ĆWICZENIA DLA PACJENTÓW HEMATOLOGICZNYCH. Dlaczego warto ćwiczyć?

(1)

ĆWICZENIA DLA PACJENTÓW HEMATOLOGICZNYCH

Dlaczego warto ćwiczyć?

Ćwiczenia, albo inaczej wysiłek ﬁzyczny, stanowi bodziec dla wszystkich głównych układów ciała, na przykład układu krążenia, układu mięśniowego, układu odpornościowego, układu endokrynologicznego, itp. Regularny bodziec inicjuje układy organizmu do adaptacji, co w dłużej perspektywie polepsza naszą wydajność ﬁzyczną. To znaczy, że układy naszego ciała zaczynają pracować wydajniej.

Adaptacja układów może również zapobiegać chorobom. Układ hormonalny jest bardziej skoordynowany, co może wpływać na regulację wzrostu

komórek nowotworowych. Podobny wpływ mają miokiny wydzielane z mięśni

(2)

podczas ćwiczeń. Ćwiczenia zwiększają również zdolności antyoksydacyjne, funkcje układu immunologicznego, stabilność DNA, itd.

Najnowsze badania wykazały, że regularne ćwiczenia mają wiele pozytywnych skutków na osoby, które pokonały raka:

Poprawa jakości życia

Poprawa ogólnego funkcjonowania Zmniejszona śmiertelność

Zmniejszenie zmęczenia związanego z rakiem Mniejsza zależność od innych

Zwiększona wytrzymałość mięśni

Poprawa funkcji układu immunologicznego Poprawa układu oddechowo-krążeniowego Zmniejszenie ryzyka chorób układu krążenia Lepsza budowa ciała

Zmniejszenie liczby i nasilenia działań niepożądanych Zmniejszenie czasu hospitalizacji.

Bezpieczeństwo przede wszystkim

Ćwiczenia ﬁzyczne są bezpieczne zarówno w trakcie jak i po leczeniu większości typów raka, w tym intensywnych zabiegów, takich jak przeszczepienie szpiku kostnego.

Pacjenci z wieloma lub niekontrolowanymi chorobami współistniejącymi (zwłaszcza ci z chorobami układu sercowo-naczyniowego) powinni wraz z lekarzem rozważyć modyﬁkacje programu ćwiczeń.

Pacjenci po przeszczepieniu krwiotwórczych komórek macierzystych powinny unikać przetrenowania, jako że intensywne ćwiczenia mogą prowadzić do niepożądanej powysiłkowej supresji immunologicznej.

Ćwiczeń nie należy wykonywać, gdy występuje skrajne zmęczenie, niedokrwistość, lub ataksja.

Pacjenci z zaburzeniami czynności układu odpornościowego powinny unikać publicznych siłowni i basenów, do chwili gdy liczba krwinek białych ulegnie normalizacji. Pacjenci po przeszczepieniu szpiku

(3)

kostnego powinni unikać tego rodzaju ekspozycji przez jeden rok od przeszczepienia.

Pacjenci poddawani promieniowaniu powinni unikać ekspozycji napromieniowanej skóry na chlor (na przykład z basenów).

Pacjenci z istotnymi neuropatiami obwodowymi lub ataksją mogą mieć obniżoną zdolność do poruszania porażonymi kończynami z powodu osłabienia lub utraty równowagi. Lepiej użyć roweru stacjonarnego niż bieżni.

Pacjenci ze szpiczakiem mnogim powinni postępować jak w przypadku osteoporozy. Należy unikać sportów kontaktowych i dużego wysiłku ﬁzycznego.

Jak zacząć

Należy unikać bezczynności; po zabiegu należy jak najszybciej powrócić do wykonywania codziennych czynności. Należy wykonywać codzienne

czynności oraz jak najwięcej ćwiczeń ﬁzycznych w trakcie i po zabiegach niechirurgicznych.

Należy pamiętać, że każdy ruch (niekoniecznie będący ćwiczeniem ﬁzycznym) jest lepszy od jego braku.

. Należy wybrać rodzaj aktywności ﬁzycznej, który najbardziej nam

odpowiada. Istnieje wiele możliwości - chodzenie, ćwiczenia siłowe, jazda na rowerze, bieganie, spacerowanie, albo ogrodnictwo, pływanie, itp.

Zalecamy zacząć od chodzenia i ćwiczeń siłowych, dobranych

odpowiednio dla poziomu sprawności ﬁzycznej (poniżej wymieniono kilka przykładów).

. Aktywność ﬁzyczna powinna być na tyle intensywna by przyśpieszyć czynność serca i oddech. Jednak wysiłek ﬁzyczny nie powinien być zbyt intensywny i nie powinien prowadzić do wycieńczenia.

. Ćwiczenia powinny trwać co najmniej 20-30 minut. Ale można podzielić je na krótsze odstępy czasu (5-10 minut), z przerwami pomiędzy

kolejnymi ćwiczeniami.

. Aktywność powinna być tak częsta, jak to możliwe. W przypadku gdy wcześniej nie byliśmy zbyt aktywni, należy zacząć od umiarkowanej

(4)

intensywności ćwiczeń trzy razy w tygodniu i stopniowo zwiększać ich częstość i intensywność.

Jakie ćwiczenia wybrać i jaka intensywność jest wystarczająca?

Ćwiczenia podzieliliśmy na trzy, najbardziej korzystne dla Państwa rodzaje:

trening aerobowy, trening siłowy i rozciąganie. Wnioskujemy, że każdy rodzaj ćwiczeń z różnymi przykładami harmonogramów ułatwi łączenie różnych rodzajów ćwiczeń.

Trening aerobowy

Poniżej przedstawiono schemat piętnastu poziomów progresji dla treningu aerobowego. Nie trzeba rozpoczynać od poziomu 1; należy wybrać poziom, który aktualnie można ukończyć. Raz jeszcze należy pamiętać, że aktywność ﬁzyczna powinna być na tyle intensywna by przyśpieszyć czynność serca i oddech, jednak nie powinna być zbyt intensywna i nie powinna prowadzić do wycieńczenia. Tętno podczas ćwiczeń powinno wynosić od 60 do 75%

swojego maksimum. Jeśli wybraliśmy poziom, który jest zbyt wymagający, należy przejść o jeden poziom niżej i na odwrót. Będzie to punkt wyjściowy.

(5)

Ten rodzaj ćwiczeń należy wykonywać co najmniej trzy razy w tygodniu.

Następnie co 2-3 tygodnie należy zwiększyć poziom. Nie należy się

zniechęcać, jeśli nie nadążamy ze schematem progresji. Nierzadko zdarza się, że z powodu leczenia pacjenci przechodzą poziom niżej na kilka dni lub tygodni. Należy pamiętać, że umiarkowana aktywność jest zawsze lepsza niż całkowity jej brak.

Poziom 1: cztery 5 minutowe sesje chodzenia z 2 minutową przerwą na odpoczynek

Poziom 2: dwie 10 minutowe sesje chodzenia z 2 minutową przerwą na odpoczynek

Poziom 3: trzy 10 minutowe sesje chodzenia z 2 minutową przerwą na odpoczynek

Poziom 5: 30 minutowy chód bez przerwy

Poziom 7: 40-60 minutowy chód bez przerwy

Poziom 8: trzy 5 minutowe sesje energicznego chodu i trzy 5 minutowe sesje wolnego chodu

Poziom 9: cztery 5 minutowe sesje energicznego chodu i cztery 5 minutowe sesje wolnego chodu

Poziom 10: cztery 6 minutowe sesje szybkiego chodu i cztery 4 minutowe sesje wolnego chodu

Poziom 11: trzy 3 minutowe sesje wolnego biegu i trzy 7 minutowe sesje wolnego chodu w przerwie

Poziom 12: cztery 3 minutowe sesje wolnego biegu i trzy 6 minutowe sesje wolnego chodu

Poziom 13: trzy 5 minutowe sesje wolnego biegu i trzy 5 minutowe sesje wolnego chodu

Poziom 14: cztery 5 minutowe sesje wolnego biegu i cztery 3 minutowe sesje wolnego chodu

Poziom 15: 30-40 minutowy wolny bieg

Referencje

(6)

Kathryn H. Schmitz, Kerry S. Courneya, Charles Matthews, Wendy Demark- Wahnefried, Daniel A. Galva, Bernardine M. Pinto, Melinda L. Irwin idr. (2010).

American College of Sports Medicine Roundtable on Exercise Guidelines for Cancer Survivors. MEDICINE & SCIENCE IN SPORTS & EXERCISE: American College of Sports Medicine. DOI: 10.1249/MSS.0b013e3181e0c112.

Sandra C. Hayes, Rosalind R. Spence, Daniel A. Galvão in Robert U. Newton.

(2009). Australian Association for Exercise and Sport Science position stand:

Optimising cancer outcomes through exercise. Journal of Science and Medicine in Spor; 2009 (12), 428–434. DOI:10.1016/j.jsams.2009.03.002.

Yuan Zhou, Jinjie Zhu, Zejuan Gu, Xiangguang Yin. (2016). Eﬃcacy of Exercise Interventions in Patients with Acute Leukemia: A Meta-Analysis. PLOS One;

2016.

Saskia Persoon, Marie José Kersten, Karen van der Weiden, Laurien M. Buﬀart, Frans Nollet, Johannes Brug idr. (2013). Eﬀects of exercise in patients treated with stem cell transplantation for a hematologic malignancy: A systematic review and meta-analysis. Cancer Treatment Reviews; 2013 (39), 682-690. DOI:

http://dx.doi.org/10.1016/j.ctrv.2013.01.001.

Kerry S. Courneya in Christine M. Friedenreich. (2011). Physical Activity and Cancer. Springer.

Moshe Frenkel in Kenneth Sapire. (2017). Complementary and Integrative Medicine in Hematologic Malignancies: Questions and Challenges. Curr Oncol Rep, 2017 (19:79). DOI 10.1007/s11912-017-0635-0.

Claudio L. Battaglini. (2011). Physical Activity and Hematological Cancer Survivorship. Physical Activity and Cancer, 275 Recent Results in Cancer Research 186, DOI: 10.1007/978-3-642-04231-7_12.

M Mello, C Tanaka in FL Dulley. (2003). Eﬀects of an exercise program on muscle performance in patients undergoing allogeneic bone marrow transplantation. Bone Marrow Transplantation (2003) 32, 723–728.

DOI:10.1038/sj.bmt.1704227.

KY Wolin, JR Ruiz, H Tuchman in A Lucia. (2010). Exercise in adult and pediatric hematological cancer survivors: an intervention review. Leukemia, 2010; 24 (1113–1120). DOI:10.1038/leu.2010.54.

(7)

Fernando Dimeo, Stefan Schwartz, Thomas Fietz, Tabata Wanjura, Dieter Böning and Eckhard Thiel. (2003). Eﬀects of endurance training on the physical performance of patients with hematological malignancies during chemotherapy. Support Care Cancer, 2003; 11:623–628. DOI: 10.1007/s00520- 003-0512-2.

Jessica M. Scott, Saro Armenian, Sergio Giralt, Javid Moslehi, Thomas Wang and Lee W. Jones. (2016). Cardiovascular disease following hematopoietic stem cell transplantation: Pathogenesis, detection, and the cardioprotective role of aerobic training. Critical Reviews in Oncology/Hematology 98 (2016) 222–234.

Chris P. Repka , Brent M. Peterson, Jessica M. Brown, Trent L. Lalonde, Carole M. Schneider and Reid Hayward. Cancer Type Does Not Aﬀect Exercise- Mediated Improvements in Cardiorespiratory Function and Fatigue.

Integrative Cancer Therapies 2014, Vol. 13(6) 473–481. DOI:

10.1177/1534735414547108.

JMED-SLO-W-188-301118 EM-03462