M. Cybulska
"Czy oskarżenie za kradzież
wyklucza skazanie za paserstwo?",
Jan Bednarek, "Nowe Prawo", 1963,
nr 4-5 : [recenzja]
Palestra 7/7-8(67-68), 109-110
1963
N r 7— 8 (67— 68) P rz e g lą d p r a s y p ra w n ic z e j 109 s u r o w ie j n iż k ra d z ie ż , n a to m ia s t w u s ta w ie o o d p o w ie d z ia ln o ś c i k a r n e j z a p r z e s tę p s tw a p rz e c iw k o w ła s n o ś c i s p o łe c z n e j o b a p r z e s tę p s t w a k a r a n e s ą je d n a k o w o . T ru d n o ś ć w o m a w ia n e j k w e s tii p o le g a je d n a k n a cz y m in n y m . O z m ia n ie b o w ie m k w a lif ik a c j i p r a w n e j m o ż n a m ó w ić ty lk o w ó w c z a s , g d y w c h o d z i w g r ę je d n o z d a rz e n ie , a p rz e c ie ż k r a d z ie ż i p a s e r s tw o to z a z w y c z a j d w a ró ż n e czy n y . Z ty c h w z g lę d ó w je d n o ś ć c z y n u w s to s u n k u d o k r a d z ie ż y i p a s e r s tw a m o że is tn ie ć ty lk o w je d n y m w y p a d k u , a m ia n o w ic ie w te d y , g d y w c h o d z i w g r ę n a b y c ie rz e c z y k r a d z io n e j ja k o u d z ie le n ie w t e n sp o só b p o m o c y w d o k o n a n iu k ra d z ie ż y . W in n y c h w y p a d k a c h n ie d o p u s z c z a ln e je s t p rz e jś c ie w w y r o k u z p a s e r s tw a n a k ra d z ie ż lu b o d w r o tn ie , j a k r ó w n ie ż z m ia n a w ty m k ie r u n k u o s k a r ż e n ia . K o n k lu d u ją c , a u t o r k a fo rm u łu j© n a s tę p u ją c e te z y : a) u s ta le n ie a lt e r n a t y w n e : k ra d z ie ż czy p a s e r s tw o z p rz e jś c ie m n a ła g o d n ie j k a r a n y czy n — j e s t w o b o w ią z u ją c y m s ta n ie p r a w n y m n ie d o p u s z c z a ln e , a o d p o w ie d n ie z m ia n y d e leg e fe r e n d a n ie p o ż ą d a n e , b) n ie d o p u s z c z a ln e są u s ta le n ia a lt e r n a t y w n e w s to s u n k u d o ró ż n y c h o r a z ró ż - n o ro d z a jo w y c h p r z e s tę p s tw , co n ie p r z e s ą d z a o n ie d o p u s z c z a ln o ś c i u s ta le ń a l t e r n a ty w n y c h w o g ó le, c) z m ia n a o s k a r ż e n ia z k ra d z ie ż y n a p a s e r s tw o i o d w ro tn ie je s t w z a s a d z ie n ie d o p u s z c z a ln a , je s t to b o w ie m z m ia n a n ie k w a lif ik a c j i, le c z p o d s ta w y p ro c e s u . W k o n s e k w e n c ji w ię c n ie m a p rz e s z k ó d , a b y o s o b ę u n ie w in n io n ą z z a r z u tu k r a d z ie ż y s k a z a ć n a s t ę p n ie z,a p a s e r s tw o . * Z p o g lą d a m i M a r ii L ip c z y ń s k ie j p o d ją ł p o le m ik ę n a ła m a c h k o le jn e g o n u m e r u ( n r 4— 5/1963) „N o w eg o P r a w a ” J a n B e d n a r z a k w a r t y k u l e p t. C ZY O S K A R Ż E N IE Z A K R A D Z IE Ż W Y K L U C Z A S K A Z A N IE Z A P A S E R S T W O ? A u to r p o d z ie la z a p a t r y w a n i e M a r ii L ip c z y ń s k ie j co d o n ie d o p u s z c z a ln o ś c i — n a t l e o b o w ią z u ją c e g o u n a s p r a w a — a lt e r n a t y w n e g o s k a z a n ia z a k ra d z ie ż czy p a se rs tw o , n a to m ia s t p r z e c iw s ta w ia s ię p o g lą d o w i, ż e k r a d z ie ż i p a s e r s tw o to p r z e s tę p s t w a ró ż n o r o d n e . A c z k o lw ie k o b a p r z e s tę p s t w a u m ie sz c z o n e są w r ó ż n y c h r o z d z ia ła c h k o d e k s u k a r n e g o , to je d n a k w is to c ie są o n e p r z e s tę p s tw a m i p rz e c iw k o m ie n iu , a w ię c je d n o r o d z a jo w y m i. T a k ie te ż s ta n o w is k o z a ją ł S ą d N a jw y ż s z y w o rz e c z e n iu 186/35 Z b . O., u z n a ją c m o ż liw o ść s to s o w a n ia do s p r a w c y k r a d z ie ż y p r z e p i s ó w o re c y d y w ie , je ż e li p o p e łn ił on n a s t ę p n ie p a s e r s tw o z c h ę c i z y sk u . R ó w n ie ż i p r o j e k t k .k . z a lic z a p a s e r s tw o d o p r z e s tę p s t w p rz e c iw k o m ie n iu . A c z k o lw ie k t e z a M a r ii L ip c z y ń s k ie j, ż e k r a d z ie ż i p a s e r s tw o d o ty c z ą r ó ż n y c h c z y n ó w i h is to r y c z n ie in n y c h z d a rz e ń , n ie b u d z i z a s trz e ż e ń , to j e d n a k n a s u w a się p y ta n ie , czy ró ż n o ś ć p r z e s tę p s tw k r a d z ie ż y i p a s e r s tw a z a w s z e p r z e k r e ś la to ż s a m o ś ć k o n k r e tn e g o c z y n u z a rz u c a n e g o w a k c ie o s k a r ż e n ia p o d p o s ta c ią k r a d z ie ż y i p rz y p is a n e g o w w y r o k u p o d p o s ta c ią p a s e r s tw a ? N a p y ta n i e to a u to r o d p o w ia d a w sp o só b n a s t ę p u ją c y : „ P o d s ta w ą p o s tę p o w a n ia k a r n e g o to c z ą c e g o się p rz e d s ą d e m n ie j e s t a n i k ra d z ie ż , a n i p a s e r s tw o , n a to m ia s t je s t cz y n p o le g a ją c y , w r z e c z y w isto śc i n a b e z p r a w n y m w e jś c iu w p o s ia d a n ie c u d z e j rz e c z y , a w ię c o k re ś lo n e z d a r z e n ie f a k t y c z n e ” . P r z e p is y k .p .k . p r z e w id u j ą m o ż n o ść z m ia n y k w a lif ik a c ji p r a w n e j p rz e z sąd , b y le b y z a c h o w a n y z o s ta ł w a r u n e k , ż e cz y n z a rz u c o n y i czyn p r z y p is a n y s p r a w c y d o ty c z ą teg o s a m e g o z d a r z e n ia fa k ty c z n e g o w r a m a c h z a r z u t u w s k a z a n e g o w a k c ie o s k a r ż e n ia . W y c h o d z ą c z z a ło ż e n ia , że d z ia ła n ie s p r a w c y zo
110 M. C y b u l s k a N r 7— 8 <67— 68) s ta ło s k ie ro w a n e do te g o s a m e g o p r z e d m io tu , c z y n je g o w s e n s ie z d a r z e n ia f a k ty c z n e g o b ę d z ie ty lk o in n ą w e r s j ą c z y n u z a rz u c a n e g o w a k c ie o s k a r ż e n ia . W k o n s e k w e n c ji, m im o o d m ie n n o ś c i d z ia ł a n i a z a rz u c a n e g o w a k c ie o s k a r ż e n ia i p r z y p is a n e g o w w y r o k u , s p r a w c a d o p u ś c ił się c z y n u z a rz u c a n e g o w . a k c ie o s k a r że n ia , k tó r e g o is to tą j e s t w e jś c ie w p o s ia d a n ie c u d z e j rz e c z y . S u g e s tie M a r ii L ip - c z y ń sk ie j, ż e s ą d m o ż e ty lk o u n ie w in n ić s p r a w c ę w te d y , g d y i s t o t a c z y n u z m ie n iła się w s to s u n k u do c z y n u z a rz u c a n e g o w a k c ie o s k a r ż e n ia s ą — z d a n ie m a u t o r a — n ie t r a f n e . U n ie w in n ie n ie s p r a w c y w r a m a c h te g o sa m e g o z d a r z e n ia u n ie m o ż liw i ło b y p o d ję c ie p o s tę p o w a n ia k a r n e g o o t e n s a m cz y n p o d in n ą k w a lif ik a c ją p r a w n ą i w r e z u lta c ie d o p ro w a d z iło b y d o je g o b e z k a rn o ś c i. A u to r w y r a ż a p o g lą d , że s k o r o są d , „ ro z w a ż y w s z y z e b r a n e d o w o d y , d o jd z ie d o w n io s k u , że o sk arżq jn y o k r a d z ie ż w r z e c z y w is to ś c i w s z e d ł w p o s ia d a n ie c u d z e j rz e c z y p rz e z n a b y c ie je j lu b p r z y ję c ie w o k o lic z n o ś c ia c h w y c z e r p u ją c y c h z n a m io n a p r z e s tę p s tw a , p o w in ie n s k a z a ć o s k a r ż o n e g o z a p a s e r s tw o (u m y śln e czy n i e u m y ś ln e — to z a le ż y o d o k o lic z n o ś c i f a k ty c z n y c h ) ” . T a k ie w ła ś n ie s ta n o w is k o r e p r e z e n t u je z a ró w n o te o r ia , j a k i p r a k t y k a . * W n rz e 4 „ P a ń s tw a i P r a w a ” z b r. d r u k o w a n y j e s t a r t y k u ł J e r z e g o S a w i c k i e g o p t. P R Z Y M U S P O D D A W A N IA S IĘ L E C Z E N IU . P o d s ta w o w ą z a s a d ą , k t ó r ą p o w in ie n k ie r o w a ć s ię le k a r z , to „ p o s z a n o w a n ie p r a w a o so b y b a d a n e j d o d e c y d o w a n ia o s w y m lo s ie ” . P rz e k r o c z e n ie te j z a s a d y d o p r o w a d z iło w N ie m c z e c h h itle r o w s k ic h d o tr a g ic z n y c h n a s t ę p s tw , do p o d d a w a n ia p a c je n tó w p r z y m u s o w y m z a b ie g o m k a s t r a c y j n y m i s te r y liz a c y jn y m , a w d a ls z e j k o le jn o ś c i d o n is z c z e n ia p e w n y c h g r u p c h o ry c h , o z n a c z o n y c h ty p ó w p rz e s tę p c ó w i w o s ta te c z n y m w y n ik u — d o e k s t e r m i n a c ji c a ły c h n a ro d ó w . P r a w o je d n o s tk i d o d y s p o n o w a n ia w ła s n y m c ia łe m i z d ro w ie m z a g w a r a n to w a n e z o s ta ło o b y w a te lo m w a r t . 74 u s t. 1 K o n s ty tu c ji, k t ó r y p r z e w id u j e n ie ty k a ln o ś ć o s o b is tą o b y w a te li. R e g u ła t a z n a la z ła ró w n ie ż w y r a z w e w s z y s tk ic h k o le jn y c h u s ta w a c h d o ty c z ą c y c h w y k o n y w a n ia p r a k t y k i le k a r s k ie j. O d p o w y ż sz e j z a s a d y is tn ie je je d n a k s z e r e g k o n ie c z n y c h w y ją tk ó w p r z e w i d z ia n y c h w p r z e p is a c h sz c zeg ó ln y ch . P ie r w s z y w y ją te k , g d y l e k a r z m o ż e n ie lic z y ć s ię z w o lą p a c je n ta , z a c h o d z i w ó w c z a s, g d y c h o ry j e s t n ie p r z y to m n y l u b n ie z d o ln y d o k ie r o w a n ia sw y m p o s tę p o w a n ie m a lb o m a ło le tn i o r a z g d y z w ło k a s ta n o w i n ie b e z p ie c z e ń s tw o d la ż y c ia lu b g ro z i u t r a t ą z d ro w ia , a u z y s k a n ie n a ty c h m ia s to w e j z g o d y o so b y u p r a w n io n e j j e s t n ie m o ż liw e . W k o n s e k w e n c ji z a te m , je ż e li p a c je n t p rz y to m n y i z d o ln y p r a w n ie do w y r a ż e n ia sw e j w o li s p r z e c iw i się z a b ie g o w i, to n a w e t w r a z i e is tn i e n ia r e a ln e g o n ie b e z p ie c z e ń s tw a le k a r z n ie m o ż e u d z ie lić m u p o m o c y i — z d a n ie m a u t o r a — n ie m o ż n a b ę d z ie g o c z y n ić o d p o w ie d z ia ln y m z a s p o w o d o w a n ie ś m ie rc i c z ło w ie k a p rz e z z a n ie c h a n ie . Z k o le i ro d z i się p y ta n ie , czy c h ir u r g j e s t u p r a w n io n y do r o z s z e rz e n ia z a b ie g u p o z a in t e r w e n c ją , n a k tó r ą o tr z y m a ł zgodę, je ż e li w t o k u o p e r a c j i o k a ż e s ię to ce lo w e z le k a r s k ie g o p u n k t u w id z e n ia . A u to r w y r a ż a p o g lą d , że l e k a r z zaw sz e b ę d z ie u p r a w n io n y d o w y k o n a n ia n ie z b ę d n e g o z a b ie g u , je ż e li p a c j e n t j e s t n ie p r z y to m n y , n a to m ia s t b a r d z o s p o r n e j e s t z a g a d n ie n ie , czy b ę d z ie o n u p r a w n io n y d o d o k o n a n ia o p e r a c j i n a w e t w te d y , g d y p a c je n t p rz e d in t e r w e n c j ą le k a r z a , b ę d ą c w y r a ź n ie p rz y to m n y , o g ra n ic z y ł s w ą zg o d ę d o d o k o n a n ia o k re ś lo n e g o z a b ie g u .
