175
Okolice bibliologii
W
dniach 13–14 października 2011 r. w Bydgoszczy odbyła się Ogólnopolska Konferencja Nauko- wa „Książka i prasa w kulturze” zor- ganizowana przez Katedrę Informacji Naukowej i Bibliologii Uniwersytetu Kazimierza Wielkiego w Bydgoszczy (dalej: UKW). Spotkanie było poświę- cone interdyscyplinarnym zagadnie- niom związanym z miejscem i rolą książki, biblioteki oraz prasy w kultu- rze. Konferencja odnosiła się zarówno do okresu, kiedy książki i prasa stano- wiły jedyne bądź dominujące medium dyfuzji treści kultury, miała przedsta- wić diagnozę ich znaczenia i przemian w nowoczesnym społeczeństwie in- formacji i wiedzy, jak i postawić py- tanie o ich status w przyszłości. Dys- kusja i przedstawione referaty oscy- lowały wokół zagadnień związanych z następującą problematyką: kultu- rotwórcze zadania bibliotek, historia książki i prasy jako element historii kultury, biblioteki czynnikiem kształ- towania światopoglądu, książka jed- nym z podstawowych czynników kul- tury, promocja funkcji kulturotwórczej książki.Podczas dwudniowej konferencji przedstawiono 29 referatów w sześciu sesjach plenarnych. W skład Komitetu Naukowego konferencji weszli: prof.
dr hab. Marcin Drzewiecki, dr hab. Ewa Głowacka, prof. UMK, ks. dr hab. Zdzi- sław Kropidłowski, prof. UKW, dr hab.
Ryszard Nowicki, prof. UKW.
Konferencję w imieniu organiza- torów otworzyli kierownik Katedry Informacji Naukowej i Bibliologii UKW ks. dr hab. Z. Kropidłowski, prof. UKW,
oraz prodziekan Wydziału Admini- stracji i Nauk Społecznych dr Katarzy- na Domańska.
Wszystkie wystąpienia w ra- mach pierwszej sesji poświęcone były książce, kulturze i bibliotece do koń- ca XVIII w. Sesję rozpoczął referat dr.
hab. Jerzego Koniecznego, prof. AHE, który poruszył problematykę związa- ną z literaturą polską na kartach kalen- darzy pomorskich czasu niewoli. Autor przedstawił wnikliwie problematykę badawczą i typowe formy piśmiennicze zamieszczane na łamach wybranych kalendarzy. Następnie dr Dariusz Spy- chała przybliżył zagadnienia związa- ne z bibliotekami chrześcijańskimi i ich rolą w Rzymie w IV–VI w. Z kolei dr hab.
Z. Kropidłowski omówił agendy litur- giczne Kościoła ewangelickiego wy- dawane w języku polskim w Prusach Królewskich i Książęcych. Agendy te nie były dotąd dokładniej analizowane i nie zastanawiano się nad ich znacze- niem dla kultury Prus w czasach staro- polskich. Również w tej sesji dr Andrzej Mycio przedstawił znaczenie kodeksu rękopiśmiennego w XVIII-wiecznej Eu- ropie na przykładzie biblioteki history- ka Pomorza, Ludwiga Wilhelma Brüge- manna. Sesję zakończył referat mgr Be- aty Kurek poświęcony Bibliografii pol- skiej Karola Estreichera w środowisku naukowym XIX w.
Ogólnopolska Konferencja Naukowa
„Książka i prasa w kulturze”
(Bydgoszcz, 13–14
października 2011 r.)
176 Okolice bibliologii
W kolejnej sesji poruszono zagad- nienia dotyczące dawnych księgozbio- rów oraz firm wydawniczych i księgar- skich XIX i początków XX w. Mgr Żane- ta Kubic na przykładzie prywatnej bi- blioteki Sebastiana Sierakowskiego, rektora Szkoły Głównej Krakowskiej w latach 1809–1814, omówiła wy- korzystanie zasobów internetowych do odtwarzania dawnych księgozbio- rów. W ramach projektu finansowa- nego ze środków Ministerstwa Nauki i Szkolnictwa Wyższego w Bibliotece Jagiellońskiej trwa obecnie odtwarza- nie tego księgozbioru m.in. w oparciu o zasoby internetowe, takie jak zeska- nowane w całości dzieła, katalogi bi- bliotek, bazy danych. Dr Aldona Chle- wicka w bardzo interesującym wystą- pieniu zaprezentowała „Księgi adreso- we” Bydgoszczy z lat 1855–1917 jako źródło informacji o kulturze książki.
Natomiast dr Danuta Wańka omówiła problematykę związaną z „Gazetą Kali- ską” i jej rolą w promowaniu warszaw- skich oficyn wydawniczych w różnych miastach Królestwa Polskiego. Na po- zostałe referaty w tej sesji złożyły się wystąpienia dr Bernardety Iwańskiej- -Cieślik prezentującej ofertę Księgarni Powszechnej we Włocławku na pod- stawie katalogu tej firmy z 1911 r. oraz mgr Agaty Bożek przybliżającej postać księgarza i wydawcy Antoniego Gma- chowskiego.
Problematyce czasopiśmiennic- twa poświęcono kolejną sesję tego dnia. Mgr Małgorzata Łęgowik omówi- ła tematykę związaną z czasopismami popularnonaukowymi dla dzieci i mło- dzieży do 1939 r. Początki właściwe-
go rozwoju czasopism popularnonau- kowych dla dzieci i młodzieży sięgają XIX w., kiedy to w 1830 r. pojawił się
„Skarbiec dla dzieci”. Następnie mgr Renata Łęgowik określiła znaczenie częstochowskich czasopism szkolnych w II RP. Dwudziestolecie międzywo- jenne to czas wzmożonego ukazywa- nia się periodyków szkolnych w gim- nazjach częstochowskich, z tego okre- su odnotowano 14 czasopism. Były to pisemka klasowe i kół zaintereso- wań, które z czasem przeistoczyły się w organy ogólnoszkolne, a nawet mię- dzyszkolne. Kolejny referat wygłoszo- ny przez dr Monikę Olczak-Kardas do- tyczył roli czasopism pedagogicznych w latach 20. XX w. w kształtowaniu świadomego odbiorcy prasy i książki.
Autorka ukazała czasopisma pedago- giczne jako narzędzie wykorzystywa- ne w procesie kształcenia kadry dy- daktycznej. W kręgu problematyki pe- dagogicznej pozostawało wystąpienie dr Agaty Samsel. Referentka zapre- zentowała podręczniki szkolne z lat 20. XX w., które poza tym, że stanowi- ły istotną pomoc dydaktyczną dla na- uczyciela, a dla ucznia były źródłem wiedzy, pełniły nadto funkcję wycho- wawczą i kształtowały postawy zgod- ne z założeniami ówczesnej ekipy rzą- dzącej.
Ostatnią sesję w pierwszym dniu konferencji otwierał referat mgr Mo- niki Kubiak, który wnikliwie przed- stawiał czasopisma zakładowe lat 50. XX w. i ich rolę w kształtowaniu postaw studentów i pracowników uczelni wyższych. Ówczesne czaso- pisma zakładowe miały silne zabar-
177
Okolice bibliologii
wienie agitacyjno-polityczne, afir- mujące ówczesną rzeczywistość i starające się kształtować świato- pogląd swoich czytelników. W myśl idei marksizmu-leninizmu czasopi- sma zakładowe miały stać się are- ną dydaktyczno-wychowawczą dzia- łalności uczelni jako instytucji. Mgr Milena Śliwińska przybliżyła toruń- ską inicjatywę kulturalną – miesięcz- nik „Przegląd Artystyczno-Literac- ki”, ukazujący się w Toruniu od marca 1992 do września 2002 r., związany z kręgiem artystów i historyków lite- ratury. Powstanie pisma kulturalne- go zmobilizowało toruńską elitę in- telektualną do współpracy z periody- kiem, który skupiał w redakcji przed- stawicieli dziedzin humanistycznych.
Problematykę prasy i kultury u progu XXI w. na łamach czasopism przed- stawiła dr Magdalena Przybysz-Staw- ska. Jeden z czołowych tygodników tej grupy czasopism „Newsweek Pol- ska” – mimo że najmłodszy – realizu- je z powodzeniem zadania związane z informacją o świecie kultury. Ostat- ni referat tego dnia obrad zaprezen- towała dr Katarzyna Wodniak, któ- ra mówiła o problematyce dotyczącej prasy kobiecej w ostatnim piętnasto- leciu. Autorka przedstawiła przegląd badań podejmowanych nad różny- mi aspektami funkcjonowania cza- sopism kobiecych w polskim syste- mie prasowo-wydawniczym w latach 1996–2010.
Po zakończonych pierwszego dnia obradach organizatorzy zaprosi- li uczestników konferencji na program artystyczny w wykonaniu studentów
Instytutu Edukacji Muzycznej Uniwer- sytetu Kazimierza Wielkiego w Byd- goszczy.
W drugim dniu konferencji od- były się dwie sesje plenarne. Referat otwierający ten dzień obrad przedsta- wił dr hab. R. Nowicki, który poruszył zagadnienia związane z drukami ulot- nymi i okolicznościowymi Zakładów Graficznych Instytutu Wydawnicze- go „Biblioteka Polska” przechowywa- nymi w zbiorach Wojewódzkiej i Miej- skiej Biblioteki w Bydgoszczy. Zakłady Graficzne opublikowały liczne druki ulotne i okolicznościowe, stanowią- ce interesujący materiał źródłowy o charakterze dokumentacyjnym, hi- storycznym i estetycznym. Następnie mgr Lena Kamińska-Mazur omówiła działalność częstochowskiego druka- rza i wydawcy Franciszka Dionizego Wilkoszewskiego. Kolejna prelegent- ka, dr Wanda A. Ciszewska, zaprezen- towała instrukcje z lat 1946–1949 do- tyczące organizacji obchodów „Święta Oświaty”. Komitet Obywatelski „Świę- ta Oświaty” publikował szczegóło- we wytyczne, w których zalecał wo- jewódzkim, powiatowym i gminnym komitetom organizację różnorodnych imprez i form popularyzacji książki, zbiórek pieniężnych na odbudowę bi- bliotek, gromadzenie książek, organi- zowanie spotkań, odczytów i wystaw.
Dr Krzysztof Okoński poruszył proble- matykę niezależnej sceny literackiej w NRD i jej – częściowo odmiennych od polskich – doświadczeń z tamtej- szym reżimem, przedstawił także me- tody walki z pisarzami uchodzącymi za „niepożądany element”. Natomiast
178 Okolice bibliologii
dr Kazimierz Adamczyk omówił pro- blematykę prasy w ofercie Bydgoskie- go Antykwariatu Naukowego.
Ostatnia sesja konferencji „Książ- ka i prasa w kulturze” poświęcona była zagadnieniom związanym z funkcją kulturotwórczą bibliotek publicznych, szkolnych oraz rolą książki w kultu- rze. Dr hab. Stanisława Kurek-Koko- cińska, prof. UŁ, przedstawiła zagad- nienia dotyczące kultury książki wie- ku dziecięcego w świetle wypowiedzi wspomnieniowych. Kolejny prelegent, prof. dr hab. M. Drzewiecki, omówił wybrane aspekty związane z bibliote- kami publicznymi i szkolnymi w śro- dowisku społecznym. Natomiast dr K. Domańska zaprezentowała zadania bibliotek szkolnych jako centrum kul- tury w środowisku lokalnym. Mgr Bo- żena Bogdańska omówiła rolę książ- ki w kulturze dziecka najmłodszego, koncentrując się na określeniu zależ- ności między okresem rozpoczęcia czytania dzieciom a wejściem przez nie w szeroko pojęty świat kultury. Na- stępnie dr Małgorzata Kowalska przy- bliżyła zagadnienie obecności książki – jako przedmiotu refleksji i populary-
zacji literatury – w programach ramo- wych stacji telewizyjnych i radiowych oraz w różnego rodzaju serwisach in- ternetowych. Ostatni referat konfe- rencji dotyczył kultury książki i prasy cyfrowej w opinii czytelników Biblio- teki Głównej Uniwersytetu Kazimie- rza Wielkiego w Bydgoszczy. Wyni- ki i analizę przeprowadzonych badań ankietowych przedstawił mgr Maciej Weryho.
Dr hab. R. Nowicki był moderato- rem dyskusji po zakończonych prelek- cjach. Podsumowania obrad konferen- cji dokonał prof. dr hab. M. Drzewiecki.
Konferencja pozwoliła na zapoznanie się z poglądami zarówno teoretyków, jak i praktyków. Wśród prelegentów i słuchaczy byli przedstawiciele uczel- ni wyższych oraz pracownicy biblio- tek akademickich. Konferencję nale- ży uznać za udaną, o jej sukcesie zde- cydował zarówno trafny dobór refera- tów, jak i przyjazna atmosfera.
Katarzyna Domańska
Katedra Informacji Naukowej i Biblio- logii Uniwersytetu Kazimierza Wielkie- go w Bydgoszczy
O
gólnopolską Studencką Konfe- rencję Naukową „Nowe prze- strzenie biblioteki” przygotowali stu- denci działający w Kole Naukowym Bi- bliotekoznawców Uniwersytetu Wro- cławskiego.Konferencja odbyła się 18 listo- pada 2011 r. w siedzibie Dolnoślą- skiej Biblioteki Pedagogicznej, a w jej trakcie zaprezentowano 19 refera-
tów. Wśród przedstawicieli bibliolo- gicznych kół naukowych znaleźli się studenci z Uniwersytetu Kazimierza
