Oznaczenie sprawcy we wniosku o ściganie

Stefan Mizera

Oznaczenie sprawcy we wniosku o

ściganie

Palestra 16/3(171), 60-63

6'J P y t a n i a i o d p o w i e d z i p r a w n e N r 3 (171)

pisu art. 5 § 3 k.p.k., w sprawach o przestępstwa ścigane na wniosek oskarżyciel publiczny wszczyna postępowanie dopiero po złożeniu wniosku. Dopóki pokrzywdzo­ ny wniosku nie złoży, postępowania się nie wszczyna, a wszczęte należy umorzyć (art. 11 pkt 4 k.p.k.). Ponieważ nie zawsze pokrzywdzonemu znani są sprawcy prze­ stępstwa, przeto obowiązek wskazania ich imiennie we wniosku o ściganie stano­ wiłby faktyczną przeszkodę do wszczęcia postępowania, a w konsekwencji zapewniał­ by bezkarność sprawcom przestępstwa. Skoro celem postępowania przygotowawczego jest między innymi wykrycie sprawców przestępstwa (art. 261 pkt 3 k.p.k.), a wnio­ sek o ściganie musi wyprzedzać jego wszczęcie, to jest oczywiste, że wniosek ten nie musi zawierać tych danych, które dopiero w dochodzeniu lub śledztwie mają być ustalone”.

W tych wszystkich wypadkach, w których wniosek o ściganie — co jest zasadą — nie może być cofnięty, zmiana stosunku pokrzywdzonego do sprawcy może wy­ wrzeć wpływ nie tylko w dziedzinie wymiaru kary, ale także — w pewnych wy­ jątkowych wypadkach — może zadecydować nawet o zastosowaniu art. 26 § 1 k.k. W pozostałym zakresie, jak również co do literatury powołuję się na mój arty­ kuł „Przestępstwa ścigane na wniosek pokrzywdzonego” (NP zesz. 7—8 z 1970 r., str. 1160—1166). P Y T A N I AI I O H P O W I E O Z I P R A W N E P Y T A N I E : J a k n a l e ż y p r a k t y c z n i e i n t e r p r e t o w a ć p r z e p i s § 14 r o z p . R M z d n i a 20 l i p c a 1965 r. (D z. U. N r 35, p o z. 224) w s p r a w i e c z y n ­ s z ó w n a j m u z a l o k a l e m i e s z k a l n e w z w i ą z k u z t r e ś c i ą p r z e ­ p i s u a r t . 207 k.c., a w s z c z e g ó l n o ś c i c z y w ś w i e t l e t y c h p r z e p i ­ s ó w w s p ó ł w ł a ś c i c i e l e 1/2 c z ę ś c i m a ł e g o ( ni e w y ł ą c z o n e g o s p o d p u b l i c z n e j g o s p o d a r k i l o k a l o w e j ) d o m u m i e s z k a l n e g o m a j ą p r a w o d o m a g a ć s i ę, a b y k o s z t y e k s p l o a t a c j i i r e m o n t u b i e ż ą c e g o b y ł y p o k r y w a n e z w p ł y w a j ą c e g o j e d y n e g o c z y n ­ s z u z u w z g l ę d n i e n i e m u d z i a ł ó w w ł a s n o ś c i o w y c h , c z y t e ż t e n j e d y n y c z y n s z p o w i n i e n b y ć o b r a c a n y n a p o k r y c i e w s z y s t ­ k i c h k o s z t ó w e k s p l o a t a c j i c a ł e g o d o m u m i e s z k a l n e g o , b e z w z g l ę d u n a p o s i a d a n e i p r z y s ł u g u j ą c e w s p ó ł w ł a ś c i c i e l o m (a z a r a z e m l o k a t o r o m ) p o ż y t k i ? STA N FAK TY C ZN Y :

I. W K ra k o w ie m a iy dom m ie sz k a ln y (nie w y łą c z o n y spod p u b lic zn ej g o sp o d a rk i lo k a lo ­ w e j), m a ją c y ty lk o c z te r y ró w n o rzęd n e m ieszk a n ia (po 2 p o k o je z k u c h n ią zp n .), s ta n o w i w ła sn o ś ć p r y w a tn ą , n a leżą cą do 4 w sp ó łw ła ś c ic ie li. T rzy m ieszk a n ia za jm u ją sa m i w s p ó łw ła ś­ c ic ie le (k tó rzy z te g o ty tu łu n ie p łacą czy n szu ), cz w a r te zaś m ie sz k a n ie za jm u je lo k a to r u isz c z a ją c y c z y n sz w k w o c ie 268 zł m iesięczn ie.

K r 3 (171) P y t a n i a i o d p o u o ie d z i p r a w n e

_ei

III. P o w sta ła w sk u te k teg o ta k a sy tu a c ja , że m im o o b o w ią zu ją c eg o p rzep isu art. 207 k .c. w s p ó łw ła ś c ic ie le tej d ru giej p o ło w y n ie ty lk o m uszą s ię za d o w o lić n ie p e łn y m p o ż y tk ie m (bo ty lk o w 1/4 c z ę śc i za m ia st w 1/2), a le m uszą p o n a d to zgod zić się z ty m , że w s p ó łw ła ś c i­ c i e l e p ierw szej p o ło w y otrzy m u ją je sz c z e k o rzy ść d o d a tk o w ą w p o sta ci p o ło w y cz y n sz u od m ieszk a n ia czw a r teg o , n a leżą ceg o w e d łu g lo g iczn ej in te r p r e ta c ji art. 207 k .c. ju ż d o d ru giej p o ło w y d om u. D z ie je się tak o c z y w iś c ie z u szczerb k iem p raw w s p ó łw ła ś c ic ie li d ru g iej p o ło w y dom u.

IV. W ta k ie j s y tu a c ji w s p ó łw ła ś c ic ie le d ru giej p o ło w y d om u — z a k ła d a ją c , że lo g ic z n a in te r p r e ta c ja § 14 c y t. rozp. RM n ie m oże p o zo sta w a ć w sp rzeczn o ści z p rzep isem art. 207 k .c . — zażąd ali w y r ó w n a n ia p o ż y tk ó w i cię ż a r ó w s to s o w n ie do u d zia łó w w ła sn o ś c io w y c h , a to p rzez w p ła c a n ie ze stro n y w s p ó łw ła ś c ic ie li p ierw szej p o ło w y dom u ta k ie j k w o ty w sp ó ln e j p u li (na k o szty e k sp lo a ta c ji), ja k a w p ły w a ty tu łe m czyn szu od m ieszk a n ia c z w a r te g o (tj. 268 zł), n a le ż ą c e g o o c z y w iśc ie do d ru giej p o ło w y d om u. N a to m ia st w s p ó łw ła ś c ic ie le p ierw szej p o ło w y , o d m ie n n ie in te r p r e tu ją c o d p o w ied n ie p rzep isy , ch cą k orzy sta ć z tej d o d a tk o w ej k o­ r z y ś c i, m im o że zajm u ją p o ło w ę d om u, a w ięc ty le , ile w y n o si ic h u d ział.

V. W ty m sta n ie rzec zy rodzi s ię p y ta n ie , ja k a in te r p r e ta c ja p o w o ła n y ch w y ż e j p rzep isó w j e s t p ra k ty c zn ie słu szn a , c z y li ja k i je s t sto su n ek cyt. w y ż e j § 14 rozp. RM z d nia 20.V II.1965 r. d o zasad y p raw n ej w y ra żo n ej w art. 207 k.c.

(W y m ien io n e na w s tę p ie p y ta n ie w raz z p rzy to czo n y m sta n em fa k ty c z n y m n a d e sła ł je d e n z zesp o łó w a d w o k a ck ich )

O D - P O W I E D Ż :

Przyjąć wypadnie — w celu pełnego rozeznania sprawy na podstawie przedsta­ wionego stanu faktycznego rzeczy -— że:

1) wspomniany 4-lokalowy budynek mieszkalny podlega publicznej gospodarce lokalami i przepisom administracyjnym w sprawie czynszów za lokale miesz­ kalne;

2) lokale mieszkalne w tym budynku nie stanowią odrębnych nieruchomości (art. 133 § 1 i art. 135—138 kodeksu cywilnego);

3) dom (nieruchomość) jest przedmiotem współwłasności w częściach ułamkowych, do której stosuje się przepisy działu IV księgi drugiej kodeksu cywilnego. Te wstępne ustalenia mają istotne znaczenie przy poszukiwaniu prawidłowej od­ powiedzi na postawione pytanie.

Trzeba zarazem zaznaczyć, że sformułowanie tej odpowiedzi nie jest możliwe przy zastosowaniu wyłącznie cywilistycznych reguł interpretacyjnych Opisany bowiem

casus jest klasycznym przykładem „zderzenia się” przepisów prawa cywilnego

z przepisami prawa administracyjnego (w danym wypadku — z przepisami prawa lokalowego). Takie styki, a czasem nawet kolizje obu dziedzin prawa powodują komplikacje przy właściwym zastosowaniu i wykładni prawa.

Jak wiadomo, współwłasność w częściach ułamkowych charakteryzuje się tym, że własność rzeczy przysługuje wszystkim współwłaścicielom niepodzielnie i dopóki nie nastąpi zniesienie współwłasności, dopóty żaden z nich nie ma w niej fizycznie

62 P ytan ia i o d pow iedzi prawne N r 3 (171) wydzielonej części na swoją wyłączną własność'. W sferze prawa cywilnego do­ puszczalne jest umowne ustalenie sposobu korzystania z rzeczy wspólnej przez współwłaścicieli, co w przedstawionym stanie faktycznym ma istotnie miejsce, gdyż trzy lokale mieszkalne w budynku są wykorzystane na użytek własny współwłaści­ cieli (według podziału quoad usum), a jedynie czwarty jest zajęty przez osobę trzecią. Ale taki układ stosunków nie jest w danym wypadku bynajmniej rezulta­ tem tylko cywilnoprawnej stypulacji pomiędzy współwłaścicielami domu (nierucho­ mości). Skoro wszystkie lokale mieszkalne w omawianym domu są poddane publi­ cznej gospodarce lokalami, to o sposobie ich wykorzystania przesądzają przepisy prawa lokalowego i oparte na nich decyzje organów administracyjnych (art. 29 ust. 1 i 2 prawa lokalowego). Uprawnienia cywilnoprawne współwłaścicieli domu co do sposobu wykorzystania lokali musiały ustąpić dyspozycjom administracyjnym i w granicznym wypadku jest możliwe, że obecni użytkownicy trzech lokali (a za­ razem współwłaściciele domu) mogą być np. w związku ze zmianą ich sytuacji ro­ dzinnej ograniczeni w korzystaniu z lokali (art. 49 prawa lokalowego), lub nawet podlegać przekwaterowaniu. Choć użytkownicy tych lokali są zarazem współwłaści­ cielami domu (nieruchomości), w którym zamieszkują, mają do nich zastosowanie m.in. przepisy o normach zaludnienia lokali mieszkalnych.

Eksponowanie tego aspektu sytuacji prawnej współwłaścicieli domu w świetle przepisów o publicznej gospodarce lokalami jest jednocześnie pomocne przy rozpa­ trywaniu powstałej pomiędzy tymi współwłaścicielami różnicy poglądów co do tego, jaki jest (czy powinien być) stosunek przepisu § 14 rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 20 lipca 1965 r. do zasady prawnej wyrażonej w art. 207 kodeksu cywilnego. Przepisy wspomnianego rozporządzenia niewątpliwie odnoszą się do lokali miesz­ kalnych położonych w omawianym budynku (§ 1 ust. 1 pkt 3 rozporządzenia), nie wnikając w to, czy jest on własnością jednej osoby, czy też współwłasnością kilku osób. Rozporządzenie nakłada obowiązek opłacania czynszu za lokale mieszkalne jedynie do najemców, pomijając zupełnie milczeniem sytuacje, gdy niektóre lokale są zajmowane przez właściciela (współwłaściciela). Paragraf 14 rozporządzenia sta­ tuuje zasadę, że wpływy z czynszu najmu przeznacza się na pokrywanie kosztów eksploatacji i bieżących remontów budynków. Oznacza to, że wpływy czynszowe z domu ani wtedy, gdy dom należy do jednej osoby fizycznej, ani też wtedy, gdy jest on rzeczą wspólną, nie są pożytkami (przychodami) pozostawionymi do swo­ bodnej dyspozycji właściciela (współwłaścicieli). Przepis § 14 rozporządzenia wkłada na właściciela (współwłaścicieli) obowiązek wydatkowania wpływów z czynszów najmu w sposób ściśle określony i odbiera wynajmującemu prawo rozporządzania czynszem (orzecz. SN z dnia 26.11.1969 r., ogłosz. w PUG z 1969 r. nr 10). Z tego względu w warunkach współwłasności domu wpływy z reglamentowanych czyn­ szów najmu za lokale mieszkalne nie są przychodami do podziału pomiędzy współ­ właścicielami nieruchomości i w tym zakresie dyspozycja z art. 207 nie odnosi się do takich przychodów.

Konfrontacja normy prawnej zamieszczonej w art. 207 k.c. z przepisami o czyn­ szach najmu za lokale mieszkalne, a w szczególności z treścią § 14 rozporządzenia Rady Ministrów i przepisami rozporządzenia Ministrów Gospodarki Komunalnej i Finansów z dnia 5 sierpnia 1965 r. w sprawie zarządu budynków sprawowanego przez wynajmujących nie będących jednostkami gospodarki uspołecznionej (Dz. U.

i S ta n isła w R e j m a n: W sp ó łw ła sn o ść, sk ry p t Z P P, z e sz y t 8, K a to w ic e 1985/66, str. 6, P or. także: A ndrzej W ą s i e w i c z : P o w sta n ie , isto ta i z n ie sie n ie w sp ó łw ła sn o śc i u ła m k o ­ w e j, P oznań 1965.

N r 3 (171) R ecen zje ₆₃

Nr 35, poz. 226) oraz rozporządzenia Ministra Gospodarki Komunalnej z dnia 5 sierpnia 1965 r. w sprawie określenia kosztów eksploatacji i bieżących remontów (...) (Dz. U. Nr 35, poz. 227), prowadzi do wniosku, że wskutek bezwzględnie obowią­ zującego charakteru tych ostatnich przepisów jedyny a pobierany od najemcy jednego z lokali mieszkalnych czynsz najmu powinien być obracany w całości na pokrycie wszystkich kosztów eksploatacji i bieżących remontów całego omawianego domu mieszkalnego bez względu na posiadane udziały i przysługujące współwłaści­ cielom pożytki. Dopiero gdyby pobierany od jedynego najemcy czynsz najmu okazał się niewystarczający na pokrycie wszystkich kosztów eksploatacji i bieżącego re­ montu, to wówczas w związku z ustawowym obowiązkiem właściciela (współwłaści­ cieli) utrzymywanie budynku w należytym stanie (art. 67 prawa lokalowego) zna­ lazłaby zastosowanie wyrażona w drugim członie art. 207 k.c. zasada, że współ­ właściciele w stosunku do wielkości udziałów ponoszą wydatki i ciężary związane z rzeczą wspólną.

Na odmienne od dyspozycji art. 207 k.c. ukształtowanie stosunków pomiędzy współwłaścicielami nieruchomości (budynku) wskazują także przepisy podatkowe, np. zarządzenie Ministra Finansów z dnia 15 stycznia 1963 r. w sprawie ustalania wartości czynszowej dla celów wymiaru podatku od nieruchomości oraz podatku od lokali dla budynków nie wynajętych i nie wydzierżawionych (M.P. Nr 6, poz. 29). Zgodnie z tym zarządzeniem dla budynków nie wynajętych (nie wydzierżawionych) a zajmowanych przez właścicieli (współwłaścicieli) wartość czynszową ustala się dla mieszkalnej części budynku w wysokości czynszu, jaki by na podstawie prze­ pisów o najmie lokali opłacały — w charakterze najemców — osoby zajmujące lokale w tej części budynku. Współwłaściciele domu mogą należeć do różnych kate­ gorii podmiotów z punktu widzenia przepisów o czynszach najmu za lokale miesz­ kalne (np. jedni mogliby być zobowiązani do zapłaty czynszu z tabeli 1, inni — do zapłaty czynszu wyższego z tabeli 2). Podział więc wymierzonego podatku od ca­ łej nieruchomości pomiędzy jej współwłaścicieli nie zawsze musi odpowiadać zasa­ dzie wyrażonej w art. 207 k.c. (tj. pro rata parte).

Stefan Mizera

R E C E N Z J E l

l

Irving S t o n e : W imieniu obrony (tytuł oryginału: Clarence Darrow for the

defense), tłum. Jadwiga Milnikiel, Warszawa 1971, Książka i Wiedza, s. 698.

Biografia słynnego amerykańskiego adwokata Clarence Darrow’a, pióra Irvinga Stone’a, ukazuje się u nas z wieloletnim opóźnieniem. Pierwsze wy­ danie tego znakomitego dzieła ukazało się w USA w październiku 1941 r. Sto­ ne miał już za sobą książki o V. van Goghu (Pasja życia — 1934), o J. Lon­

donie (Żeglarz na koniu — 1939). Po­ wieść o Michale Aniele (Udręka i eks­ taza) była publikowana później, bo w 1961 r., a jej polskie wydanie (Czy­ telnik 1965) cieszyło się u nas ogrom­ nym wzięciem.

Stone nazwał swą książkę w tytule biografią (a biography). Utwory