KONKURS PRZEDMIOTOWY Z BIOLOGII dla uczniów gimnazjów województwa lubuskiego 23 lutego 2013 r. – zawody III stopnia (finał)
Przed Tobą test, który składa się z zadań otwartych. Udzielaj odpowiedzi w miejscach do tego przeznaczonych w taki sposób, by Komisja bez przeszkód mogła odczytać zawarte w nich informacje.
Pracuj bardzo spokojnie i uważnie. Na rozwiązanie wszystkich zadań przeznacza się 90 minut.
Powodzenia!
Zadanie 1.
Mikroelementy to pierwiastki, których udział w budowie organizmu jest nieznaczny, czasem wręcz śladowy, jednak są nieodzowne i odgrywają ważną rolę w funkcjonowaniu organizmu.
Dopasuj nazwy pierwiastków (A-D) do roli, jaką odgrywają w organizmie (1-4).
A. kobalt B. jod C. żelazo D. fluor
1. składnik kości i szkliwa zębów 2. składnik witaminy B12
3. składnik hemoglobiny 4. składnik hormonów tarczycy
A. ………. B. ……… C. ………. D. ……….
Witaminy regulują procesy zachodzące w organizmie człowieka. Długotrwały brak tych związków w diecie powoduje różne zmiany chorobowe.
Dopisz do nazw wymienionych witamin jednostkę chorobową, która jest skutkiem jej niedoboru w organizmie człowieka.
A. Witamina A - ………
B. Witamina B1 - ………....
C. Witamina C - ………
D. Witamina D - ………..
Zadanie 3.
Mitochondrium to jedno z wielu organelli występujących w komórkach organizmu.
A. Za pomocą strzałki zaznacz na rysunku mitochondrium.
B. Z poniżej wymienionych rodzajów komórek wybierz i zaznacz znakiem X dwie,
w których ze względu na pełnione funkcje zwykle znajduje się bardzo dużo mitochondriów.
1. komórki tłuszczowe
2. komórki mięśni poprzecznie prążkowanych 3. komórki kostne
4. komórki chrzęstne 5. plemniki
6. komórki jajowe
Nazwij umieszczone w tabeli procesy oraz uzupełnij ich przebieg. Napisz, które z tych procesów zachodzą u topoli, wpisując TAK lub NIE.
przebieg procesu: nazwa
procesu
zachodzi u topoli
glukoza + ... → ... + woda + ... ....
... ... → ... .. +alkohol + ... ..
... ... . + woda ... ... .. .... + tlen
Zadanie 5.
Uzupełnij tabelę, wpisując TAK, jeśli cecha dotyczy podanego sposobu rozmnażania, lub NIE, jeżeli go nie dotyczy.
cechy rozmnażania: pączkowanie
drożdży
rozmnażanie płciowe
ssaka
podział komórki
bakterii zapewnia przetrwanie gatunku
osobniki potomne mają wszystkie cechy osobników rodzicielskich
powstaje dużo osobników potomnych w krótkim czasie
osobnik rodzicielski opiekuje się potomstwem
światło chloroplasty
W każdym zestawie organizmów podkreśl ten z nich, który jest zaliczany do innej grupy niż pozostałe. Wybór krótko uzasadnij.
A. jabłoń, stokrotka, żyto, skrzyp, malina
………
B. borowik, podgrzybek, chrobotek, huba
………
C. traszka, padalec, salamandra, rzekotka
……….
Zadanie 7.
U niektórych roślin korzenie ulegają modyfikacjom. Przekształcenia te dotyczą zmian w budowie i umożliwiają pełnienie dodatkowych funkcji.
A. Nazwij przedstawione modyfikacje korzeni.
1. ………
2. ………
3. ………
4. ………
5. ………
5.
Poniżej podano kilka stwierdzeń dotyczących budowy kwiatów okrytonasiennych. Zaznacz znakiem X trzy, które dotyczą budowy kwiatów roślin wiatropylnych.
☐ A. Mają duże barwne płatki korony.
☐ B. Wytwarzają dużo bardzo lekkiego pyłku.
☐ C. Pylniki i słupek są wewnątrz okwiatu.
☐ D. Nie wytwarzają nektaru.
☐ E. W pylnikach są wytwarzane stosunkowo duże ziarna pyłku.
☐ F. Znamiona słupków są najczęściej bardzo rozgałęzione, piórkowate.
☐ G. Długie pręciki znacznie wystają poza okwiat.
Zadanie 9.
Określ, jaki organ roślinny jest częścią jadalną warzyw przedstawionych na zdjęciach.
Nazwę organu wpisz w miejsce kropek.
A. ………
B. ………
C. ……….
D. ……….
E. ………
Uporządkuj informacje dotyczące kolejnych etapów rozwoju rośliny okrytonasiennej, wpisując do tabeli odpowiednią cyfrę od 1 do 6. Pierwszy etap został już opisany cyfrą 1.
Etapy rozwoju rośliny okrytonasiennej Prawidłowa kolejność A. kwitnienie
B. zapłodnienie
C. rozwój korzenia i pędu D. zapylenie
E. kiełkowanie nasienia 1.
F. powstawanie owocu
Zadanie 11.
Na wykresie przedstawiono krzywą transpiracji u kukurydzy w ciągu doby.
A. Odczytaj z wykresu, o której godzinie najintensywniej przebiega transpiracja u tej rośliny.
………
B. Wymień dwa czynniki zewnętrzne, które będą miały wpływ na intensywność transpiracji.
1. ………
1. doprowadzanie substancji do miejsc ich wykorzystania.
2. przenoszenie substancji wytwarzanych przez jedne komórki i tkanki do innych części organizmu.
3. doprowadzanie i odprowadzanie gazów oddechowych do komórek i z komórek.
4. przenoszenie zbędnych metabolitów do miejsc ich wydalania.
A. Której z powyższych funkcji nie spełnia układ krwionośny owadów? Podaj cyfrę.
………
B. Krótko uzasadnij odpowiedź.
………
……….
Zasanie 13.
Na schemacie przedstawiono jajo ptaka we wczesnym okresie rozwoju zarodkowego.
A. Podaj nazwy trzech błon płodowych oznaczonych na schemacie literami A, B, C.
………
………
B. Określ funkcję każdej z nich.
………
………
………
Hormony trzustki działają antagonistycznie. Poniższy schemat opisuje działania jednego z nich. Uzupełnij schemat, wpisując we właściwe miejsca odpowiednie informacje.
niskie stężenie glukozy
trzustka wydziela ………..
(nazwa hormonu)
rozkład zapasów ………..………..w wątrobie (nazwa wielocukru)
……….. ilość glukozy we krwi (wzrost/spadek)
Zadanie 15.
Język jest narządem odbierającym wrażenia smakowe. Na jego powierzchni znajdują się liczne brodawki, w których umieszczone są kubki smakowe.
A. Pod każdym rysunkiem napisz, jaki smak jest odbierany w zaznaczonym miejscu języka.
B. Jaką nazwę nosi tzw. piąty smak odkryty 100 lat temu przez japońskiego uczonego?
A. Sformułuj problem badawczy.
………
………
B. Którą z liter oznaczona jest próba kontrolna?
………
C. Sformułuj hipotezę.
………
Zadanie 17.
A. Korzystając ze schematu, podaj dwa przykłady konsumentów II rzędu konkurujących ze sobą o ten sam pokarm.
………
……….
B. Który organizm może występować jako konsument II lub III rzędu w przedstawionej sieci zależności pokarmowych? Podaj jeden przykład.
………
Zadanie 18.
Przeanalizuj poniższy tekst i wykonaj polecenie.
Barwę oczu dziedziczy się jednogenowo. Ciemny kolor oczu jest cechą dominująca nad barwą niebieską. Niebieskooki mężczyzna, którego rodzice mieli oczy ciemne, ożenił się z ciemnooką kobietą, której ojciec miał oczy niebieskie, a matka ciemne. Dziecko z tego małżeństwa miało oczy niebieskie. Zapisz genotypy wszystkich członków rodziny.
