Prasa o adwokaturze

Prasa o adwokaturze

Palestra 11/1(109), 134-139

«»«/»S/l OA D W O K A T U R Z E

„K urier Polski” (nr 301 z dn. 22 grudnia 1966 r.) w rubryce Co słychać w S e j­ m ie doniósł o p o s i e d z e n iu w dn. 2.0 grudnia 1966 r. Sejmowej K om isji W ymiaru Sprawiedliwości. W toku obrad tej Kom isji „posłowie przyjęli również uchwałę dotyczącą realizacji ustaw y o u stro ju adw okatury oraz o aktualnej sytuacji w a d ­ w okaturze".

Do treści wspom nianej uchw ały oraz do poselskiej oceny stan u adw okatury w ypadnie powrócić po udostępnieniu jej do wiadomości publicznej.

*

Zamieszczony w „Gazecie Sądowej i P en iten cjarn ej” (nr 23 z dn. 15 grudnia 1966 r.) w yw iad prasow y z Prezesem Naczelnej Rady A dwokackiej drem S. God­ lew skim publicysta tego czasopisma, A ndrzej P o s t a n, zaopatrzył tytułem A dw o­ kackie nowości.

Przedm iotem tej rozmowy była spraw a powołania i rozpoczęcia z dniem 1 sty ­ cznia 1967 r. działalności specjalistycznych zespołów adwokackich, utworzonych

dla obsługi praw nej cudzoziemców dewizowych.

Prezes NRA w yjaśnił n a wstępie, że „o powołaniu takich zespołów zadecydowa­ no już w rozporządzeniu M inistra Sprawiedliwości w spraw ie zespołów adw okac­ kich z 1963 r. Uznano wówczas za słuszną ideę skoncentrow ania obsługi praw nej cudzoziemców w zespołach, zrzeszających adwokatów w yspecjalizowanych w tej dziedzinie, posiadających także znajomość języków obcych (...) zespoły obejmować będą zakresem działania — n a zasadach wyłączności — prow adzenie spraw cy­ w ilnych i adm inistracyjnych. Spraw y k arn e cudzoziemców, należące do rzadkości, będzie mógł prowadzić nadal każdy adw okat z każdego zespołu”.

J a k w ynika z przeprowadzonej rozmowy, liczba spraw zleconych przez cudzo­ ziemców dewizowych w ubiegłych latach sięgała rocznie ok. jednego tysiąca, przy czym w ykazuje ona tendencję raczej m alejącą. Z tego też powodu zespoły specjalistyczne będą prow adziły także spraw y klientów krajow ych.

Specjalistyczne zespoły adw okackie zostały utworzone w celu lepszej obsługi cudzoziemców. Na pytanie, w jakiej m ierze w ykorzysta się w now ej stru k tu rze organizacyjnej k ad rę dotychczasowych specjalistów w tej dziedzinie oraz „geogra­ fię” zleceń zagranicznej klienteli, Prezes NRA udzielił następującej odpowiedzi: „Z zasady zespoły specjalistyczne obejmą adw okatów posiadających doświad­ czenie zawodowe w tej dziedzinie i prow adzących także dotychczas spraw y klien­ teli zagranicznej. Na podstaw ie dobrowolnych zgłoszeń kand y d atu ry do zespołów specjalistycznych ustalały rady adwokackie, a zatw ierdzało Prezydium Naczelnej Rady Adw okackiej. Weźmy np. zespół specjalistyczny w G dańsku. P raw ie wszyscy ci adwokaci m ają za sobą dużą p rak ty k ę w dziedzinie p raw a morskiego oraz w dziedzinie różnorakich a skom plikowanych stosunków praw nych, łączących się z pracą wielkiego portu i ruchem licznych statków obcych bander. Także loka­ lizacja zespołów specjalistycznych uw zględnia m aksym alnie »geografię« zleceń za­ granicznych. Zespołów pow stanie 5: w W arszawie, Łodzi, K rakow ie, G dańsku i K a­ towicach. W przyszłości, w razie potrzeby, zarówno liczba zespołów, ja k i liczba ich członków mogą ulec zwiększeniu. Zespoły nie będą ograniczone w terytorium zasięgu działania. Każdy z w ym ienionej p iątk i będzie mógł prowadzić spraw ę n a terenie całego k raju . Oczywiście zespół specjalistyczny będzie udzielał w razie potrzeby substytucji do prow adzenia spraw y adw okatow i zamiejscowemu.

N r 1 (100) Prasa o adwokaturze ₁₃₅

■Nastąpi to głównie w sytuacjach, kiedy czynność praw na, w której miał uczest­ niczyć adw okat — pełnomocnik klienta dewizowego, będzie się m iała odbyć w zna­ cznej odległości od siedziby zespołu specjalistycznego”.

D ziennikarz postaw ił w toku rozmowy bardzo interesujące pytanie:

„Czy powołanie zespołów specjalistycznych nie ogranicza jednak praw a do w y­ b o ru adw okata i nie osłabia w jakiejś m ierze osobistego zaufania do pełnom oc­ nika, tak bardzo istotnego w stosunkach z klientelą zagraniczną, zwłaszcza k u ­ piecką?”

Udzielona przez Prezesa NRA odpowiedź brzmi:

„Teoretycznie tak, praktycznie nie. Nie tylko dlatego, że w zespołach specjali­ stycznych znajdą się głównie adwokaci darzeni już takim zaufaniem przez klien­ te lę zagraniczną. Także dlatego, że dotychczas wybór adw okata przez cudzoziem­ c a dewizowego był często dziełem przypadku lub odbywał się w ten sposób, że albo on sam, albo zagraniczne placówki dyplomatyczne i konsularne zwracały się od organów sam orządu adwokackiego o w skazanie adw okata niezbędnego dla obrony interesów obyw atela państw a, które reprezentują. Pozostawienie nie zn ają­ cem u środowiska zawodowego cudzoziemcowi praw a do w yboru jednego z 4 tysię­ cy adwokatów prowadziło także niekiedy do niepożądanych nieporozumień w w y­ borze. Oczywiście w ram ach zespołu specjalistycznego klient będzie mógł dokonać swobodnie w yboru adw okata”.

S ta tu t praw ny specjalistycznego zespołu adwokackiego dla obsługi praw nej cu ­ dzoziemców będzie nieco odmienny aniżeli zwykłych zespołów adwokackich. Prezes INtRA oświadczył, że regulam in tych zespołów nadaje im szersze upraw nienia: ,,I tak, zespół będzie mógł spełniać czynności nadzorcze nad adm inistracją n ieru ­ chomości cudzoziemca dewizowego i prowadzić spraw y związane z likw idacją jego m ajątku nieruchomego. O nadaniu tych upraw nień zadecydował fakt, że cudzoziemcy nie m ając dotychczas tej możliwości korzystali z usług pokątnych pośredników w zbywaniu nieruchomości, co nie zawsze zabezpieczało ich interesy. Pełnomocnik cudzoziemca będze mógł także, jeśli zajdzie potrzeba zabezpieczenia interesów klienta przebywającego poza granicami, uczestniczyć w postępowaniu egzekucyjnym . To ostatnie upraw nienie — jak wiadomo — nie przysługuje adw o­ katom reprezentującym interesy klienteli krajow ej”.

W toku tej rozmowy padła także inform acja, że zostaną stworzone w arunki do ujednolicenia w ynagrodzeń z ty tu łu usług praw nych świadczonych cudzoziemcom dewizowym (taksa dla klientów krajow ych nie ma w tych w ypadkach zastosowa­ nia). Aby obsługę p raw n ą zagranicznej k lienteli postaw ić n a należytym poziomie, zostaną zapewnione odpowiednie w arunki lokalowe i techniczno-biurowe, w pełni dostosowane do zadań postawionych przed specjalistycznym i zespołami adw okac­ kimi.

*

Skoro była przed chw ilą mowa o klienteli zagranicznej, to w arto zacytować k ró t­ k ą inform ację, zamieszczoną w tejże „Gazecie Sądowej i P enitencjarnej” pod na­ główkiem : Ile kosztuje obrona?

„Obrona u jednego z 2100 barristers (adwokat angielski w ystępujący przed są­ dem — w przeciw ieństw ie do solicisters, udzielających porad i przygotowujących pism a procesowe) kosztuje — pisze wspom niana Gazeta — w przeciętnej sprawie, trw ają cej od 2 do 3 dni, z górą czterysta dolarów. T aki koszt obrony spraw ia, ż e wielu obywateli brytyjskich korzysta z praw a ubogich. Koszt społeczny takich -obron w yraża się rocznie kw otą 20 milionów dolarów ”.

136 P ra sa o adwokaturze _{N r 1 (109>}

Jeżeli w treści tej inform acji cokolwiek dziwi, to chyba ta okoliczność, że — ja k się w ydaje — dolary nie są w W ielkiej Brytanii... w alutą krajow ą.

*

Jedynym bodaj przypom nieniem na łam ach prasy o upływie 3 rocznicy uchw a­ lenia przez Sejm ustaw y o ustroju adw okatury jest publicystyczna wypowiedź Antoniego M aciejewskiego pt. W kręgu sprzeczności, ogłoszona w dw utygodniku „Praw o i Życie” (nr 24 z dn. 20 listopada 1966 r.).

W zamyśle A utora leżało — jak czytam y we w stępie arty k u łu — dokonanie „w stępnej oceny aktualnej sytuacji w adw okaturze” i uzyskanie „odpowiedzi, czy i w jakim zakresie ustaw a o u stroju adw okatury jest realizow ana, czy i ja k ie ujaw niły się przeszkody i ham ulce w mechanizm ie nowej stru k tu ry w ykonyw a­ nia zawodu adw okata”.

J a k wiadomo, przebiegiem i w ynikam i realizacji w ubiegłym okresie przepisów ustaw y o nowym ustroju adw okatury zajm ow ała się w ram ach swych upraw nień ustaw ow ych kom petentna Sejm owa K om isja W ym iaru Sprawiedliwości, podjęcie więc w indyw idualnej wypowiedzi tego samego tem atu jest zam ierzeniem niew ąt­ pliw ie wielce am bitnym , lecz narażającym A utora na zarzut zbyt subiektyw nego spojrzenia na całokształt spraw y i dysponowania ograniczonym z konieczności po­ lem obserw acji dla retrospektyw nej oceny w arunków wdrożenia nowych zasad ustrojow ych w adwokaturze.

Je st w tej ocenie wiele trafnych spostrzeżeń, jest obok tego niejedna dyw agacja i niejeden postulat — co najm niej kontrow ersyjne, a naw et chybione.

A utor wyeksponował w toku wywodów szereg kw estii noszących — jego zda­ niem — cechy sprzeczności w praktyce funkcjonow ania nowej zespołowej organi­ zacji w ykonyw ania zawodu. Jako główne punkty można wyłowić z arty k u łu n a ­ stępujące zjawiska:

1) absolutyzowanie zasady swobodnego w yboru adw okata przez klienta na tle kolektyw nej form acji zespołu,

2) prow adzenie przez kierow nika zespołu w łasnej p rak ty k i adwokackiej — w konfrontacji z jego szerokim i obowiązkami jako szefa kolektyw u zawodowego,

3) nadal utrzym ujący się niepraw idłow y rozdział spraw w ram ach zespołu i tolerow anie tego stanu rzeczy,

4) zacofanie bazy techniczno-biurow ej w zespołach i b rak prób w prow adzenia uspraw nień organizacyjno-funkcjonalnych,

5) niew ykonyw anie w należyty sposób przez organy sam orządowe adw okatury kontroli nad pracą zawodową adw okatów i ograniczony w pływ tych organów n a dowolny sty l w ykonyw ania zawodu,

6) mitologizowanie sprzeczności pomiędzy niezależnością adw okata-obrońcy a kontrolą jego pracy zawodowej,

7) personalistyczne ujm ow anie przew inień dyscyplinarnych adw okatów i tra k ­ tow anie tych przew inień tylko jako jednostkow ych objawów deform acji zawodo­ w ej,

8) zaniedbyw anie profilaktycznej funkcji postępowania dyscyplinarnego i fo r­ m alna jedynie analiza przekroczeń zawodowych,

9) utrzym yw anie jako pew nika prześw iadczenia o praw ie pełnej rzetelności adw okatów w dziedzinie pobierania honorariów w ram ach obowiązującej tak sy ,

10) nieprawidłowości reżim u finansowego w zespołach adw okackich i niedosto­ sow anie wysokości niektórych staw ek wynagrodzeń do społecznie niezbędnego n a ­ kładu pracy za udzielane przez adw okatów usługi.

N r 1 (109) Prasa o adw okaturze 137

Ja k widać, w achlarz zaw artych w artykule A. M aciejewskiego kw estii jest b a r­ dzo obszerny i dotyka w ielu aspektów życia zawodowego adw okatury.

Aby zrozumieć w cale nie ukryw ane intencje A utora w poruszeniu przed sta­ wionych problemów, w ypadnie zacytować końcowy ustęp jego wypowiedzi:

„Starałem się w arty k u le zwrócić uwagę na niektóre tylko problemy. Je»t ich znacznie więcej — ot choćby spraw a dopływu k a d r do adw okatury — dotyczące sytuacji w adw okaturze pod rządem nowej ustawy. W skazałem na ujaw niające się sprzeczności u tru d n iające realizację nowych przepisów. Różne są źródła tych przeciwieństw. W yłaniają się one z zapóźnionej świadomości społeczno-politycznej środowiska, z b raku konsekw encji i jasności poglądów na wiele istotnych spraw w organach sam orządu adwokackiego, które zdradzają tendencje do nadm iernej dyskusyjności, jakby problem atyka adw okatury w m odelu socjalistycznym pow sta­ ła dopiero trzy la ta tem u. Realizacja ustaw y w ym aga czasu. Odwoływanie się do pomocy czasu nie może być jednak paraw anem dla b ra k u energii w forsow aniu głównych kierunków reform y sprzed trzech la t”.

Na dobro A utora należy w każdym razie zapisać jedno: m a nie tylko odw agę krytycznego myślenia, ale także odwagę krytycznego mówienia.

•

Szerokim echem odbiła się w prasie wrocław skiej i Dolnego Śląska („Gazeta Ro­ botnicza”, „Słowo Polskie”) uroczystość jubileuszowa z okazji X X -lecia działalności W rocławskiej Izby Adwokackiej. Przekazaliśm y w poprzednim num erze „Pale- stry ” niektóre relacje z odbytej w związku z tym jubileuszem sesji dolnośląskich adw okatów w listopadzie ub. roku.

Na uwagę zasługuje jeszcze dodatkowo inform acja „Gazety Robotniczej” (nr 274 z dn. 18 listopada 1966 r.) w notatce pt. Jubileusz dolnośląskiej palestry n a tem at różnych funkcji społecznych sprawowanych, obok pracy zawodowej, przez kole- gów -adw okatów z Dolnego Śląska:

„Mamy (...) wśród adw okatów : 5 członków prezydiów rad narodowych, 15 ra d ­ nych, w ielu aktyw istów FJN , kom itetów blokowych, opiekunów społecznych, kom isji pojednawczych, działaczy kom itetów rodzicielskich. Na duże uznanie za­ służyły już sobie społeczna poradnia praw na Ligi Kobiet, prowadzona przez a d ­ w okata Różę M erbaum, i działalność adw okatów w społeczno-prawnych ośrod­ kach ZMS”.

*

Chyba w niew ielu ośrodkach istnieje ciekawa praktyka, o której mowa w a rty ­ kule K aroliny G ł ą b pt. W kręgu spraw adw okatury — K łopoty z geografią, opu­ blikowanym w „Głosie Szczecińskim” (nr 283 z dn. 29 listopada 1966 r.).

A utorka opisuje trudności w ystępujące w obsłudze praw nej ludności w m ia­ stach powiatowych woj. szczecińskiego (m. in. o em erytalnym w ieku niektórych czynnych jeszcze adw okatów o niepełnej wydajności), a następnie pisze:

„Stało się dobrym zwyczajem zapoczątkowanym i kontynuow anym przez KW PZPR, że wszystkie trzy wysokie strony reprezentujące szczeciński w ym iar sp ra ­ wiedliwości spotykają się na okresowych spotkaniach w celu wymiany inform a­ cji i w ysłuchania w zajem nych opinii, w atm osferze p arty jn ej szczerości i odpo­ w iedzialności za słowo. O statnio takie spotkanie m iało m iejsce w październiku 1966 r. Możemy odnotować z satysfakcją, że sędziowie i prokuratorzy, a więc ci, którzy obserw ują pracę adw okatów codziennie i z bliska, w ydali w sum ie dobre- świadectwo szczecińskiej palestrze. Podkreślano w szczególności widoczną w o stat­

138 Prasa o adwokaturze N r 1 (109)

nich trzech latach popraw ę poziomu w ystąpień obrończych, jak również znaczne podniesienie się k u ltu ry procesu w ogóle. Stwierdzono też, co jest zjawiskiem szczególnie krzepiącym , że w ypadki naruszenia etyki zawodowej są coraz rzadsze i nie stanow ią już problemu. Jest to w dużej m ierze zasługą mozolnej i w ytrw ałej pracy wychowawczej podstawowej organizacji party jn ej, jak również organów s a ­ m orządu adwokackiego, w szczególności zaś bardzo prężnej Rady Adw okackiej”.

•

Ten sam kierunek poczynań znalazł zastosowanie w W arszawskiej Radzie Adwo­ kackiej, o czym doniosło „Praw o i Życie” (nr 25 z dnia 4 grudnia 1966 r.) w n o ­ tatce pt. Sędziowie i prokuratorzy u adwokatów. Z inicjatyw y tej Rady i w jej siedzibie odbyło się w listopadzie pierwsze spotkanie członków R ady z prezesami w arszaw skich sądów wojewódzkich i powiatowych oraz prokuratorów wojew ódz­ kich i powiatowych.

„W toku dyskusji omówiono spraw y związane z wykonyw aniem obowiązków adw okatów jako obrońców i pełnomocników stron, obron z urzędu, trudności w pracy zawodowej adw okatów w sądach i p ro k u ratu rach oraz inne spraw y zw ią­ zane z praw idłow ym w ykonyw aniem czynności zawodowych”.

Spotkanie „uwieczniono” zdjęciem fotograficznym uczestników przy stole obrad, którego reprodukcja ukazała się w „Praw ie i Życiu”.

*

Z inicjatyw y Rady Adwokackiej w W arszaw ie odbyło się w dniach 13—16 l i ­ stopada ub. roku n arad a szkoleniowa dla. adw okatów Izby W arszaw skiej. O prze­ biegu narad y poinformowało „Praw o i Życie” (nr 25 z dn. 4 grudnia 1966 r.) w notatce pt. Sym pozjum adw okackie 10 Nieporęcie. W tym szkoleniowym sp o t­ k a n iu wzięło udział ok. 50 adw okatów z zespołów w arszaw skich i okolic W arsza­ wy. Zadaniem tej narad y szkoleniowej było — ja k czytamy w notatce — „pod­ niesienie kw alifikacji jego uczestników i przeniesienie nabytych tam wiadomości na szkolenie wew nątrzzespołow e”.

Uczestniczący w ostatnim dniu spotkania W icem inister Spraw iedliw ości K. Z a­ w adzki w yraził się z dużym uznaniem o inicjatyw ie Rady A dwokackiej w W arsza­ wie. Wygłoszone na naradzie referaty, przygotowane przez kolegów -adw okatów wyw ołały ożywioną dyskusję.

*

W dniu 14 listopada 1966 r. odbyło się V II Plenum Zarządu Głównego Zrzesze­ n ia Praw ników Polskich poświęcone tem atow i: „Problem y zapobiegania i zwalcza­ nia przestępczości w śród młodzieży”.

„Praw o i Życie” (nr 25 z dn. 4 grudnia 1966 r.) podało z obrad Plenum obszerną relację pt. Problem dnia: Nieletni.

W dyskusji poświęconej tem u - niezm iernie ważnem u społecznie zagadnieniu nie mogła być oczywiście pom inięta pozycja i rola obrońcy nieletniego, a także jego w iedza o m etodach wychowawczych nieletnich. Podniósł tę kw estię członek P r e ­ zydium ZG Z PP adw. W. Pociej, który m. in. oświadczył:

„W ydaje się konieczne zwrócenie uw agi n a to, żeby w opracow aniach n auko­ w ych znalazło się jakieś quantum wiedzy n a ten tem at, które pozwoliłoby adw o­ katow i obracać się w sferze tych problem ów. Potrzebne jest swego rodzaju vade- m ecum dla obrońcy, które mogłoby wzbogacić jego argum entację — oczywiście

N r 1 (109) Prasa o adwokaturze _13»

p r z y założeniu wychowawczego w pływ u również obrony — n a psychikę podsąd- nego nieletniego”.

P ełna mobilizacja w szystkich sił społecznych i wiedzy zawodowej jest w tej dziedzinie zadaniem ogrom nie ważnym. Znalazło to w yraz w uchwalonych przez P lenum ZG ZPP wnioskach i dezyderatach, ogłoszonych w tym samym num erze ■czasopisma ZPP.

*

Ta sam a ^problematyka n u rtu je rów nież ośrodki pozawarszawskie. W relacji o Zjeździe Okręgowym Z PP w Białym stoku „Praw o i Życie” (nr 26 z dn. 18 g ru d ­

n ia 1966 r.) podaje m. in., co następuje:

„W arto tu przytoczyć inform acje o cennej inicjatyw ie adw okatury, dotyczącej w alk i z przestępczością nieletnich. Zagadnienie to było kilkakrotnie omawiane n a posiedzeniu Wojewódzkiej Rady Adwokackiej i zebraniu podstawowej organizacji party jn ej przy WRA. Z inicjatyw y POP powzięto uchw ałę o podjęciu przez adwo­ katów społecznego p atro n atu nad młodzieżą m oralnie zaniedbaną, która weszła w konflikt z praw em . K ażdy adw okat jako k u rato r społeczny Sądu dla Nieletnich przejm ie pod opiekę wychowawczą jednego nieletniego. W ten sposób w ,poważnym sto p n iu powiększy się k ad ra kuratorów społecznych (...).”

*

W odbytym w dniach 28—30 listopada 1966 r. w P radze czeskiej m iędzynarodo­ w y m sem inarium adw okatów n a tem at pozycji i zadań obrony w społeczeństwie socjalistycznym wzięła także udział delegacja polskiej adw okatury.

Jak w ynika z no tatk i pt. w Pradze — o zadaniach obrony, zamieszczonej w „Praw ie i Życiu” (nr 26 z dn. 18 grudnia 1966 r.), adw okaturę polską reprezen­ to w a li adwokaci: doc. dr Kazim ierz Buchała, dziekan Rady Adwokackiej w K ra ­ kowie, i dr W ładysław Pociej z W arszawy. Z ram ienia red ak cji „Praw a i Życia” “uczestniczył w sem inarium adw. A ntoni Maciejewski.

W toku obrad sem inarium zabrali głos członkowie polskiej delegacji. Adwokat K . Buchała mówił na tem at społecznego znaczenia obrony w ykonywanej przez adw okata w w arunkach ustroju socjalistycznego, adw. W. Pociej — na tem at n ie­ zawisłości obrońcy, a adw. A. M aciejewski — na tem at k rytyki i jej granic w obronię oskarżonego.

W arto będzie zapoznać się z m ateriałam i obrad tego sem inarium po ich opubli­ kow aniu przez czechosłowackich gospodarzy.

*

„Życie W arszawy” (nr 4 z dn. 5 stycznia br.) w inform acji pt. M inister Spraw ie­ dliwości wśród dziennikarzy podało, że w dn. 4 stycznia 1967 r. odbyło się spotka­ nie z dziennikarzam i zajm ującym i sę problem atyką praw ną.

W czasie spotkania m in. Walczak omówił szereg zagadnień związanych z re a li­ zowaniem przez reso rt spraw iedliw ości głównych kierunków polityki k am ej.

W powyższym interesującym spotkaniu R edakcję „Palestry” reprezentow ał re d a k ­ to r naczelny adw d r Paw eł Asłanowicz.