© Copyright
by Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Miko
łaja Kopernika
202 Okolice bibliologii
ferencji, stanowiącymi główną barie- rę udziału dla większej liczby osób z jednej instytucji lub ośrodka nauko- wego, pewne zastrzeżenia budzą tak- że materiały konferencyjne. Wpraw- dzie zawierają one niemal wszystkie przygotowane na konferencję wystą- pienia, ale w przeważającej liczbie są to wydruki slajdów zademonstrowa- nych podczas prezentacji. Wyjątek na tym tle stanowi jedynie referat H. Hol- lendra, który również jako jedyny zo- stał zaopatrzony w bibliografię załącz- nikową. Z całą pewnością o wiele lep- szym rozwiązaniem byłoby umiesz- czenie w materiałach konferencyjnych pełnych tekstów wystąpień. Dzięki temu z ich treścią mogliby zapoznać się nie tylko uczestnicy spotkania. Wy- daje się to tym bardziej uzasadnione, że niejednokrotnie z opublikowanych slajdów nic nie wynika, znajdują się na nich bowiem jedynie krótkie hasłowe komunikaty. Za spore niedociągnię-
cie wydawnicze należy uznać także zamieszczenie na łamach książki chy- ba nie do końca dopracowanej prezen- tacji sponsora (na przemian występu- ją tu slajdy zawierające tekst w języku polskim i angielskim) oraz brak pre- zentacji A. Tarkowskiego i P. Waglow- skiego. Te ostatnie udostępniono kil- ka dni po konferencji na serwerze CPI. Mimo zapewnień organizatorów w miejscu tym nie znalazły się nato- miast treści pozostałych wystąpień.
Może więc mówiąc o propagowaniu i promocji polskiej digitalizacji, war- to byłoby zacząć od siebie i udostęp- nić artykuły o niej traktujące szerszej publiczności, a nie żądać kwoty 100 zł netto za wątpliwej jakości publikację konferencyjną.
Małgorzata Kowalska
Instytut Informacji Naukowej i Biblio- logii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu
W
dniach 14−15 stycznia 2010 r.w Toruniu odbyła się druga edycja międzynarodowej konferen- cji poświęconej problematyce wolne- go dostępu (ang. Open Access). Orga- nizatorami spotkania były Biblioteka Uniwersytecka w Toruniu (dalej: BU), Komisja Wydawnictw Elektronicznych Stowarzyszenia Bibliotekarzy Pol- skich, EBIB, Fundacja eIFL.net, Open Society Institute oraz Poznańska Fun- dacja Bibliotek Naukowych. Patronat nad konferencją objęło Ministerstwo Nauki i Szkolnictwa Wyższego.
O ile celem pierwszego sympo- zjum z 2007 r. było przekonanie bi- bliotekarzy do włączenia się w ruch Open Access (dalej: OA) oraz ukaza- nie korzyści płynących z nowej for- my komunikacji naukowej, to zamie- rzeniem organizatorów drugiej edy- cji spotkania stało się przedstawienie
II Międzynarodowa Konferencja
„Open Access w Polsce”
(Toruń, 14–15 stycznia 2010 r.)
© Copyright
by Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Miko
łaja Kopernika
203
Okolice bibliologii
działania OA w praktyce oraz przeko- nanie do tego modelu publikowania środowiska naukowego i wydawni- czego.
Uczestników konferencji przywi- tał dyrektor BU w Toruniu dr Miro- sław Supryniuk. Uroczystego otwarcia obrad dokonał Prorektor ds. Studenc- kich Uniwersytetu Mikołaja Kopernika prof. dr hab. Witold Wojdyło.
Podczas pierwszego dnia konfe- rencji zostały zaprezentowane świato- we trendy zastosowań otwartego do- stępu. Referat wprowadzający wygło- siła dr Alma Swan z firmy Key Perspec- tives Ltd., która przypomniała, czym jest Open Access, dla kogo jest prze- znaczony, dlaczego warto go wdrażać i jakie formy przybiera. Na przykładzie Uniwersytetu w Southampton zade- monstrowała, że dla uczelni najlepszą formą OA jest repozytorium, zwięk- sza bowiem zainteresowanie publika- cjami, a co za tym idzie – częstotliwość cytowań.
Kolejnym prelegentem był prof.
Bernard Rentier, Rektor Uniwersyte- tu w Liege. Uczelnia ta od 26 listopada 2008 r. prowadzi obowiązkową polity- kę otwartego dostępu do wiedzy. Pro- fesor Rentier przybliżył wady i zalety poszczególnych repozytoriów, uzasad- niając w ten sposób wybór repozyto- rium instytucjonalnego na swoim uni- wersytecie. Istniejące tam Open Repo- sitory & Bibliography – ORBi, pomi- mo krótkiego okresu funkcjonowania (nieco ponad rok), zyskało już popu- larność w kręgach akademickich, a na- ukowcy sami chętnie dodają do niego swoje publikacje.
Następne wystąpienie − Claire Bundy z BioMed Central − zostało po- święcone tzw. „zielonemu” modelowi OA. Jako reprezentantka największe- go wydawcy OA na świecie, prelegent- ka zwróciła uwagę na formalną stro- nę przedsięwzięcia. Uwidoczniła, jakie problemy mogą napotkać instytucje przy samodzielnej budowie repozy- toriów oraz jakie koszty i wymagania ujawniają się w trakcie rozbudowy.
Zaprezentowała narzędzie Open Re- pository, zawierające w sobie wszyst- kie elementy niezbędne do tworzenia i rozwijania repozytoriów, oraz przed- stawiła praktyczne jego zastosowanie.
W dalszej kolejności głos zabrali Iryna Kuchma z eIFL.net oraz Jan An- drzej Nikisch z Poznańskiej Fundacji Bibliotek Naukowych. Ich prezenta- cja dotyczyła starań podejmowanych przez indywidualne państwa i organi- zacje światowe na rzecz rozwoju ru- chu Open Access. Swoje omówienie znalazły tu działania Komisji Europej- skiej prowadzone w ramach VII Pro- gramu Ramowego, wymagania EU- ROHORC (stowarzyszenie skupiające szefów instytucji odpowiedzialnych za finansowanie nauki), zapisy Dekla- racji Berlińskiej i rozwiązania legisla- cyjne przyjęte w Stanach Zjednoczo- nych. W referacie wielokrotnie pod- kreślano kwestię, że wyniki badań fi- nansowanych z funduszy publicznych powinny być powszechnie dostępne.
Za przykład podano Finlandię, gdzie 26 uczelni technicznych wprowadzi- ło obowiązek publikowania w OA. Au- torzy sformułowali również wytycz- ne określające, co można deponować
© Copyright
by Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Miko
łaja Kopernika
204 Okolice bibliologii
w repozytoriach, a co potraktować jako wyjątki.
Jako kolejny referent wystąpił Marcin Werla z Poznańskiego Centrum Superkomputerowo-Sieciowego. Pod- sumował on dotychczasowe inicjatywy podjęte przez polskie instytucje, a ma- jące na celu rozwój otwartych zasobów naukowych. Wymienił polskie projek- ty, jak również europejskie i światowe repozytoria uwzględniające polski do- robek naukowy. Ukazał Federację Bi- bliotek Cyfrowych jako bazę umożli- wiającą publikowanie dokumentów na zasadach OA. Poprzez współpra- cę bibliotek cyfrowych i istnienie Fe- deracji możliwe było włączenie rodzi- mych zasobów do Europeany i DART- -Europe.
Pierwszą sesję zakończyły warsz- taty dla wydawców naukowych i aka- demickich, prowadzone przez Marię Romano z BioMed Central, przybliża- jące sposób realizacji idei OA przez jej firmę.
Drugi dzień konferencji został poświęcony rozwojowi Open Access na rynku polskim. Rozpoczęło go wy- stąpienie prof. Włodzisława Ducha z Instytutu Fizyki, Astronomii i In- formatyki Stosowanej Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu, któ- ry przypomniał etapy rozwoju źró- deł informacji, w tym Internetu. Ko- rzystając z własnych doświadczeń, prelegent zaprezentował wagę pu- blikacji w sieci WWW oraz możliwo- ści współdziałania z organizacjami wszystkich szczebli w ramach różne- go typu projektów. Profesor Duch za- uważył, że zasadniczym ogniwem ha-
mującym rozwój jest sam człowiek.
Wielu naukowców (zwłaszcza huma- nistów) nadal nie jest przekonanych do korzystania z zasobów sieciowych, a tym bardziej do zasilania ich swoimi publikacjami.
Podobnej tematyce był także po- święcony kolejny referat. Jego autor − dr Jarosław Stolarski z Instytutu Paleo- biologii PAN w Warszawie − udowod- nił, jak bezpodstawne są obawy przed uwolnieniem wartościowej informacji w sieci. Prelegent zaprezentował ewo- lucję kwartalnika „Acta Palaeontologi- ca Polonica”, wydawanego od 1956 r.
w wersji drukowanej, a następnie od 2005 r. systematycznie dostosowywa- nego do potrzeb OA i udostępnionego całkowicie w tej formie w roku 2009.
Jak dowodził dr Stolarski, zmiana for- my publikowania nie zmniejszyła za- interesowania czytelników ani nie za- groziła nadal rozpowszechnianej wer- sji drukowanej.
Następnie głos zabrał Maciej Dziu- becki − przedstawiciel firmy Ex Libris, który przedstawił system Primo oraz wykorzystanie serwisu Primo Central, tj. centralnego indeksu zawierającego dane z włączonych do Primo repozy- toriów.
Następny referat dedykowano re- pozytorium Uniwersytetu Adama Mic- kiewicza w Poznaniu AMUR. Małgo- rzata Rychlik i Emilia Karwasińska z Biblioteki Uniwersyteckiej objaśni- ły zgromadzonym etapy tworzenia bazy, strukturę i zadania pracowników.
Szczegółowo omówiły politykę funk- cjonowania oraz dostępne kolekcje, a także korzyści wynikające z posiada-
© Copyright
by Wydawnictwo Naukowe
Uniwersytetu Miko
łaja Kopernika
205
Okolice bibliologii
nia repozytorium zarówno dla uczelni, jak i naukowców.
Zbliżoną tematykę w swoim re- feracie podjął Jacek Ciesielski z firmy Versita, który przedstawił propozy- cje systemowe dla instytucji chcących tworzyć własne czasopisma OA.
Ostatnim mówcą konferencji był Jarosław Lipszyc z Koalicji Otwartej Edukacji − zrzeszenia promującego Otwarte Zasoby Edukacyjne w Polsce.
Referent wyjaśnił, czym są otwarte za- soby, od kiedy termin ten funkcjonu- je, kto na świecie popiera tę inicjatywę i jaki wpływ miała na nią „Kapsztadzka Deklaracja Otwartej Edukacji”.
Konferencję zamknęły podzięko- wania dyrektora BU dr. Mirosława Su- pryniuka dla organizatorów i uczest- ników. Niewątpliwie spotkanie zakoń-
czyło się sukcesem. Dopisali zarówno prelegenci, jak i uczestnicy. Dyskusje wywiązujące się w trakcie wystąpień, ograniczane ze względów czasowych, były żywo kontynuowane w kuluarach.
W trakcie konferencji zaprezentowa- no znakomite przykłady rozwoju ru- chu Open Access w kraju i za granicą oraz coraz lepsze krajowe porozumie- nia z organizacjami światowymi. Wy- daje się, że dobrze rokuje to dla przy- szłości OA w Polsce.
Kamila Szczepanowska
studentka II roku uzupełniających stu- diów magisterskich z zakresu informa- cji naukowej i bibliotekoznawstwa w Instytucie Informacji Naukowej i Bi- bliologii Uniwersytetu Mikołaja Koper- nika w Toruniu
B
OBCATSSS Symposium to między- narodowa konferencja studencka odbywająca się od 1993 r. W jej ramach studenci mają możliwość wymiany in- formacji z kolegami z całego świata, prowadzenia dyskusji na ważne tema- ty i poszerzania wiedzy z zakresu sze- roko pojętej bibliologii. Nazwa sympo- zjum to akronim określający sieć aka- demicką miast założycielskich (Bu- dapest, Oslo, Barcelona, Copenhagen,„Bridging the Digital Divide: libraries providing access for all?”
– BOBCATSSS 2010 (Parma, 25–27 stycznia 2010 r.)
Amsterdam, Tampere, Stuttgart, Szom- bathely i Sheffield).
W dniach 25−27 stycznia 2010 r.
we włoskiej Parmie odbyła się kolej- na edycja Sympozjum BOBCATSSS. To osiemnaste z kolei spotkanie zjedno- czyło prelegentów z całego świata pod hasłem “Bridging the Digital Divide: li- braries providing access for all?” (pol.
„Zapobieganie wykluczeniu cyfrowe- mu: biblioteki jako miejsca zapew- niające dostęp dla wszystkich?”). Te- goroczny zjazd został zorganizowany przez Università degli Studi di Parma, Università degli Studi di Milano oraz Manchester Metropolitan University.
Ceremonia otwarcia odbyła się w Aula Magna Uniwersytetu Parmeńskiego,
