Arkusz zawiera informacje prawnie chronione do momentu rozpoczĊcia egzaminu.
Ukáad graficzny © CKE 2013
Miejsce na naklejkĊ
z kodem
WPISUJE ZDAJĄCY
KOD PESEL
EGZAMIN MATURALNY Z HISTORII
POZIOM ROZSZERZONY
Instrukcja dla zdającego
1. SprawdĨ, czy arkusz egzaminacyjny zawiera 26 stron
(zadania 1 – 23). Ewentualny brak zgáoĞ
przewodniczącemu zespoáu nadzorującego egzamin.
2. Arkusz zawiera trzy czĊĞci. CzĊĞü pierwsza arkusza to test, czĊĞü druga wymaga analizy materiaáów Ĩródáowych, a czĊĞü trzecia –– napisania krótkiego wypracowania na jeden z podanych tematów.
3. CzynnoĞci zaplanuj tak, aby moĪliwe byáo rozwiązanie zadaĔ z trzech czĊĞci arkusza w ciągu 180 minut.
4. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kaĪdym zadaniu.
5. Pisz czytelnie. UĪywaj dáugopisu/pióra tylko z czarnym tuszem/atramentem.
6. Nie uĪywaj korektora, a báĊdne zapisy wyraĨnie przekreĞl.
7. PamiĊtaj, Īe zapisy w brudnopisie nie bĊdą oceniane.
8. Na karcie odpowiedzi wpisz swój numer PESEL i przyklej naklejkĊ z kodem.
9. Nie wpisuj Īadnych znaków w czĊĞci przeznaczonej dla egzaminatora.
MAJ 2014
Czas pracy:
180 minut
Liczba punktów do uzyskania: 50
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 2
CZ ĉĝû I – Test (20 punktów) Zadanie 1. (1 pkt)
Na podstawie planu oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
1 – paáac letni Nabuchodonozora, 2 – Ğwiątynia Nowego Roku, 3 – twierdza póánocna, 4 – brama Isztar, 5 – twierdza,
6 – wiszące ogrody, 7 – Ğwiątynia Isztar,
8 – Ğwiątynia Emah (bogini Ninmah), 9 – paáac, 10 – Ğwiątynia Marduka
Na podstawie: D. Arnaud, StaroĪytny Bliski Wschód. Od wprowadzenia pisma do Aleksandra Wielkiego, Warszawa 1982, s. 396.
Podaj nazwĊ miasta przedstawionego na planie i uzasadnij odpowiedĨ.
...
...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
Zadanie 2. (1 pkt)
Na podstawie fragmentu artykuáu wspóáczesnego historyka wykonaj polecenie.
Elity szesnasto-, siedemnasto- i osiemnastowiecznej Rzeczypospolitej mogą posáuĪyü jako, odlegáa wprawdzie, historyczna analogia [arystokracji greckiej okresu archaicznego]. [...]
W Rzeczypospolitej nie wystĊpowaáy jasne kryteria formalne przynaleĪnoĞci do najĞciĞlejszej elity warstwy uprzywilejowanej. [...] Tylko na tle ideologii równoĞci szlacheckiej moĪna zrozumieü szczególny status grupy, która nie wyróĪnia siĊ formalnie od ogóáu szlachty, [...]
a jednoczeĞnie dziĊki prestiĪowi i pozycji majątkowej dominuje (m.in. dziĊki związkom o charakterze klientalnym) nad teoretycznie równymi sobie pozostaáymi czáonkami stanu szlacheckiego.
RównieĪ w greckiej rzeczywistoĞci nie ma mowy o definicji arystokracji w kategoriach formalnoprawnych. Jedynym w polis stanem w Ğcisáym znaczeniu tego sáowa jest stan
obywatelski. W konsekwencji podstawowym wyróĪnikiem przynaleĪnoĞci do grupy
archaicznych arystokratów bĊdzie wáaĞnie kryterium majątkowe. [...] Grecy epoki archaicznej okreĞlali swoje elity mianem „najlepszych”, „dobrych” albo „szlachetnych” [...], przeciwstawiając ich „ludziom podáym” albo „lichym” [...] – pozostaáym i spoáecznie niĪszym czáonkom tej samej wspólnoty obywatelskiej.
M. WĊcowski, Równi i równiejsi. Elity dwóch narodów politycznych, „Mówią Wieki” 2011, nr 7, s. 13–14.
Podaj dwie cechy arystokracji greckiej okresu archaicznego, które – jak sądzi autor artykuáu – są zarazem cechami magnaterii polskiej w XVI–XVIII w.
x ...
...
x ...
...
Zadanie 3. (1 pkt)
Na podstawie tekstu Ĩródáowego wykonaj polecenie.
[Gajusz Juliusz] Cezar [...] siedz[iaá] na mównicy, na záotym fotelu, ubrany w strój triumfalny. Antoniusz [...], kiedy [...] wbiegá na Forum i lud mu z drogi ustąpiá, podbiegá do Cezara i podaá mu diadem przystrojony w wawrzynowy wieniec. Na to daáy siĊ sáyszeü oklaski, ale sáabe i tylko z góry umówione. Cezar tedy odtrąciá diadem i wtedy dopiero nastąpiáa prawdziwa burza oklasków. Podobnie gdy Antoniusz podaá mu ten diadem po raz wtóry, oklaski byáy rzadkie, a gdy Cezar znowu nie przyjąá diademu, wszyscy zaczĊli go hucznie oklaskiwaü. W ten sposób wystawiono tylko táumy na próbĊ.
Plutarch z Cheronei, ĩywoty sáawnych mĊĪów, t. II, Wrocáaw 2004, s. 635–636.
WyjaĞnij, o czym Ğwiadczyáa reakcja ludu rzymskiego na zachowanie Cezara opisane w tekĞcie.
...
...
...
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 1. 2. 3.
Maks. liczba pkt 1 1 1 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 4
Zadanie 4. (2 pkt)
Na podstawie ilustracji wykonaj polecenie.
Mozaika z koĞcioáa Hagia Sophia (MądroĞci BoĪej) w Konstantynopolu, X wiek
ObjaĞnienie: 1. cesarz Konstantyn I Wielki, 2. cesarz Justynian I Wielki.
„Miejsca ĝwiĊte” 2006, nr 2, s. 10.
Interpretując wybrane elementy mozaiki, wyjaĞnij, w jaki sposób przedstawiono na niej zasáugi wáadców – Konstantyna I Wielkiego oraz Justyniana I Wielkiego – dla Konstantynopola.
1 cesarz Konstantyn Wielki (element mozaiki i wyjaĞnienie) ...
...
2 cesarz Justynian I Wielki (element mozaiki i wyjaĞnienie) ...
...
Zadanie 5. (1 pkt)
Uzupeánij tabelĊ: podaj wáadców Polski, za panowania których doszáo do wymienionych wydarzeĔ. Odpowiedzi wybierz spoĞród podanych.
Bolesáaw Chrobry, Bolesáaw ĝmiaáy, Wáadysáaw àokietek, Wáadysáaw Jagieááo
Wydarzenie Wáadca
1. Ogáoszenie Dictatus papae przez papieĪa Grzegorza VII.
2. Wystąpienie rektora Akademii Krakowskiej Pawáa Wáodkowica na soborze w Konstancji.
2 1
pobrano z www.sqlmedia.pl
Zadanie 6. (1 pkt)
Na podstawie Ĩródeá 1. i 2. wykonaj polecenie.
ħródáo 1. Gall Anonim, Kronika polska [fragment]
Tymczasem królowie i ksiąĪĊta sąsiedni, kaĪdy od swojej strony, gnĊbili PolskĊ i do swego wáadztwa kaĪdy przyáączaá [...] grody graniczne [...]. I choü tak wielkie krzywdy i klĊski znosiáa Polska od obcych, to jeszcze nierozsądniej i sromotniej drĊczoną byáa przez wáasnych mieszkaĔców. Albowiem niewolnicy powstali na panów [...], sami siĊ do rządów wynosząc [...]. Nadto jeszcze, porzucając wiarĊ katolicką [...], podnieĞli bunt przeciw biskupom i kapáanom BoĪym i niektórych [...] mieczem zgáadzili, a innych [...]
ukamienowali. [...] Ci zaĞ, co uszli z rąk wrogów lub którzy uciekali przed buntem swoich poddanych, uchodzili za rzekĊ WisáĊ na Mazowsze.
Gall Anonim, Kronika polska, Wrocáaw 2003, s. 42–43.
ħródáo 2. Wojciech Gerson, Kazimierz Odnowiciel powracający do Polski [obraz z 1887 r.]
Polska. PejzaĪ, sztuka, historia, Kraków 2004, s. 234.
Które nastĊpstwo kryzysu monarchii wczesnopiastowskiej, wymienione we fragmencie kroniki, zostaáo wyeksponowane na obrazie? Przedstaw argumentacjĊ.
...
...
...
...
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 4. 5. 6.
Maks. liczba pkt 2 1 1 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 6
Z a d a n ie 7 . ( 1 p k t)
Na podstawie treĞci mapy zaproponuj dla niej tytuá.Uwaga: tytuá powinien zawieraü okreĞlenie tematu, czasu i przestrzeni.Na podstawie: E. Rostworowski, Historia powszechna XVIII w., Warszawa 1994, s. 142.
Tytuá: ...
pobrano z www.sqlmedia.pl
Zadanie 8. (2 pkt)
Na podstawie wywodu genealogicznego wáadców Francji z dynastii Burbonów, panujących w latach 1715–1830, wykonaj polecenie.
Na podstawie: Dynastie Europy, pod. red. A. Mączaka, Wrocáaw 2003, s. 94–95.
ObjaĞnienie: w nawiasach podano lata Īycia wymienionych postaci; symbol oznacza maáĪeĔstwo.
Uzupeánij tabelĊ, rozpoznając postaci, o których informacje podano w rubrykach 1. i 2.
Informacja Postaü
1. Byáa córką wáadcy Polski i Īoną króla Francji, a jej trzej wnukowie zasiadali na francuskim tronie.
2. Byáa córką wáadcy dwóch paĔstw – Polski i Saksonii – oraz matką trzech królów Francji.
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 7. 8.
Maks. liczba pkt 1 2 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 8
Zadanie 9. (1 pkt)
Na podstawie wiersza i wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
Kornel Ujejski, Sąd matek
Od cesarza Francuzów przyszáy sáowa [...]:
„LecĊ jak zamach miecza, Ğmierü niosĊ, gdzie padnĊ, A w Īelaznej mej dáoni trzymam wieĔce darów, Spieszcie siĊ, syny Polski, do moich sztandarów. [...]
JeĞli wielką ofiarą spáoniecie od razu, Hojnie pobáogosáawiĊ waszemu Īelazu;
JeĞli stanie Īoánierzy trzydzieĞci tysiĊcy, Choü trzydzieĞci tysiĊcy, jeĪeli nie wiĊcej, Kraj wam wskrzeszĊ!” [...]
Rozrzutnie postĊpujesz sobie z krwią ofiarną, A ludom co z ufnoĞcią do ciebie siĊ garną Widmo przyszáej wolnoĞci rzucasz na zadatek, Caáy Ğwiat oszukujesz – ale ty serc matek Nie oszukasz!
Mijają nas, nie sáyszą ... BądĨcie zdrowi –
Pozdrówcie starszych braci pod Trebią, pod Novi, W San Domingo1! ...
Za: J. Waáek, Dzieje Polski w malarstwie i poezji, Warszawa 1987, s. 176.
1 Trebia, Novi, San Domingo – miejsca, gdzie walczyli Īoánierze polscy.
Jak autor wiersza ocenia stosunek Napoleona do sprawy polskiej? OdpowiedĨ uzasadnij.
...
...
...
...
Zadanie 10. (2 pkt)
Na podstawie tekstu Ĩródáowego i wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
Idea króla jest jasna i miáa ludowi polskiemu; idea republiki przypomina mu dawny ucisk i niewolĊ. […] KrólewskoĞci przeto idea jest nam potrzebna do zburzenia rozbiorów. […]
Gdy [...] lud nie ujrzy […] opieki króla, a [szybki] rozwój handlu, przemysáu i rolnictwa nie [da] mu nadziei dobrego bytu, czy nie wywoáa to chĊci do wojny domowej? […] Zaleją PolskĊ potoki krwi wáasnej, zniknie ona w odmĊcie domowej rzezi, a siáa i przemoc nie stworzą tego, co tylko czasem i dobroczynną tworzy siĊ opieką.
Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole, nr 31, Warszawa 1962, s. 26–28.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Autor tekstu reprezentuje poglądy charakterystyczne dla jednego z ugrupowaĔ Wielkiej Emigracji. Podaj nazwĊ tego ugrupowania. OdpowiedĨ uzasadnij.
Nazwa ugrupowania ...
Uzasadnienie ...
...
...
Zadanie 11. (2 pkt)
Na podstawie wykresu i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Import surowej baweány do Anglii, 1818–1873
M. KopczyĔski, Ludzie i technika. Szkice z dziejów cywilizacji przemysáowej, Warszawa 2006, s. 27.
A. Sformuáuj wniosek dotyczący udziaáu baweány amerykaĔskiej w imporcie tego surowca do Anglii w pierwszej poáowie XIX w.
...
...
...
B. Podaj nazwĊ wydarzenia politycznego (stosowaną w historiografii), które spowodowaáo gwaátowny spadek importu baweány amerykaĔskiej do Anglii w drugiej poáowie XIX w.
...
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 9. 10. 11.A. 11.B.
Maks. liczba pkt 1 2 1 1
Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 10
Zadanie 12. (1 pkt)
Na podstawie fragmentu rozkazu do Īoánierzy wydanego przez marszaáka Józefa Piásudskiego oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
Gdy bracia Īywią miáoĞü ku sobie, wiąĪe siĊ wĊzeá miĊdzy nimi, mocniejszy nad inne wĊzáy ludzkie. Gdy bracia siĊ waĞnią i wĊzeá pĊka, waĞĔ ich równieĪ silniejszą jest nad inne.
To prawo Īycia ludzkiego. DaliĞmy mu wyraz przed paru dniami, gdy w stolicy stoczyliĞmy miĊdzy sobą kilkudniowe walki. W jedną ziemiĊ wsiąkáa krew nasza, ziemiĊ jednym i drugim jednakowo drogą, przez obie strony jednakowo umiáowaną. Niechaj krew ta gorąca, najcenniejsza w Polsce krew Īoánierza, pod stopami naszymi bĊdzie nowym posiewem braterstwa, niech wspólną dla braci prawdĊ gáosi [...]. Niech Bóg [...] nam odpuĞci i rĊkĊ karzącą odwróci, a my staĔmy do naszej pracy, która ziemiĊ naszą wzmacnia i odradza.
J. Tomicki, II Rzeczpospolita. Oczekiwania i rzeczywistoĞü, Warszawa 1986, s. 160.
Podaj nazwĊ wydarzenia, którego konsekwencją byáo wydanie zacytowanego rozkazu.
OkreĞl stosunek Józefa Piásudskiego do Īoánierzy walczących po stronie jego politycznych przeciwników.
...
...
...
...
Zadanie 13. (1 pkt)
Na podstawie Ĩródeá 1. i 2. oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
ħródáo 1. Fragment wspomnieĔ generaáa Wáadysáawa Andersa
[…] Przyjechaá do mnie [...] gen. Leese i udzieliá mi nastĊpujących wiadomoĞci. [...]
Niemcy nadal zamykali drogĊ do Rzymu. Wojska sojusznicze na przyczóáku Anzio znajdują siĊ w trudnym poáoĪeniu. Wobec tego zdecydowano wielką ofensywĊ na odcinku frontu wáoskiego [...]. Dla 2. Korpusu Polskiego przewidziano najtrudniejsze zadanie. [...]
Wykonanie tego zadania [...] mogáo mieü duĪe znaczenie dla sprawy polskiej. Byáoby najlepszą odpowiedzią na propagandĊ sowiecką […]. Podtrzymaáoby na duchu opór walczącego Kraju. [...] Oceniáem ryzyko podjĊcia tej walki, nieuniknione straty [...]. Po krótkim namyĞle oĞwiadczyáem, Īe podejmujĊ siĊ tego trudnego zadania.
W. Anders, Bez ostatniego rozdziaáu. Wspomnienia z lat 1939–1946, Warszawa 2007, s. 224.
ħródáo 2. Marsz Drugiego Korpusu [fragment]
To my, Īoánierze Drugiego Korpusu, KrzyĪowców tarcza ramiĊ zdobi nam.
To my, Īoánierze Drugiego Korpusu, Oszczerstwom wszystkim zadaliĞmy káam.
Nie sáowami, bo usta milczaáy, OdpowiedĨ naszą pisaliĞmy krwią.
I jak huragan skruszyliĞmy skaáy, I powinnoĞü speániliĞmy swą.
PieĞĔ ojczysta. Zbiór najpiĊkniejszych Ğpiewów patriotycznych, Warszawa 2007, s. 126.
pobrano z www.sqlmedia.pl
Podaj, jakie zadanie otrzymali Īoánierze polscy.
WyjaĞnij, dlaczego wykonanie tego zadania przeczyáo oszczerstwom, o których mowa w obu Ĩródáach.
Zadanie ...
WyjaĞnienie ...
...
...
...
Zadanie 14. (1 pkt)
Na podstawie treĞci plakatu wydanego we Wáoszech w czasie II wojny Ğwiatowej oraz wáasnej wiedzy wykonaj polecenie.
P. Dowswell, Druga wojna Ğwiatowa, OĪarów Mazowiecki 2007, s. 97.
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 12. 13.
Maks. liczba pkt 1 1 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 12
PodkreĞl wáaĞciwe zakoĔczenie zdania i uzasadnij wybór, interpretując elementy plakatu.
Plakat mógá najwczeĞniej ukazaü siĊ w roku 1. 1939.
2. 1940.
3. 1941.
4. 1942.
Uzasadnienie ...
...
...
Zadanie 15. (2 pkt)
Na podstawie kartki pocztowej wykonaj polecenie.
http://www.zwoje-scrolls.com/zwoje34/text02p.htm [dostĊp: 27.12.2012].
Uzasadnij, Īe przedstawiona kartka pocztowa pochodzi z okresu stalinizmu. Podaj dwa argumenty. Jeden argument powinien dotyczyü strony formalnej kartki, a drugi – odnosiü siĊ do nadawcy.
x ...
...
x ...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
TEMAT: SPO àECZEēSTWA WOBEC NAJEħDħCÓW, OKUPANTÓW I ZABORCÓW OD STARO ĩYTNOĝCI DO XX WIEKU
CZĉĝû II – Analiza Ĩródeá wiedzy historycznej (10 punktów)
ħródáo A
Fragment dzieáa greckiego historyka Appiana z Aleksandrii, II w. n.e.
Hazdrubal, jego Īona z dwoma synami schronili siĊ do Ğwiątyni Eskulapa. PoniewaĪ Ğwiątynia staáa wysoko [...], wiĊc [...] z áatwoĞcią stąd odpierali wszystkie ataki. Kiedy jednak zmógá ich gáód, bezsennoĞü, strach [...] opuĞcili okrĊg ĞwiĊty [...]. WĞród tego Hazdrubal uszedá niepostrzeĪenie do Scypiona z gaáązką oliwną w rĊce. Ten kazaá mu usiąĞü u swoich stóp [...]. Gdy juĪ ogieĔ ogarnąá ĞwiątyniĊ, Īona Hazdrubala wyszáa naprzeciw Scypiona [...]
i [...] zwróciwszy siĊ do [mĊĪa] powiedziaáa: „[...] Mnie i dzieci moje ogieĔ ten pogrzebie, ale ty, wódz wielkiej Kartaginy, jakiĪ to triumf zdobiü bĊdziesz? JakaĪ kara nie czeka ciĊ ze strony tego mĊĪa, u którego stóp siedzisz?”
Appian z Aleksandrii, Historia rzymska, t. I, Wrocáaw 2004, s. 327–330.
Na podstawie Ĩródáa A wykonaj polecenie.
Zadanie 16. (1 pkt)
WyjaĞnij, dlaczego Īona Hazdrubala, oceniając postawĊ mĊĪa, wspomniaáa o rzymskim obyczaju uhonorowania zwyciĊskiego wodza.
...
...
...
...
ħródáo B
Fragment Pochwaáy Rzymu greckiego retora Eliusza Arystydesa, II w. n.e.
Nie podzieliliĞcie ludzkoĞci na Greków i barbarzyĔców [...], zamiast tego wprowadziliĞcie podziaá na Rzymian i nie-Rzymian, tak bardzo rozszerzając zakres pojĊcia miasta. Przy takim podziale liczni mieszkaĔcy poszczególnych miast zaliczają siĊ nie mniej do waszych obywateli niĪ do obywateli swego miasta, jakkolwiek moĪe niejeden z nich nigdy nie widziaá Rzymu. Nie potrzeba zaáóg w cytadelach, bo w kaĪdej miejscowoĞci ludzie najznakomitsi i najzamoĪniejsi strzegą swojej ojczyzny dla was. [...] Da[liĞcie] ludziom zdatnym zarówno szansĊ rządzenia, jak i podlegania rządowi. [...] PoniewaĪ prawa obywatelskie są wspólne, jakby száo o obywatelstwo w jednym mieĞcie, naturalną jest rzeczą, Īe wáadcy traktują swoich poddanych jak domowników, a nie jak obcych [...]. Powstaáo jedno, harmonijne, wszechogarniające paĔstwo, pojawiáa siĊ dotąd niespotykana kombinacja potĊĪnej wáadzy i wielkiej ludzkoĞci, obejmującej wielkich i maáych.
M. WĊcowski, StaroĪytnoĞü klasyczna. ûwiczenia Ĩródáowe z historii dla szkóá Ğrednich, Warszawa 1999, s. 127.
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 14. 15. 16.
Maks. liczba pkt 1 2 1 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 14
Na podstawie Ĩródáa B wykonaj polecenie.
Zadanie 17. (1 pkt)
WyjaĞnij, dlaczego – wedáug autora tekstu – w prowincjach imperium rzymskiego niepotrzebne byáy zaáogi rzymskie strzegące porządku i posáuszeĔstwa mieszkaĔców.
...
...
...
...
ħródáo C
Fragment mowy Jana BaĪyĔskiego, przywódcy Związku Pruskiego, do króla Kazimierza JagielloĔczyka
Nie tajno, miáoĞciwy królu, tobie i twojej radzie, [...] ile krzywd i niegodziwoĞci […]
wycierpieliĞmy od mistrza i zakonu pruskiego. […] PrzyciĞnieni tak wielką niedolą, uczyniliĞmy wszyscy miĊdzy sobą związek, abyĞmy siĊ od tylu cierpieĔ zasáoniü mogli. […]
Cesarz […], uniewaĪniwszy wyrokiem swoim nasz związek, skazaá nas na […] wieczne poddaĔstwo mistrzowi i zakonowi […]. Ten wiĊc wyrok cesarza spowodowaá nas do wypowiedzenia posáuszeĔstwa KrzyĪakom i podniesienia przeciw nim orĊĪa […]. W ciągu kilku dni orĊĪem naszym przeszáo dwadzieĞcia zdobyliĞmy zamków […]. Przeto udajemy siĊ do Majestatu twego z proĞbą, abyĞ raczyá przyjąü za twoich i królestwa twego wieczystych poddanych i hoádowników, i wcieliá do Królestwa Polskiego, od którego jesteĞmy oderwani.
Teksty Ĩródáowe do nauki historii w szkole, nr 12, Warszawa 1959, s. 32–33.
Na podstawie Ĩródáa C i wáasnej wiedzy wykonaj polecenia.
Zadanie 18. (2 pkt)
A. WymieĔ dwie formy oporu przeciwko „zakonowi pruskiemu”, które stosowaáa przeĞladowana ludnoĞü Pomorza i ziemi cheámiĔskiej.
x ...
...
x ...
...
B. Przedstaw decyzjĊ króla Kazimierza JagielloĔczyka bĊdącą odpowiedzią na proĞbĊ záoĪoną przez Jana BaĪyĔskiego oraz wyjaĞnij konsekwencje polityczne tej decyzji.
...
...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
ħródáo D
Fragment pracy historyka Wáadysáawa CzapliĔskiego
Król Jan Kazimierz nie cieszyá siĊ popularnoĞcią, tym bardziej Īe mimo niepowodzenia na polach walk, a moĪe wáaĞnie dlatego, zdradzaá on dostrzegane przez szlachtĊ tendencje do wzmocnienia swej wáadzy i osáabienia roli sejmu szlacheckiego. [...]
W licznych aktach poddaĔczych podpisywanych przez szlachtĊ województw koronnych, [a takĪe] w instrukcji wojska kwarcianego znajdujemy punkt: „prowincje przez wojnĊ oderwane, jako województwo ruskie, podolskie, woáyĔskie, bracáawskie, kijowskie, czernichowskie i inne... aby Jego Królewska MoĞü [Karol Gustaw] jako najprĊdzej odzyskaá”.
Szlachta województwa sandomierskiego prosiáa równieĪ króla szwedzkiego, „aby cokolwiek od królestwa polskiego oderwano, z troską i wysiákiem odzyskane i do ciaáa Rzeczypospolitej przyáączone byáo”.
W. CzapliĔski, Glosa do Trylogii, Biaáystok 1999, s. 66, 68.
ħródáo E
Fragment pracy historyka Adama Kerstena
28 paĨdziernika – [Karol Gustaw] wyznaczyá zjazd szlachty, który miaá [...] wyrzec siĊ
„wszelkich stosunków z królem polskim” i przyjąü protekcjĊ szwedzką. [...] Ton uniwersaáu, [byá] przeciwny mentalnoĞci szlacheckiej, zawar[to] w nim groĨby konfiskaty dóbr tych, którzy wzgardzą „tą áaską i dobrodziejstwami”. [...] W nowych uniwersaáach wezwano szlachtĊ do Warszawy [...] na sejm, który wedle powtarzanych wieĞci, miaá dokonaü elekcji Karola Gustawa. „Sejm elekcyjny w Warszawie dnia 30 bieĪącego miesiąca, a po tym koronacja, we cztery niedziele po elekcji, na której, tako jako na elekcji, który by senator albo praáat nie przybyá, albo posáów nie przysáaá, konfiskatą dóbr karany byü ma ...”.
A. Kersten, Hieronim Radziejowski. Studium wáadzy i opozycji, Warszawa 1988, s. 443–444.
ħródáo F
Mapa. Projekt rozbioru Rzeczypospolitej na mocy traktatu w Radnot, 1656 r.
K. Baczkowski, Projekty rozbiorów paĔstw suwerennych w póĨnym Ğredniowieczu i u początku doby nowoĪytnej, Kraków 2001, s. 15.
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 17. 18.A. 18.B.
Maks. liczba pkt 1 1 1 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 16
Na podstawie Ĩródeá D, E, F wykonaj polecenie.
Zadanie 19. (2 pkt)
Czy po wkroczeniu wojsk szwedzkich speániáy siĊ nadzieje polskiej szlachty na pozytywne zmiany zarówno w relacjach z nowym wáadcą, jak i w polityce zagranicznej? OdpowiedĨ uzasadnij, podając dwa argumenty.
OdpowiedĨ ...
Uzasadnienie
x ...
...
x ...
...
ħródáo G
Obraz Januarego Suchodolskiego [obraz z 1845 r.]
Polska. PejzaĪ, sztuka, historia, Kraków 2004, s. 271.
ObjaĞnienie: przedstawione na obrazie oblĊĪenie twierdzy trwaáo od 18 listopada do 27 grudnia 1655 r.
pobrano z www.sqlmedia.pl
ħródáo H
Fragment aktu konfederacji tyszowieckiej, 29 grudnia 1655 r.
Król szwedzki paĔstwa koronne wojskiem swoim pustoszyü, miasta i dwory szlacheckie rabowaü i wniwecz pozwala obracaü. [...]
Z tych tedy wszystkich przyczyn i z wrodzonej narodowi polskiemu naleĪytej ku panom swoim cnoty i wiary, zabiegającej dalszemu koĞcioáów paĔskich spustoszeniu i ojczyzny zniszczeniu, pomienionego króla szwedzkiego za protektora mieü nie moĪemy i [...]
z wszystkimi tymi, którzy by mu w jakikolwiek sposób pomagaü chcieli, za wrogów ojczyzny deklarujemy. [...] Deklarujemy na wojnie statecznie trwaü, dokąd ojczyzny nie uspokoimy.
M. Ferenc, Epoka nowoĪytna. Teksty Ĩródáowe. Tematy lekcji i zagadnienia do historii w szkole Ğredniej, Kraków 2001, s. 160.
Na podstawie Ĩródeá G i H wykonaj polecenie.
Zadanie 20. (1 pkt)
Czy wydarzenie, którego dziewiĊtnastowieczną wizjĊ ukazaá na obrazie January Suchodolski, mogáo wpáynąü na decyzjĊ zawartą w Ĩródle H? OdpowiedĨ uzasadnij.
...
...
...
...
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 19. 20.
Maks. liczba pkt 2 1 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 18
ħródáo I
Fragment obrazu Jana Matejki, Rejtan. Upadek Polski [obraz z 1866 r.]
Matejko. Obrazy olejne, oprac. J. Malinowski, K. SroczyĔska, Warszawa 1998, il. 25.
ObjaĞnienia:
1. Portret Katarzyny II
2. Adam PoniĔski (1732–1798), marszaáek sejmu rozbiorowego 1773–1775
3. SzczĊsny Potocki (1752–1805), wspóátwórca i marszaáek konfederacji targowickiej 4. Franciszek Ksawery Branicki (1730–1819), ogáosiá w Targowicy akt konfederacji 5. Tadeusz Rejtan
5 2
3
4
pobrano z www.sqlmedia.pl
1
Na podstawie Ĩródáa I wykonaj polecenie.
Zadanie 21. (2 pkt)
WyjaĞnij, które elementy obrazu mogą sáuĪyü ocenie postawy marszaáka Adama PoniĔskiego na sejmie w 1773 r.
...
...
...
...
...
...
...
...
ħródáo J
Fragment listu Tadeusza KoĞciuszki, kwiecieĔ 1794 r.
Odebrane dnia dzisiejszego wiadomoĞci najwyĪszą przejĊáy [mnie] radoĞcią. Stolica Polski wolna i oswobodzona dzielnoĞcią jej mieszkaĔców, chwila burzy i zamieszania przemieniona w porządek i regularne tymczasowego rządu odbywanie, [...] to są dzieáa wasze, cnotliwi Warszawy obywatele, godni tej nadziei, którą w was pokáada ojczyzna, godni sáawy, którą wspóáczeĞni i potomnoĞü samym tylko miáoĞnikom wolnoĞci gotują.
A. Zahorski, Naczelnik w sukmanie, Kraków 1990, s. 31–32.
Na podstawie Ĩródáa J wykonaj polecenie.
Zadanie 22. (1 pkt)
WyjaĞnij, dlaczego wydarzenia w Warszawie, na które w liĞcie zwróciá uwagĊ Tadeusz KoĞciuszko, spotkaáy siĊ z jego uznaniem.
...
...
...
...
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 21. 22.
Maks. liczba pkt 2 1 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 20
CZ ĉĝû III – Wypracowanie (20 punktów)
Zadanie 23. (20 pkt)
Zadanie zawiera dwa tematy. Wybierz jeden z nich do opracowania.
Temat I
Biü siĊ czy nie biü? Scharakteryzuj i oceĔ postawy Polaków wobec zaborców w XIX wieku.
Temat II
Przystosowanie czy opór? Scharakteryzuj i oceĔ postawy Polaków wobec wáadzy komunistycznej w latach 1945–1956.
Wybieram temat: ...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
Wypeánia egzaminator
Nr zadania 23.
Maks. liczba pkt 20 Uzyskana liczba pkt
pobrano z www.sqlmedia.pl
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 22
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 24
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
...
pobrano z www.sqlmedia.pl
Egzamin maturalny z historii Poziom rozszerzony 26
BRUDNOPIS
pobrano z www.sqlmedia.pl
