Jan St. Partyka
Spawozdanie z sympozjum
zorganizowanego przez katedrę archeologii chrześcijańskiej ATK z okazji jubeleuszu 25-lecia jej
istnienia
Saeculum Christianum : pismo historyczno-społeczne 3/1, 251-253
1996
[5] SPR AW O ZD A NIA 251
Prof. dr hab. W acław U rban (WSP Kielce) przedstawił sposób i zakres od
działywania Akademii K rakowskiej na Litwę w XV stuleciu. Jednym z głównych celów Akademii były próby utrw alania chrześcijaństwa n a Litwie. Od 1413 roku w Akademii Krakowskiej zaczęli studiować Litwini, dla których fundow ano bursy. O statnim wybitnym absolwentem litewskim uczelni krakowskiej, był O lbracht Gasztołd, teść Barbary Radziwiłłówny.
Podsum owania sympozjum podjął się o. dr P. Sczanicki OSB. O dnosząc się do wykładu ks. prof. M . B anaszaka o. dr P. Sczaniecki wyraził żal, iż ks. prof. skupił się tylko n a wizerunku hagiograficznym św. Wojciecha. D o rozprawy prof. J. Wyrozum- skiego o. d r P. Sczanicki doadł, że znakom ita praca prof. W ładysława A braham a 0 małżeństwie w średniowieczu wykazuje, iż kobiety zawsze wyprzedzały mężczyzn w dążeniu do świętości i chwały' niebieskiej. M gr. T. M akowskiemu o. dr P. Sczaniecki zalecił jeszcze wgląd w wiadomości o wikariuszach, którzy również mieli bardzo bogate biblioteki; natom iast prof. J. Wiesiołowskiego pochwalił za interesujące uzystematyzowanie polskich sanktuariów . O rozprawie ks. M . Janochy o. d r P.
Sczanicki powiedział, że był to wykład niezapom niany i drogi naszym sercom; również o. prof. J. Zbudniewek bardzo trafnie ukazał dzieje pustelników w Polsce. D o o. prof.
H. Wojtyski zwrócił się z apelem o wydanie pism Piotra K lareta i zorganizowanie sympozjum na tem at „devotio m oderna” . Zdaniem o. d r P. Sczanickiego, o. prof.
B. Panek uświadomił nam ile jest źródeł karm elitańskich i jak są one niezbędne do badań nad dziejami zakonu.
Wnioski o. dr P. Sczanieckiego wywołały długą i gorącą dyskusję. O. prof.
H. W ojtyska dodał do swojego referatu, że kościół Bożego Ciała w K rakowie był m atką wszystkich polskich klasztorów i miał związki z czeską „devotio m oderna”
1 rzeczywiście w arto zorganizować sesję n a ten tem at, aby przybliżyć duchowość kanoników regularnych.
M gr P. Skalski wyjaśnił o. dr P. Sczanickiemu, że chociaż nie uwzględnił bł. D oroty z M ątow ów w swoim referacie, to rzeczywiście była ona czczona przez krzyżaków, którzy włączyli ją do swojej tradycji hagiograficznej.
N a zakończenie głos zabrał o. prof. J. Zbudniewek mówiąc, iż to, co chcieliśmy przekazać, jest niejako uzupełnieniem w zakresie badań w dziedzinie historii Kościoła, historii sztuki i muzykologii. W tym momencie nastąpiły' podziękow ania dla referen
tów, przybyłych gości oraz studentów , którym o. prof. J. Zbudniewek życzył, aby wynieśli z sesji ja k najwięcej wiadomości i miłych wrażeń. N a koniec o. prof. zwrócił się do swoich seminarzystów, dziękując im za współpracę i w szechstronną pomoc w organizacji sympozjum.
N iestety, choroba uniemożliwiła prof. d r hab. Brygidzie Kurbisównie i s. dr Małgorzacie Borkowskiej udział w sesji.
Lidia Hanakówna
SPRAWOZDANIE Z SYM PO ZJU M ZORGANIZOWANEGO PRZEZ KATEDRĘ ARCHEOLOGII CHRZEŚCIJAŃSKIEJ ATK
Z OKAZJI JUBILEUSZU 25-LECIA J E J ISTNIENIA
W dniach 1-2 grudnia 1995 roku K ated ra Archeologii Chrześcijańskiej przy Wydziale Kościelnych N auk Historycznych i Społecznych Akademii Teologii K atolic
kiej zorganizowała sympozjum archeologiczne pod tytułem: Wierzenia eschatologiczne kultur śródziemnomorskich. Sympozjum zorganizowali pracownicy tejże K atedry dla uczczenia 25-lecia jej działalności.
252 SPR A W O ZD A N IA [6 ]
Po pow itaniu uczestników przez p an a prodziekana W K N H iS, prof. dr hab.
Zbigniewa Banię, Sympozjum otw orzył i wygłosił okolicznościową mowę Jego Magnificencja Ks. R ektor A TK , prof. d r hab. Jan Łach.
H istorię K atedry oraz dorobek naukow y jej absolwentów i pracow ników przed
stawiła szczegółowo prof. d r hab. B arb ara Filarska, wieloletni kierownik katedry Archeologii Chrześcijańskiego Z achodu ATK .
Po tym omówieniu aspektu jubileuszowego K atedry, rozpoczęły się właściwe obrady Sympozjum. Otworzył je referat k u ra to ra K atedry Archeologii Chrześcijańs
kiej A TK , prof. d r hab. M arii Miśkiewicz poświęcony omówieniu bardzo, jak dotąd, złożonych problemów recepcji chrześcijaństwa u progu państwowości polskiej.
M gr Andrzej Reiche, z M uzeum N arodow ego w Warszawie, przedstawił, bardzo rzadko omawiane nawet w literaturze fachowej, sepulkralia partyjskie, na podstawie własnych badań terenowych w Iraku i wykopalisk prow adzonych przez Polskie Centrum Archeologu Śródziemnom orskiej w W arszawie. D o tem atyki sepulkraliów, tym razem z terenu Syrii pod panow aniem rzymskim, naw iązało również wystąpienie prof. dr hab. Ilony Skupińskiej-Lovset z Uniwersytetu Łódzkiego, k tó ra przedstawiła dekorację m alarską grobów w Abila, omawiając zarówno jej ikonografię, jak i podejm ując zarazem próbę jej analizy ikonologicznej.
Po przerwie poświęconej n a obiad i dyskusje kuluarow e rozpoczęto popołudniow ą część Sympozjum.
Rozpoczęło ją wystąpienie prof. dr hab. Bożeny W ronikowskiej z K atolickiego Uniwersytetu Lubelskiego poświęcone niezmiernie interesującej problem atyce chrześ
cijańskich przedstawień eschatologicznych w rzymskim m alarstwie katakum bow ym . Pozostając na terenie Rzymu, dr Jan St. P artyka z A TK , podał now ą interpretację treści, form y i dekoracji inskrypcji datow anej na przełom III i IV w., a położonej córkom przez W eracjusza N ikatora. Epitafium to jest obecnie przechowywane w zbiorach w atykańskiego M useo Prio Cristiano. Ten rzymski blok wczesnochrześ
cijański zamknęło wystąpienie prof. d r hab. Elżbiety Jastrzębowskiej z Uniwersy
tetu W arszawskiego, k tó ra omówiła płaskorzeźby przedstawiające cuda Chrystusa z wczesnochrześcijańskiego, pochodzącego z IV wieku rzymskiego sarkofagu, prze
chowywanego obecnie w Petersburskim Erm itrażu.
Ogólny pogląd nauki na problem atykę sztuki jak o pom ocy w drodze do wieczności w teologii i ikonografii K ościoła W schodniego dało wystąpienie mgr Bożeny Mierzejewskiej, z M uzeum N arodow ego w W arszawie, pod tytułem Z a spokój duszy...
Problem atykę symboliki eschatologicznej w ikonografii judeo-chrześcijańskiej przedstaw ił m gr Przemysław N ow ogórski z A TK . T o wystąpienie wywołało jednak bardzo szeroką dyskusję, gdyż baza interpretacyjna jest zbyt zawężona przez badaczy ze Studium Biblicum Franciscanum z Jerozolim y i być m oże ossuaria palestyńskie, karkołom nie interpretow ane jak o „judeo-chrześcijańskie” przez ojca Bellarmino B agattiego O .F.M . i jego uczniów, są ja k to podkreślili w dyskusji, prof. d r hab.
Elżbieta Jastrzębow ska z U niw ersytetu W arszawskiego oraz dr Jan St. Partyka z A TK , tylko (lub w większości) obiektam i żydowskimi, ze względu n a całkowity brak jednoznacznie dających się interpretow ać, a udow odnionych jak o takie przez naukę, cech chrześcijańskich. Problem atykę ossuańów , judeo-chrześcijańskich” , wywołały badania nad teologią judeochrześcijańską prow adzone przez śp. kardynała, ojca Jean D anielou D .I. Po tej żywej dyskusji pierwszy dzień obrad Sympozjum został zakończony.
W drugim dniu Sympozjum obrady w sesji przedpołudniow ej rozpoczęło omówienie rewelacyjnych znalezisk polskich archeologów z Pracowni Nubiologicznej Zakładu Archeologii Śródziemnomorskiej Polskiej Akadem ii N auk w Starej D ongoli, na terenie Sudanu. Sesję rozpoczął dr Stefan Jakobielski, z Polskiej Akademii N auk, omówieniem odkrycia i badań w ewnątrz krypty arcybiskupa G eorgiosa w klasztorze św. Trójcy. O bok omówienia miejsca i architektury tego grobu, au to r wystąpienia przedstawił rewelacyjny w prost m ateriał inskrypcyjny w językach koptyjskim , greckim
[ 7 ] SPR A W O ZD A N IA 2 5 3
i staronubijskim . D o tem atyki sepulkralnej w Starej D ongoli oraz w szerszym aspekcie dla całej N ubii w okresie średniowiecza naw iązał d r Bogdan Żuraw ski z Polskiej Akadem ii N auk, omówieniem ludowej i kanonicznej obrzędowości grzebalnej na tych terenach. M gr Bożena R ostkow ska, również z Polskiej Akadem ii N auk, omówiła natom iast, opierając się na zachow anych zabytkach, problem orędow ników zmarłych w wierzeniach chrześcijan północnej N ubii w okresie VII-XV wieku.
W inny krąg kulturow y i do zarania dziejów ludzkich, przeniosło uczestników Sympozjum wystąpienie prof. dra hab. Piotra Bielińskiego z U niw ersytetu W arszaws
kiego, który omówił wczesnohistoryczną, datow aną na pierwszą połowę III tys. przed Chr. nekropolę w Tell Ridzim (Irak), należącą do ludności z ciągle jeszcze słabo poznanej, tzw. kultury „N iniw a 5” . W trakcie swego interesującego wystąpienia au to r omówił zwyczaje i bardzo oryginalne ryty pogrzebowe, które^ udało się odczytać z wykopalisk prow adzonych przez Polskie Centrum Archeologii Śródziemnom orskiej w Warszawie.
N astępna część Sympozjum przeniosła jego uczestników na teren Egiptu. Prof. dr hab. Jadw iga Lipińska, z M uzeum N arodow ego w W arszawie, a zarazem kierownik misji rekonstrukcyjnej świątyni Totm esa III w D eir el Bahari (Teby Zachodnie), omówiła zawiłą problem atykę egipskich świątyń grobowych. D o tej problem atyki nawiązały od strony źródeł epigraficznych dwa kolejne w ystąpienia pracow ników M uzeum N arodow ego w Warszawie: m gr M oniki Dolińskiej, k tó ra przedstawiła rozw ażania dotyczące problem atyki boskości zmarłego faraona oparte na tekstach staroegipskich oraz m gr A leksandry Majewskiej, która omówiła sposoby przed
stawiania czasu w egipskiej sztuce sepulkralnej.
W ostatniej części Sympozjum zgrupow ano w ystąpienia dotyczące omawianej problem atyki w świecie grecko-rzymskim, okresu klasycznego. R ozpoczął tę część mgr Jerzy Żelazowski, z M uzeum N arodow ego w W arszawie, który omówił rzymskie inskrypcje nagrobne z kolekcji rzeźbiarza Antoniego M adeyskiego, obecnie przecho
wywane w zbiorach Galerii Sztuki Starożytnej M uzeum N arodow ego w Warszawie.
Prof. d r hab. W itold D obrow olski, kierownik K atedry Chrześcijańskiego Z achodu A T K i profesor U niwersytetu W arszawskiego, światowej sławy polski etruskolog, przedstaw ił ikonografię tzw. dem onów m orskich w reliefach urn wolteriańskich.
O statnie wystąpienie, prof. dra hab. Tom asza M ikockiego z U niw ersytetu W ar
szawskiego, było poświęcone omówieniu ikonografii rzymskiego sarkofagu ze zbio
rów Galerii Sztuki Starożytnej M uzeum N arodow ego w W arszawie i związanej z nim problem atyce rzymskich alegorii cnót, przedstaw ianych również na sepulkraliach.
Po tych wystąpieniach był czas na dyskusję, w której aktywny udział brali również studenci wszystkich lat studiujący w K atedrze Archeologii Chrześcijańskiej A TK , którzy niemal w komplecie byli obecni w czasie obrad Sympozjum.
Suma przedstawionej informacji naukowej oraz znaczenie dorobku naukowego jej uczestników były tak poważne, że podjęto decyzję, wydania książkowego materiałów z tej Sesji. M am y nadzieję, że Wydawnictwo Akademii Teologii Katolickiej wyda te tak interesujące prace, godnie reprezentujące dorobek i znaczenie, jakie posiada w nauce polskiej, K atedra Archeologii Chrześcijańskiej Akademii Teologii Katolickiej.
Jan St. Partyka
SPRAWOZDANIE Z SYM PO ZJU M MUZYKOLOGICZNEGO Z RACJI 25-LECIE DZIAŁALNOŚCI SEKCJI MUZYKOLOGII ATK W WARSZAWIE
W związku z 25-leciem habilitacji i kierow ania Sekcją M uzykologii Kościelnej w Akademii Teologii Katolickiej przez ks. prof. d r hab. Jerzego Pikulika, zostało zorganizowane w dn. 9 listopada 1995 r. sym pozjum muzykologiczne, które odbyło się w kaplicy konw iktu A T K w Warszawie.
