Problem pasożytów jelitowych u ludności północno-wschodnich rejonów Polski

PROBLEM

PASOŻYTÓW

JELITOWYCH U LUDNOSCI

PÓŁNOCNO­

-WSCHODNICH REJONÓW POLSKI

Dolronaine przez Z em br z us k

¹

i e g ,o (1957) zestawienia ma:sowyoh

badań

pr-owadwnych przez Wojewódzkie Stacje San.-Epid. (WSSE) na terenie pr,awie

oałego

kraju

mogą sugerować

stosun!kowo niskie odsetki itlJWazji

pasożytów

przewodu p1ok1armowego u nasZJej

ludJności.

Prawdo- podobnie

występują

w Polsce

duże różinice

w

.intensyrwności

i eksten-

sywnlOŚOi

inwazji,

zależnie

od okolicy, warunków sani!tarno--hiigienioz- nych iitd.

Pewną iłustra!cją

stosunków

panujących

w pómoono-wschodnich re- jonach kraju

może stanowić

powiait Bielsk Podlaski,

leżący

w woj. bia-

łostockim.

Liczy on

(według

danych na 1 VII 1957) 70 160

mies:lJkańców.

Jest to teren wybi:tnie rolniczy, · ze

sł¹a:bo •rozwimętym przemysłem.

Największe

1S1ku

¹

pienie

ludnośai

znajduje

¹się

w Bielsku Piod1askim (oko-

ło

9000

miesZJkańców). Są

tu poza tym

małe

miasteczka i osied~a (jak

Brańsk

-

około

3000 mieszk.,

Boćki

i Orla 1500.- 2000 mies:zJk.). RzezJba terenu jest

dość

rów:na i tylko od 'ZJachiodu bardZJiej pagórkowata, na- wodnienie stosunkowo obfite (rzeka Narew i mniejsze: Nurzec, Nurczyk, Or1lamka, Lokni

¹

ca i

Biała). Ważny

dla charakterystyki terenu jest niski stan

urządzeń

komunalnych i Mgieniczno..;sanitarnych oraz poziom kul- tury 1sanitarnej

ludności.

Miaisto Bielsk Pddla,ski posiada

wodociągi

w trak- cie rozbudowy (w czasie

badań podłączonych było

zaledwie 120 obiek- tów mieszkalnych) 011az

zniszczoną kainiali21aoję

dla wód opadowych.

Stosunkiowo dobrze

rozwinięte

i rozmieszczone na te,renie powiatu

3ą

placówki lecznictwa otwartego (2 przychodnie, 3 wiejskie

ośmdki

zdr.a-- wia, 13 punktów felczerskich, 5 izb porodowych, 3 apteki i 12 punktów aptecznych).

Problem

¹

inwazji

paooży1miczych

nie

budził dotąd

w powiecie

wię­

kszego ,za1interesowainia. Czasem ,tylko leczono w ramach paradni ogólnych pojedyncze przyipadiki. Dopiero w

miesiącach

wiosenno-letnich 1958 r .

.,Wiadomości Parazytologiczne", t. VI, nr 1, 1960.

72

J. SAJEWICZ

przeprowadzono po raz pierwszy z inicjatywy Powiatowej Stacji San- -Epid. (PSSE)

większe

badania na nosicielstwo niektórych

pasożytów

jelitowych.

Chod2Jiło

o zorientowanie

się

w sytuacji, zdobycie argumen- tów

przemawiających

za

koniecznością podjęcia

akcji i 2'JWrócenie uwagi

słuiby

zdrowia or,az

społeczeństwa

na te za,gadnienia.

W

C'iągu

3 i

pół miesiąca

przebadano 1057 osób, co stanowi 1,54°/o

mieszkańców

powiatu, a

więc może już być względnie

dobrym

wskaź­

nikiem. Badano dzieci w

szkoł,ach

i przedszkolach

łącznie

z personelem, pr,acowników handlu i

przemysłu spożywczego,

chorych i personel Szpi- tala Powiatowego.

Badianiia koprologiczne wykonano w 1'aiboratorium bakterioliogicznym WSSE w

Bitałymstoku, posługując się metodą

rozmaizów

bezpośrednich, metodą

F ii 11 e bor n a i

sedymentacyjną. Uwzględnilono

jaja iI'.Obaków, a z pioowotniaków tylko cysty Lamblia intestinalis. Niestety nie

udało się,

wskrutek

trudności

kadrowych i finansowych oraz hraiku

większego

za~ntieresowania innych pionów

służby

zdrowia,

pobrać

wycierów na owsiki

¹

albo

też powtórzyć

przynajmniej 3~kr,otnie badania koprologiczne.

Zdajemy sobie

spr,awę, że

wobec

powyższego

uzysk,ane

¹

wyniki nie

mają większej wartości

pod

względem

naukowym,

mogą być

jednak dosta- tec2JDym a:rgumenitem do dalszej dyskusj;i.

Ogółem

uzyskano

wśród

1057 badanych osób 578, czyli 54,60/o, wy- ników dodatnich.

Wyróżniono następujące

gatunki

pasożytów:

Trichuris trichiurn - 426 osób 40,30/o Ascaris lumbricoides 226 „ 21,40/o Enterobius 1,ermicularis 11 „ 1,00/o

Lamblia intestinalis 80 „ 7,50/o

Ponieważ

wynik

odnośnie

do owsicy nie jest miarodajny, pierws,ze miejsce na naszym terenie z;ajmuje zdecydowanie

włosogłówka,

której

występowtanie wahało się

w porównaniu z innymi

pas¹ożytamli

od 63 do 870/o. J,aja glisty stwierd2JOno w 20 - 540/o, a cysty lamblH w 4,5 - 18,4°/n.

Wyniki w poszczególnych

środowiskach

i

miejscowośdach

ilustruje tabl. I. Warto

za:lJilaczyć, że

u 151 osób stwierdwno

inwazję

dwoma lub trzema g,afonkami

pasożytów, najczęściej,

bo u 103 ha:danych, równo-

cześnie zakażenie włosówką

i

glistą.

Podział

badanych osób

według płci

nie daje

większych różnic, choć

kobiety (305 - 52,80/o)

zakażone hyły

w nieco

więk,szym

stopniu

niż mężczyźni

(273 - 47,20/o).

Podziaił według

wieku badanych ilustruje tabl. II. Widzimy z niej,

że

od.setek

występowaniJa włosogłówki

wcale nie jest

ni'ższy

u osób

dorosłych niż

u dzieci, a naiwet jest

najwyższy

dla grupy 18 - 40 lat. Glisty i lamblie

występują,

zgodnie z !badaniiami in- nych autorów,

najczęściej

u

małych

dzieci.

Uwzględnienie wśród

badanych

następujących

grup

społecznych:

chłopi

- bad:ano 35 - WYJnik dodatlJli u 21, czylii. 600/o;

robotnlicy - badall1o 282 - wynik dodatni u 108, czy:lii 38,20/o;

inteligencja - badano 72 - wynik dodatni u I 7, czyli 23,60/o, stawia na pierwszym miejscu

ludność wiejską:

Na 48 chorych

przebywających

na leczeniu w szpitalu w Bielsku Podlasklim 24 (500/o)

było zakażonych pasożytami.

U ni~kogo nie podej- rz.ewano pn.edtem w szpitalu inwazji

pasożytniczej

. .

Rów;nież

na 57 ooób personelu szpitala

zakażonych było

12 (21 O/o). Pracownicy ci

mogą być

I

I Lp. Instytucje i miejscowości

Ilość badań

TABELA I

- - - - - - ·--•--- -·--·--------

Wynik dodatni Z tego przypada na:

- · - ----· --

Ilość

¾

T. frichiura

I

A. lumbric.

IL.

^inlestin.

ilość

¾

ilość

¾

ilość

¾

;

I···- - - ---·--.. -- - -- -

1.

2.

Szkoła Podstawo- wa wHaćkach Szkoła Podst. nr 2 w Bielsku Podl.

3. Przedszkola:

Bielsk, Brańsk,

Orla 4. Prac. handlu

i przem. spoż. z Bielska Podl.

Orla, Brańska, Boćkow 5. Prac. Spółdz. Mle-

' 6.

czarskiej z Biel- ska i Brańska

Chorzy Szpitala Pow. i personel

Służby Zdrowia 63 485

142

193

69

105

38 60,3 25-65,8 16-42,1 ¹ , 7-18,4 307 63 230-74,8 128-41,9 44-14,3

98 63,3 65-67,3 53-54 16-17,3

75 38,9 61-81,3 11-16 8-10,6

I

24 34 21-87,5 5-20,8 1- 4,5

i

^{36 34,3 24-63.9 13-36}

^I

^4-11,1

- - - - -·

- ·· ---·----~--~-zei:u_ \ 1057 _ j __ 5!~ \ 54,6 \ _ _ _ _______

~! _ _ _ _ _

Wiek badanych

3-7 7-14 14-18 18-40 ponad 40

Wyniki

~~m:~- 1 doda~::

~9 198 10 163 69

93 341 9 98 37

TABELA Il

Z wyników dodatnich rozpoznano gatunki -- --- ---- ---- ·--- - -·--- --- ···--·---!

T . nc iura t . h"

I

^{A l} . umv, "-'• ^:,....:-

I

^L . in es in. ^{. t t·}

I

mieszane ^Inwazje ilość

°Io

ilość ⁰⁽0 ilość_~_ ilość _

¾

63-47,7 250-46,3 5-26,3 82-31,4 26-24,5

I

144-26,7 ^52-39,3 3-15,7 18- 6,8 8- 7,5

19-14,3 52- 9,6

8- 3,0 5- 4,7

31-23,4 76-14,1 2-10,5 7- 2,2 5- 4,7

74

^{J. SAJEWICZ}

niekiedy

źródłem zakażenia

swych pacjentów (owsica, lambioza).

Podobną rolę może odgrywać

w

szkołach

i przedszkolach personel wychowawczo-techniczny. Inwazje stwierdzono na 31 badanych u 7, czyli w 22,60/o.

Szcrególną

jednak

rolę

w epidemiiologi!i

•pasożyitów odgryiwiają pM-

oownicy

1przemysłu

i haindlu

spożywczego, posi!aliający częsty

kontakt z

ogółem społeczeńsrtlwa.

J aik wynika z , tabl. III, odsetki

2Jaik,ażenia

wa-

haiją się

od 32 do 49.

TAB ELA III

- -- --- -

Pracownicy

przemysłu

i handlu I

Ilość Ilość

¾

zakażenia artykułów spożywczych i

badanych

zakażonych

i --···

Piekarze, ciastkarze, masarze

i inni 56 25 44,6

Personel

żywienia

zbiorowego

otwartego 53 17 32

Robotnicy transportu

artykułów

spożywczych

15 6

40

Sprzedawcy

artykułów spożywczych

w sklepach i kioskach 69 27 39,1

- -- - -- -- -- - - ---~-·-- . - -- --- • ·

~ -- - -

Rrredstawion,e tu dane

ilrust:rują ¹

tylko w ipewnym stopniu

pOW1agę

pro- blemu ilnwazji

¹pasoży1Jniczych !Da

terenie JX>wi.a:tu Bielsk P.odl1aiski. Do-

kładniejsze

badania,

zwłas:ocza

powtar2'Jane,

•po2'lwol'iłyiby niewątpliwie

nia wykrycie jesz;e· ze

większych

odsetków. Stosunki

panujące

w naszym powiecie - nie

są

odooolbn ione w

ipółnocno-W1SChodni<:1h

r e jQna~h lm~aju.

Wydaje

się, że

przy

stałym

rozwoju lec2mictwa otwartego i

zamllrniętego

oraz

służby

~rowi, a za

mało dotąd przywiązywano

wiaigi do inwa1Zji paso-

żytrJikzych, ¹

które

posiadaiją już społeczny

chm,akter. Zagadn1ieniem tym winny

się Zia-jąć również

PSSE (· nie ty]ko wojewód.2Jkie),

a

w r,amach przychodni obwodowych musi

się znaleźć więcej

miejsca na leczenie in- wazji

pasożytniczych.

Do rutynowych

·badań

w lecmictiwie

zamkmiętym

winny

wejść

przynajmniej standardowe metody koprologiczne. W pierw- szym jedook

rzędzfo należy uświadomić

i

prze!konać -0

powadre zaga- dnien ia zarówno pr acowników

służby

zdrowi, a, jiak i

'ogół społeczeństwa.

Notatka nasza jest j1eszcze jednym

głosem ipoahodzącym,

z terenu, z oko- lic

może

najlba:rdziej

potrzebujących

pomocy i · zOI'lgianizowainej oraz sku- tecznej akcji.

Za wykonalllie

badań

laboratoryjnych i

wspó~pracę pr,a•gnę podzięko­

wać

p. mgr T o m

1a

sz k o - kiermvniczce Laboratoriium Bakteriolo-

gicznego WSSE w

Białymstoku,

oraz p. P ·i s a n k o i p. F ie do ro w i- e z o w i

współpracowni'kom

PSSE w Bielsku Podfaskim.

Otrzymano 2f< VI 1959 r.

J. SAJEWICZ

Józef Sajewicz

Powiatowy Inspektor Sanitarn·y Bielsk Podlaski

tr!. Kazimierzowska. 30

THE PROBLEM OF INTESTINAL PARASITES IN POPULATION OF THE NORH-EASTERN PARTS OF POLAND

The a\llthor clliJscusses the pI"oblem of intestiJnal pa!'lasites ,in the north-eastern regi,ons of Poland, basing on the examinaitions of 1057 inha!bitants of the Btielsk Podlaski distl'li-ct (Białystok p!'lovdnce). '11he generał result of positive tesbs (54.6°/o) as w1:11l as of inldiv.tdual ipaxasibic rn'la<sdons (for iJnsta.nce T. trichiura - 40.3°/oJ, and the rellatively high percentage estaibliished ,a1mong the personnel employed in food industry and tra.de, vequire praphylialOUc an!d theria:peutic mea.suires on a lar-

·e scale.