Studia Ekonomiczne. Zeszyty Naukowe Uniwersytetu Ekonomicznego w Katowicach ISSN 2083-8611 Nr 257 · 2016
Krzysztof Nyklewicz
Uniwersytet Warmińsko-Mazurski w Olsztynie Wydział Nauk Ekonomicznych
Katedra Polityki Społecznej i Ubezpieczeń krzysztof.nyklewicz@uwm.edu.pl
SPÓŁKI TRANSFEROWE JAKO INSTRUMENT POLITYKI RYNKU PRACY W NIEMCZECH
Streszczenie: Zmieniające się otoczenie przedsiębiorstw wymusza na nich ciągłe urucha- mianie mechanizmów dostosowawczych. W warunkach restrukturyzacji oznacza to reduk- cję miejsc pracy. Instrumentem polityki rynku pracy pozwalającym łagodzić skutki zwol- nień pracowników są spółki transferowe, które mają stworzyć im nową perspektywę zawodową dzięki szkoleniom, doradztwu, realizacji praktyk i pośrednictwu pracy. Ich prewencyjna funkcja uzyskała w okresie ostatniej recesji gospodarczej 2008/2009 dodat- kowy wymiar. Dzięki wykorzystaniu transferowego świadczenia zastępczego udało się za- pobiec licznym zwolnieniom i wzrostowi bezrobocia w niektórych działach gospodarki niemieckiej. Stąd można mówić o jego antycyklicznym oddziaływaniu. Szczególnie inten- sywnie powoływano spółki transferowe w branżach wpływających na rozmiar niemieckie- go eksportu. Jednak decyzje o przyznawaniu dofinansowania do ich działalności budzą kontrowersje, ponieważ brakuje im obiektywnego miernika własnych działań.
Słowa kluczowe: spółki transferowe, rynek pracy, Niemcy.
Wprowadzenie
Wbrew oczekiwaniom ekspertów i polityków niemiecki rynek pracy wy- szedł z recesji 2008/2009 obronną ręką. Potwierdziła się przede wszystkim ak- tywna i prewencyjna polityka rynku pracy po czterech dekadach jej realizacji.
Mimo zabiegów oszczędnościowych i redukcji wydatków w minionych latach sięgnięto do niej ponownie, aby zahamować spadek zatrudnienia i złagodzić za- łamanie popytu wewnętrznego. Rząd federalny postanowił już zimą 2008 r. tak przeorganizować świadczenie zastępcze wypłacane w ramach pracy skróconej, aby spełniało to funkcję stabilizacyjną w ramach polityki rynku pracy. Wpraw- dzie nie mogło ono zapobiec redukcji zatrudnienia, lecz było w stanie proces ten wydłużać lub amortyzować jego skutki [Bogedan i in., 2014, s. 12].
Spółki transferowe jako instrument… 91
Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie podstaw prawnych i ekonomicznych funkcjonowania spółek transferowych w latach 2006-2013, w szczególności zaś ich wykorzystania dla złagodzenia skutków recesji gospodar- czej. Analiza danych statystycznych Federalnej Agencji Pracy (FAP) w Niem- czech pozwoliła na sformułowanie następującej hipotezy: spółki transferowe w okresie ostatniego kryzysu 2008/2009 spełniły także funkcję antycykliczną, szczególnie w branżach, które wpływają na profil i wielkość niemieckiego eksportu.
1. Prawne i ekonomiczne podstawy funkcjonowania spółek transferowych w Niemczech
Spółki transferowe (Transfergesellschafen, TG) stanowią instrument poli- tyki rynku pracy i są samodzielnymi jednostkami zorganizowanymi w formie przedsiębiorstwa. Ich istota polega na łagodzeniu skutków zwolnień wynikają- cych z restrukturyzacji przedsiębiorstw. Chodzi przy tym o społecznie akcepto- waną redukcję miejsc pracy. Warunki ich utworzenia określone są w trzeciej księdze niemieckiego kodeksu socjalnego (SGB III, § 111) i związane są ze spełnieniem określonych przesłanek (tabela1).
Tabela 1. Przesłanki tworzenia spółek transferowych
Przesłanki po stronie przedsiębiorstwa Przesłanki po stronie pracobiorcy – Istnieje potrzeba dostosowania zatrudnienia
do aktualnej sytuacji przedsiębiorstwa
– Zagrożony jest bezrobociem i nie jest wykluczony z możliwości pobierania świadczenia zastępczego – Podjęta zostaje decyzja o przeniesieniu osoby
zagrożonej zwolnieniem do samodzielnej organizacyjnie jednostki przedsiębiorstwa
– Kontynuuje zatrudnienie objęte ubezpieczeniem społecznym lub podejmuje je po ukończeniu kształcenia zawodowego
– Jednostka ta musi spełniać wymogi środka zaradczego i obiecywać powodzenie w pośredniczeniu do nowego zatrudnienia
– Zarejestrował się w Federalnej Agencji Pracy przed przejściem do spółki tranzytowej jako osoba poszukująca pracy
– Istnieje system gwarantujący odpowiednią jakość świadczonych usług
– Wziął udział w profilowaniu bezrobotnych
Źródło: Bundesagentur für Arbeit [2013, s. 15]; Becker i in. [2014, s. 107].
Podstawowym zadaniem spółki jest włączenie pracobiorcy, któremu grozi zwolnienie, do rynku pracy przez podnoszenie jego kwalifikacji zawodowych, pomoc w przygotowaniu dokumentów rekrutacyjnych i pośredniczenie w znale- zieniu miejsca pracy. Powołanie spółki transferowej następuje w wyniku poro- zumienia zawartego między dotychczasowym pracodawcą a radą zakładową.
Obie strony negocjują tzw. transferowy plan socjalny, w ramach którego ustala się wysokość świadczenia kompensacyjnego dla dotkniętych zwolnieniem pra-
Krzysztof Nyklewicz 92
cowników [Eichhorst i Marx, 2009, s. 5]. Co prawda dzięki takiemu rozwiązaniu można zmniejszyć skutki utraty pracy, lecz nie tworzy ono nowego miejsca pra- cy. Osoby odchodzące z przedsiębiorstwa zawierają umowę rozwiązującą do- tychczasowy stosunek pacy i podpisują umowę o pracę ze spółką transferową.
Jest to tzw. umowa trójstronna (rys. 1). Oprócz tego pracobiorcy muszą zareje- strować się w agencji pracy jako osoby poszukujące nowego zatrudnienia, co jest podstawą do naliczenia świadczenia zastępczego (Transferkurzarbeitergeld, Transfer-Kug), jednak wniosek o nie składa spółka transferowa. Osoby biorące udział w transferze mogą pobierać świadczenie przez 12 miesięcy w wysokości od 60% do 67% (przy co najmniej jednym dziecku) ostatniego wynagrodzenia netto, odpowiadającego zasiłkowi dla bezrobotnych (Arbeitslosengeld I), lecz niedoliczanego do tego świadczenia, w razie gdyby po tym okresie nie znalezio- no nowego zatrudnienia. Pracodawcy mogą tę sumę podwyższyć do 80-90% do- tychczasowego wynagrodzenia netto, a FAP pokrywa koszty w wysokości 50%, nie więcej jednak niż 2500 euro na jednego zatrudnionego miesięcznie [Bunde- sagentur für Arbeit, 2013, s. 9]. W sytuacji, gdy w okresie referencyjnym uda się spółce znaleźć miejsce pracy, w którym pracobiorca przepracuje więcej niż 6 miesięcy, otrzymuje ona premię w wysokości 1000 euro. Powrót do poprzed- niego miejsca pracy jest niemożliwy.
Rys. 1. Schemat umowy trójstronnej między pracodawcą, pracobiorcą i spółką transferową Źródło: Knuth i in.[ 2012, s. 15].
Spółki transferowe jako instrument… 93
Regulacje dotyczące transferu pracowniczego i wypłacanych w jego ramach świadczeń zastępczych dają zarówno pracodawcy, jak i pracobiorcy konkretne korzyści. Są wyrazem odpowiedzialności pracodawcy wobec pracobiorcy, po- zwalają uniknąć roszczeń prawnych z tytułu ochrony stosunku pracy dzięki od- powiedniej konstrukcji prawnej umowy o pracę i umożliwiają skorzystanie z elastycznego i innowacyjnego instrumentu polityki rynku pracy, jakim są spół- ki transferowe. Ponadto pracodawcy nie muszą przestrzegać żadnych okresów wypowiedzenia i mogą wcześniej obliczyć koszty redukcji miejsc pracy. Praco- biorca z kolei aktywnie wykorzystuje czas zaliczany do zatrudnienia objętego ubezpieczeniem społecznym na poszukiwanie nowego miejsca pracy, uzyskuje profesjonalną pomoc w tym zakresie, unika okresu bezczynności zawodowej, nie ponosi finansowych strat wynikających z uczestnictwa w spółce oraz nie musi rezygnować z odprawy po zakończeniu stosunku pracy, ponieważ plan so- cjalny nie zawiera żadnych przeciwwskazań w tej mierze [Bundesagentur für Arbeit, 2013, s. 11].
2. Prewencyjna i antycykliczna funkcja spółek transferowych na niemieckim rynku pracy
Idea prewencji na rynku pracy rozpowszechniła się w Niemczech od 1969 r., kiedy to uchwalono ustawę o popieraniu zatrudnienia, aby w ten sposób „dać zielone światło” aktywnej polityce rynku pracy [Seifert, 2003, s. 284]. Utworzo- ne w jej ramach instrumenty miały zapobiec nierównowadze na tym rynku, bez- robociu i niedoborom siły roboczej oraz umożliwić szybkie i pozbawione frykcji przemiany strukturalne. Prewencyjna interwencja została na nowo zdefiniowana w ramach reform Hartza i zawarta w formule: „Bezrobocie musi być zwalczane, zanim się pojawi”. Taka polityka rynku pracy ma budować mosty i ułatwiać przejście między okresami zatrudnienia, kształcenia i wychowania dzieci, aby utrzymać lub odnowić indywidualną zdolność zatrudnieniową i urzeczywistnić równość szans [Hartz, 2002, s. 46].
Rozróżnia się dwie fazy prewencyjnej interwencji polityki rynku pracy.
W pierwszej fazie stosunek pracy jeszcze istnieje, ale jest zagrożony. Prewencja w tym wypadku polega na usunięciu owego zagrożenia za pomocą stosownych środków, do których zalicza się subwencjonowanie płac lub wykorzystanie skróco- nego czasu pracy (elastyczność wewnętrzna). Jeśli jednak rozwiązanie stosunku pracy jest nieuchronne i ekonomicznie uzasadnione, wówczas prewencja polega na niedopuszczeniu osoby zagrożonej do zasobu bezrobotnych. Na takie trudne sytu-
9
a s s
P 5 w p j
z r s t l u f
W
Ź
1
94
acje skon socj
PKB 5 m w g paso jący
złoż rzys sie tych lata usłu form
Wy
Źród
1 Pl ró w żu po tw w
e utr nale jaln
Je B o mln o gosp
owa ych A żono stało (wy h w
ch w ug s m ak
kre
dło: S
lan ówna w prz
u pr omo wo w wspie
rzym enia nych edna pra osób poda
ań w z p Anali
o zn o te ykre wnio
w l spół ktyw
es 1.
Statis
socj ania zeds racy ocy, w p eran
muj a za h (e ak w awi
b, p arce wyn otrz iza nac eż w
es 1 skó liczb
łki wiz
. Lic pra 20 stik d
jalny a lub siębi
, wy taki prog nie m
je s awo last w ok
e 6%
prew e ni nika zeby
dan znie więc
1). N ów,
bie tran zacji
czba acow 13 ( der B
y je b zm iorst ysok ie ja gram miesz
się w odow tycz
kres
% i wen iem ając y do nych e w cej p Nal
nie ucz nsfe i za
a w wni (wa Bund
st ef mni twie kośc ak: p mach zkal
w po weg zno
sie tym ncyj
ieck cych oko h st więc
prac eży e uw
zest erow awo
wnio ków artoś
desag
fekt iejsz . Gł ci m przej h pr
lnict
ogo go, t ść z zała m sa nej kiej h nie onan taty ej w cob y prz wzgl
tnik wej odow
skó w zg
ści s gentu
em zenia
łówn miesię jście rzekw twa
otow tran zew ama amy po w e ty nia n ysty
wnio biorc zy t lędn ków
z p wej
w z głos skum ur fü
poro a st nie c
ęczn e do wali zakł
K
wiu nsfe wnęt ania ym lity tym ylko
niez czn osk ców tym niaj w, a pow lub
zgło szon mul ür Arb
ozum trat, chod nego o firm
ifiko łado
Krz
róż erow trzn a go poj yce r m cz o z f zbęd nych ków w, n m do
ją je pol wod
b po
szo nych
lowa beit
mien jak dzi o o wy m sz owan oweg
zysz
żne we ś na) [ ospo
jaw rynk zasi
fazy dny h po w do
niż m odać edn
lega du u
o pr
nyc h w ane [odp
nia m kie p
o wy ynag zkol nia go [w
ztof
ins świa [Sei odar wiła
ku p ie p y cy ych
ozw FA mia
ć, ż nak z
ając uzys rostu
ch d tyc w s powi
międ pono ypła grod lenio zaw www
Ny
trum adc ifert rcze się prac ojaw yklu
prz wala AP o ało t
że p zmi cych skan u z
do F h w skal iedni
dzy osi atę ry dzen
owy wodo
w 1]
klew
men czen t, 20 ego
gro cy p wiła u ko zeks a stw
o św to m poda ian, h gł nia
bra
ede wnio li ro io lat
pra prac ycza nia. P ych,
owe ].
wic
nty, nia z
003 o 20 oźba
przy a si oniu ształ wier wiad miej
ane , jak łów zat aku
raln oska
oczn ta: 20
acod cobi ałtow
Pon dop ego, z
, prz zast 3, s.
08/
a wz ypa
ę ko unkt
łceń rdzi dcz
sce lic kie wnie trud dals
nej A ach w nej)
008,
awc iorca wych nadto
płaty dal
zed tępc
284 /200
zros adła onie ktura ń str ić, ż zenie e w
zby zac e na dnie szej
Age w N 200
cą a a w h od o pr y wy lsze
de w cze 4-2 09, k
stu a rol eczn alne
rukt że w e za okr y ob chod a ich enia
j m
encj Niem
09, 20
rad w wy
dpra zew yrów zap
wszy ora 285]
kied bez la sz
noś ego, ktura wła astę resa bejm dził
h re a, sk otyw
i Pr mcze
010,
ą za ynik aw z widuj wnaw
pew
ystk az d ]1. dy t zrob zcze ść w , ale alny śnie ępcz ach mują
ły w ezyg korz
wac
racy ech 201
akład ku p zależ je si wcze wnien
kim dota
to n boci egó wpro
e ta ych.
e w ze, z
prz ą je w po gna zyst cji.
y ora w l 1, 20
dow plan żnyc ię ta e do nie
pro acje
nastą ia o ólna owa akże
. w cza
z kt zed i edyn oszc acji
tani
az l lata 012,
wą i nowa ch od
akże o pła dep
ogra do
ąpił od 4 a, po
adze e wy
asie tóre i po nie czeg
z d ia z
iczb ch 2 201
doty anyc
d wi e inn ac, u putat
amy pla
ł spa 4 ml
onie enia ypły
e re ego o kr nap góln dalsz z inn
ba 200
3].
yczy ch z ieku ne f uczes
tów
y do anów
ade ln d ewa a do ywa
cesj sko ryzy pływ nyc zyc nyc
7-
y wy zmia u, sta form
stnic ora
o- w
ek do aż o- a-
ji o- y- w ch ch ch
y- an
a- my
c- az
Spółki transferowe jako instrument… 95
Stąd lepszym rozwiązaniem w tym zakresie jest zestawienie liczby przedsiębiostw zatrudniających pracowników pobierających transferowe świadczenie zastępcze z liczbą tych pracowników. Ponieważ dla statystycznego ujęcia zjawisk dotyczących wykorzystania świadczenia zastępczego w ramach pracy skróconej FAP dysponuje jedynie miesięcznymi lub średniorocznym danymi o przedsiębiostwach i pracobiorcach, więc poniższe dane przedstawiane są tylko w dwóch takich wariantach. W przypadku liczby pracowników pobierających świadczenie zastępcze, jak i liczby przedsiębiostw, widoczna jest tendecja wzrostu aktywności polityki rynku pracy w latach kryzysu gospodarczego (wykres 2).
Warto przy tym dodać, że pod pojęciem „przedsiębiorstwa” rozumie się nie te, które oddają pracobiorców, lecz te, które ich przyjmują (a więc głównie spółki transferowe) [Deeke i Ohlert, 2009, s. 1-12]. Wyraźny spadek zarówno liczby spółek transferowych, jak i liczby pracobiorów w latach 2005-2007 tłumaczyć należy zmianami polegającymi na zastąpieniu obowiązującego do 2005 r.
„strukturalnego świadczenia zastępczego” (Struktur-Kug) i wypłacanego przez 24 miesiące przez „transferowe świadczenie zastępcze” (Transfer-Kug), którego okres wypłacania zmniejszono o połowę.
Porównując zakres wykorzystania spółek transferowych do łagodzenia skutków działań restrukturyzacyjnych w przedsiębiorstwach niemieckich, nie sposób pominąć istotnych różnic występujących w tym względzie między wschodnimi i zachodnimi krajami związkowymi (landami). Odsetek transferów pracowniczych we wschodniej części stanowił w niemalże całym analizowanym okresie 2008-2013 (poza rokiem 2012) zaledwie jedną dziesiątą transferów re- alizowanych w części zachodniej Niemiec (wykres 3). Mimo tak znaczących dysproporcji między wschodem i zachodem liczba dokonanych transferów szczególnie w 2009 r. była najwyższa w badanym okresie, i to w obu częściach zjednoczonych Niemiec, co wyraźnie wskazuje na świadome wykorzystanie spółek transferowych nie tylko w celach prewencyjnych, lecz przede wszystkim antycyklicznych.
9
W F W Ź
W Ź
96
War Fed Wy Źród
Wy Źród
rtoś eral kre dło: S
kre dło: S
ć śr lna A es 2.
Statis
es 3.
Statis redn Age . Lic zas stik d
. Łą (na stik d
nią encj czba stęp der B
ączn apły der B
dla ja P a pr pcze Bund
na li yw) Bund
a 20 Pracy
rzed e w N
desag
czb desag
010 y za dsięb Nie gentu
ba tr gentu
r.
aprz bior mcz ur fü
rans ur fü
K
osz zesta rstw
zech ür Arb
feró ür Arb
Krz
aco ała w i pr
h w beit
ów p beit
zysz
wan pub raco lata [odp
prac [odp
ztof
no j blika own
ach powi
cow powi
Ny
jedy acji nikó
200 iedni
wnic iedni
klew
ynie dan ów p
05-2 io lat
czyc io lat
wic
e na nych pobi
201 ta: 20
ch w ta: 20 z
a po h w ieraj 0 (w 008,
w Ni 008,
odst w dot jący wart 200
iem 200
taw tych ych t tośc 09, 20
cze 09, 20
wie I hcza tran ci śr 010,
ch w 010,
I kw asow nsfer redn 201
w la 201
wart wym row nioro
1, 20
atac 1, 20
tału m uj we św
oczn 012,
h 20 012,
u, po jęci wiad
ne) 201
008 201
onie iu.
dcze 3].
8-20 3].
ewa enie
013 aż e
3
c p a s [ p o
c n n
W
Ź
r p
3. W
r
czy przy ana szoś [Sto prod o św
cho nion najw
Wy
Źród
row prod
Wy ryn
W ch yna liza ść t ock
duk wiad
N odow
ne n wię
kre
dło: S
R wych
duk
yko nku
W st i z ależ a ty tych , 20 kcji dcz Najw we
na ększ
es 4.
Statis
ozp h (w kują
orzy u pr
taty zwią żnoś ych h p 010 pr zeni więc ora wy zym
. Lic św w N stik d
patr wyk ącym
ysta rac
ysty ązan ść
da prze 0, s.
rzem ie z cej az m ykre m w
czba wiadc Nie der B
rują kre m m
ani cy w
ykac nyc prz anyc edsi
. 2]
my zastę
wn mas esie spa
a w czen emcz Bund
ąc z s 5 mas
ie s w w
ch F ch z zeds
ch w ębi . Sz ysłow
ępc nios szyn
dz arcie
wnio nia zech desag
ko 5), o
szyn Sp
spó wyb
FAP z n sięb
w o iors
zcz wej cze
ków ny ziały
em
skó tran h w gentu
olei odn ny
Spółk
łek bra
P, o nimi
bior okre
tw egó j, o
(wy w z
i ur y by
ze
w z nsfe w lata
ur fü
licz noto i u
ki tr
k tr any
obe i św rstw
esie zna ólni
o c ykre zrea
rząd yły
stro
zgło erow
ach ür Arb
zbę owa urzą
rans
ran ch
ejmu wiad w d
e 20 ajdu ie in czy es 4 alizo ądze
szc ony
szo wego
200 beit
ę pr ać n ądze
sfer
sfe dz
ują dcz do d
008 uje nten ym
4).
owa enia
cze y FA
nyc o w 08-2
[odp
aco nale enia
rowe
erow ziała
ącyc zeń dzia 8-20 się nsy św
ano a (łą egól
AP.
ch d w wy
201 powi
obio eży a or
e jak
wy ach
ch d zas ałów 013 ę w ywn wiad
o w ączn lnie
do F ybra
3 iedni
orcó y zn raz
ko i
ch h go
dan stęp w 3 po w pr
nie z dczy
dz nie e m
ede anyc
io lat
ów nacz
me instr
jak osp
ne d pczy
gos ozw rzem
ze w y l
ziale po mocn
raln ch d ta: 20
zat ząc etal
rum
ko pod
doty ych spod wala
myś wsp licz
e pr onad no p
nej A dział
008,
rud y i low
ment
ins dar
yczą h, w dark a w śle parc zba
rod d 3 pref
Age łach 200
dnio ch we w
t…
stru rki
ące wyk ki wysn
prz cia zg
duku tys fero
encj h pr 09, 20
onyc udz wyr
um nie
tra kazy nie nuć zetw FA głos
ując s.).
owa
i Pr rodu 010,
ch w ział roby
ment emi
ansf ywa emie
wn wórc AP k szon
cym W ane
racy ukcj 201
w s ł ró y g
tu p ieck
feró ana eck nios czy korz
nyc
m po szy , bo
y o f i pr 1, 20
spół ówn oto
pol kie
ów jes kiej.
sek ym zyst ch
ojaz ystk
o ci
fina rzem
012,
łkac nież owe
lity ej
pra st r . W
, że i us tały wn
zdy kie w
iesz
anso mysł 201
ch t ż w (w
yki
acow rów Wstę
e w sług y dz nios
y sa wym zyły
owan łow 3].
tran w dz w su
9
wni wnie ępn więk gac ział ków
amo mie y si
nie wej
nsfe zial umi 7
i- eż na k- ch
ły w
o- e- ię
e- le ie
9
p u ś
W Ź
z c a t o
n 2 n b r p u w 98
pon uka środ
Wy Źród
zow cow a lic to n o du
nicz 200 noś boc rząd potw uda wyż
nad azuj dkó
kre
dło: S
W wać wnik czb na z użej W zych 08-2
ci z ciem dzan wie ało
żej 46 e d ów p
es 5.
Statis
W se pon kom bą p
zróż j dy Wglą h p 200
zwi m. Z
nie erdz się ośm
,5 t dość pub
. Lic pro stik d
ekto nad m, i prac żnic yna ąd w pozw 9 w iąza Z ko
m”
zają za miu
tys.
ć w blicz
czba oduk der B
orze d 2,
istn cobi cow amic
w z wal w „e anej
olei li ą pr apob u dz
. os wąsk
zny
a pr kcji Bund
e us 5 ty nieje iorc waną ce z zest la p edu j z i w iczb rzyp biec
iała sób) ką g ych.
raco i prz desag
sług ys.
e z ców
ą li zmi taw prec ukac zatr
„d ba
pus c g ach
). O gru .
own zem gentu
g ty wn znac w bi czb ian wien cyz cji”
rud ział ta szcz gwał
. Ogó upę
ników mysł
ur fü
ymc niosk
czna iorą bę o w k nia m
zyjn sk dnia łaln
w zen łtow
K
ólny dzi
w k owe ür Arb
czas ków a ro ącyc osób kon
mie niej orz anie nośc wyno ie, wne
Krz
y ob iałó
korz ej w beit
sem w i ozp ch u b po ndyc esię
op zyst em”
ci f osił że emu
zysz
bra ów
zysta w Ni [odp
m, po prz pięto
udz oda cji p ęczn pisa ało
” wi firm ła
dz u w
ztof
az, j kor
ając iem powi
oza zedł ość ział awa pos ne d ać i
z t ięce m ce ok.
zięk wzro
Ny
jaki rzys
cych mcze
iedni
a dz łuży ć m
w anyc szcz dan ich tran ej n entr . 1 ki w
osto klew
i w staj
h z t ch w io lat
ziałe yć z międ
tran ch w zegó nych prz nsfe niż 2 raln 19,5 wyk owi
wic
wyła jący
tran w la ta: 20
em zatr dzy nsfe we ólny h do zeb erów
23, nych
5 t korz i be
z
ania ych
nsfer atac
008,
„ed rudn lic ferac
wn ych oty ieg w p 5 ty h i d tys.
zys ezro
a się z
rów h 20 200
duk nien czbą ch nios h pr yczą . Je ona ys.
dor p stan obo
ę z pom
w w w 008 09, 20
kacj nie ą zg
(wy kac rzed ącyc edy ad 3
osó radz rac niu ocia
za moc
wyb 8-20
010,
a”, wię gło ykre ch, dsię ch t ynie 38,5 ób z ztw
obi spó a w
rys cy
bran 013
201
któ ęcej szo es 6 co ębio tran e bo 5 ty zag ie z iorc ółek
za ow fina
nych
1, 20
óry ej ni onyc
6 i świ orstw
nsfe owi ys., groż zwi ców k tr apre
ane ans
h dz
012,
zdo iż 4 ch
7).
iadc w.
erów iem
a w żony iąza w. L
ran ezen
ej s ow
ziała
201
ołał 42 ty
wn W czy
w p m w w „ ych anym
Lic nsfer
ntow ytu wane
ach
3].
ł zr ys.
nios ska yć m
prac w la dzi h be
m z zby row wan
uacj ej z
eali pra ków azuj moż
cow atac ałal ezro z za y t wyc nyc
i, ze
i- a- w je że
w- ch
l- o- a- te ch ch
W
Ź
W Ź Wy
Źród
Wy Źród
kre
dło: S
kre dło: S
es 6.
Statis
es 7.
Statis . Lic
św nie stik d
. Lic usł stik d
czba wiadc emie der B
czba ług der B
a w czen ecki Bund
a pr gos Bund
wnio nia iej w desag
raco spod desag
Sp
skó tran w la gentu
own dark gentu
Spółk
w z nsfe atac ur fü
ników ki ni
ur fü ki tr
zgło erow
h 20 ür Arb
w k iem ür Arb
rans
szo wego
008 beit
korz mieck
beit sfer
nyc o w 8-20 [odp
zysta kiej [odp
rowe
ch d w wy
013 powi
ając w l powi
e jak
do F ybra
iedni
cych lata iedni
ko i
ede anyc
io lat
h z t ch 2 io lat
instr
raln ch d ta: 20
tran 200 ta: 20
rum
nej A dział
008,
nsfer 8-2 008,
ment
Age łach 200
rów 013 200
t…
encj h us 09, 20
w w w 3 09, 20
i Pr sług 010,
wyb 010,
racy gos 201
bran 201
y o f spod
1, 20
nych 1, 20
fina dark 012,
h dz 012,
anso ki
201
ziała 201
owan
3].
ach 3].
9
nie 9
Krzysztof Nyklewicz 100
Podsumowanie
Spółki transferowe są jednym z ważnych instrumentów polityki rynku pra- cy, wykorzystywanym w celu zmniejszenia skutków wynikających z redukcji załóg. Pełnią one funkcję prewencyjną, która w okresie ostatniej recesji zyskała dodatkowe znaczenie. Rozmiar bowiem przyznawanych transferowych świad- czeń zastępczych wykroczył poza dotychczasowe ramy i spowodował, że stały się środkiem działającym antycyklicznie. Wybór przedsiębiorstw, którym udzie- lono wsparcia, był nieprzypadkowy, na pomoc bowiem mogły liczyć przedsię- biorstwa stanowiące o sile napędowej niemieckiego eksportu oraz te podmioty, które działają w szeroko rozumianych usługach publicznych.
Ważnym aspektem funkcjonowania spółek transferowych jest wymiar spo- łeczny. Osobom zagrożonym bezrobociem umożliwiają łagodniejsze przejście od dotychczasowego do nowego miejsca pracy, dając im więcej czasu na znale- zienie zajęcia odpowiadającego ich profilowi zawodowemu. Nie bez znaczenia jest również wysokość wypłacanego świadczenia zastępczego, które gwarantuje im bezpieczeństwo socjalne. Dzięki intensywnym szkoleniom wzrasta zdolność zatrudnieniowa pracowników, co daje im poczucie większej pewności i podnosi ich samoocenę.
Sposób powoływania spółek transferowych budzi jednak kontrowersje.
Medialny przekaz, jaki towarzyszy ich tworzeniu, jest często krytyczny i utrzy- mywany w tonie polemicznym. Dotyczy to zwłaszcza rozmiaru i sposobu finan- sowania spółek, a także skuteczności w integrowaniu ich uczestników z otwar- tym rynkiem pracy. Niektórzy specjaliści sugerują, że są one instrumentem dającym podobne efekty, jak działalność publicznych służb zatrudnieniowych, a przy tym o wiele droższym [Schmergal, 2010].
Literatura
Becker B., Otten P., Uhlen W. (2014), Die Transfergesellschaft. Ein Sanierungsinstru- ment für Unternehmen in der Krise, Erich Schmidt Verlag, Berlin.
Bogedan C, Bothfeld S., Sesselmeier W. (2014), Arbeitsmarktpolitik in der sozialen Marktwirtschaft – Vom Arbeitsförderungsgesetz zum Sozialgesetzbuch II und III.
Eine Einleitung, Springer VS, Wiesbaden.
Bundesagentur für Arbeit (2013), Transferleistungen- Förderung der Teilnahme an Transfermaßnahmen Transferkurzarbeitergeld, Marketing, Januar.
Deeke A., Ohlert C. (2009), Qualifizierungsmaßnahmem während Kurzarbeit nach endgültigem Arbeitsausfall, „IAB-Forschungsbericht”, Nr. 3.
Spółki transferowe jako instrument… 101
Eichhorst W., Marx P. (2009), Kurzarbeit: Sinnvoller Konjunkturpuffer oder ver- längertes Arbeitslosengeld, „IZA Standpunkte”, Nr. 5.
Hartz P. (2002), Moderne Dienstleistungen am Arbeitsmarkt. Vorschläge der Kommis- sion zum Abbau der Arbeitslosigkeit und zur Umstrukturierung der Bundesanstalt für Arbeit, Berlin.
Knuth M., Kirsch J., Schwarzkopf M. (2012), Beschäftigtentransfer Plus in NRW.
Abschlussbericht, Institut Arbeit und Qualifikation, Duisburg.
Schmergal C. (2010), Transfergesellschaften sind Geldverschwendung, „Wirtschafts- woche” z 23.01.2010 r. (wywiad z H. Schneiderem z Forschungsinstitut zur Zukunft der Arbeit).
Seifert H. (2003), Präventive Arbeitsmarktpolitik und betriebliche Anpassungsflexibilität – Naue Impulse durch Hartz-Kommission, „WSI-Mitteilungen”, Nr. 5.
Statistik der Bundesagentur für Arbeit (odpowiednio lata: 2008, 2009, 2010, 2011, 2012, 2013), Arbeitsmarkt in Zahlen, realisierte Kurzarbeit – Abgang aus Transferkurzarbeit, Nürnberg.
Stock W. (2010), Die Einsetzung einer Transfergesellschaft, Peter Lang Verlag, Frank- furt am Main.
[www 1] Springer Gabler Verlag (Herausgeber), Gabler Wirtschaftslexikon, Stichwort:
Sozialplan, http://wirtschaftslexikon.gabler.de (dostęp: 12.09.2014).
TRANSFER COMPANIES AS AN INSTRUMENT OF THE LABOUR MARKET POLITICS IN GERMANY
Summary: The changing environment of companies forces them to activate constantly adjustment mechanisms. In conditions of many restructurings this means mostly the re- duction of jobs. An instrument of the labour market politics allowing to temper the con- sequences of these lay-offs are transfer companies which aim to create a new job per- spective thanks to trainings, consultancy, the realisation of internships and placement services. Their preventive function in the time of the last economic recession 2008/2009 reached an additional dimension. Thanks to a wider utilisation of reduced hours compen- sation coming from transfer companies in comparison to the usual practice, it was possi- ble to prevent many reductions and the increase of unemployment in some parts of the German economy. Therefore, it can be spoken of its countercyclical effect. In a particu- larly intensive way transfer companies have been created in industries influencing the size of the German export. However, the decisions of the German Federal Labour Mar- ket Authority about the approval of funding these activities create controversies due to the lack of an objective measure of their own activities.
Keywords: transfer companies, labour market, Germany.
