JAN GAWLIK
ZMIANY W SKŁADZIE POWIETRZA
W GLEBACH MURSZOWYCH WYTWORZONYCH Z TORFÓW W ZALEŻNOŚCI OD NASYCENIA WODĄ, TEMPERATURY
I POZIOMU WÓD GRUNTOWYCH
P ra co w n ia G leb o zn a w stw a M elio ra cy jn eg o IM UZ L ublin. K iero w n ik — dr inż. S. Z aw ad zk i
Przeprowadzane na szeroką skalę zabiegi m elioracyjne w pływ ają m iędzy innym i na zmianę stosunków powietrznych w m eliorowanych glebach. W literaturze krajowej brak jednak danych na ten temat, a nie liczne publikacje zagraniczne świadczą o tym, że zagadnienie to jest jeszcze bardzo mało poznane.
Rozpoczęte w 1962 r. badania, których celem jest prześledzenie zmian składu powietrza glebowego ze szczególnym uwzględnieniem dwutlenku węgla i tlenu, przeprowadzono w rejonie Kanału Wieprz-Krzna na sześciu profilach gleb murszowych wytworzonych z torfów niskich. Badane profile należą do gleb murszowych wytworzonych z torfów (4 profile), m urszowych na podłożu m ineralnym (1 profil) i gleb mur- szowatych (1 profil). W większości przypadków gleby te użytkowane są pod łąką, jedynie gleba jednego profilu stanowi nieużytek (porzucone pastwisko ze względu na bardzo słaby porost roślinny).
Zawartość dwutlenku węgla i tlenu oznaczano w procentach obję tościowych za pomocą gazoanalizatora Orsata, stosując do absorpcji C 0 2 i 0 2, wodorotlenek potasu i alkaliczny roztwór pirogallolu (P. W. M u 1- 1 e n: Modern gas analysis, N ew York 1955).
Próbki powietrza z gleby pobierano za pomocą nieco zmodyfikowanej igły glebowej wg J a s t r e b o w a (Poczwowiedien. nr 4, 1956). Pom ia rów dokonywano w trzykrotnym powtórzeniu. O ile na to pozwalał poziom wody gruntowej, próbki powietrza pobierano ze wszystkich po
ziomów genetycznych każdego profilu glebowego, rejestrując jednocześ nie wilgotność i temperaturę oraz poziom wód gruntowych.
Badania mają charakter ciągły i będą prowadzone przez kilka naj bliższych lat. Na podstawie dotychczas zebranego materiału stw ier dzono:
1. Zawartość dwutlenku węgla w większości badanych gleb wahała się od dziesiętnych procenta do kilkunastu procent. Świadczy to m. in. o wzmożonych procesach biologicznych i o słabej przewiewności bada nych gleb.
2. Największa zawartość dw utlenku 'węgla byłal na głębokości 20— 45 cm.
3. Najm niejsze ilości dw utlenku węgla znajdowano w profilu nie użytkowanej gleby murszowej wytworzonej z torfu (03— 2,5%).
4. Zawartość dwutlenku węgla w glebie murszowatej była m niejsza (0,3— 6,5'°/o|) od zawartości C 02 w glebach murszowych (od 1% do 15%, a nawet do 18).
5. Zawartość tlenu w badanych glebach wahała się w granicach 3— 20%. Im większy był udział dwutlenku węgla w składzie powietrza glebowego, tym m niejsze znajdowano ilości tlenu.
6. Wraz z głębokością zawartość tlenu w badanych glebach zmniej szała się. Я . Г А В Л И К И ЗМ ЕН Е Н И Я В СОСТАВЕ В О З Д У Х А М У РШ Е ВЫ Х ПОЧВ О Б Р А ЗО В А В Ш И Х С Я И З Т О РФ А В ЗА ВИ С И М О С ТИ ОТ У В Л А Ж Н Е Н И Я , ТЕМ П ЕРА ТУ РЫ И У РО ВН Я ГРУ Н Т О ВЫ Х ВОД И н с т и т у т М е л и о р а ц и и и З е л е н ы х У г о д и й , Л ю б л и н Р е з ю м е В 1962 г. начато определять со д ер ж а н и е углек ислоты и к ислорода в в о з д у х е м урш евы х почв. И сследов ан и я бы ли пров едены в ш ести п р о ф и л я х м ур ш евы х почв из района канала В е п ж — К ж н а . П ол уч ен н ы е до си х пор р езул ьтаты оп редел ен и й в газоан ал и затор е О рсата ук азы в аю т на вы сок ое со д ер ж а н и е углек ислоты (1 — 15%) в в о з д у х е и с с л е д у е м ы х почв. С одерж ан и е к ислорода: 3 — 20%.
176
J . G A W L I K
THE CHA NG E IN THE CO M PO SITIO N OF SO IL A IR IN ,?M U R SH ” SO ILS FORM ED OUT OF P E A T S IN R EL A TIO N TO M O ISTU R E. TEM PER A T U R E A N D G R O U N D W ATER LEVEL
M e l i o r a t i o n a n d G r a s s l a n d I n s t i t u t e . L a b o r a t o r y f o r A p p l i e d S o i l S c i e n c e , L u b l i n
S u m m a r y
In 1962 the estim a tio n s of carbon d ioxid e and o x y g en in ”m u rsh ” so il air w a s started. T he in v estig a tio n s w ere conducted in 6 p ro files of the „m u rsh ” soils in the reg io n of the W iep rz-K rzn a canal.
The resu lt a lr e a d y obtained by u se of th e O rsat ap p aratu s sh ow h igh con te n t of CO2 (1— 15n 0) in the soil air. The ox y g en co n ten t w a s 3— 20°/o.
