury m.in. ze względu na ciepłownictwo i zwiększoną emisję

zanieczyszczeń (efekt cieplarniany).

3. Napływ mas powietrza do Polski uzależniony jest od rozkładu ośrodków barycznych nad Europą.

Decydujące znaczenie mają tu Wyż Azorski i Niż Islandzki, dzięki którym do naszego kraju dociera głównie wilgotne powietrze znad Oceanu

Atlantyckiego.

Są to masy POLARNO - MORSKIE, które przez cały rok przynoszą opady, powodując ochłodzenie latem i ocieplenie zimą.

Znacznie rzadziej napływa do nas powietrze KONTYNENTALNE ze wschodu zawsze jest ono suche zimą mroźne, a latem gorące.

Niekiedy w zimie z północy spływają też do Polski masy bardzo mroźnego powietrza ARKTYCZNEGO.

Czasami zaś w lecie z południa dociera do naszego kraju powietrze

ZWROTNIKOWE, które zawsze przynosi upalną pogodę (masy zwrotnikowe bardzo rzadko napływają zimą i jeśli już do tego dojdzie, to wówczas

następuje gwałtowny wzrost temperatury nawet powyżej 15°C).

Mapy napływu powietrza do Polski w styczniu i lipcu przedstawiają proporcjonalny udział poszczególnych mas. Potwierdza się tu m.in.

dominująca rola wiatrów z kierunków zachodnich.

POLSKA – NAPŁYW MAS POWIETRZA W STYCZNIU

Źródło grafik:https://www.google.com/search?q=nap%C5%82yw+mas+powietrza+w+styczniu+Polska&tbm=isch&ved=2ahUKEwjgxdKrtqzsAhWGs6Q

(4)

4.Polska w całości leży w klimacie umiarkowanym ciepłym przejściowym.

Oznacza to, że znajdujemy się w strefie oddziaływania czynników klimatu zarówno morskiego (od zachodu), jak i lądowego (od wschodu).

5.W południowej części kraju występuje górska odmiana klimatu, co uwidacznia się obniżonymi temperaturami i zwiększonymi opadami.

POLSKA – NAPŁYW MAS POWIETRZA W LIPCU

POLSKA – REGIONY KLIMATYCZNE

Strefa ścierania się wpływów morskich

z lądowymi – przebiegająca z północy na południe – dzieli nasz kraj na dwie niemal równe części. Z tego właśnie powodu corocznie mamy tak dużą zmienność pogody.

Praca domowa

Podręcznik, str.48 ćwiczenie 2, 3 (Pisemnie)

Źródło grafik:https://www.google.com/search?q=nap%C5%82yw+mas+powietrza+w+lipcu+Polska&tbm=isch&ved=2ahUKEwjlyvLftqzsAhXOwQIHHSxMCikQ

Źródło grafik:https://www.google.com/search?q=Polska+regiony+klimatyczne&tbm=isch&ved=2ahUKEwiSicK4uKzsAhXQtKQK

(5)

DLA ZAINTERESOWANYCH

Źródło grafik:https://www.google.com/search?q=nap%C5%82yw+mas+powietrza+w+styczniu+Polska&tbm=isch&ved=2ahUKEwjgxdKrtqzsAhWGs6QKHQ