49 Czerwiec 2012 Nr 2 (49)ISSN 1641-3350

196 x 240

49

Zdjęcie na okładce Copyright Cudzysłowy

Obwódki zdjęć Główki

Lista sponsorów

Sprawdzić spis tr eści Wykresy

Skrypty!

Uprzejmie przypominamy wszystkim członkom Pol- skiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Epidemiologicznych o obowiązku płacenia składek członkowskich.

Zarząd PSPE

SPIS TREŚCI

OD REDAKCJI ...4

Nadzór Nad zakażeNiami Monitorowanie i kontrola zakażeń szpitalnych, a wiedza w tym zakresie personelu medycznego Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu ... 8

Zakażenia wywołane przez Streptococcus agalactiae ... 15

Propozycja standardu medycznego w zakresie Clostridium difficile – CD ... 19

Zakażenia Clostridium difficile ... 24

XV ZJAZD PSPE Higiena rąk, a korzyści wynikające ze stosowania żelowych preparatów wodno- alkoholowych ... 27

Indeks ryzyka ZMO jako narzędzie analizy epidemiologicznej zakażenia miejsca operowanego ... 29

Czy lubimy rekomendacje (wytyczne, standardy) oraz przepisy prawa w zakresie monitorowania i kontroli zakażeń szpitalnych? ... 30

Praca pielęgniarki – „kara za grzechy” czy szansa? ... 34

SPOtKAnIA REgIOnAlnE Spotkanie pielęgniarek epidemiologicznych woj. łódzkiego w Smardzewicach ... 35

Sprawozdanie z IV konferencji „Zakażenia szpitalne – działajmy razem” 15 czerwca 2012 roku. Hotel Angelo Katowice ... 36

Przy winie

Spojrzał, dodał mi urody, a ja wzięłam ją jak swoją.

Szczęśliwa, połknęłam gwiazdę.

Pozwoliłam się wymyślić na podobieństwo odbicia w jego oczach. Tańczę, tańczę w zatrzęsieniu nagłych skrzydeł.

Stół jest stołem, wino winem w kieliszku, co jest kieliszkiem i stoi stojąc na stole.

A ja jestem urojona, urojona nie do wiary, urojona aż do krwi.

Mówię mu, co chce: o mrówkach umierających z miłości

pod gwiazdozbiorem dmuchawca.

Przysięgam, że biała róża, pokropiona winem, śpiewa.

Śmieję się, przechylam głowę ostrożnie, jakbym sprawdzała wynalazek. Tańczę, tańczę w zdumionej skórze, w objęciu, które mnie stwarza.

Ewa z żebra, Venus z piany, Minerwa z głowy Jowisza były bardziej rzeczywiste.

Kiedy on nie patrzy na mnie, szukam swojego odbicia na ścianie. I widzę tylko

gwóźdź, z którego zdjęto obraz.

(Wisława Szymborska Z tomiku „Sól”)

zaPraSzamY dO WSPóŁPraCY!

Prześlij do nas swój tekst i podziel się swoimi doświadczeniami.

Maszynopis w formie elektronicznej w formacie WORD (wersja 6 lub nowsza) można przesłać pocztą elektroniczną na adres: dczechowska@op.pl lub pspe@onet.pl

lub na innym nośniku elektronicznym (dyskietka, płyta CD) na adres redakcji:

Redakcja Pielęgniarki Epidemiologicznej, ul. Medyków 26, 40-752 Katowice

Objętość tekstu nie powinna przekraczać 10 stron standardowego maszynopisu. Prosimy o podanie najważniejszych informacji o autorze: nazwisko i imię, miejsce pracy, dokładny adres, numer telefonu i e-mail.

W tekście należy stosować polską typografię, właściwą symbolikę, prawidłowy zapis liczb i jednostek. Wzory matematyczne zapisywać za pomocą narzędzi dostępnych w pakiecie biurowym.

Pozycje piśmiennictwa należy umieszczać zgodnie z kolejnością ich cytowania w tekście, zapisywać je za pomocą numerów w nawiasach kwadrato- wych. Dołączone rysunki i zdjęcia przygotowane w formie elektronicznej powinny być zapisane w jednym z wymienionych formatów: cdr, tif, jpg, lub eps. Natomiast fotografie przesłane do nas drogą elektroniczną powinny posiadać rozdzielczość 300 dpi oraz rozszerzenie tif lub jpg.

Mile widziane będą fraszki, dowcipy, anegdoty i powiedzonka związane z pracą pielęgniarki epidemiologicznej. Nie przyjmujemy do publikacji tekstów anonimowych oraz tekstów przekazywanych telefonicznie. Redakcja nie zwraca materiałów nie zamówionych oraz zastrzega sobie prawo do popra- wek stylistyczno-językowych, skrótów oraz zmian tytułów w publikowanych tekstach.

Redakcja nie ponosi odpowiedzialności za treść ogłoszeń, reklam i tekstów sponsorowanych.

Wydawca:

Polskie Stowarzyszenie Pielęgniarek Epidemiologicznych

ul. Medyków 26 40-752 Katowice redaktor Naczelny:

mgr Dorota Czechowska e-mail: dczechowska@interia.pl kom. 667-676-422

zespół redakcyjny:

mgr Dorota Czechowska mgr Mirosława Malara mgr Beata Ochocka spec. Rita Pawletko rada Naukowa:

dr n. med. Dorota Gregorowicz-Warpas dr n. med. Anna Szczypta

dr n. med. Mariusz Czechowski dr n. przyr. Grzegorz Ziółkowski adres redakcji:

ul. Medyków 26 40-752 Katowice konto bankowe:

BANK POLSKA KASA OPIEKI S.A.

I Oddział w Katowicach ul. Chorzowska 1 40-121 Katowice

47 1240 1330 1111 0010 1495 6109 zarząd PSPe:

Prezes – mgr Mirosława Malara Z-ca Prezesa – mgr Małgorzata Sobania Członkowie zarządu:

spec. Rita Pawletko mgr Edyta Synowiec mgr Katarzyna Konrad adres zarządu PSPe:

ul. Medyków 26 40-752 Katowice e-mail: pspe@onet.pl www.pspe.pl Nakład:

1000 egzemplarzy

Dla członków PSPE bezpłatny.

Bajka o uczuciach

Dawno, dawno temu, na oceanie istniała wyspa, którą zamieszkiwały emocje, uczucia oraz ludzkie cechy – takie jak: dobry humor, smutek, mądrość, duma;

a wszystkich razem łączyła miłość.

Pewnego dnia mieszkańcy wyspy dowiedzieli się, że niedługo wyspa zatonie.

Przygotowali swoje statki do wypłynięcia w morze, aby na zawsze opuścić wyspę.

Tylko miłość postanowiła poczekać do ostatniej chwili. Gdy pozostał jedynie ma- leńki skrawek lądu – miłość poprosiła o pomoc.

Pierwsze podpłynęło bogactwo na swoim luksusowym jachcie. Miłość zapytała:

– Bogactwo, czy możesz mnie uratować?

– Niestety nie. Pokład mam pełen złota, srebra i innych kosztowności. Nie ma tam już miejsca dla ciebie. – Odpowiedziało Bogactwo.

Druga podpłynęła Duma swoim ogromnym czteromasztowcem.

– Dumo, zabierz mnie ze sobą! – poprosiła Miłość.

– Niestety nie mogę cię wziąć! Na moim statku wszystko jest uporządkowane, a ty mogłabyś mi to popsuć... – odpowiedziała Duma i z dumą podniosła piękne żagle.

Na zbutwiałej łódce podpłynął Smutek.

– Smutku, zabierz mnie ze sobą! – poprosiła Miłość,

– Och, Miłość, ja jestem tak strasznie smutny, że chcę pozostać sam. – Odrzekł Smutek i smutnie powiosłował w dal.

Dobry humor przepłynął obok Miłości nie zauważając jej, bo był tak rozbawio- ny, że nie usłyszał nawet wołania o pomoc.

Wydawało się, że Miłość zginie na zawsze w głębiach oceanu... Nagle Miłość usłyszała:

– Chodź! Zabiorę cię ze sobą! – powiedział nieznajomy starzec.

Miłość była tak szczęśliwa i wdzięczna za uratowanie życia, że zapomniała za- pytać kim jest jej wybawca. Miłość bardzo chciała się dowiedzieć kim jest ten ta- jemniczy starzec. Zwróciła się o poradę do Wiedzy.

– Powiedz mi proszę, kto mnie uratował ? – To był Czas. – Odpowiedziała Wiedza.

– Czas? – zdziwiła się Miłość – Dlaczego Czas mi pomógł?

– Tylko Czas rozumie, jak ważnym uczuciem w życiu każdego człowieka jest Miłość – Odrzekła Wiedza.

Bueno Ferrero – opowiadania, bajki, rozważania

Drogie Koleżanki i Koledzy!

W imieniu Zarządu Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Epidemiologicznych, Kon- sultanta Krajowego oraz własnym, pragnę serdecznie podziękować wszystkim Uczestnikom XV Zjazdu za obecność, zaangażowanie i miłą atmosferę. Spędziliśmy wspólnie czas dysku- tując o ważnych problemach i swych dokonaniach zawodowych związanych ze sprawowanym nadzorem nad zakażeniami szpitalnymi.

Jak nakazuje nasza tradycja Zjazdowi towarzyszyły słowa Jana Pawła II:

„Nie lękajcie się wejść na drogę Waszego powołania,

Nie lękajcie się szukać prawdy o sobie i otaczającym Was świecie”

Tegoroczny Zjazd był spotkaniem o wymiarze budującym naszą historię i rozwój, zapisze się w niej jako Zjazd Jubileuszowy! Dominującą rolę odgrywały w nim doniesienia naukowe, wymiana doświadczeń, prezentacja nowych technologii i produktów służących prewencji zakażeń.

Pielęgniarstwo epidemiologiczne jest nasza pasją, zawodem, ale jest przede wszystkim służbą dla dobra pacjenta. Można i należy pogodzić w niej pracę naukową, kształcenie i doskonalenie zawodo- we-tak ważne w XXI wieku, stuleciu zagrożeń infekcyjnych i wyzwań epidemiologicznych.

Wszystkim Sponsorom dziękuję za wsparcie, wysoki poziom doniesień zaproszonych gości oraz profesjonalne przygotowanie stoisk firmowych.

Mamy nadzieję, iż miniony i przechodzący do naszej bogatej historii XV Zjazd dał nam wszystkim poczucie spełnienia i satysfakcji zawodowej, a wieczorne spotkania pozwoliły na chwilę zapomnieć o codziennych problemach.

Do zobaczenia za rok, na XVI Zjeździe związanym z 15-leciem istnienia PSPE.

Z poważaniem Prezes

Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Epidemiologicznych Mirosława Malara

GRATULACJE

Z ogromną satysfakcją informujemy, iż 26 marca w Warszawie 98 koleżanek przystąpiło do egzaminu państwowego, ubiegając się o uzyskanie tytułu specjalisty z dziedziny pielęgniarstwa epidemiologicznego.

Gratulujemy udanego egzaminu i życzymy dalszych sukcesów w życiu zawodowym.

Mirosława Malara Prezes

Polskiego Stowarzyszenia Pielęgniarek Epidemiologicznych Beata Ochocka

Konsultant Krajowy w dziedzinie

Pielęgniarstwa Epidemiologicznego

Organizator:

NZOZ OMNI-MED Zofia Stojak w Białymstoku

zaprasza pielęgniarki i położne do udziału w III edycji

specjalizacji

Pielęgniarstwo Epidemiologiczne

Do szkolenia specjalizacyjnego może przystąpić pielęgniarka / położna, która:

1. posiada prawo wykonywania zawodu,

2. posiada co najmniej dwuletni staż pracy w zawodzie,

3. została dopuszczona do udziału w specjalizacji przez komisję kwalifikacyjną.

Warunki kwalifikacji:

złożenie u organizatora specjalizacji kompletu wymaganych dokumentów:

a. wniosek o dopuszczenie do specjalizacji,

b. dokument potwierdzający staż pracy w zawodzie, c. kserokopia prawa wykonywania zawodu,

d. zgoda zakładu pracy na oddelegowanie na czas szkolenia,

e. kserokopia dokumentu ukończenia specjalizacji w innej dziedzinie.

Koszt całkowity specjalizacji w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego wynosi 4 200 zł (rozłożony na miesięczne raty po 200 zł).

Adres organizatora:

NZOZ OMNI-MED Zofia Stojak ul. Mieszka I 8C lok. 30 15-054 Białystok

tel/fax. (85) 732 63 11

Formularze wniosków znajdują się na stronie internetowej www.omni-med.pl Informacje dodatkowe:

Kierownik Specjalizacji – tel. kom. 660 566 838 mgr Alicja Moczydłowska Czas realizacji programu: 20–22 miesiące

Podstawa prawna:

1. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 29 października 2003 r. w sprawie kształ- cenia podyplomowego pielęgniarek i położnych

2. Decyzja Centrum Kształcenia Podyplomowego Pielęgniarek i Położnych Nr 143/11

Tryb kształcenia: mieszany, zjazdy w systemie weekendowym zgodnie z harmo-

nogramem zjazdów.

Pielęgniarka EPIDEMIOLOGICZNA 7

PLUS DLA CIEBIE!

ZAPRASZAMY

3LHOÛJQLDUNLHSLGHPLRORJLF]QHOHNDU]\HSLGHPLRORJµZ]HVSRĄ\GVNRQWUROL]DNDľHĆV]SLWDODFK

]WHU\WRULXP3ROVNLNWµU]\ZVSRVµEEH]SRĝUHGQLOXESRĝUHGQLXF]HVWQLF]Ç ZSURFHGXUDFKNRQWUROL]DNDľHĆV]SLWDOQ\FK]DMPXMÇVLÛSURʐODNW\NÇFKRUµE]DNDļQ\FK

OXESURPRFMÇ]GURZLDQDWHUHQLHVZRLFKSODFµZHN GRZ]LÛFLDXG]LDĄX

Z

II EDYCJI KONKURSU

QDQDMFLHNDZV]ÇNUHDFMÛSU]HGVWDZLDMÇFÇVSRVµE]DSRELHJDQLD

]DNDľHĆV]SLWDOQ\FKVSRZRGRZDQ\FKSU]HQRV]HQLHPPLNURRUJDQL]PµZSU]H]UÛFH

32'=,(/6,Ú320<6ă(0

,=*$51,-1$*52'Ú

CELEM KONKURSU JEST:

 VSHĄQLDQLHPLVMLQDXF]DQLDSHUVRQHOXPHG\F]QHJRLSDFMHQWµZ]DVDGKLJLHQ\UÇNSRSU]H]VWZRU]H- QLHNDPSDQLLSURPXMÇFHMSUDZLGĄRZH]DFKRZDQLDKLJLHQLF]QHZSODFµZNDFKRSLHNL]GURZRWQHM

 XPDFQLDQLHSRVWDZPDMÇF\FKQDFHOXV]HU]HQLHSUDZLGĄRZ\FK]DVDGKLJLHQ\UÇN

 SU]\EOLľHQLHV]HURNLHPXJURQXSUDFRZQLNµZPHG\F]Q\FKLOXESDFMHQWRPVWXGHQWRPVWDľ\VWRPRVRERP

RGZLHG]DMÇF\PV]SLWDONRQVHNZHQFMLEUDNXKLJLHQ\UÇNLZGURľHQLHG]LDĄDĆPDMÇF\FKQDFHOXSUHZHQFMÛ

SU]HQRV]HQLDGUREQRXVWURMµZSU]H]WHRVRE\

 SU]\EOLľHQLHUROLSHUVRQHOXPHG\F]QHJRLOXESR]RVWDĄ\FKRVµEZV]HU]HQLX]DNDľHĆ

 LQVSLURZDQLHL]DFKÛFDQLHGRSRV]HU]DQLDZLHG]\QDWHPDWSUDZLGĄRZHMKLJLHQ\UÇN

'2='2%<&,$&(11(1$*52'<

'/$1$-/(36=<&+35$&1$'(6ă$1<&+:5(*8/$0,12:<07(50,1,(

35=(:,'=,$1(6Æ1$*52'<*ă•:1(,1$*5•'32&,(6=(1,$

:,Ú&(-1$:::&=<67(5(&(3/

5HJXODPLQLNDUWD]JĄRV]HQLRZD

www.czysterece.pl

Wiele odkryć z zakresu bakte- riologii (potwierdzenie, że bakterie wywołują zakażenia), antyseptyki (uzasadnienie stosowania środków antyseptycznych – sublimatu), aseptyki (zastosowanie sterylizacji parowej), stanowiło „krok milo- wy” medycyny XIX w.

Współcześnie zakażenia szpital- ne uważane są za jedną z głównych przyczyn chorób zakaźnych i doty- czą wszystkich szpitali na świecie, niezależnie od poziomu rozwoju kraju, w którym są zlokalizowane.

Problem ten nabrał szczególnego znaczenia wraz z wprowadzeniem nowych, inwazyjnych metod dia- gnostycznych i terapeutycznych (np. cewnikowania i endoskopii), nowych małoinwazyjnych technik operacyjnych, transplantacji na- rządów, wszczepiania implantów czy nowych metod leczniczych jak np. wspomagane oddychanie, żywienie pozajelitowe, stosowa- nie leków immunosupresyjnych i coraz nowszych generacji anty- biotyków. Zakażenia szpitalne są przyczyną dłuższej hospitalizacji, przysparzają dodatkowych cier- pień pacjentom, podnoszą koszty leczenia i nadal są czasami przy- czyną zgonów.

Nosicielami mikrobów wywo- łujących zakażenia szpitalne są najczęściej chorzy i personel me- dyczny. Wystąpienie zakażeń może

monitorowanie i kontrola zakażeń szpitalnych,

a wiedza w tym zakresie

personelu medycznego Centrum Pediatrii im. Jana Pawła ii w Sosnowcu

mgr Iwona Kowalska Specjalista w dziedzinie pielęgniarstwa epidemiologicznego Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu

(Artykuł opracowano na podstawie pracy magisterskiej)

Przez wiele wieków brak wiedzy o przyczynach i czynnikach etiologicznych zakażeń oraz nie- chęć do zmian postępowania i nowości w medycynie – były powodem dużej liczby powikłań, które często prowadziły do zgonów.

być wynikiem nieprzestrzegania zasad higieny szpitalnej, przepi- sów dotyczących przygotowywa- nia posiłków, utylizacji odpadów szpitalnych, wadliwej sterylizacji czy nieprawidłowego stosowania środków dezynfekcyjnych. Tylko świadomość występowania za- każeń szpitalnych, ich następstw, wiedza o ich przyczynach, czyn- nikach etiologicznych i objawach klinicznych może doprowadzić do opracowania standardów prawi- dłowej kontroli i ich zwalczania.

Ograniczenie liczby zakażeń pozwala na zmniejszenie liczby powikłań i obniżenie śmiertelno- ści, a także optymalizację kosztów leczenia.

Podstawowym zadaniem każ- dego członka szeroko pojętego personelu medycznego musi być ograniczenie do minimum czynni- ków wywołujących te zakażenia.

Można to osiągnąć dzięki ustaleniu źródła ich powstania, zapobieganiu oraz określeniu metod zwalczania.

Profilaktyka to działania, które mają na celu zapobieganie wystą- pieniu zakażeń szpitalnych. Dzia- łania profilaktyczne polegają m. in.

na prawidłowym myciu rąk przez personel medyczny, odpowied- niej dezynfekcji wykorzystywa- nego sprzętu, stosowaniu odzieży ochronnej i ścisłym przestrzeganiu procedur zabiegowo – terapeutycz-

nych oraz prowadzenie okresowych badań, regularnej epidemiologicz- no-mikrobiologicznej kontroli pomieszczeń, sprzętu i aparatury medycznej. Istotną sprawą jest utrzymanie sal chorych i innych pomieszczeń oddziału szpitalnego we wzorowej czystości.

Ważne ogniwo w prowadzeniu kontroli zakażeń szpitalnych stano- wi odpowiednio dobrany program, czyli system czynnej lub biernej kontroli zakażeń.

Standaryzacja dotycząca profi- laktyki i kontroli zakażeń szpital- nych obejmuje takie główne za- gadnienia jak:

– higiena szpitalna;

– monitorowanie zakażeń szpital- nych;

– edukacja pacjentów (ich ro- dziców, opiekunów prawnych) i personelu.

Opracowane i wdrożone stan- dardy dotyczące zakażeń szpital- nych pozwalają na uświadomienie kadrze zarządzającej, odbiorcom usług- pacjentom, a także perso- nelowi medycznemu czym jest wysoka jakość opieki, jaką rolę spełniają lekarze, pielęgniarki oraz inni zatrudnieni pracownicy. Stan- dardy wskazują jakie znaczenie dla ekonomizacji systemu ochrony zdrowia ma właściwie realizowana profilaktyka zakażeń szpitalnych.

Poziom realizacji tych standardów

decyduje o miejscu szpitala w ran- kingu jakości usług medycznych.

Celami głównymi pracy jest przedstawienie:

– profilaktyki zakażeń szpitalnych w Centrum Pediatrii (CP) w So- snowcu,

– możliwości ich ograniczenia dzięki przestrzeganiu opraco- wanych przez Zespół Zakażeń Szpitalnych standardów i proce- dur, a także określenie w części badawczej:

– stanu wiedzy pracowników CP na temat zakażeń szpitalnych – oceny funkcjonowania Zespołu oraz Zakażeń Szpitalnych i wdro- żonych do codziennej praktyki standardów postępowania epi- demiologicznego.

Nie bez znaczenia dla prowa- dzenia dalszej profilaktyki ma także uzyskanie informacji do- tyczącej rozkładu wśród badanej populacji – pracowników poziomu świadomości dotyczącej celowości prowadzonych przez pielęgniarkę epidemiologiczną szkoleń i pod- noszenia kwalifikacji w zakresie zakażeń szpitalnych, tym bardziej, że w Centrum Pediatrii stosowany jest system jakości ISO i placówka posiada akredytację.

Założenia i cel pracy

Zakażenia szpitalne w szpita- lach pediatrycznych, do których zalicza się Centrum Pediatrii w So- snowcu stanowią problem szcze- gólnej wagi. To one są przyczyną najczęstszych powikłań występu- jących u chorych, leczonych w od- dziale anestezjologii i intensywnej terapii dla dzieci (OAiITD). Ry- zyko zakażeń szpitalnych wśród chorych hospitalizowanych jest tu 5-10 razy wyższe, niż w innych od- działach szpitalnych. Wiąże się to z ciężkim stanem ogólnym pacjen- tów, dysfunkcją wielu narządów, obniżonym poziomem odporno- ści, inwazyjnym monitorowaniem i stosowaniem inwazyjnych metod diagnostyczno-leczniczych. Naj-

większą grupę pacjentów stanowią wcześniaki o niskiej wadze uro- dzeniowej wymagające stosowa- nia inkubatorów.

W profilaktyce zakażeń szpi- talnych największą rolę odgrywa personel medyczny szpitala – jego znajomość tematu oraz pacjenci (dzieci) i ich rodzice przestrzega- jący określonych zasad postępo- wania.

Celami szczegółowymi pracy jest uzyskanie odpowiedzi na na- stępujące pytania:

– Jaki jest stan wiedzy perso- nelu medycznego na temat zakażeń szpitalnych?

– Czy poziom wiedzy dotyczącej tematu jest zależny od wieku, miej- sca pracy – oddziału szpitalnego?

– Jaka jest epidemiologia zaka- żeń szpitalnych w poszczególnych oddziałach Centrum Pediatrii i czy ulega to zmianie w poszczególnych latach?

– Czy wiedza personelu me- dycznego na temat zakażeń szpital- nych ma wpływ na ich ilość?

– Jak personel pielęgniarski ocenia funkcjonowanie Zespołu Zakażeń oraz standardy i procedu- ry postępowania z zakresu zakażeń szpitalnych?

Przyjęto następujące założenia:

1. analizując ilość występujących alert patogenów w poszczegól- nych oddziałach przez kolejne lata, należy to odnieść do ilości hospitalizowanych pacjentów;

2. personel medyczny ma możli- wość uczestniczenia w szkole- niach dotyczących tematyki pro- filaktyki zakażeń szpitalnych;

3. w Centrum Pediatrii prężnie działa pielęgniarka epidemiolo- giczna i Zespół Zakażeń Szpi- talnych.

Materiał i metody

Materiał badawczy został po- dzielony na dwie części.

Pierwszą część stanowiły pół- roczne i roczne raporty o zakaże- niach zakładowych i drobnoustro- jach alarmowych (dalej zwane jako

raporty ALERT-PATOGENY); pod uwagę brane jest osiem drobno- ustrojów chorobotwórczych, a mia- nowicie: Salmonella spp., Klebsiel- la pneumonice ESBL, Escherichia coli ESBL, Enterobacter sakazakii ESBL, gronkowce koagulazo-ujem- ne MRCNS, Enterobacter cloacae ESBL, Pseudomonas aeruginosa.

Staphylococcus aureas MRSA.

Przykład raportu za 2005 rok przed- stawiono w tabeli 1. Raporty te są przeze mnie sporządzane osobiście, przy czym raport półroczny jest przeznaczony dla Dyrekcji szpitala, raport roczny – dla Państwowej Po- wiatowej Inspekcji Sanitarnej.

Dane zawarte w raportach rocz- nych zostały poddane analizie pod względem charakterystyki wystą- pień drobnoustrojów chorobo- twórczych w okresie 2006-2010 tak w całym Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu, jak i w poszczególnych jego od- działach.

Badanie miało dać odpowiedź na następujące pytania:

1. Jak często występują poszcze- gólne drobnoustroje chorobo- twórcze na oddziałach Centrum Pediatrii?

2. Jakie rodzaje drobnoustrojów chorobotwórczych występują najczęściej na danym oddziale szpitalnym?

3. Jaki jest udział pacjentów za- każonych w ogólnej liczbie pa- cjentów hospitalizowanych?

Uzyskane dane pozwolą na oce- nę prowadzonej na poszczególnych oddziałach szpitalnych profilaktyki i kontroli zakażeń szpitalnych.

Drugą część materiału badaw- czego stanowiła grupa 160 pie- lęgniarek zatrudnionych w Cen- trum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu, wybranych losowo.

Wszystkie 6 oddziałów Centrum Pediatrii umownie podzielono na dwie grupy: oddziały zabiegowe i oddziały zachowawcze.

W tej części badań posłużono się autorskim kwestionariuszem ankiety.

Ankieta zawierała trzy integral- ne części:

1. część metrykalną (pytania nr 1 – nr 4), w której celem było uzyskanie informacji na temat wieku ankieto- wanych, ich stażu pracy w zawo- dzie medycznym, miejscu pracy, uczestnictwa w szkoleniach doty- czących zakażeń szpitalnych;

2. część merytoryczną (pytania nr 5 – nr 10), zadaniem której było

uzyskanie informacji o stanie wiedzy ankietowanych osób na temat zakażeń szpitalnych;

3. część oceniającą (pytania nr 11 – nr 19), której celem było uzyskanie odpowiedzi na temat oceny przez ankietowane osoby funkcjonowania Zespołu Zaka- żeń oraz standardów postępo- wania z zakresu zakażeń szpi- talnych w Centrum Pediatrii im.

Jana Pawła II w Sosnowcu.

Rozdano 200 egzemplarzy an- kiet, z których – po ich weryfikacji formalnej (wypełnione wszystkie pola, wypełnione bez błędów) – do dalszej analizy wybrano 160 an- kiet.

Po przeprowadzonej analizie ankiet wypełnionych przez 160 pielęgniarek otrzymałam następu- jące wyniki:

METRYKALNA CZĘŚĆ ANKIETY

Tabela. Struktura wiekowa ankietowanego personelu

Wiek Liczba osób

Do 30 lat 13

31-40 lat 45

41-50 lat 64

51-60 lat 32

Powyżej 60 lat 6

Razem 160

Źródło: opracowanie własne

Struktura wiekowa badanego personelu jest typowa dla pol- skiej służby zdrowia. Są to przede wszystkim osoby starsze. I tak, tyl-

ko 8,1% personelu (objętego ba- daniem) stanowią osoby w wieku do 30 lat, 28,1% – osoby w wie- ku 31-40 lat, aż 40% to osoby

w wieku 41-50 lat, 20% osób jest z przedziału wiekowego 51-60 lat, pozostałe 3,8% to osoby w wieku powyżej 60 lat.

Tabela. Staż pracy w zawodzie medycznym

Staż pracy Liczba osób

1-5 lat 7

6-10 lat 11

11-20 lat 40

21-30 lat 58

Powyżej 30 lat 44

Razem 160

Źródło: opracowanie własne

Rysunek. Staż pracy w zawodzie medycznym

Źródło: opracowanie własne

Rysunek. Charakterystyka osób pracujących na oddziale zachowawczym z uwzględnieniem wieku i stażu pracy w zawodzie medycznym

Źródło: opracowanie własne

Wśród ankietowanych osób największą grupę stanowiły osoby o stażu pracy 21-30 lat (36,3%), następnie osoby o stażu pracy powyżej 30 lat (27,5%), osoby o stażu pracy 11-20 lat (25% ankietowanych), 6-10 lat (6,9%) i do 5 lat (4,4%).

Rysunek. Charakterystyka badanej grupy ze względu na wiek i staż pracy w zawodzie medycznym

Źródło: opracowanie własne

Rysunek. Charakterystyka osób pracujących na oddziale zabiegowym z uwzględnieniem wieku i stażu pra- cy w zawodzie medycznym

Źródło: opracowanie własne

Rysunek. Odpowiedzi na pytanie „Jak często należy wymieniać rękawiczki?”

Źródło: opracowanie własne

W szkoleniach dotyczących zakażeń szpitalnych uczestniczy 126 osób (78,8% ankietowanych), nie uczest- niczą 34 osoby (21,2%).

Rysunek. Uczestnictwo w szkoleniach dotyczących zakażeń szpitalnych w zależności od miejsca pracy

Źródło: opracowanie własne

STAN WIEDZY ANKIETOWANYCH OSÓB NA TEMAT ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH

ANALIZA PORÓWNAWCZA STANU WIEDZY TRZECH WYBRANYCH GRUP ANKIETOWANYCH

NA TEMAT ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH

Dalsza część ankiety (pytania od 5 do 10) dotyczyła stanu wie- dzy ankietowanych osób na temat zakażeń szpitalnych.

Pytanie nr 5 dotyczyło wiedzy o tym, jak często należy wymie- niać rękawiczki. Ankietowani mie- li do wyboru jedną z trzech odpo-

wiedzi, z których dwie pierwsze były błędne: 1) co najmniej trzy razy dziennie; 2) co najmniej jeden raz na godzinę; 3) przed każdym kontaktem z pacjentem.

Jak już stwierdzono, analiza gru- py badanej ze względu na wiek oraz staż pracy w zawodzie medycznym pozwoliła na wyróżnienie trzech w miarę licznych grup, bardziej jed- norodnych niż ogół ankietowanych osób. Są to grupy:

A – o stażu pracy w zawodzie medycznym 11-20 lat i wieku 31- 40 lat (39 osób, co stanowi 24,4%

ogółu badanych),

B – o stażu pracy w zawodzie medycznym 21-30 lat i wieku 41-

50 lat (56 osób, co stanowi 35,0%

ogółu badanych),

C – o stażu pracy w zawodzie medycznym powyżej 30 lat i wie- ku 51-60 lat (32 osoby, co stanowi 20,0% ogółu badanych).

Tabela. Ocena Zespołu Zakażeń w zależności od oddziału i stażu pracy

Ocena Staż pracy Oddział zabiegowy Oddział zachowawczy Razem

TAK

1-5 lat 2 5 7

6-10 lat 3 6 9

11-20 lat 9 28 37

21-30 lat 25 29 54

Powyżej 30 lat 19 22 39

RAZEM 56 90 146

NIE

1-5 lat 0 0 0

6-10 lat 1 1 2

11-20 lat 0 3 3

21-30 lat 1 3 4

Powyżej 30 lat 1 4 5

RAZEM 3 11 14

Źródło: opracowanie własne

Rysunek. Ocena Zespołu Zakażeń w zależności od oddziału i stażu pracy [Legenda: pierścień wewnętrzny – oddziały zabiegowe, pierścień zewnętrzny – oddziały zachowawcze]

Źródło: opracowanie własne

OCENA ZESPOŁU ZAKAŻEŃ I STANDARDÓW POSTĘPOWANIA W ZAKRESIE ZAKAŻEŃ SZPITALNYCH

Na pytanie nr 11 „Czy uważa Pani/Pan, że Zespół Zakażeń wła- ściwie wykonuje swoje zadania?”

146 osób (91,25% ankietowanych)

odpowiedziało twierdząco, 14 osób (8,75%) było zdania odmiennego.

Pozytywną opinię wyraziło 94,9%

osób zatrudnionych na oddziałach

zabiegowych i 89,1% na oddzia- łach zachowawczych; zdania prze- ciwnego było 5,1% osób z oddzia- łów zabiegowych i 10,9% osób z oddziałów zachowawczych.

Przedstawione wyniki wskazu- ją, że problem profilaktyki i kon- troli zakażeń szpitalnych ujęty w kontekście wiedzy personelu medycznego na ten temat jest bar- dzo istotny. Personel medyczny jest świadomy istniejących zagro- żeń, co skutkuje zlecaniem przez lekarzy coraz większej liczby ba- dań mikrobiologicznych i bakte- riologicznych.

OMÓWIENIE WYNIKÓW

Niewielki wzrost udziału wykry- tych drobnoustrojów chorobotwór- czych w ogólnej liczbie hospitaliza- cji (0,8% w roku 2005 i 2006, 1,9%

w roku 2007, 2,0% w roku 2008, 1,5%

w roku 2009 i 2,0% w roku 2010) nie świadczy o tym, że pacjenci przycho- dzący do Centrum Pediatrii są coraz bardziej zakażeni, a świadczy jedynie o tym, że wykrywalność patogenów jest coraz lepsza.

Z badań wynika wysoka sta- bilność zawodowa personelu me- dycznego (praca na danym od- dziale, czy to zabiegowym czy to zachowawczym przez wiele lat), co skutkuje lepszym opanowaniem i przestrzeganiem obowiązujących standardów oraz procedur medycz- nych w zakresie profilaktyki i kon- troli zakażeń szpitalnych. Potwier- dzone to jest także obserwowaną

Na podstawie przeprowadzone- go badania można wysnuć nastę- pujące wnioski:

1. Stan wiedzy personelu me- dycznego Centrum Pediatrii im. Jana Pawła II w Sosnowcu na temat zakażeń szpitalnych jest zadowalający i potwier- dzają to kontrole.

2. Obserwuje się nieznaczne róż- nice w stanie wiedzy pomiędzy personelem pracującym na od- działach zabiegowych a perso- nelem pracującym na oddziałach zachowawczych. W pierwszym przypadku obserwuje się więk- szą wiedzę praktyczną, w dru- gim – teoretyczną.

3. Personel medyczny w większo- ści uczestniczy w szkoleniach dotyczących zakażeń szpital- nych. Udział ten jest najwięk- szy w grupach o mniejszym stażu pracy.

4. Personel Centrum wysoko ocenia działalność Zespołu Za- każeń.

Wnioski

5. Standardy postępowania w przy- padku zakażeń szpitalnych zostały przez personel zaak- ceptowane i ocenione bardzo wysoko.

6. Liczba alert patogenów w po- szczególnych oddziałach waha się w poszczególnych latach – nieznaczny jej wzrost wyni- ka z ilości hospitalizowanych pacjentów i ich rotacji pomię- dzy oddziałami, ale przede wszystkim z coraz bardziej rygorystycznego przestrzega- nia obowiązujących procedur i standardów, co skutkuje lep- szą i większą wykrywalnością drobnoustrojów chorobotwór- czych.

7. Utrzymują się stałe proporcje ilości zakażeń w poszczegól- nych latach co może świadczyć o skuteczności podejmowa- nych działań profilaktycznych i kontrolnych.

8. Najczęściej występuje zakaże- nie Salmonella spp.

9. Stan wiedzy personelu medycz- nego na temat zakażeń szpital- nych zależy od wieku, stażu pracy w zawodzie medycznym, miejsca pracy oraz od uczest- nictwa w szkoleniach: osoby pracujące w zawodzie krócej mają większą wiedzę teore- tyczną, osoby pracujące dłużej – większą wiedzę praktyczną;

uczestnictwo w szkoleniach sprzyja wzrostowi wiedzy na temat zakażeń szpitalnych, ale w takich szkoleniach uczestni- czą chętniej osoby o krótszym stażu pracy oraz pracujące na oddziałach zabiegowych.

10. Ocena funkcjonowania Zespo- łu Zakażeń i standardów po- stępowania zależy od miejsca pracy: za standardami i proce- durami związanymi z zakaże- niami szpitalnymi opowiadają się częściej pielęgniarki pra- cujące na oddziałach zabiego- wych, niż pracujące na oddzia- łach zachowawczych.

przeze mnie w życiu zawodowym tendencją personelu medycznego (lekarzy, pielęgniarek) do syste- matycznego podnoszenia swoich kwalifikacji zawodowych poprzez różnego rodzaju kursy, studia wyż- sze, specjalizacje itp. Wyniki moich badań pokazały, że chociaż istnieją różnice stopnia udziału w różnego rodzaju szkoleniach, wynikające ze stażu pracy, to udział wszyst- kich grup stażowych jest bardzo wysoki. Nawet osoby o stażu pracy powyżej 30 lat w 65,9% deklarują swój udział w szkoleniach.

Przekłada się to w sposób bez- pośredni na stan wiedzy persone- lu medycznego na temat zakażeń szpitalnych. I tak, 90,6% personelu deklaruje, że zmienia rękawiczki przed każdym kontaktem z pacjen- tem, definicję zakażenia szpitalnego

zna 93,1% personelu, 92,5% ankie- towanych wie, że zakażenie wy- wołane florą własną pacjenta jest zakażeniem endogennym, 81,9%

wie, że grupa wirusów HBV jest tą grupą, do której stosuje się profi- laktykę polegającą na uodpornieniu czynnym, 93,1% wie, że mycie rąk chroni przed zakażeniami krzyżo- wymi, 84,4% wie, że badanie pal- pacyjne żyły pacjenta wykonuje się przed dezynfekcją skóry pacjenta i jest wykonywane bez rękawic.

Badanie wykazało również, że wśród trzech największych pod- grup personelu medycznego, róż- niących się stażem pracy w zawo- dzie medycznym i wiekiem, stan wiedzy na temat zakażeń szpital- nych jest porównywalny (pod tym względem nie zachodzą statystycz- nie istotne różnice pomiędzy nimi)

W kontekście znajomości or- ganizacji kontroli i profilaktyki zakażeń szpitalnych personel me- dyczny również wykazał się wyso- ką wiedzą merytoryczną. Zaobser- wowano bardzo pozytywny jego stosunek do obowiązujących stan- dardów i procedur z zakresu zaka- żeń szpitalnych. Także jego ocena funkcjonowania Zespołu Zakażeń jest bardzo wysoka: 90,6% ankie- towanych uznaje, że nic nie trzeba zmieniać w tym zakresie. Potwier- dza to brak odpowiedzi (poza nie- licznymi wyjątkami, które doty- czyły dalszego zwiększenia liczby szkoleń z zakresu zakażeń szpital- nych) na ostatnie pytanie ankiety, w którym respondenci mogli za- wrzeć swoje sugestie co do rodza- ju i kierunku zmian w stosunku do stanu obecnego.

Natomiast w zakażeniach u lu- dzi był jedynie sporadycznie stwierdzany aż do lat 60- tych XX wieku. Pierwsze doniesienia o izo- lacji GBS od ciężarnych pacjentek zostały opublikowaneprzez Lance- field i Hara w 1935 roku. W 1938 roku Fry opisał trzy przypadki go- rączki połogowej wywołanej przez GBS. Natomiast w latach 70. XX wieku Streptococcus agalactiae stał się głównym patogenem wy- wołującym zapalenie opon mózgo- wo-rdzeniowych u noworodków i niemowląt do 3-go roku życia.

Ostatnie lata, wraz z wprowadze- niem profilaktyki u kobiet ciężar- nych, polegającej na badaniach przesiewowych nosicielstwa GBS i chemioprofilaktyki okołoporodo- wej, przyniosły spadek liczby za- każeń u noworodków i niemowląt.

Jednak w tym samym czasie wzro- sła liczba przypadków różnego typu zakażeń,w tym inwazyjnych, u dorosłych.

Rezerwuarem drobnoustroju jest głównie człowiek i bydło, ale wyizolowano go od innych zwie- rząt np. psów, świnek morskich i ryb. U ludzi zdrowych najczę- ściej kolonizowany przez GBS jest przewód pokarmowy i układ mo- czowo-płciowy. Kolonizacja może mieć charakter przejściowy, okre- sowy lub przewlekły, stwierdza się ją u średnio 25% dorosłych. Proces ten zależy między innymi od: wie- ku, aktywności płciowej, stosowa- nych metod antykoncepcji (wzra- sta znacząco u kobiet stosujących

zakażenia wywołane przez Streptococcus agalactiae

Lidia Sobol SP ZOZ w Kędzierzynie-Koźlu, Zakład Diagnostyki Mikrobiologicznej

Streptococcus agalactiae czyli paciorkowiec bezmleczności – jest drobnoustrojem Gram dodatnim, paciorkowcem β -hemolizującym z grupy B (group B streptococci- GBS). Należy on do paciorkow- ców ropotwórczych, wywołujących zakażenia u ludzi i zwierząt (bydła, świń, kóz, ryb). W 1887 roku został wyizolowany i opisany jako drobnoustrój wywołujący zakaźne zapalenie wymion u bydła (tzw. choroba bezmleczności krów) czego konsekwencją jest obniżenie produkcji mleka.

wewnątrzmaciczne kształtki) oraz wzrasta w przypadku współistnie- jących stanów zapalnych w obrę- bie narządów płciowych.

W badaniach przesiewowych stwierdzono kolonizację i bezob- jawowe nosicielstwo w pochwie i odbycie u od 10% do 40% kobiet w wieku rozrodczym natomiast badania nosicielstwa u dorosłych o średniej wieku 73 lata wykazały bezobjawowe nosicielstwo u 22%

badanych. Paciorkowce mogą tak- że kolonizować jamę ustną średnio u 5% dorosłych, ale częstość kolo- nizacji jamy ustnej wzrasta do 20%

u homoseksualnych mężczyzn.

U kobiet ciężarnych nosiciel- stwo paciorkowców grupy B w dolnych drogach rodnych wyno- si od 15% do 30% i w większości przypadków jest bezobjawowe.

Częstość kolonizacji dróg rodnych przez GBS jest zmienna i zależy m.in. od okresu ciąży i wieku ko- biety ciężarnej.

Zakażenia inwazyjne są wy- woływane głównie przez niektóre serotypy S.agalactiae, przy czym obserwuje się geograficzne zróż- nicowanie dystrybucji poszcze- gólnych serotypów. W Europie kolonizacja kobiet w ciąży pacior- kowcem grupy B wynosi: 6,6%

w Grecji, 7% w Hiszpanii, do 16%

w Niemczech. Częstość zakażeń paciorkowcami grupy B wśród noworodków (na 1000 żywych urodzeń) wynosi 0,2–0,3 w Niem- czech, 0,76 w Finlandii, 4,5 we Francji, 5,4 w Austrii, 0,4–1,42

w Wielkiej Brytanii, 0,54 w Nor- wegii, a w Hiszpanii 0,4–9. Na podstawie danych epidemiologicz- nych zebranych z kilku ośrodków na terenie Polski obserwuje się również wyraźny wzrost liczby ko- biet skolonizowanych GBS, a tak- że odnotowuje się wzrost liczby noworodków z obecną kolonizacją paciorkowcem grupy B.

Zastosowanie metody genotypo- wania MLST(Multi Locus Sequen- ce Typing) do typowania S.agalac- tiae umożliwiło zidentyfikowanie klonów najczęściej wywołujących zakażenia inwazyjne. W Europie i USA szczepy inwazyjne należą do następujących kompleksów klonal- nych: CC23 (zawierającego szczepy o serotypie Ia), CC1 (zawierającego szczepy o serotypie V), CC19 i CC17 (zawierających szczepy o serotypach II i III), CC12 (zawierających szcze- py o serotypie Ib. Wśród szczepów izolowanych z zakażeń inwazyj- nych u noworodków na szczególną uwagę zasługuje kompleks klonalny CC17, spokrewniony ze szczepami bydlęcymi. Prawdopodobnie ten hiperinwazyjny klon niedawno wyewoluował od bydlęcego przod- ka. Wysoka częstość kolonizacji kobiet ciężarnych i noworodków budzi szczególny niepokój. Wska- zuje to na konieczność wprowadze- nia w Polsce zalecenia dotyczącego badania nosicielstwa paciorkowców grupy B u kobiet ciężarnych na te- renie całego kraju, z zastosowaniem ujednoliconych metod, dotyczących zarówno pobierania materiałów, jak

i sposobu ich posiewu oraz identyfi- kacji mikrobiologicznej.

I. Zakażenia wywoływane u dzieci

Zakażenia Streptococcus aga- lactiae obserwowane są głównie u noworodków i niemowląt do 3. miesiąca życia. Do kolonizacji skóry i błon śluzowych noworod- ka dochodzi w czasie porodu, przy czym ryzyko kolonizacji u dzieci urodzonych przez matki nosicielki GBSwynosi do 50%. W badaniach polskich kolonizację stwierdzono kilkakrotnie częściej uwcześniaków (25,2%) niż u noworodków dono- szonych (7,2%). Czynnikami ryzy- ka zakażeń GBS u noworodków są:

poród przedwczesny przed 37 tygo- dniem ciąży, przedłużające się od- pływanie płynu owodniowego (gdy czas jaki upływa od momentu pęk- nięcia pęcherza płodowego do uro- dzenia dziecka wynosi powyżej 18 godzin), gorączka w czasie porodu, objawowe lub bezobjawowe zaka- żenie układu moczowego u matki wywołane przez GBS, zapalenie błon płodowych. Zakażenia Strep- tococcus agalactiae w zależności od jego przebiegu i czasu wystąpienia objawów dzielimy na:

1. wczesny zespół chorobowy (ear- ly onset infection)

2. późny zespół chorobowy (late onset infection)

3. opóźniony późny zespół choro- bowy (late, late-onset infection) Wczesny zespół chorobowy – występuje u noworodków do 1 –go tygodnia życia w postaci sepsy (30- 50%) lub zapalenia płuc (35-40%), rzadziej zapalenia opon mózgowo- rdzeniowych (5-10%), a śmiertel- ność wynosi 5–10%.

Późny zespół chorobowy – doty- czy noworodków i niemowląt od 1.

tygodnia do 3. miesiąca życia i ob- jawia się głównie w postaci zapa- lenia opon mózgowordzeniowych (25-35%) lub sepsy bez ustalonego miejsca wyjścia (40-60%), rzadziej zapalenia kości i stawów (5%) i śmiertelność wynosi 2-6%.

Opóźniony późny zespół choro- bowy – występuje u dzieci starszych niż 3 miesiące życia (około 20%

dzieci z późnym zespołem choro- bowym). W tej grupie obserwuje się najczęściej posocznice bez znanego miejsca wyjścia i śmiertelność jest niska. U noworodków mogą także rzadziej wystąpić: zapalenie ucha środkowego, zapalenie wyrostka sutkowatego czy zakażenie pępka (kikuta pępowiny) oraz osteomy- elitis(septyczne zapalenie kości) o etiologii Streptococcus agalactiae.

U 50% dzieci z przebytym zapale- niem opon mózgowo-rdzeniowych stwierdza się powikłania neurolo- giczne. Istnieje korelacja pomiędzy obfitą, masywną kolonizacją GBS u matki i zwiększeniem ryzyka za- każenia noworodka we wczesnym okresie po porodzie (zakażenie do 7. dnia życia). Przed wprowadze- niem chemioprofilaktyki okołopo- rodowej częstość wczesnego zespo- łu chorobowego wynosiła od 1 do 3 na 1000 żywych urodzeń. Ogromna większość tych zakażeń (75%) był to wczesny zespół chorobowy, któ- ry występował u 1 dziecka na 100 do 200 kobiet skolonizowanych GBS, a śmiertelność dochodziła do 50%. Zakażenie noworodka pacior- kowcem grupy B następuje głównie podczas przechodzenia przez kanał rodny matki lub rzadziej na skutek zakażenia wewnątrzmacicznego (drogą wstępującą z pochwy).

Uważa się, że wśród czynników etiologicznych bakteriemi i sepsy noworodkowej, paciorkowce gru- py B zajmują drugą pozycję po gronkowcach. Zakażenie charak- teryzuje się wysoką śmiertelnością oraz bardzo poważnym przebie- giem klinicznym. Wykazano, że również szpitalne zapalenie płuc u noworodka może być wywołane przez Streptococcus agalactiae. Pa- ciorkowce te najchętniej kolonizują ucho zewnętrzne, nos, pępek oraz odbyt noworodka. Kolonizacja no- worodka tymi szczepami może być wynikiem szpitalnej transmisji lub przeniesienia od matki. W szpitalu

Streptococcus agalactiae może być również przenoszony za pomocą rąk personelu z matki na noworod- ka. Tylko niewielka liczba (1%) skolonizowanych przez Strepto- coccus agalactiae noworodków rozwija zakażenie. Ten typ zaka- żenia obarczony jest śmiertelno- ścią w 15%. Zakażenia GBS mogą szerzyć się epidemicznie w oddzia- łach noworodkowych, jednak dość rzadko u dorosłych. Najpoważniej- sze zakażenia u noworodków to zakażenia nabyte w okresie około- porodowym od matki, stąd wysiłki, aby zmniejszyć lub wyeliminować nosicielstwo paciorkowca grupy B u ciężarnych.

II. Zakażenia u dorosłych

Grupą szczególnie narażoną na zakażenia spowodowane przez S.

agalactiae są kobiety ciężarne, po- nieważ okres ciąży stwarza warun- ki sprzyjające szybkiemu namnaża- niu się GBS w środowisku pochwy.

Liczbowy przyrost populacji GBS w pochwie może stać się poważ- nym zagrożeniem nie tylko dla skolonizowanej kobiety, ale przede wszystkim dla nowo narodzonego dziecka. U tych matek może do- chodzić do przedwczesnego pęk- nięcia błon płodowych, gorączki śródporodowej, zakażenia dróg moczowych, przedwczesnego po- rodu, zakażenia jamy owodni, po- porodowego zapalenia jamy maci- cy i poporodowego zakażenia rany, a nawet sepsy. Zakażenia S.agalac- tiae u kobiet w ciąży i po porodzie przebiegają najczęściej pod posta- cią zapalenia dróg moczowych.

Kolonizacja GBS dróg rodnych u kobiet w ciąży może prowadzić do zakażenia wewnątrzmacicznego drogą wstępującą. Dochodzi wtedy do zapalenia błon płodowych, za- palenia śluzówki macicy lub sepsy.

Bardzo rzadko obserwuje się w tym okresie zapalenie opon mózgowo- rdzeniowych. Natomiast u 2% ko- biet z zapaleniem śluzówki macicy obserwowano powikłania w po- staci wstrząsu septycznego i ropni

(risk based strategy) stosowana jest wtedy, gdy nie wykonano mikro- biologicznych badań przesiewo- wych lub nieznany jest wynik tych badań. W Polsce w 2008 roku zo- stały opracowane „ Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekolo- gicznego dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B(GBS) u kobiet w ciąży i zapobie- gania zakażeniom u noworodków”.

Zgodnie z podanymi w reko- mendacjach zaleceniami wszyst- kie kobiety w ciąży powinny być poddane przesiewowym badaniom mikrobiologicznym w kierunku obecności GBS między 35 a 37 tygodniem ciąży. W tym celu na- leży pobrać wymazy z przedsionka pochwy oraz z odbytnicy (po po- konaniu oporu zwieracza odbytu), wykorzystując dwie jałowe wyma- zówki. Wymazówki z pobranym materiałem umieszcza się osobno w podłożu transportowym Amie- sa (namnażająco-różnicującym dla GBS) i jak najszybciej dostarcza się je do pracowni mikrobiologicznej (podłoże transportowe zapewnia utrzymanie żywotności GBS do 4 dni w temperaturze pokojowej.

W przypadku stwierdzenia no- sicielstwa S. agalactiae ginekolog prowadzący ciążę wpisuje do karty ciąży informację o tym (wraz z wy- nikiem oznaczenia lekowrażliwości) oraz proponowaną profilaktykę oko- łoporodową (zgodnie z przedsta- wionymi dalej zasadami wyboru an- tybiotyku oraz ryc. 2). Zobowiązany jest także do zaproponowania profi- laktyki w następujących sytuacjach:

– wynik badania mikrobiologicz- nego jest ujemny, ale w wywia- dzie pacjentka podaje wystąpie- nie zakażenia okołoporodowego S. agalactiae u któregoś z po- przednich dzieci;

– wynik badania mikrobiologicz- nego jest ujemny, ale wcześniej w obecnej ciąży stwierdzono obecność S. agalactiae w moczu.

Próby eradykacji nosicielstwa podczas ciąży wiążą się z szybkim jego nawrotem po odstawieniu w obrębie macicy. Kobiety skoloni-

zowane GBS są częściej zagrożone przedwczesnym porodem.

Dorośli powyżej 60 roku życia

Zakażenia u dorosłych powyżej 60 lat występują u osób z obniżoną odpornością, z chorobami meta- bolicznymi (głównie z cukrzycą), marskością wątroby, zaburzeniami funkcji nerek lub zaburzeniami neu- rologicznymi. Przybierają postać:

pierwotnej bakteriemii (20-40%

wszystkich przypadków a śmiertel- ność 50%), zapalenia skóry i tkanki podskórnej (około 30% wszystkich przypadków), zapalenia płuc (śmier- telność 30-85%), zapalenia wsier- dzia (śmiertelność 35-50%), zapa- lenia opon mózgowo-rdzeniowych (śmiertelność 34%), zapalenia kości i stawów (śmiertelność 10%), zapa- lenia dróg moczowych.

W leczeniu sepsy/wstrząsu sep- tycznego i zapalenia opon mózgo- wo-rdzeniowych u noworodków rekomendowana jest ampicylina w skojarzeniu z gentamycyną lub penicylina G. W leczeniu zakażeń u dorosłych stosuje się ampicylinę w skojarzeniu z gentamycyną, a po potwierdzeniu zakażenia S.agalac- tiae penicyliną G. W przypadku pacjentów uczulonych na penicy- linę stosuje się wankomycynę lub w skojarzeniu z aminoglikozydem.

Wzrost liczby zakażeń około- porodowych wywołanych przez S.agalactiae był przyczyną opraco- wania w latach 90-tych XX wieku w USA wytycznych do zapobiega- nia zakażeniom okołoporodowym wywołanym przez paciorkowce z grupy B. Obecnie aktualne wy- tyczne opracowane przez Centers for Disease Control and Prevention w Atlancie w 2002 roku zostały zmodyfikowane w 2008 roku.

Zgodnie z ostatnimi wytycznymi w prewencji zakażeń GBS reko- mendowana jest aktywna strategia mikrobiologicznych badań prze- siewowych (screening strategy).

Natomiast metoda oceny ryzyka

leku, dlatego też nie wolno po- dejmować prób jego eradykacji antybiotykami i odstępować od profilaktyki okołoporodowej.

Postępowanie z noworodkiem

Dzieci matek, u których zastoso- wano okołoporodową profilaktykę antybiotykową w kierunku GBS, powinny być zawsze poddane ob- serwacji przez co najmniej 24 go- dziny. Noworodki, u których poja- wią się oznaki zakażenia, powinny zostać poddane pełnej diagnostyce wkierunku zakażenia GBS (mate- riał mikrobiologiczny pobiera się z pępka i ucha) i leczone empirycz- nie, np. ampicyliną. Poniżej przed- stawiono szczegółowe zalecenia dotyczące postępowania w zależ- ności od dojrzałości noworodka, objawów klinicznych itp.

I. Noworodki o dojrzałości po- wyżej 34 tygodnia ciąży, bez ob- jawów klinicznych zakażenia, któ- rych matki otrzymały profilaktykę okołoporodową na minimum 4 go- dziny przed urodzeniem dziecka.

Należy prowadzić jedynie obser- wację dziecka na oddziale przez 24–48 godzin, bez wykonywania badań dodatkowych, mających na celu wykluczenie zakażenia GBS.

Jeżeli w tym okresie nie będzie ob- jawów, to należy dziecko wypisać do domu.

II. Noworodki o dojrzałości po- wyżej 34 tygodnia ciąży, bez obja- wów klinicznych zakażenia, któ- rych matki otrzymały profilaktykę okołoporodową w okresie krót- szym niż 4 godziny przed urodze- niem dziecka. Jeżeli nie występują objawy kliniczne infekcji, to nale- ży prowadzić obserwację dziecka przez 24–48 godzin oraz zaleca się (nie jest to obligatoryjne) wykona- nie badania stężenia CRP w surowi- cy krwi: 2–3 × co 12 godzin. Można też przeprowadzić rutynowe bada- nie morfologii krwi, badania mikro- biologiczne krwi nie jest konieczne.

Jeżeli wyniki badań są prawidłowe i brak objawów klinicznych, można

dziecko wypisać do domu. Jeżeli w czasie obserwacji wystąpią ob- jawy kliniczne infekcji to należy:

wykonać badanie mikrobiologiczne krwi, rozpocząć antybiotykoterapię empiryczną – lek z grupy penicy- lin (np. ampicylina) w skojarzeniu z aminoglikozydem – którą należy kontynuować i ewentualnie mo- dyfikować w zależności od stanu klinicznego noworodka i wyników badań.

III. Noworodki o dojrzałości po- niżej 35 tygodnia ciąży, niezależnie od zastosowania profilaktyki śród- porodowej u matki.

Jeżeli nie występują objawy kliniczne infekcji, to należy pro- wadzić obserwację dziecka przez 24–48 godzin oraz zalecane jest wykonanie badania stężenia CRP w surowicy krwi: 2–3 x co 12 go- dzin. Można też przeprowadzić ru- tynowe badanie morfologii krwi.

Jeżeli występują objawy niewydol- ności oddechowej (zespół zaburzeń oddechowych – ZZO) to należy wykonać badanie mikrobiologiczne krwi oraz rozpocząć antybiotykote- rapię empiryczną lekiem z grupy penicylin (np. ampicylina).

Wszystkie noworodki urodzone przez matki, u których rozpoznano chorioamnionitis (zapalenie błon płodowych) oraz przedwczesne pęknięcie błon płodowych i koloni- zację GBS, lub samo przedwczesne pęknięcie błon płodowych, nieza- leżnie od występowania objawów klinicznych zakażenia wymaga- ją: – wykonania pełnego zestawu badań w celu potwierdzenia lub wykluczenia sepsy oraz zakażenia ośrodkowego układu nerwowego (meningitis), rozpoczęcia anty- biotykoterapii empirycznej – lek z grupy penicylin (np. ampicylina) w skojarzeniu z aminoglikozydem.

Powszechne stosowanie antybio- tyków u kobiet ciężarnych w celu zapobiegania wczesnym sepsą u noworodków wywołanych przez GBS może powodować także:

a. pojawienie się szczepów GBS opornych na antybiotyki stoso-

wane w profilaktyce śródporo- dowej,

b. wzrost udziału innych gatunków bakterii w zakażeniach u nowo- rodków,

c. wzrost liczby szczepów innych gatunków bakterii w zakaże- niach u noworodków,

d. pojawienie się nowych drobno- ustrojów patogennych dla nowo- rodków i niemowląt.

Spostrzeżenia te potwierdzone zostały badaniami przeprowadzo- nymi u gorączkujących noworod- ków i niemowląt do trzeciego mie- siąca życia. Stwierdzono oporność na ampicylinę u 53% szczepów izolowanych z ciężkich przypad- ków zakażeń bakteryjnych. Były to przede wszystkim zakażenia układu moczowego, bakteriemie oraz zapa- lenia opon mózgowo-rdzeniowych.

Najczęstszymi czynnikami bak- teryjnych zakażeń u noworodków i niemowląt były bakterie Gram –ujemne (w tym w 61% izolo- wano Escherichia coli) a bakterie Gram-dodatnie stwierdzano rza- dziej: Staphylococcus aureus w 8%

a GBS w 6% ciężkich zakażeń.

W przyszłości zastosowanie czyn- nej immunizacji mającej na celu zapobieganie kolonizacji matek przez paciorkowce grupy B może być skutecznym i bezpiecznym sposobem zapobiegania groźnym dla życia noworodka zakażeniom.

Obecność we krwi matek swoistych przeciwciał IgG daje możliwość uzyskania biernej odporności przez noworodka. Badania wykazują, że szczepienia kobiet ciężarnych lub nieciężarnych w wieku reproduk- cyjnym może być skutecznym spo- sobem zapobiegania perinatalnym zakażeniom GBS.

Piśmiennictwo:

1. Dorota Żabicka, Waleria Hrynie- wicz. Zakażenia inwazyjne wywo- łane przez Streptococcus agalactiae.

Nowa Klinika 2008, Medycyna Za- każeń Vol 15, 526-530.

2. Małgorzata Romanik, Gayane Mar- tirosian Zakażenia paciorkowcami grupy B u noworodków – strate-

gie zapobiegania. Nowa Klinika.

Postępy w medycynie zakażeń.

2004,11(7-8), 744-746.

3. Krzysztof Hadaś. Profilaktyka zaka- żeń paciorkowcowych w ciąży-„co jeszcze możemy dla Pani zrobić?”

Poznań 2009, biuletyn informa- cyjny „Aktualnosci” BioMerieux 2009.

4. Dorota Żabicka Zapobieganie za- każeniom Streptococcus agalac- tiae (paciorkowcem grupy B,GBS) u noworodków” Warszawa 2009,

„Aktualności” BioMerieux 2009.

5. Jan Kotarski, Piotr B. Heczko, Ry- szard Lauterbach et al. Rekomenda- cje Polskiego Towarzystwa Gineko- logicznego dotyczące wykrywania nosicielstwa paciorkowców grupy B (GBS) u kobiet w ciąży i zapobie- gania zakażeniom u noworodków.

Polskie Towarzystwo Ginekolo- giczne. Ginekol. Pol. 2008,79,221- 6. Eligia M. Szewczyk (red.). Diagno-223.

styka bakteriologiczna. Wydaw- nictwo Naukowe PWN Warszawa 2005.

7. Danuta Dzierżanowska (red.) Zaka- żenia szpitalne. Alfa-medica press.

Bielsko-Biała 2008

8. Danuta Dzierżanowska (red.) Posta- cie kliniczne zakażeń szpitalnych.

Alfa -media press. Bielsko-Biała 2007 r.

9. Maria L.Zaremba, Jerzy Borowski Mikrobiologia Lekarska Wydaw- nictwo Lekarskie PZWL. Warszawa 1997.

10. Piotr B. Heczko, Tomasz Niemiec, Ryszard Lauterbach et al. Zalecenia dotyczące wykrywania nosiciel- stwa paciorkowców grupy B(GBS) u kobiet w ciąży i zapobieganie zakażeniom u noworodków spowo- dowanych przez ten drobnoustrów.

Zakażenia 2008,2,87-96.

11. Małgorzata Szychowska, Ewa Orska. Procedura zapobiegania zakażeniom paciorkowcowym u noworodków. Pielęgniarka epide- miologiczna 2011,3(46),36

12. Bożena Matynia. Streptococcus agalactiae i jego rola w zakażeniach u ludzi. Aktualności bioMerieux 2007,41,9-13.

13. Waleria Hryniewicz. Zapobieganie zakażeniom perinatalnym pacior- kowcami grupy B. Aktualne (2002) wytyczne Centers for Disease Con- trol and Prevention. Medycyna Praktyczna Ginekologia i Położnic- two 2002,5

Eksperci przypisują ten wzrost nieracjonalnemu stosowaniu i nad- używaniu antybiotyków, jak i też brakowi higieny rąk wśród perso- nelu szpitali i bezobjawowych no- sicieli CD.

Uważa się, że CD jest odpo- wiedzialny za niemal wszystkie rodzaje infekcji jelitowych, od łagodnej biegunki do poważnych, a nawet śmiertelnych zapaleń jelit, jakie zdarzają się po leczeniu an- tybiotykami.

W szpitalach około 20% pra- cowników medycznych jest no- sicielami CD. Jeśli personel me- dyczny nie myje dostatecznie często i starannie rąk, CD szybko się rozprzestrzenia w placówkach opieki zdrowotnej. Nie znaczy to jednak, że każdy, kto się zara- zi, zachoruje. Około 20 procent pacjentów zaraża się C. difficile podczas pobytu w szpitalu, jed- nak tylko u co trzeciego chorego wystąpi z tego powodu biegunka.

Reszta pozostaje bezobjawowymi nosicielami.

Cechą charakterystyczną jest fakt, że im dłuższy pobyt w szpitalu, tym większe ryzyko zakażenia. Po czterech i więcej tygodniach zakaża się połowa pa- cjentów. Bakterię i jej przetrwal- niki znaleźć można w całym szpi- talu – w toaletach, na telefonach, stetoskopach, różnego typu po- wierzchniach płaskich oraz rękach pracowników szpitala.

Powodowane przez CD choro- by mogą wystąpić podczas pobytu pacjenta w szpitalu albo w ciągu kilku dni, tygodni czy nawet mie- sięcy po wypisaniu ze szpitala.

Propozycja standardu medycznego w zakresie Clostridium difficile – Cd

dr Grzegorz Ziółkowski, dr Barbara Ziółkowska Wyższa Szkoła Medyczna w Sosnowcu

W ostatnich latach CD stała się jedną z najczęstszych na świecie przyczyn infekcji szpitalnych.

Tylko w USA powoduje około 3 milionów przypadków biegunki i zapalenia jelit i od 5000 do 20 000 zgonów co roku

Zapadalność na CD w zależno- ści od stosowanych antybiotyków waha się od 1-10/1000 hospitalizo- wanych.

Śmiertelność z powodu CD szczepem epidemicznym NAP1 może sięgać 17%, a nawroty bie- gunek o tej samej etiologii mogą występować u 20% pacjentów

Podstawa prawna standardu:

1. Ustawa z 5 grudnia 2008 roku o zapobieganiu oraz zwalcza- niu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi. Dz. U. Nr 234, poz.

1570. Art. 15.

2. Rozporządzenie Ministra Zdro- wia z dnia 27 maja 2010 roku w sprawie zakresu, sposobu i częstotliwości prowadzenia kontroli wewnętrznej w obsza- rze realizacji działań zapobie- gających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych (Dz. U. Nr 100, poz. 646)

3. Rozporządzenie Ministra Zdro- wia z dnia 23 grudnia 2011 w sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zaka- żeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz raportów o bieżącej sytuacji epidemiolo- gicznej szpitala (Dz. U. Nr 294, poz.1741)

4. Ustawa o zawodzie lekarza i le- karza dentysty z 5 grudnia 1996 (Dz.U z 2011 nr 11, poz. 1634).

5. Rozporządzenie Ministra Zdro- wia z dnia 2 lutego 2011 w spra- wie wymagań, jakim powinny odpowiadać pod względem fa- chowym i sanitarnym pomiesz- czenia i urządzenia zakładu opieki zdrowotnej (Dz. U. Nr 31, poz. 158).

6. Raport roczny Zespołu Kontroli Zakażeń Szpitalnych

Standard medyczny: Opra- cowany przez Komitet i Zespół Antybiotykoterapii oraz Komi- tet Kontroli Zakażeń Szpitalnych standard medyczny decyzyjny ma charakter zalecenia obejmu- jącego wskazówki co do metod leczenia, diagnozowania, działań profilaktycznych oraz kontroli pro- cesu leczenia i jako taki, nie ma charakteru prawnego, aczkol- wiek oparty jest na aktualnej wie- dzy medycznej.

Cel: Wybór właściwego i sku- tecznego antybiotyku, do leczenia zakażeń Clostridium difficile (CD) oraz monitorowanie i kontrolowa- nie zakażeń szpitalnych CD, dla określenia zapadalności na CD w Szpitalu.

Zakres standardu – Podział zakażeń CD

1. Zakażenia związane ze służbą zdrowia czyli zakażenia szpital- ne HA-CDAD –health care as- sociated C. difficile-associated disease

2. Zakażenia nie związane ze służbą zdrowia czyli zakaże- nia pozaszpitalne CA-CDAD- community associated C. diffi- cile-associated disease

Uwaga:

1. Czynnikiem etiologicznym ciężkich biegunek infekcyjnych zarówno szpitalnych jak i pozasz- pitalnych jest głównie szczep B1/

NAP1/027 o wysokiej oporności na fluorochinolony

2. Czynnikiem odpowiedzial- nym za szybkie rozprzestrzenianie się zakażeń szpitalnych CD jest

zdolność drobnoustroju do pro- dukcji spor

3. Środki alkoholowe powszech- nie używane do higienicznego mycia rąk nie są skuteczne wobec spor4. W wyniku wystąpienia bie- gunki o etiologii CD całe środowi- sko oddziału ulega dużej kontami- nacji przez spory tych laseczek, co wymaga starannej dekontaminacji przy użyciu preparatów sporobój- czych np. poprzez dezynfekcje fumigacyjną (spory w środowisku mogą przetrwać ponad pięć mie- sięcy. Z kałem wydalanych jest 10 do 6 spor).

5. Priorytetowa jest dekonta- minacja spor z zanieczyszczo- nych powierzchni przy użyciu związków nadtlenku wodoru (AHP) oraz kwasu nadoctowego, by ograniczyć kontaminację rąk personelu medycznego. (ryzyko kontaminacji rąk jest tym większe im większy jest stopień skażenia wszelkich szpitalnych powierzch- ni płaskich.

6. „Izolatka, śluza umywalko- wo-fartuchowa powinny być wy- posażone w (...) umywalkę z ba- terią uruchamianą bez kontaktu z dłonią, dozownik z mydłem w płynie i dozownik ze środkiem dezynfekcyjnym uruchamiany bez kontaktu z dłonią”. Cytat z (Dz. U.

Nr 31, poz. 158).

Czynniki zjadliwości CD 1.

Toksyna A (Ted A) tzw. entero- toksyna 2. Toksyna B (Ted B) tzw.

cytotoksyna 3. Toksyna binarna C (CDT)

Uwaga: CD wykazuje dużą he- terogenność co powoduje, że za biegunki poantybiotykowe może odpowiadać zarówno szczep tok- synotwórczy jak i nietoksynotwór- czy.Zespoły kliniczne powodowa- ne przez CD 1. CDAD – clostri- dium difficile-associated diarrhea, jako biegunka poantybiotykowa 2.

AAD – biegunka poantybiotyko- wa 3. AAC –antibiotic-associated

colitis, jako poantybiotykowe za- palenie okrężnicy 4. PMC – pseu- domembranous colitis, jako rzeko- mobłoniaste zapalenie jelit

Odpowiedzialność: Komitet Kontroli Zakażeń Szpitalnych, Komitet Terapeutyczny, Zespół Antybiotykoterapii, Zespół Kon- troli Zakażeń Szpitalnych, Zakład Mikrobiologii Klinicznej, Koordy- nator higieny szpitalnej

Rodzaj standardu: Decyzyjny Opracowanie własne

Definicje, stosowane skróty:

CD – Clostridium difficile, AAD- biegunka poantybiotykowa

CDAD- biegunka związana z Clostridium difficile, HA-CDAD- zakażenie szpitalne związane z CD, CA-CDAD- zakażenie po- zaszpitalne związane z CD, WHO (World Health Organization) Świa- towa Organizacja Zdrowie

Biegunka (diarrhoea) czyli roz- wolnienie jest to objaw kliniczny polegający na zwiększeniu wy- próżnień według WHO trzy lub więcej w ciągu doby.

Biegunki poantybiotykowej CD stolec jest na tyle luźny, że dopasowuje się kształtem do na- czynia, w którym się znajduje, nie ma innych przyczyn biegunki oraz otrzymano dodatni wynik badania w kierunku antygenu (dehydroge- nazy glutaminianowej-GDH) oraz toksyny A/ B CD

Zasady rejestracji zakażeń związanych z CD: Przypadki biegunek jako zdarzenie niepo- żądane o etiologii CD należy reje- strować jako zakażenia szpitalne jeżeli wystąpiły po 48 godzinach od przyjęcia pacjenta do szpita- la i/lub po 28 dniach od wypisa- nia pacjenta ze szpitala. Rejestr zakażeń prowadzi pielęgniarka epidemiologiczna

Rejestracji będzie podlegał jeden pacjent i jeden wynik ba- dania testu enzymatycznego wy- krywającego dehydrogenazę glu- taminianową oraz toksynę A/B bez względu na liczbę wykona-

nych badań mikrobiologicznych w okresie 4 tygodni

Uwaga: Zdarzenia niepożądane należy również zgłaszać w posta- ci protokołu zdarzenia niepożą- danego zgodnie z Procecedurą postępowania w przypadku wy- stąpienia zdarzenia niepożądane- go w szpitalu.

Więcej niż jeden przypadek za- każenia CD u tego samego pacjenta można zarejestrować o ile pomię- dzy kolejnym zakażeniem minęło 28 dni i w tym okresie pacjent nie miał biegunek.

Pielęgniarka epidemiologicz- na prowadzi rejestr czynników alarmowych w postaci indywidu- alnych kart rejestracji. W kartach tych dodatkowo pielęgniarki epi- demiologiczne będą wpisywały antybiotyki ich dawki oraz czas podawania w chwili rozpozna- nia biegunki poantybiotykowej oraz ewentualny zgon. Następnie w okresach rocznych przygotowu- ją analizę epidemiologiczną oma- wiającą sytuację epidemiologiczną w zakresie CD ze szczególnym uwzględnieniem zapadalności na CD oraz znaczenia roli antybio- tykoterapii w rozwoju tej choro- by infekcyjnej, a także podjętych działań przeciwepidemicznych, w tym działań podjętych w ogni- sku epidemicznym

Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych zgodnie z obowią- zującymi przepisami prawa oraz Procedury postępowania w przy- padku podejrzenia lub wystą- pienia ogniska epidemicznego zobowiązany jest do weryfikacji i identyfikacji szpitalnego ogniska epidemicznego związanego z CD z uwzględnieniem zapadalności endemicznej.

Zakres: Leczenie biegunek po- antybiotykowych AAD – (antibio- tic-associated diarrhoea) o etiolo- gii CD

Wymagani pracownicy: Le- karz, Pielęgniarka, Pielęgniarka epidemiologiczna, Mikrobiolog