Voorlichtingsboekje van de onderafdeling scheepsbouwkunde

T e c h n i s c h e Hogeschool Delft

Onderafdeling der Scheepsbouwkunde

Mel<eiweg 2

Voorlichtingsboekje

INHOUD. H o o f d s t u k B l z . : 1. O v e n f e g i n g e n b i j de s t u d i e k e u z e 3 2. Over h e t b e r o e p 6 2 . 1 . Scheepsbouw 6 2 . 2 . B e r o e p e n i n de scheepsbouw en s c h e e p v a a r t 11 3. Over de o p l e i d i n g 15 3 . 1 . I n h o u d v a n de s t u d i e 15 3 . 2 . Gewenste k a p a c i t e i t e n en e i g e n s c h a p p e n 19 3 . 3 . U i t v o e r i n g v a n de s t u d i e 21 3 . h . Opbouw v a n de a f d e l i n g 2k h. B e r o e p s m o g e l i j k h e d e n met een THD

scheepsbouw-o p l e i d i n g b u i t e n scheepsbscheepsbouw-ouw en s c h e e p v a a r t 2T

VOORVfOORD. De k e u z e v a n e e n s t u d i e r i c h t i n g d o o r l e e r l i n g e n i n de h o o g s t e k l a s s e n v a n h e t v o o r b e r e i d e n d w e t e n s c h a p p e l i j k o n d e r w i j s w o r d t v a a k b e m o e i l i j k t d o o r h e t o n t b r e k e n v a n e e n g e d e t a i l l e e r d o v e r z i c h t v a n de o p l e i d i n g en v a n de m o g e l i j k h e d e n d i e h e t b e r o e p b i e d t . D i t g e l d t v r i j a l g e m e e n , doch z e k e r v o o r h e t b e r o e p v a n s c h e e p s b o u w k u n d i g i n g e n i e u r . D i t b o e k j e b e o o g t degenen d i e i n t e r e s s e hebben v o o r d i t s p e c i f i e k e b e r o e p , v o o r t e l i c h t e n . C e n t r a a l s t a a t d a a r b i j de o p l e i d i n g a a n de T e c h -n i s c h e H o g e s c h o o l t e D e l f t , maar d a a r -n a a s t i s r u i m e a a -n d a c h t b e s t e e d a a -n m o g e l i j k e o v e r v r e g i n g e n b i j de s t u d i e k e u z e , de o m s c h r i j v i n g v a n h e t b e -r o e p z e l f en de m o g e l i j k h e d e n d i e h e t b e -r o e p na v o l t o o i i n g v a n de s t u d i e b i e d t . H e t i s t e beschouvren a l s e e n a a n v u l l i n g op h e t b o e k j e " S c h e e p s b o u w k u n d i g I n g e n i e u r " , een b e r o e p e n m o n o g r a f i e u i t g e g e v e n d o o r h e t D i r e c t o r a a t G e n e r a a l v o o r de A r b e i d s v o o r z i e n i n g v a n h e t M i n i s t e r i e v a n S o c i a l e Z a k e n en V o l k s g e z o n d h e i d , w a a r i n i n h o o f d z a a k h e t b e r o e p c e n t r a a l s t a a t . H o p e l i j k v i n d t deze u i t g a v e z i j n weg en z a l h e t een s t e u n z i j n v o o r de l e e r l i n g e n d i e h u n k e u s m o e t e n b e p a l e n en v o o r de l e r a r e n d i e h e n b i j d i e k e u s k u n n e n a s s i s t e r e n . P r o f . i r . J . G e r r i t s m a . Dekaan v a n de O n d e r a f d e l i n g de Scheepsbouwkunde v a n de T.H. D e l f t .

1. OVERV/EGINGEN B I J DE STUDIEKEUZE.

Wie b e z i g i s t e b e d e n k e n w a t h i j na h e t eindexamen z a l gaan d o e n , k r i j g t t e malcen met tvfee v r a g e n : "wat w i l i k e i g e n l i j k en w a t k a n i k e i g e n l i j k " ? Het i s l a n g n i e t a l t i j d g e m a k k e l i j k om deze twee v r a g e n l o s v a n e l k a a r t e b e k i j k e n : a l t i j d b e s t a a t h e t g e v a a r d a t h e t " w i l l e n " w o r d t beïnvloed d o o r h e t " k u n n e n " o f omgekeerd h e t " k u n n e n " d o o r h e t " w i l l e n " . V o o r a l h e t l a a t s t e k a n g e v a a r l i j k z i j n .

Het i s m i s s c h i e n b e t e r om i n de p l a a t s v a n "wat w i l i k e i g e n l i j k " z i c h -z e l f a f t e v r a g e n "waar heb i k e i g e n l i j k -z i n i n " ? VJie e e n k e u -z e maakt v o o r e e n b e r o e p o f s t u d i e w a a r h i j geen z i n i n h e e f t , geen e n t h o u s i a s m e en geen a m b i t i e k a n w e l eens i n g r o t e m o e i l i j k h e d e n r a k e n . Met t e g e n z i n w e r k e n o f s t u d e r e n k a n een g r o o t g e d e e l t e v a n h e t l e v e n s -g e l u k en h e t d a -g e l i j k s p l e z i e r b e d e r v e n . En s t u d e r e n b e t e k e n t n u eenmaal; w o r s t e l e n met m o e i l i j k e , w e e r s p a n n i g e s t o f .

Een mens h e e f t een b e p a a l d e h o e v e e l h e i d e n t h o u s i a s m e n o d i g om hem o v e r de m o e i l i j k h e d e n , o v e r d i e w e e r s p a n n i g h e i d heen t e h e l p e n . H e t i s dan ook n i e t a a n b e v e l e n s w a a r d i g om h e t v a k A maar t e gaan b e s t u d e r e n , h o e w e l j e e i g e n l i j k l i e v e r v a k B z o u doen.

Er i s moed v o o r n o d i g om e e r l i j k a n t w o o r d t e geven aan j e z e l f op de v r a a g : " w a t k a n i k e i g e n l i j k " . E r z i j n j o n g e mensen, d i e d e n k e n d a t ze a l l e s k u n n e n , maar e r z i j n e r ook d i e h u n k a p a c i t e i t e n v e r r e o n d e r s c h a t t e n . V a n d a a r d a t een g e s p r e k h i e r o v e r met een s c h o o l d e k a a n , d i r e k -t e u r , r e k -t o r o f l e r a a r a l -t i j d a a n -t e b e v e l e n i s . Maar u i -t e i n d e l i j k i s de b e t r o k k e n e z e l f h e t b e s t e i n s t a a t om t e w e t e n met w e l k e v a k k e n h i j m o e i t e h e e f t , w e l k e hem l i g g e n , w e l k e s o o r t s t u d i e b l i j k b a a r b i j hem p a s t . De e r v a r i n g h e e f t g e l e e r d , d a t h e t m e e s t a l n i e t m o e i l i j k i s om t e a c h t e r -h a l e n waarom i e m a n d sc-heepsbouw s t u d e e r t . H e t a a n t a l v a n d e g e n e n d i e deze s t u d i e k i e z e n omdat ze g r a a g met b o t e n omgaan, g r a a g z e i l e n , o f v a n h u i s u i t i e t s met de s c h e e p v a a r t t e maken h e b b e n i s n i e t g e r i n g . D a t k a n een h e e l goede b r o n v o o r e n t h o u s i a s m e z i j n . Maar v o o r a l dan i s hét d u b b e l n o d i g om z i c h g o e d t e r e a l i s e r e n w a t de s t u d i e en h e t b e r o e p i n de scheepsbouw i n h o u d e n .

J u i s t om d i t t e w e t e n t e komen i s d i t b o e k j e s a m e n g e s t e l d . H e t p r o b e e r t i n k o r t b e s t e k een o v e r z i c h t t e g e v e n , n i e t a l l e e n v a n w a t de s t u d i e o f f i c i e e l omvat, maar o o k v a n w a t de s t u d e n t e r v a n m a a k t .

B o v e n d i e n i s e r a a n d a c h t g e s c h o n k e n aan de m o g e l i j k h e d e n a l s de s t u d i e e e n m a a l beëindigd i s . V/el t r e e d t h i e r b i j de m o e i l i j k h e i d op d a t met de b e s t e w i l v a n de w e r e l d geen b e t r o u w b a r e p r o g n o s e i s t e g e v e n van de o n t -w i k k e l i n g v a n de scheepsbou-w i n de komende 10, l a a t s t a a n 20 o f 30 j a r e n . De v r a a g w o r d t 'dan ook w e l eens g e s t e l d o f de h e l e scheepsbouw n i e t een z o d a n i g k o n j u n k t u u r g e v o e l i g e t a k v a n i n d u s t r i e i s , d a t scheepsbouw gaan s t u d e r e n op z i j n m i n s t een e k o n o m i s c h waagstulc l i j k t . Wie g a r a n d e e r t , d a t op h e t moment v a n a f s t u d e r e n de s i t u a t i e i n de scheepsbouw o f e n i g e a n d e r e i n d u s t r i e z o d a n i g g u n s t i g i s , d a t e r p l a a t s i s v o o r i n g e n i e u r s ? Op deze v r a a g k a n op tweeërlei w i j z e g e a n t w o o r d w o r d e n . I n de e e r s t e p l a a t s i s h e t a l t i j d g e v a a r l i j k om op g r o n d v a n ( e k o n o m i s c h e ) t o e k o m s t -v e r w a c h t i n g e n een s t u d i e k e u s t e b a s e r e n , -vanwege de a l e e r d e r genoemde v e r a n d e r l i j k h e i d i n deze v e r w a c h t i n g e n . Ten t w e e d e v i n d e n v e e l s c h e e p s -b o u w e r s een p l a a t s i n een a n d e r e i n d u s t r i e dan de scheeps-bouw. D i t n i e t a l s een s o o r t t w e e d e k e u s , maar j u i s t omdat d i e a n d e r e i n d u s t r i e de s c h e e p s b o u w e r , op g r o n d v a n h e t g e e n h i j i n z i j n s t u d i e h e e f t g e l e e r d , u i t s t e k e n d k a n g e b r u i k e n .

Een s c h e e p s b o u w k u n d i g i n g e n i e u r b e h e e r s t e c h t meer t e c h n i e k e n dan a l l e e n d i e v a n h e t bouwen v a n een scheepsromp.

Naar w i j h o p e n komt d i t ook t o t u i t i n g i n de gegevens d i e i n deze v o o r -l i c h t i n g s b r o c h u r e g e p r e s e n t e e r d w o r d e n .

Omdat h e t b o e k j e een u i t g a v e i s v a n de O n d e r a f d e l i n g d e r Scheepsbouwkunde i s de opgenomen i n f o r m a t i e h o o f d z a k e l i j k b e p e r k t t o t de s t u d i e v o o r s c h e e p s b o u w k u n d i g i n g e n i e u r . Aangenomen i s dan ook d a t de l e z e r z i j n b e l a n g s t e l l i n g s t e r k g e r i c h t h e e f t op deze s t u d i e en a l l e e n v o o r z i j n d e f i -n i t i e v e b e s l u i t v o r m i -n g -nog m e e r d e r e gegeve-ns w e -n s t . V/el z i j -n w a a r m o g e l i j k v e r g e l i j k i n g e n gemaakt met de H T S - s t u d i e scheepsbouw, omdat nog t e v e l e n deze o p l e i d i n g op i r r a t i o n e l e g r o n d e n v e r w e r p e n en een T H - s t u d i e v e r k i e z e n waar ze e i g e n l i j k qua a a r d en a a n l e g m i n d e r g e s c h i k t v o o r z i j n . V e l e i n s t a n t i e s v e r s t r e k k e n v o o r l i c h t i n g s m a t e r i a a l , o v e r h e t s t u d e n t e n l e v e n i n D e l f t , de k o s t e n van de s t u d i e en a l w a t d i e s meer z i j , z o d a t i n f o r m a t i e h i e r o m t r e n t i n d i t b o e k j e n i e t i s opgenomen.

V/el i s aan h e t e i n d een b e k n o p t l i t e r a t u u r o v e r z i c h t g e p r e s e n t e e r d .

V/ij b e s e f f e n d a t s c h r i f t e l i j k e i n f o r m a t i e v a a k t o t de m i n s t e f f e k t i e v e v o r m e n van k e n n i s o v e r d r a c h t b e h o o r t , z o d a t we d r i n g e n d a a n r a d e n na l e z i n g van d i t b o e k j e b i j v e r d e r e v r a g e n k o n t a k t op t e nemen met de O n d e r a f d e l i n g

d e r Scheepsbouwkunde van de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l , Mekelweg 2 t e D e l f t , t e l . 0 1 T 3 0 - 3 3 2 2 2 , t s t . 6590. Een p e r s o o n l i j k g e s p r e k k a n dan w a a r s c h i j n l i j k v e l e p r o b l e m e n u i t de w e r e l d h e l p e n . E v e n t u e e l k u n n e n w i j h e l p e n k o n t a k t t e l e g g e n met een s c h e e p s -b o u w k u n d i g i n g e n i e u r -b i j U u i t de o m g e v i n g , d i e w a t meer k a n v e r t e l l e n o v e r een a a n t a l a s p e k t e n v a n z i j n b e r o e p .

2. OVER HET BEROEP.

2 . 1 . Scheepsbouw.

Z e l d e n g a a t e r een dag v o o r b i j d a t e r i n k r a n t o f t i j d s c h r i f t geen b e r i c h t s t a a t o v e r scheepsbouw o f s c h e e p v a a r t . De g r o o t s t e t a n k e r v a n N e d e r l a n d I S t e w a t e r g e l a t e n , h e t s n e l s t e c o n t a i n e r s c h i p i s i n R o t t e r d a m g e a r r i v e e r d , een n i e u w e r e u z e n s l e e p b o o t h e e f t een p r a c h t i g e b e r g i n g v e r r i c h t o f een o n d e r z e e b o o t i s met v e e l s i r e n e g e l o e i s t a t i g v a n de h e l l i n g gegaan. M e e s t a l ademen deze b e r i c h t e n en a r t i k e l e n de g e e s t v a n een r o m a n t i s c h e s c h e e p s bouw, v a n h e t s c h e p p e n v a n r e u z e n u i t s t a a l , v a n s i l h o u e t t e n d i e z i c h a f -t e k e n e n -t e g e n h e -t f e l l e g e f l i k l c e r v a n l a s v l a u m i e n . N i e -t s i s m i n d e r w a a r .

Schepen z i j n i n s t e e d s g r o t e r e a a n t a l l e n en a f m e t i n g e n n o d i g v o o r de i n t e r n a t i o n a a l s t e r k u i t b r e i d e n d e h a n d e l en i n d u s t r i e . T a n k e r s " b l i j k e n g o e d k o p e r o l i e t e k u n n e n v e r v o e r e n n a a r m a t e ze g r o t e r z i j n , dus w o r d e n e r g r o t e r e t a n k e r s gebouwd. A l s v o o r b e e l d h i e r t o e k a n d i e n e n d a t er v o o r 1973 t w e e 1*70.000 t o n s t a n k e r s b e s t e l d z i j n , en d a t h e t a a n t a l i n 1970 a f g e l e v e r d e t a n k e r s b o v e n de 200.000 t o n d e a d v r e i g h t

69 b e d r o e g t e r w i j l d i t a a n t a l i n I966 nog maar êên vras.

Zo z i j n ook u i t e k o n o m i s c h e o v e n f e g i n g e n s c h e p e n gebouvrd met s p e c i a l e l a d i n g b e h a n d e l i n g en k r a c h t i g e r m a c h i n e s , z o d a t de l i g t i j d i n de h a v e n b e k o r t w o r d t en de v a a r t i j d i n een s t r a i t : schema k a n w o r d e n i n g e d e e l d . C o n t a i n e r s c h e p e n , d i e de l a d i n g i n g e m a k k e l i j k t e h a n t e r e n l a a d k i s t e n v e r v o e r e n z i j n h i e r w e l h e t meest b e k e n d e v o o r b e e l d v a n . Ook LASH-schepen, d i e z e l f c o m p l e t e g e l a d e n l i c h t e r s i n de r u i m e n en op h e t dek h i j s e n , e v e n a l s r o - r o - s c h e p e n , w a a r b i j t r u c k s met o p l e g g e r s d o o r o p e n i n g e n i n de h u i d op en v a n h e t s c h i p r i j d e n , b e h o r e n t o t deze k a t e g o r i e . De o n t w i k k e l i n g v a n d e z e , en v o l g e n d e t y p e n , i s s n e l en met g r o t e s p r o n g e n g e g a a n , z o d a t bouwers en o n t w e r p e r s n i e t meer met h u n e r v a r i n g k o n d e n v o l s t a a n . Een w a t meer industriële en " w e t e n s c h a p p e l i j k e " aanpak i s zo o n t s t a a n . B i j h e t o n t w e r p l e i d d e d i t t o t h e t i n s c h a k e l e n v a n c o m p u t e r s , w a a r -d o o r n i e t meer êên e n k e l o n t w e r p op g r o n -d v a n v o o r g a a n -d e e r v a r i n g w o r -d t o n t w i k k e l d , maar v e r s c h i l l e n d e a l t e r n a t i e v e n d o o r g e r e k e n d en u i t g e w e r k t k u n n e n w o r d e n . De b e s t e k a n dan u i t g e k o z e n w o r d e n , v o o r n a m e l i j k op g r o n d v a n b e r e k e n i n g e n v a n h e t t e v e r w a c h t e n e k o n o m i s c h r e n d e m e n t . V e l e w e r f t e k e n k a m e r s h e b b e n d a a r t o e een t e l e f o n i s c h e a a n s l u i t i n g op een g r o t e m o e d e r c o m p u t e r , d i e z i c h b i j v o o r b e e l d i n B r u s s e l , R i j s w i j k o f Düsseldorf b e v i n d t , o f b e s c h i k k e n o v e r k l e i n e r e c o m p u t e r s en e l e k t r o -n i s c h e t a f e l r e k e -n m a c h i -n e s .

Bouwers z i j n z i c h s t e r k e r a f gaan v r a g e n hoe h e t g e h e l e b o u w p r o c e s s n e l l e r en efficiënter gemaakt k a n w o r d e n . H e t s a m e n s t e l l e n v a n s e r i e s s t a n d a a r d s c h e p e n op g r o n d v a n m a r k t o n d e r z o e k i s h i e r één g e v o l g v a n , de d a a r a a n i n h e r e n t e o n t w i k k e l i n g t o t s p e c i a l i s a t i e , f u s e r i n g en automa-t i s e r i n g een automa-t w e e d e .

De s p e c i a l i s a t i e w o r d t geïllustreerd d o o r h e t f e i t d a t sommige w e r v e n z i c h z i j n gaan t o e l e g g e n op de houw v a n h i j v o o r b e e l d b o o r e i l a n d e n , b a g g e r -m a t e r i e e l o f k l e i n e c o n t a i n e r s c h e p e n .

Het i s d u i d e l i j k d a t een d e r g e l i j k p r o c e s g e s t e u n d moet w o r d e n d o o r f u n -d a m e n t e e l en t o e g e p a s t o n -d e r z o e k . B i j h e t N e -d e r l a n -d s S c h e e p s b o u w k u n -d i g P r o e f s t a t i o n t e V/ageningen en de l a b o r a t o r i a van de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l t e D e l f t w o r d e n h i e r t o e s t e e d s n i e u w e p r o j e k t e n o p g e z e t . Onder a n d e r e z i j n r e k e n p r o g r a m m a ' s u i t g e w e r k t v o o r de o p t i m a l i s e r i n g v a n h e t s c h e e p s o n t w e r p ( c o m p u t e r a i d e d d e s i g n ) , een p r o g r a m m e e r t a a l i s o n t w i k k e l d v o o r de n u m e r i e k e ( c o m p u t e r ) b e s t u r i n g v a n b r a n d s n i j m a c h i n e s . U i t g e b r e i d e o n d e r -z o e k i n g e n w o r d e n u i t g e v o e r d n a a r de w e e r s t a n d s t o e n a m e van s c h e p e n i n g o l v e n en n a a r a n d e r e h i n d e r l i j k e v e r s c h i j n s e l e n a l s w a t e r o v e r n a m e en d o o r s l a a n van de s c h r o e f . G r o t e v o o r u i t g a n g w o r d t g e b o e k t b i j de o p l o s s i n g v a n s t e r k t e en t r i l l i n g s p r o b l e m e n . B e h a l v e op w e r v e n en i n o n d e r z o e k c e n t r a v i n d e n s c h e e p s b o u w e r s e m p l o o i b i j r e d e r i j e n , k l a s s e b u r e a u ' s en b i j een a a n t a l i n g e n i e u r s - en a d v i e s b u r e a u ' s . R e d e r i j e n b e s c h i k k e n soms o v e r een s c h e e p s b o u w k u n d i g e a f d e l i n g om op-d r a c h t e n aan w e r v e n goeop-d t e k u n n e n s p e c i f i c e r e n en om a l s g e s p r e k s p a r t n e r en k o n t r o l e u r b i j de bouvr op t e t r e d e n .

De k l a s s e b u r e a u ' s h e b b e n t o t t a a k b i j de bouw en r e p a r a t i e a f m e t i n g e n en u i t v o e r i n g v a n s c h i p en k o n s t r u k t i e t e k o n t r o l e r e n en zo n o d i g k o r r i -g e r e n d i n t e -g r i j p e n . V o l d o e t h e t s c h i p aan a l l e d o o r h e t b u r e a u o p -g e s t e l d e e i s e n dan k a n h e t t e n behoeve van de v e r z e k e r i n g s m a a t s c h a p p i j e n i n een b e p a a l d e k l a s s e , a l s b . v . + 100 A l v a n L l o y d s , i n g e d e e l d w o r d e n . H a a s t de k o n t r o l e r e n d e t a a k w o r d t , v o o r a l op de h o o f d k a n t o r e n b u i t e n N e d e r l a n d , v e e l o n d e r z o e k v e r r i c h t n a a r de s t e r k t e , z e e w a a r d i g h e i d en v e i l i g h e i d , om de k l a s s e - e i s e n maar zo goed en v o o r de r e d e r zo e k o n o m i s c h m o g e l i j k op t e s t e l l e n . Het w e r k v a n de i n g e n i e u r s b u r e a u ' s, d i e soms d o o r g r o e p e n v r e r v e n o f r e d e r i j e n o p g e r i c h t en g e f i n a n c i e r d w o r d e n , i s m o e i l i j k e r t e b e s c h r i j v e n , omdat h e t z e e r u i t e e n l o p e n d e o b j e k t e n , van b o o r e i l a n d e n , s l e e p b o t e n en b a g g e r m a t e r i e e l t o t t o r p e d o b o o t j a g e r s k a n b e s t r i j k e n . M e e s t a l b e s t a a t h e t w e r k u i t h e t o n t w e r p e n van deze v a a r t u i g e n , w a a r n a de e i g e n l i j k e bouw-en w e r k t e k e n i n g e n d o o r de t e k e n k a m e r s v a n de w e r v e n z e l f gemaakt w o r d e n .

H o e w e l d i t m i n d e r i n de o p e n b a a r h e i d t r e e d t , w o r d t e r ook scheepsbouw b e d r e v e n d o o r de K o n i n k l i j k e M a r i n e , d i e o v e r een e i g e n B u r e a u Scheeps-bouw b e s c h i k t , w a a r n i e u w e s c h e p e n v o o r M a r i n e en Loodsvfezen o n t w o r p e n w o r d e n en w a t t o e z i c h t h o u d t op bouw en r e p a r a t i e .

Wa b o v e n s t a a n d e , z e e r o n v o l l e d i g e b e s c h r i j v i n g v a n de a a r d v a n de moderne scheepsbouw, i s h e t n o o d z a k e l i j k k o r t i n t e gaan op h e t b e l a n g h i e r v a n v o o r onze n a t i o n a l e ekonomie en op de t o e k o m s t v e n r a c h t i n g e n i n de s c h e e p s b o u w i n d u s t r i e , hoe m o e i l i j k d i e ook t e g e v e n z i j n . De g r a f i e k v a n de op de g e h e l e w e r e l d v o l t o o i d e h r u t o - t o n n a g e * ' i s samen met de o r d e r s w a a r a a n nog n i e t b e g o n n e n i s i n f i g . 1 g e g e v e n . Na de r o e m r u c h t e " s l e c h t e " j a r e n v a n o n g e v e e r 1960-1961+ h e e f t z i c h een v o o r t d u r e n d e s t i j g i n g d o o r g e z e t , d i e g e z i e n de o r d e r s i n p o r t e f e u i l l e nog w e l e n i g e j a r e n g e h a n d h a a f d z a l b l i j v e n . H o e w e l de w e r e l d v r a c h t e n m a r k t z e e r k o n j u n k t u u r g e v o e l i g i s en a l s z o d a n i g "ups and downs" v e r t o o n d z i j n e r w e i n i g a a n w i j z i n g e n d i e een v e r m i n d e r d e s t i j g i n g o f z e l f s een d a l i n g v a n de s c h e e p s b o u w p r o d u k t i e v o o r s p e l l e n .

De b r u t o - t o n n a g e v a n een s c h i p i s de t o t a l e i n h o u d , i n k l u s i e f de g e s l o t e n opbouwen, u i t g e d r u k t i n b r u t o r e g i s t e r t o n n e n a 2,83 m^.

H e l moet h i e r b i j a a n g e t e k e n d w o r d e n d a t de o n d e r l i n g e k o n k u r r e n t i e s t e e d s g r o t e r z a l w o r d e n en d a t de r e s p e c t i e v e w e r v e n daarom s t e e d s n a a r k o s t e n -b e s p a r e n d e m e t h o d e n m o e t e n -b l i j v e n zoeken om h e t -b e s t a a n v o l t e h o u d e n . D a t de N e d e r l a n d s e w e r v e n deze k o n k u r r e n t i e s t r i j d i n de a f g e l o p e n j a r e n n i e t zo e r g g o e d d o o r s t a a n hebben t o o n t f i g . 2. N e d e r l a n d i s i n de l i j s t v a n scheepsbouwende l a n d e n i n k o r t e t i j d v a n de 3^ a p l a a t s n a a r de 10 a 13 g e z a k t . D a n k z i j de bouw v a n een a a n t a l g r o t e t a n k e r s i s de a f g e l e v e r d e t o n n a g e de l a a t s t e j a r e n w e e r w a t o p g e l o p e n , maar h e t p e i l v a n een t i e n t a l j a r e n g e l e d e n i s nog n i e t b e r e i k t . D a a r b i j komt d a t v e l e v a n deze s c h e p e n t e g e n v e r l i e s g e v e n d e p r i j z e n z i j n v o l t o o i d . G e l u k k i g w o r d e n m o m e n t e e l w e e r w i n s t g e v e n d e o r d e r s a f g e s l o t e n en l i j k e n de r e c e n t e f u s i e s en samenwer-k i n g s v e r b a n d e n w a t b e t e r e t o e samenwer-k o m s t m o g e l i j samenwer-k h e d e n t e v e r s c h a f f e n . F i g . 3 t o o n t h e t a a n d e e l v a n de N e d e r l a n d s e scheepsbouw i n de n a t i o n a l e u i t v o e r en i n de u i t v o e r v a n de m e t a a l n i j v e r h e i d , e v e n a l s h e t a a n d e e l i n de p e r s o n e e l s b e z e t t i n g v a n de t o t a l e i n d u s t r i e en de m e t a a l n i j v e r h e i d . V o o r a l met de p e r s o n e e l s b e z e t t i n g neemt de scheepsbouw een n i e t o n b e -l a n g r i j k e p -l a a t s i n de n a t i o n a -l e e k o n o m i s c h e en s o c i a -l e s t r u k t u u r i n . U i t v o e r . P e r s o n e e l s b e z e t t i n g . 15 ₁₅ % -in metaaLnijverheid.

10

O

O

2.2. B e r o e p e n i n de scheepsbouw en s c h e e p v a a r t . Hoe de ( i n I969 b i j n a 1*8.000) s c h e e p s b o u w e r s o v e r de v e r s c h i l l e n d e b e r o e p e n a l s i j z e n ' r e r k e r , l a s s e r , w e r f b a a s , t e k e n a a r , i n g e n i e u r z i j n v e r -d e e l -d i s m o e i l i j k na t e gaan. V o o r U i s e c h t e r v a n meer b e l a n g -de p l a a t s i n g v a n de ( e i n d 1969 360) s c h e e p s b o u w k u n d i g i n g e n i e u r s , z o a l s deze g e t o o n d i s i n h e t s t a a f d i a g r a m v a n f i g . h. Werven. R e d e r i j e n . K l a s s e b u r e a u s . Raadg. i r + ir. bureaus

Technische Hogescholen. ^) Onderzoel< en ontwikkeling. K o n . M a r i n e • H.T.0. + V H . M . 0 . Overigen. M i l . d i e n s t . e n onbel(end. G e p e n s i o n e e r d . ^) O n d e r w i j s , ontwii<l<eting en en o n d e r z o e k ^) T.N.0 +N.S.R 10 20 30 F i g . 4 . P l a a t s i n g v a n s c h e e p s b o u w k u n d i g e i n g e n i e u r s eind 1969 Het b l i j k t d a t o n g e v e e r een k w a r t op w e r v e n w e r k t . H e t s p r e e k t v o o r z i c h d a t de t e b e k l e d e n f u n k t i e s s t e r k a f h a n k e l i j k z i j n v a n l e e f t i j d , k e n n i s e n e r v a r i n g en d a t h e t maken v a n o n d e r s c h e i d t u s s e n HTS-ers en i n g e n i e u r s m o e i l i j k i s . M e e s t a l v e r v u l l e n i n g e n i e u r s s t a f f u n k t i e s i n de b e d r i j f s l e i d i n g , p r o j e k t -a f d e l i n g en de p l -a n n i n g . I n h e t -algemeen z u l l e n z i j m i n d e r b e l -a s t z i j n met de d i r e k t e l e i d i n g v a n de p r o d u k t i e , maar meer met h e t b e l e i d op l a n -g e r e t e r m i j n . H e t o n t w i k k e l e n v a n o n t w e r p e n , b o u w s y s t e m e n , de v e n r e r v i n -g v a n o r d e r s , p l a n n i n g en b e d r i j f s l e i d i n g b e h o r e n h i e r o n d e r a n d e r e t o e .

De HTSer z a l op een w e r f e e r d e r een p l a a t s v i n d e n i n de d i r e k t e p r o d u k t i e l e i d i n g , b o v e n de voormannen en "bazen, b i j de b o u i j p l a n n i n g , w e r k v o o r -b e r e i d i n g en op de t e k e n k a m e r . Omdat een g e d e e l t e v a n h e t a a n t a l i n g e n i e u r s op de T.H. v o l l e d i g b e z i g i s met o n d e r z o e k en o n t w i k k e l i n g b e d r a a g t h e t t o t a a l v a n deze l a a t s t e k a t e g o -r i e o n g e v e e -r 10^. Het w e r k w a t z i j doen i s h o o f d z a k e l i j k " d e n k w e r k " en h o e w e l goed en g e r i c h t d e n k e n w e l d e g e l i j k o r g a n i s a t i e v e r e i s t , i s de a r b e i d a l s g e h e e l h i e r m i n d e r o r g a n i s a t o r i s c h l e i d i n g g e v e n d . I n g e n i e u r s b u r e a u s v e r r i c h t e n m e e s t a l o n t w e r p w e r k w a t i n z o v e r r e v a n de t a k e n op de o n t w e r p a f d e l i n g van een w e r f k a n v e r s c h i l l e n d a t h e t w a t meer u i t e e n l o p e n d e en v a a k s p e c i a l e o b j e k t e n omvat. Raadgevend i n g e n i e u r s b e -h o r e n m e e s t a l t o t de z e l f s t a n d i g e n en z i j n v a a k wat o u d e r omdat deze f u n k t i e v e e l k e n n i s en e r v a r i n g v e r e i s t .

I s e r op w e r v e n v e e l b e h o e f t e aan HTS-ers, b i j de d r i e l a a t s t g e n o e m d e kategorieën i s d a t m i n d e r h e t g e v a l omdat de o p l e i d i n g aan de HTS meer g e r i c h t i s op h e t t o e p a s s e n v a n k e n n i s dan op h e t o n t w i k k e l e n v a n n i e u w e m e t h o d i e k e n . I n p a r . 3 . 2 . z a l deze "-'^spraak n a d e r u i t g e w e r k t w o r d e n . Op de a a r d v a n h e t w e r k b i j de K o n i n k l i j k e M a r i n e en r e d e r i j e n i s i n p a r . 2 . 1 . a l i n g e g a a n . De t o e k o m s t m o g e l i j k h e d e n v a n n i e u w e s c h e e p s b o u w k u n d i g i n g e n i e u r s h a n g e n s t e r k a f v a n de g r o e i v a n de scheepsbouw z e l f ( z i e p a r . 2 . 1 . ) . D i r e k t na f u s i e s z a l d o o r h e t samenvoegen v a n d i e n s t e n de v r a a g n a a r i n g e n i e u r s w a a r s c h i j n l i j k a f n e m e n , maar h e t i s t e v e r w a c h t e n d a t deze l a t e r weer t o e -neemt. De i n g e w i k k e l d e r wordende b o u i r p r o c e s s e n en h e t g r o e i e n d e b e l a n g v a n o n d e r z o e k en o n t w i k k e l i n g v r a g e n immers r e l a t i e f meer ( w e t e n s c h a p p e -l i j k ) g e s c h o o -l d e mensen. "Voor de i n g e n i e u r s van a l l e t e c h n i s c h e w e t e n s c h a p p e n t e s a m e n i s i n I 9 6 7 , na z e e r gedegen s t u d i e s , v o o r s p e l d d a t i n I 9 8 O v r a a g en a a n b o d o n g e v e e r g e l i j k z u l l e n z i j n . Ten a a n z i e n v a n de t e v e r w a c h t e n inkomens v a n s c h e e p s b o u w k u n d i g i n g e n i e u r s i s w e i n i g z i n n i g s t e zeggen. A l l e e n de h u i d i g e i n f l a t i e maakt d i t a l o n m o g e l i j k . Door de k l e i n e a a n t a l l e n z i j n ook m o e i l i j k o f geen b e t r o u w

-b a r e s t a t i s t i s c h e gegevens t e v e r k r i j g e n . V/el z i j n i n f i g . 5 de m e d i a a n i n k o m e n s v a n a l l e t e c h n i s c h e i n g e n i e u r s g e t o o n d i n o v e r h e i d s d i e n s t en b e d r i j f s l e v e n , a f h a n k e l i j k v a n de l e e f t i j d . De g e g e v e n s d a t e r e n v a n een enquête i n I 9 6 7 . * ) De m e d i a a n i s een g r o o t h e i d d i e e n i g s z i n s t e v e r g e l i j k e n i s met h e t g e m i d d e l d e . A l s een a a n t a l w a a r d e n i n v o l g o r d e v a n g r o o t t e o p g e s c h r e v e n w o r d t i s de m i d d e l s t e de m e d i a a n . B.v. de m e d i a a n v a n de g e t a l l e n 3, 6, 7, 9 , 13 i s 7 t e r w i j l h e t g e m i d d e l d e 7,6 i s .

B o v e n d i e n z i j n de m e d i a a n i n k o m e n s v a n a l l e t e c h n i s c h e i n g e n i e u r s , l e r a r e n ( a c a d e m i c i ) en n i e t a c a d e m i c i met een s e m i - h o g e r v a k d i p l o m a , v j a a r t o e HTS-ers b e h o r e n , g e g e v e n i n f i g . 6 In overheidsdienst: Ir. technische w e t e n s c h . Landb. ingenieur. Niet a c a d e m i c i m e t semi hoger v a k d i p l o m a , In bedrijfsleven:

Ir. technische wetensch.

y / / / / / / / / / / / / / / M

V / / / / / / / / / / / / / / / L

Y / / / / / / / / / / / / A

y / / / / / / / / / / / / / / / A

y / / / / / / / / / / / / / / A

guldens-Fig. 6. Mediane bruto jaarinkomens van enige intellectuele

beroepen, (enquête 1966).

Deze c i j f e r s d a t e r e n u i t I966, maar de o n d e r l i n g e v e r h o u d i n g e n z i j n o o k n u nog g e l d i g .

3. OVER DE OPLEIDING.

3 . 1 . I n l i o u d van de s t u d i e .

De s t u d i e s t o f i s aan de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l v e r d e e l d o v e r v i j f j a a r . Over de s t o f v a n i e d e r j a a r w o r d t een examen a f g e n o m e n , w a a r v a n de e e r s t e t w e e (P1 en P2) t o t de p r o p a e d e u s e b e h o r e n . De d a a r o p v o l g e n d e examens z i j n b i j de a f d e l i n g scheepsbouw v e r d e e l d i n een k a n d i d a a t s e x a m e n na h e t d e r d e s t u d i e j a a r en h e t i n g e n i e u r s e x a m e n i n t w e e g e d e e l t e n , I I na h e t v i e r d e s t u d i e j a a r , 12 a l s l a a t s t e na h e t v i j f d e .

D i t s t e m t o v e r e e n met h e t t i j d s t i p w a a r o p een z e k e r e s p e c i a l i s a t i e moet w o r d e n g e k o z e n , n a m e l i j k na h e t d e r d e s t u d i e j a a r . De k o l l e g e - u r e n van de e e r s t e , v o o r i e d e r e e n g e l i j k e , j a r e n z i j n i n f i g . T i n d r i e h o o f d g r o e p e n i n g e d e e l d a l s p e r c e n t a g e v a n h e t t o t a a l a a n t a l u r e n . H i e r u i t k u n t U, m i s s c h i e n w e l een b e e t j e t e l e u r g e s t e l d , k o n k l u d e r e n , dat e r de e e r s t e j a r e n nog w e i n i g s c h e e p s b o u w v a k k e n g e d o c e e r d w o r d e n . W i s k u n d e en m e c h a n i c a nemen a l s b a s i s v a k k e n een g e r e c h t v a a r d i g d e 55^ i n . B o v e n d i e n w o r d t p e r week een m i d d a g aan w i s k u n d e o f m e c h a n i c a i n s t r u k -t i e s b e s -t e e d . N a a s -t de k o l l e g e s , d i e m e e s -t a l a l l e e n i n de o c h -t e n d u r e n g e g e v e n w o r d e n , moeten e c h t e r nog o e f e n i n g e n v o l t o o i d w o r d e n , d i e w e l g r o t e n d e e l s op h e t s c h e e p s b o u w k u n d i g e v l a k l i g g e n . B e h a l v e ' d e t e maken t e k e n i n g e n , v a n b . v . s c h e e p s k o n s t r u k t i e s en een l i j n e n -p l a n , z i j n d i t o e f e n i n g e n i n m e t a a l b e w e r k i n g en m e t a a l k u n d e . Het t o t a a l a a n t a l u r e n o e f e n i n g e n i s , i n v e r h o u d i n g t o t h e t a a n t a l k o l l e g e -u r e n ( d i e i n f e i t e maar d r i e k w a r t i e r d -u r e n ) , en een g e s c h a t a a n t a l u r e n z e l f s t u d i e t h u i s , w e e r g e g e v e n i n f i g . 8. Het t o t a a l p e r j a a r i s 1500 a 1600, w a t met 37 a 38 e f f e k t i e v e s t u d i e -weken p e r j a a r n e e r k o m t op 1*0 a l t 3 u r i g e w e r k w e k e n . V o o r vaak i n s p a n n e n -de h e r s e n a r b e i d v o o r w a a r geen s i n e k u r e '. , z e k e r n i e t a l s b o v e n d i e n een v r i j g r o o t g e d e e l t e v a n de week aan de d i r e k t e z o r g v o o r h e t l e v e n s o n d e r -h o u d b e s t e e d moet w o r d e n .

= S c h e e p s b o u w , b.v. Ontwerpen, H y d r o s t a t i c a , Weerst.&Voortst., S t a b i l i t e i t . = D i v e r s e n , b.v. Electriciteit, Materiaalk., B e d r i j f s l e e r . = Wiskunde & M e c h a n i c a .

Fig.7. Verdeling van het a a n t a l college uren per j a a r .

= P r a c t i c a ,

Oefeningen, t e k e n w e r k .

= S t u d i e t h u i s .

= C o l l e g e .

l ' J r 2^Jr 3^ Jr.

Fig.8. Verdeling van het a a n t a l studieuren per jaar.

-V o o r de l a a t s t e t w e e s t u d i e j a r e n i s h e t m o e i l i j k e r een I n d e l i n g v a n de v a k k e n t e g e v e n , omdat deze s t e r k k a n v e r s c h i l l e n p e r a f s t u d e e r r i c h t i n g . De k o l l e g e s o m v a t t e n m i n d e r b a s i s - en meer scheepsbouwonden-rerpen, en nemen i n a a n t a l a f . Het l a a t s t e j a a r r e s t e r e n nog s l e c h t s e n i g e k e u z e - en f a k u l t a t i e v e v a k k e n .

D a a r d o o r komt e r t i j d v r i j v o o r h e t u i t v o e r e n van w a t g r o t e r e en meer a f g e r o n d e o p d r a c h t e n , w a a r v a n de a f s t u d e e r - o f i n g e n i e u r s o p g a v e , d i e i n d r i e maanden v o l t o o i d moet w o r d e n , h e t h o o g t e p u n t i s . De nu m o g e l i j k e a f s t u d e e r r i c h t i n g e n z i j n , met v o o r b e e l d e n v a n o p d r a c h t e n : R i c h t i n g A: O n t w e r p e n en o p t i m a l i s e r e n v a n s c h e p e n . - s t u d i e b e t r e f f e n d e m e t h o d e n v o o r h e t o n t w e r p e n v a n een s c h i p o f v a n een b e p a a l d s c h e e p s t y p e , h e t o p s t e l l e n v a n een c o m p u t e r p r o g r a m m a en de p r a k t i s c h e t o e p a s s i n g v a n de c o m p u t e r b i j h e t o n t w e r p e n v a n s c h e p e n . s t u d i e b e t r e f f e n d e " s h i p e c o n o m i c s " v a n u i t h e t s t a n d p u n t v a n s c h e e p s w e r f en r e d e r i j , " o p e r a t i o n s r e s e a r c h " en de d a a r b i j t o e t e p a s s e n b e -r e k e n i n g s m e t h o d e n en b e o o -r d e l i n g s k -r i t e -r i a . - o n d e r z o e k , i n samenhang met h e t s c h e e p s o n t w e r p , op h e t g e b i e d v a n s c h e e p s h y d r o m e c h a n i c a , z e e g a n g , v o o r t s t u w i n g s i n s t a l l a t i e s , s t e r k t e en t r i l l i n g e n en b e d r i j f s t e c h n i e k . R i c h t i n g B: B e d r i j f s t e c h n i e k . - h e t o n t w e r p e n v a n een s c h e e p s h e l l i n g en v a n de a f l o o p i n r i c h t i n g . - h e t o n t w e r p e n v a n een s c h e e p s b o u w l o o d s , l a s l o o d s o f een s o o r t g e l i j k e w e r k p l a a t s . - de - b e o o r d e l i n g van de d o e l m a t i g h e i d v a n w e r f i n r i c h t i n g e n . - een b e d r i j f o r g a n i s a t o r i s c h e s t u d i e op een b e p a a l d e w e r f . - h e t o p s t e l l e n van een bouwprogramma v o o r een b e p a a l d s c h i p .

- een s t u d i e b e t r e f f e n d e de e x p l o i t a t i e v a n een b e p a a l d s c h e e p s t y p e o f v a n een s c h e e p v a a r t d i e n s t . - o n d e n i e r p e n met b e t r e k k i n g t o t de k o s t p r i j s v a n een s c h i p . R i c h t i n g 0; S c h e e p s h y d r o m e c h a n i c a . - een s t u d i e v a n de s t a b i l i t e i t s e i g e n s c h a p p e n v a n b e p a a l d e s c h e e p s t y p e n . - o n d e r z o e k n a a r de z e e g a n g s e i g e n s c h a p p e n v a n s c h e p e n . - h e t ( e x p e r i m e n t e e l ) b e p a l e n v a n s t u u r e i g e n s c h a p p e n v a n s c h e p e n , o n d e r z o e k aan s c h e e p s s c h r o e v e n . - w e e r s t a n d en v o o r t s t u w i n g v a n b e p a a l d e s c h e p e n .

R i c h t i n g D: S t e r k t e en t r i l l i n g e n v a n s c h e p e n . - p r o b l e m e n met b e t r e k k i n g t o t de b e l a s t i n g v a n de k o n s t r u l c t i e en z i j n o n d e r d e l e n t i j d e n s d i e n s t o m s t a n d i g h e d e n . s t u d i e v a n de k o n s t r u k t i e o f o n d e r d e l e n d a a r v a n , t r i l l i n g s p r o b l e m e n v a n de k o n s t r u k t i e o f o n d e r d e l e n . o n d e r z o e k n a a r de e i g e n s c h a p p e n v a n k o n s t r u k t i e m a t e r i a l e n en hun v e r -b i n d i n g s t e c h n i e k e n .

Hoewel s c h e e p s w e r k t u i g k u n d e o f f i c i e e l nog geen z e l f s t a n d i g e a f s t u d e e r -r i c h t i n g v o -r m t , i s h e t w e l m o g e l i j k o n d e -r w e -r p e n i n deze -r i c h t i n g t e k i e z e n . B o v e n d i e n b e s t a a n e r p l a n n e n de r i c h t i n g e n r e d e r i j t e c h n i e k en s c h e e p v a a r t kunde i n t e s t e l l e n . D i t omdat e r b i j h e t bouwen, h e t r e d e n en h e t n a v i -g e r e n s t e e d s meer -g e m e e n s c h a p p e l i j k e k e n n i s en i n z i c h t v e r e i s t b l i j k t t e z i j n . N a a s t k o l l e g e s , o e f e n i n g e n en t e k e n w e r k moet ook p r a k t i s c h w e r k op w e r v e n , i n l a b o r a t o r i a o f b i j r e d e r i j e n en a n d e r e s c h e e p v a a r t o r g a n i s a t i e s v e r -r i c h t w o -r d e n . I n t o t a a l moet h i e -r 18 w e k e n , g e s p l i t s t i n p e r i o d e s v a n 6 a 8 w e k e n , g e d u r e n d e de v a l c a n t i e s aan b e s t e e d w o r d e n . De m o g e l i j k h e i d b e s t a a t d e r g e l i j k e s t a g e s i n h e t b u i t e n l a n d t e l o p e n , a l s de e e r s t e p e r i o d e t e n m i n s t e i n N e d e r l a n d v o l b r a c h t i s . V e l e n k n o o p t e n aan een d e r g e l i j k e b u i t e n l a n d s e e r v a r i n g een f i j n e v a k a n t i e v a s t . Met b e t r e k k i n g t o t de g e h e l e s t u d i e z i j n p l a n n e n u i t g e w e r k t d o o r de S t u d i e c o m m i s s i e Coördinatie T e c h n i s c h V f e t e n s c h a p p e l i j k O n d e r w i j s / H o g e r T e c h n i s c h O n d e m f i j s , d i e v o o r z i e n i n een i n t e g r a t i e v a n de TH en HTS o p l e i -d i n g e n , z o w e l w a t b e s t u u r a l s w a t i n h o u -d b e t r e f t . Een h e r i n d e l i n g v a n de r e s p e k t i e v e s t u d i e s en o p h e f f i n g v a n h e t n u nog t e n o n r e c h t e b e s t a a n d e s t a t u s v e r s c h i l t u s s e n i n g e n i e u r en HTS-er, moet h e t g e m a k k e l i j k maken t i j d e n s de o p l e i d i n g o v e r t e s t a p p e n . De n u s t e e d s v e r d e r o n t v o l k t e HTS z a l dan de meer p r a k t i s c h e t e c h n i c i , w a a r i n h e t b e -d r i j f s l e v e n een z e e r g r o t e v r a a g n a a r i s , op moeten l e i -d e n , t e r i j i j l -de TH meer de o n d e r z o e k e r s en de o n t w i k k e l a a r s v o o r h a a r r e k e n i n g neemt. O f , h o e , en w a n n e e r deze p l a n n e n g e r e a l i s e e r d w o r d e n i s e c h t e r nog n i e t b e k e n d .

3 . 2 . Gewenste k a p a c i t e i t e n en e i g e n s c h a p p e n Ha s t a t i s t i s c h o n d e r z o e k h l e e k e r een s t e r k v e r b a n d t e b e s t a a n t u s s e n de op h e t e i n d e x a m e n m i d d e l b a r e s c h o o l b e h a a l d e w i s k u n d e c i j f e r s en de k a n s om i n één j a a r v o o r h e t e e r s t e TH examen ( P l ) t e s l a g e n ( z i e f i g . 9 ) . 80 60 40 20 I 1 — 1 I 1 I 6 7 8 9 Wiskundecijf e r s 1> e i n d e x a m e n

Fig.9: Invloed wiskundecijfers op

kans van slagen bij het

eerste T.H-examen na 1 jaar.

Het b e l a n g v a n een goede w i s k u n d e a a n l e g komt n i e t a l l e e n n a a r v o r e n d o o r de v e l e w i s k u n d e k o l l e g e s , maar v o o r a l d o o r de o p l o s s i n g s m e t h o d i e k d i e i n de w i s k u n d e g a n g b a a r i s en d i e v o o r t e c h n i s c h e i n g e n i e u r s een o n o n t b e e r l i j k goed v o r m t . Deze m e t h o d i e k h o u d t i n d a t e r b i j een p r o b l e e m e e r s t goed d o o r d a c h t en d u i d e l i j k g e s t e l d w o r d t w a t e i g e n l i j k g e v r a a g d i s . D a a r n a w o r d t h e t p r o b l e e m o n t d a a n v a n a l l e o v e r b o d i g e t i e r e l a n t i j n e n en met de dan nog r e s t e r e n d e en e v e n t u e e l b e n o d i g d e n i e u w e gegevens w o r d t de op-l o s s i n g o n t w i k k e op-l d . D i t " d o o r op-l i c h t e n " en t o t de k e r n t e r u g b r e n g e n w o r d t ook w e l a b s t r a h e r e n genoemd.

Het v e r e i s t o r i g i n a l i t e i t en k r e a t i v i t e i t . De H T S - o p l e i d i n g i s meer g e r i c h t op h e t t o e p a s s e n v a n opgedane k e n n i s en e r v a r i n g . Ze v r a a g t van de s t u d e n t meer p r a k t i s c h e h a n d i g h e i d en een g o e d k o n s t r u l r t i e f i n -z i c h t .

E i g e n l i j k v o o r i e d e r e e n met een h o g e r e f u n k t i e (hoe h o g e r dan ook g e d e f i n i e e r d mag w o r d e n ) g e l d t d a t h i j o f z i j z i c h v l o t , h e l d e r en o v e r z i c h t e -l i j k moet k u n n e n u i t d r u k k e n , z o w e -l m o n d e -l i n g a -l s i n g e s c h r i f t . Een g r o o t d e e l v a n h e t h u i d i g e m a a t s c h a p p e l i j k e l e v e n b e s t a a t u i t c o m m u n i c e r e n met a n d e r e n ; r a p p o r t e n en r a p p o r t e r e n vormen een b e l a n g r i j k d e e l v a n e l k e moderne w e t e n s c h a p o f o r g a n i s a t i e . H e l a a s b e s t e e d t de a f d e l i n g s c h e e p s -bouwkunde nog t e w e i n i g a a n d a c h t aan de o n t v r i k k e l i n g v a n d e z e , wat men n o e m t , v e r b a l e k a p a c i t e i t e n .

3 . 3 . U i t v o e r i n g v a n de s t u d i e 40 30 20 10-»- CN m ^ l/l i/)

^

/,0 30 20 ^ m c D C o o c i S ^ S ^ c o m I I I I I I 1 I T T "T n ^ i n u i c - ~ o o o i O p < : i

Jaren tussen inschrijving en afstuderen. Scheepsbouw. Totaat techniei(. F i g . 1 0 . S t u d i e v e r t o o p v a n a f s t u d e e r d e r s t u s s e n jan.'69 en aug.'71. Het i n p a r . 3 . 1 . genoemde s t u d i e s c h e m a v a n v i j f j a a r b l i j k t h e l a a s v o o r geen e n k e l e s t u d e n t h a a l b a a r t e z i j n , z o a l s b l i j k t u i t de i n f i g . 10 v e r m e l d e s t u d i e d u r e n v a n de 53 j o n g s t e s c h e e p s b o u w k u n d i g e i n g e n i e u r s . De m e d i a n e s t u d i e d u u r , d i t i s dus de d u u r w a a r b i n n e n de s n e l s t e 50^ v a n dez 53 a f s t u d e e r d e r s de s t u d i e h e e f t beëindigd, i s 8.2 j a a r . H e t g e m i d d e l d e l i g t t u s s e n de 8 . 3 en 8.k j a a r . S l e c h t s 15;^ i s i n s t a a t de s t u d i e b i n n e n

6 j a a r t e beëindigen. De ook i n f i g . 10 opgenomen v e r d e l i n g v a n de t i j d w a a r b i n n e n d e z e l f d e 53 h e t p r o p a e d e u t i s c h examen b e h a a l d e n i s a l even w e i n i g h o o p g e v e n d . De m e d i a a n i s 2 . 8 j a a r , t e r w i j l de officiële d u u r 1.8

B o v e n d i e n moet b i j deze c i j f e r s b e d a c h t w o r d e n d a t o n g e v e e r 1*0^ v a n a l l e aankomende s t u d e n t e n de s t u d i e v o o r t i j d i g o p g e e f t . Het i s m o e i l i j k om v o o r d e z e , v o o r a l v o o r de b e t r o k k e n e n , d r o e v i g e r e s u l t a t e n d u i d e l i j k e o o r -z a k e n aan t e g e v e n .

E n e r z i j d s p r o b e e r t de O n d e r a f d e l i n g d e r Scheepsbouwkunde d o o r een zo g o e d m o g e l i j k e opbouw van h e t s t u d i e p r o g r a m m a en een toenemende i n t r o d u k t i e en b e g e l e i d i n g van de s t u d e n t e n h e t p e r c e n t a g e s t u d i e m i s l u k k i n g e n en de w e r -k e l i j -k e s t u d i e d u u r o m l a a g t e b r e n g e n . Oo-k o v e r de v r a a g o f de h u i d i g e methode v a n k e n n i s o v e r d r a c h t d o o r m i d d e l van k o l l e g e s w e l de meest e f f i -ciënte i s k a n g e d i s k u s s i e e r d w o r d e n .

A n d e r z i j d s moet de s t u d e n t , en v o o r a l ook de aankomende s t u d e n t , b e s e f f e n d a t e r v e e l van h e m z e l f a f h a n g t .

Zo i s v e r k e e r d e s t u d i e k e u z e een van de b e l a n g r i j k e o o r z a k e n van s t u d i e -m i s l u k k i n g en v e r t r a g i n g . De g e d a c h t e d a t U -m i s s c h i e n l i e v e r een a n d e r v a k g e b i e d g e p r e f e r e e r d zou h e b b e n o f d a t Uvr k a p a c i t e i t e n e i g e n l i j k i e t s t e k o r t s c h i e t e n v o o r een T H - s t u d i e w e r k t immers w e i n i g s t i m u l e r e n d . Oriën-t e e r Oriën-t U daarom Oriën-t e r d e g e en p r a a Oriën-t l i e f s Oriën-t meOriën-t mensen v a n de TH o f u i Oriën-t h e Oriën-t be-d r i j f s l e v e n . D i t algemene en b e k n o p t e b o e k j e a l l e e n i s n i e t v o l be-d o e n be-d e . Een a n d e r e b e l a n g r i j k e f a k t o r i s h e t s t u d i e t e m p o , w a t op de TH h o g e r i s dan op de m i d d e l b a r e s c h o o l . H i e r w o r d t mee b e d o e l d d a t de b e h a n d e l d e s t o f v a a k h e l e m a a l " n i e u w " i s en d a t w e i n i g t i j d b e s t e e d w o r d t aan h e t r e p e -t e r e n v a n oude d i n g e n . V e l e n r e a l i s e r e n z i c h d a -t pas v l a k v o o r de examens, met n o o d l o t t i g e g e v o l g e n . Een n i e t t e o n d e r s c h a t t e n o o r z a a k van v e r

t r a g i n g i s de v a a k zo geroemde s t u d i e v r i j h e i d . O f f i c i e e l omvat deze v r i j h e i d t e s t u d e r e n w a t , w a a r , en hoe men w i l . Hoewel o r g a n i s a t o r i s c h e r e g e -l i n g e n , i n s t r u k t i e s , p r a k t i k a d a t a , e t c . a -l h e e -l v e e -l van de p r a k t i s c h e v r i j h e i d i n g e p e r k t h e b b e n i s h e t r e s t e r e n d e t o c h nog v o l d o e n d e om s t u d e n t e n na de s t e r k g e l e i d e m i d d e l b a r e s c h o o l op de TH g r o t e a a n p a s s i n g s -m o e i l i j k h e d e n t e g e v e n . Er i s b i j n a n i e -m a n d d i e aan de s t u d e n t , z o n d e r d a t e r n a a r g e v r a a g d w o r d t , p r e c i e s v e r t e l t wat e r gedaan moet w o r d e n , t e r w i j l k o l l e g e s , o e f e n i n g e n en i n s t r u k t i e s n i e t v e r p l i c h t z i j n . V o o r v e l e n l e i d t d i t t o t o f w a n h o p i g r o n d d o l e n o f v e r v a l l e n i n z a l i g n i e t s d o e n . Dat de s t u d i e v r i j h e i d de p e r s o o n l i j k h e i d o n t p l o o i t en z e l f s t a n d i g h e i d en v e r a n t w o o r d e l i j k h e i d s g e v o e l o n t w i k k e l t i s a l l e e n w a a r v o o r de w e i n i g -en d i e e r w e r k e l i j k k r e a t i e f g e b r u i k v a n w e t e n t e mak-en.

Soms k a n men nog w e i e e n s h o r e n zeggen d a t de N e d e r l a n d s e i n g e n i e u r s z i c h d o o r de s t u d i e v r i j h e i d b e t e r hebben o n t p l o o i d dan hun i n h e t b u i t e n l a n d i n k o r t e r e t i j d en met m i n d e r v r i j h e i d o p g e l e i d e c o l l e g a ' s V / a a r s c h i j n l i j k i s deze b e w e r i n g e c h t e r meer een g e v o e l s m a t i g o o r d e e l dan een d o o r w e r k e l i j k e e r v a r i n g o f c i j f e r m a t i g g e s t a a f d e u i t s p r a a k .

3 . h . Opbouw van de a f d e l i n g . De p e r s o n e e l s o p b o u w v a n de o n d e r a f d e l i n g d e r Scheepsbouwkunde i s t h a n s a l s v o l g t : 5 gewone h o o g l e r a r e n 1 b u i t e n g e w o n e h o o g l e r a a r 3 l e c t o r e n 10 l e d e n w e t e n s c h a p p e l i j k e s t a f 26 t e c h n i s c h a m b t e n a r e n 26 t e c h n i c i 13 l e d e n a d m i n i s t r a t i e f p e r s o n e e l De t a a k v e r d e l i n g v a n deze Sh p e r s o n e e l s l e d e n i s g l o b a a l i n f i g u u r 11 w e e r g e g e v e n F i g . 11: S a m e n s t e l l i n g p e r s o n e e l O n d e r a f d e l i n g d e r Scheepsbouwkunde ( a u g . 1971) \M = w e t e n s c h a p p e l i j k m e d e w e r k e r . NVM = n i e t w e t e n s c h a p p e l i j k medewerker. Het b l i j k t d a t v e r r e w e g h e t g r o o t s t e g e d e e l t e werkzaam i s i n de o n d e r z o s e k t o r , w a a r t o e t w e e u i t g e b r e i d e l a b o r a t o r i a t e r b e s c h i k k i n g s t a a n .

H e t L a b o r a t o r i u m v o o r S c h e e p s k o n s t r u k t i e s , met een b e z e t t i n g v a n onge-v e e r 25 man, t r a c h t h e t d o e l m a t i g k o n s t r u e r e n v a n s c h e p e n t e b e v o r d e r e n . H i e r t o e w o r d e n de b e l a s t i n g e n gemeten d i e op de s c h e e p s r o m p o p t r e d e n t i j d e n s h e t v a r e n , v o o r a l i n g o l v e n . D o o r p r o e v e n i n h e t l a b o r a t o r i u m w o r d t o n d e r z o c h t hoe l a n g b e p a a l d e k o n -s t r u l c t i e d e l e n de b e l a -s t i n g e n k u n n e n w e e r -s t a a n . H i e r t o e i -s o.a. a p p a r a t u u r b e s c h i k b a a r waarmee t r e k k r a c h t e n v a n 1000 t o n u i t g e o e f e n d k u n n e n w o r d e n . Zo m o g e l i j k w o r d e n b e r e k e n i n g s m e t h o d e s o n t w i k k e l d waarmee de m e e t r e s u l t a t e v o o r s p e l d k u n n e n w o r d e n . I n h e t L a b o r a t o r i u m v o o r Scheepsbouwkunde, i n de w a n d e l i n g " s l e e p t a n k " genoemd, en w e r k g e l e g e n h e i d b i e d e n d aan 27 man p e r s o n e e l , w o r d t m o d e l -o n d e r z -o e k v e r r i c h t n a a r h e t g e d r a g v a n h e t s c h i p i n en d -o -o r h e t w a t e r . W e e r s t a n d s - en v o o r t s t u w i n g s p r o e v e n b e h o r e n h i e r t o e , e v e n a l s m e t i n g e n v a n de b e w e g i n g e n v a n a l l e r h a n d e s c h e e p s v o r m e n i n g o l v e n en t e n g e v o l g e v a n r o e r g e v e n ( m a n o e u v r e e r o n d e r z o e k ) . Ook h i e r s p e e l t de o n t w i k k e l i n g v a n r e k e n m e t h o d e s t e r v o o r s p e l l i n g v a n deze b e w e g i n g e n een b e l a n g r i j k e r o l . V o o r de i n d u s t r i e k a n d i t b i j h e t o n t w e r p e n z e e r n u t t i g z i j n . B e i d e l a b o r a t o r i a maken v o o r hun w e r k v e e l v u l d i g g e b r u i k v a n de g r o t e en s n e l l e c o m p u t e r v a n h e t C e n t r a l e R e k e n c e n t r u m van de T.H.. Ten b e h o e v e v a n de e x p e r i m e n t e n b e s c h i k k e n ze o v e r een e i g e n i n s t r u m e n t m a k e r i j , e l e k -t r o n i s c h e d i e n s -t en m o d e l m a k e r i j . De s t u d e n t e n , d i e i n f e i t e h e t b e s t a a n s r e c h t v a n de O n d e r a f d e l i n g v o r m e n , hebben een g e t a l s t e r k t e v a n o n g e v e e r 150. Over de l a a t s t e t i e n j a a r i s h e t g e m i d d e l d e a a n t a l aankomende e e r s t e j a a r s o n g e v e e r 25 p e r j a a r g e w e e s t . H e t m e r e n d e e l v a n hen i s l i d van de s t u d i e v e r e n i g i n g Het S c h e e p s b o u w k u n d i g G e z e l s c h a p W i l l i a m F r o u d e , genoemd n a a r een v a n de b e l a n g r i j k s t e en e e r s t e s c h e e p s b o u w k u n d i g e o n d e r z o e k e r s . De s t u d i e v e r e n i g i n g h e e f t z i c h o n d e r meer t o t t a a k g e s t e l d de o n t w i k k e l i n g van h a a r l e d e n t e b e v o r d e r e n d o o r h e t o r g a n i s e r e n v a n l e z i n g e n en e x c u r s i e s . Een k e e r p e r t w e e j a a r v o e r t een l a n g e e x c u r s i e n a a r h e t b u i t e n l a n d : N o o r d - D u i t s l a n d , Scandinavië, F r a n k r i j k , E n g e l a n d en S c h o t l a n d e.d. V e r d e r v i n d t b e l a n g e n b e h a r t i g i n g p l a a t s d o o r a l s o r g a n i s a t i e k a d e r v o o r de s t u d e n t e n t e f u n g e r e n met b e t r e k k i n g t o t v e r t e g e n w o o r d i g i n g e n i n kommiss i e kommiss . Onder a n d e r e w o r d t h i e r i n met a n d e r e l e d e n v a n de o n d e r a f d e l i n g kommiss g e -meenschap g e s p r o k e n o v e r o n d e r w i j s p r o g r a m m a ' s , s t u d i e b e g e l e i d i n g , e x t r a

f a c i l i t e i t e n , e.d. Door de w e t op de U n i v e r s i t a i r e B e s t u u r s h e r v o r m i n g , d i e i n s e p t e m b e r '971 v a n k r a c h t g e w o r d e n i s , i s ook de o r g a n i s a t i e v a n de O n d e r a f d e l i n g d e r Scheepsbouwkunde g e w i j z i g d . De h u i d i g e vorm i s i n f i g . 12 w e e r g e g e v e n . O n d e r a f d e l i n g s r a a d b e s t a a n d e u i t 8 l e d e n , w a a r v a n : h w e t e n s c h a p p e l i j k p e r s 2 n i e t v r e t e n s c h a p p e l i j k p e r s . 2 s t u d e n t e n t o t a a l : 8. d a g e l i j k s b e s t u u r w e t e n s c h a p p e l i j k p e r s . 19 n i e t w e t e n s c h a p p e l i j k p e r s , 65 s t u d e n t e n 156 F i g . 12: B e s t u u r s s t r u l c t u u r O n d e r a f d e l i n g d e r Scheepsbouwkunde. De O n d e r a f d e l i n g s r a a d ( O A R ) w o r d t g e k o z e n en i s de h o o g s t e b e s l i s s e n d e en b e l e i d s b e p a l e n d e i n s t a n t i e i n de o n d e r a f d e l i n g .

h. BEROEPSMOGELIJKHEDEH MET EEH THD-SCHEEPSBOUWOPLEIDIMG BUITEN SCHEEPS-BOUW EN SCHEEPVAART. Omdat de s c h e e p s b o u w o p l e i d i n g een t r e d e b a s i s v a n w i s k u n d e en a l g e m e e n t e c h n i s c h e v a k k e n omvat k a n de a f g e s t u d e e r d e i n a l l e r l e i b e d r i j v e n z i j n p l a a t s v i n d e n , z i j h e t n i e t z o n d e r een d e g e l i j k e heroriëntatie en b i j s c h o l i n g . Z o a l s f i g . k t o o n t h e e f t e e n b e l a n g r i j k g e d e e l t e v a n de s c h e e p s -b o u v f k u n d i g e i n g e n i e u r s een w e r k k r i n g -b u i t e n de scheeps-bouw g e v o n d e n a l s l e r a a r ( w i s k u n d e , n a t u u r k u n d e , m e c h a n i c a , l i j n t e k e n e n ) a a n een m i d d e l -b a r e s c h o o l o f e e n HTS. V o l g e n s h e t A c a d e m i s c h S t a t u u t a r t . 263 h e -b -b e n z i j h i e r de b e v o e g d h e i d t o e . Wel w o r d t o f f i c i e e l de a a n t e k e n i n g d i d a k -t i e k op h e -t d i p l o m a v e r e i s -t , d i e v e r k r e g e n w o r d -t na h e -t v o l g e n v a n de k o l l e g e s d i d a k t i e k en een a a n t a l u r e n p r a k t i j k v o o r de k l a s .

•y. LITERATUUROVERZICHT. " S c h e e p v a a r t " d o o r E.V. L e v f i s , R. O ' B r i e n , e.a. U i t g a v e P e r s c o m b i n a t i e N.V., Amsterdam ( K l e i n e W e t e n s c h a p s e r i e ) . B e r o e p e n m o n o g r a f i e "Scheepsbouwkundig I n g e n i e u r " U i t g a v e S t a a t s u i t g e v e r i j , Den Haag. " H a n d l e i d i n g b i j de s t u d i e v o o r s c h e e p s b o u w k u n d i g i n g e n i e u r " U i t g a v e O n d e r a f d e l i n g ' d e r Scheepsbouwkunde, D e l f t . " T H - g i d s " U i t g a v e T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l , D e l f t .

" u i t k o m s t e n v a n een o v e r I96T gehouden enquête n a a r de p r i m a i r e a r b e i d s -v o o r -v r a a r d e n -v o o r i n g e n i e u r s " d o o r A . J . M a s s i z o , De I n g e n i e u r , k o k t . I 9 6 8 . b l z . A5lt7 - A5T2. "Vademecum v o o r h e t C u r s u s j a a r ' 7 1 - ' 7 2 " U i t g a v e : K o n m i i s s i e t o t v o o r l i c h t i n g aan a d s p i r a n t - s t u d e n t e n a a n de T e c h n i s c h e H o g e s c h o o l D e l f t . V o o r j a a r

1971-L a b o r a t o r i u m v o o r Scheepsbouvjkunde R a p p o r t no. 331