ROLA FUNDUSZY UNIJNYCH W ZACHOWANIU
DZIEDZICTWA KULTUROWEGO NA PRZYKADZIE
CHEMSKIEGO DOMU KULTURY
Marzena Kacprzak
Szkoa Gówna Gospodarstwa Wiejskiego w Warszawie
Streszczenie. W artykule zawarto tematyk wykorzystania rodków pochodzcych z fun-duszy unijnych na rzecz rozwoju kultury. Terenem bada objto Chemski Dom Kultury, który umoliwia dostp do kultury mieszkacom Chema oraz aktywnie wykorzystuje rod-ki pozysrod-kiwane z funduszy europejsrod-kich na rzecz rozwoju spoecznoci lokalnej. Kultura to dobro ponadczasowe, odgrywa wielk rol jako warto konkretnego obszaru ycia spo-ecznego. Zadania realizowane przez orodki kultury odnoszone s do spoecznoci lokal-nej, a celem tych dziaa jest prowadzenie rónych form edukacji kulturalnej i wychowania przez sztuk, co porednio utrwala wartoci lokalnego dziedzictwa kulturowego.
Sowa kluczowe: fundusze strukturalne, turystyka, gospodarka turystyczna, dziedzictwo kulturowe, dom kultury, powiat chemski
WSTP
Polityk regionaln utosamia si z polityk strukturaln, obecnie polityk spójnoci, która ma na celu przebudow struktury gospodarczej i pobudzenie rozwoju spoeczno-go-spodarczego pastw czonkowskich [Grosse 2000]. Zastosowanie wspólnotowych rod-ków nansowych ma wpyw na popraw sytuacji gospodarczej i socjalnej w wymiarze caej Wspólnoty [Gbicka, Drewiski 2003]. Polityka strukturalna ma wic wytworzy takie warunki, które pozwoliyby zdoby i utrzyma siln pozycj gospodarcz danego obszaru jako uczestnika rynku globalnego [Szlachta 2000].
Zasadniczym celem polityki strukturalnej – polityki spójnoci Unii Europejskiej w latach 2007–2013 jest wzrost gospodarczy i zatrudnienia we wszystkich regionach unijnych. W nowych rozporzdzeniach dotyczcych polityki spójnoci cele strategiczne Unii Europejskiej skierowane s zwaszcza na promowanie konkurencyjnoci i
rozwija-Adres do korespondencji – Corresponding author: Marzena Kacprzak, Szkoa Gówna Gospodar-stwa Wiejskiego, Wydzia Nauk Ekonomicznych, Katedra Polityki Europejskiej, Finansów Pub-licznych i Marketingu, ul. Nowoursynowska 166, 02-787 Warszawa, e-mail: marzena_kacprzak@ sggw.pl
nie gospodarki opartej na wiedzy oraz koncentracji na priorytetach Europejskiej Strategii Zatrudnienia (ESZ), w tym inwestycji w kapita ludzki, integracji zawodowej i zwalcza-nia dyskryminacji na rynku pracy, wzmaczwalcza-niazwalcza-nia zdolnoci administracyjnych publicz-nych sub zatrudnienia [adysz 2008]. Take istotno kultury w polityce realizowanej przez Uni Europejsk odzwierciedla wykorzystanie rónych narzdzi oraz instrumentów na przedsiwzicia zwizane z realizacj polityki rozwoju, w tym turystyki. Szczególnie sprawdzon i dobr metod pobudzania aktywnoci potencjalnych bene cjentów w ró-nych dziedzinach jest prezentacja tzw. dobrych praktyk, co te ma miejsce w przypadku bdcego przedmiotem analizy w niniejszym artykule Chemskiego Domu Kultury.
GOSPODARCZE UWARUNKOWANIA ROZWOJU POWIATU CHEMSKIEGO
Powiat chemski w obecnych granicach zajmuje obszar centralnej czci historycznej krainy zwanej Ziemi Chemsk. Od stycznia 1999 roku powiat chemski naley do wo-jewództwa lubelskiego i jest czci podregionu lubelskiego [Strategia rozwoju… 2008]. W jego skad wchodzi 15 gmin, w tym 1 miejska i 14 wiejskich. Zajmuje obszar 1885,84 km², który zamieszkuje 79,8 tys. osób, rednia gsto zaludnienia to 43 osoby na km².
Jednym z najwikszych atutów powiatu chemskiego jest bezporednie pooenie przy granicy z Ukrain. Pooenie powiatu i posiadana infrastruktura stanowi dogodne wa-runki do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej i nawizywania kontaktów z partnerami gospodarczymi Ukrainy i innych krajów wschodnich. Powiat utrzymuje cise kontakty z rejonem kowelskim, o czym wiadczy podpisana w ramach Euroregionu Bug umowa o wspópracy. Przez teren powiatu przebiega szlak tranzytowy o znaczeniu midzynaro-dowym czcy Warszaw z Kijowem przez Lublin, Chem, uck, Równe, ytomierz. Dziki prowadzeniu przez samorzd powiatu wielu inwestycji istnieje dobra czno drogowa midzy poszczególnymi gminami w powiecie.
Powiat chemski jest regionem o charakterze rolniczym. Gleby uprawne zajmuj 92 809 ha, jako gleb jest zrónicowana – na pónocy powiatu przewaaj gleby sabe, a na poudniu i zachodzie gleby bardziej urodzajne. Gospodarstwa rolne znajduj si gównie w rkach rolników indywidualnych, a dominujc grup stanowi gospodar-stwa do 10 ha. W produkcji rolinnej najwikszy udzia maj zboa, ziemniaki i buraki cukrowe. Produkcja zwierzca to przede wszystkim hodowla byda i trzody chlewnej. Moliwoci dziaalnoci gospodarczej w obszarze rolnictwa poza produkcj rolinn i zwierzc le w takich dziedzinach, jak rozwój rolnictwa ekologicznego i przetwór-stwo rolno-spoywcze. Dziaalno produkcyjna i usugowa skoncentrowana jest wokó Chema oraz w Rejowcu Fabrycznym [Powiat – informacje ogólne].
Powiat chemski stanowi du baz surowców pochodzenia rolinnego, dlatego te najwiksze moliwoci inwestowania daje przemys rolno-spoywczy. Mae zanieczysz-czenie rodowiska naturalnego i malejce zuycie nawozów sztucznych sprzyjaj pro-dukcji zdrowej ywnoci. Zasadniczym celem ochrony krajobrazu jest zabezpieczenie wszystkich wartoci przyrodniczych, których dotychczasowa gospodarka nie zdoaa przeksztaci lub zniszczy. Realizowane jest to przez tworzenie parków i obszarów
Na koniec grudnia 2009 roku w powiecie chemskim mieszkao ogóem 79 781 osób. Ludno powiatu chemskiego cechuje si struktur wiekow zblion do redniej w skali województwa i kraju. Odsetek osób w wieku produkcyjnym ronie. Gównym orodkiem miejskim jest Chem, który dysponuje znacznym potencjaem demogra cznym i stanowi centrum aktywnoci gospodarczej i spoecznej powiatu.
Rynek pracy w powiecie jest konsekwencj rolniczego charakteru gospodarki, struk-tury wyksztacenia mieszkaców, a take bliskiego ssiedztwa Chema oferujcego alter-natywne zatrudnienie w sektorze przemysu i usug. Jak przedstawia tabela 1, na koniec czerwca 2010 roku w Powiatowym Urzdzie Pracy w Chemie zarejestrowanych byo 8496 osób bezrobotnych, w tym w powiecie chemskim 4891 osób. Liczba bezrobotnych kobiet wyniosa w powiecie 2614, w miecie Chem 1939.
W 2009 roku Powiatowy Urzd Pracy w Chemie obj rónymi formami aktywizacji zawodowej 4158 osób bezrobotnych. Byy to przede wszystkim stae w liczbie 2101. Ze rodków Europejskiego Funduszu Spoecznego utworzono 1372 miejsc, z Funduszu Pracy – 711 miejsc, z PFRON – 18 miejsc pracy. W powiecie chemskim utworzono 690 miejsc dla staystów, w miecie Chem – 1411. Byy to gównie miejsca pracy w za-wodach: zjoterapeuta, masaysta, pracownik biurowy, sprzedawca, pomoc nauczyciela, kosmetyczka, fryzjer, barman, pomoc kuchenna, salowa, robotnik gospodarczy.
Miejsc pracy interwencyjnej dla bezrobotnych zorganizowano 106, w tym w powiecie chemskim – 66, w miecie Chem – 40. Byy to gównie takie zawody, jak: pracownik administracyjny, sprzedawca, kucharz, magazynier, pracownik gospodarczy, kelner, bar-man, instruktor terapii, szwaczka, opiekunka domowa. Roboty publiczne zwizane byy z porzdkowaniem dróg i chodników, remontem oraz pomoc dla rolników przy wype-nianiu wniosków o dopaty bezporednie ze rodków UE.
PRZEDSIWZICIA SUCE ZACHOWANIU DZIEDZICTWA KULTUROWEGO
Od 1 lipca 1999 roku ze wzgldu na zmiany administracyjne w kraju (likwidacja województwa chemskiego i przeksztacenie w powiat chemski), Wojewódzki Dom Kul-tury poczy si z Miejskim Orodkiem KulKul-tury i otrzyma now nazw Chemski Dom Kultury (instytucja samorzdowa – miejska). Chemski Dom Kultury prowadzi szero-ko zakrojon promocj dziaa kulturalnych realizowanych na terenie powiatu i miasta Chem. Takie dziaania maj na celu uzyskanie jak najlepszego wizerunku placówki oraz zachcenie potencjalnych odbiorców do korzystania z dóbr kultury. Usugi kulturalne kierowane s do rónych grup wiekowych: dzieci, modziey, dorosych i ludzi starszych. Bene cjentami dziaa i funkcji spenianych przez dom kultury s nie tylko mieszkacy, ale take turyci przebywajcy na terenie powiatu chemskiego.
Celem analizowanej instytucji jest prowadzenie takich form pracy, które przycign jak najwiksz liczb uczestników, zarówno tych, co zaprezentuj swoje osignicia, jak i tych którzy je obejrz. Wród realizowanych form pracy moemy wyszczególni [Zbro-iska 2009]:
Chór Ziemi Chemskiej „Hejna” im. Mieczysawa Nied wieckiego, który skupia 40 osób, rednio w roku chór koncertuje okoo 45 razy (festiwale i koncert zarówno w Polsce i za granic). Jest organizatorem Midzynarodowych Spotka Chóralnych. Formacja Taców Latynoamerykaskich „Takt-Zomar”, Dziecica Formacja Taców Latynoamerykaskich „May Takt-Zomar” i Klub Taca Towarzyskiego Takt oraz
1.
2.
Tabela 1. Rynek pracy w powiecie chemskim i miecie Chem (stan na 30.06.2010 r.) Table 1. Latour market in Chem powiat and city (30.06.2010)
Wyszczególnienie Powiat chemski Miasto Chem Liczba bezrobotnych ogóem
Spadek w stosunku do poprzedniego miesica (osób/%) Wzrost w odniesieniu do analogicznego miesica roku ubiegego • • 4891 –163/–3,2% +79/+1,6% 3605 –160/–4,3% +76/+2,2% Nowo zarejestrowani w miesicu
w tym: z prawem do zasiku
569 76
408 80 Wyczeni z ewidencji w danym miesicu
w tym: z powodu podjcia pracy
732 215
568 184 Wybrane kategorie bezrobotnych
Liczba bezrobotnych kobiet
Udzia w ogólnej liczbie bezrobotnych
2614 53,4%
1939 53,8% Bezrobotni z prawem do zasiku
Udzia w ogólnej liczbie bezrobotnych
741 15,1%
616 17,0% Bezrobotni bez prawa do zasiku
Udzia wród ogóu zarejestrowanych
4150 84,9%
2989 83,0% Osoby bezrobotne do 25. roku ycia
Udzia w ogólnej liczbie bezrobotnych
1276 26,1%
735 20,4% Osoby dugotrwale bezrobotne
Udzia w ogólnej liczbie bezrobotnych
2453 50,1%
1671 46,4% Bezrobotni powyej 50 roku ycia
Udzia wród ogóu zarejestrowanych
726 14,8%
659 18,3% Osoby w okresie do 12 miesicy od dnia ukoczenia nauki
(absolwenci) 296 194
Liczba bezrobotnych zwolnionych z przyczyn zakadu pracy wedug
stanu na koniec miesica sprawozdawczego 72 60 Bezrobotni bez kwali kacji zawodowych 1415
28,9%
872 24,2% Bezrobotni bez dowiadczenia zawodowego 1962
40,1%
1123 31,1% Kobiety, które nie podjy zatrudnienia po urodzeniu dziecka 779 414 Osoby samotnie wychowujce co najmniej jedno dziecko do 18. roku
ycia 409 353
Osoby, które po odbyciu kary pozbawienia wolnoci nie podjy
zatrudnienia 90 72
Bezrobotni niepenosprawni 199 215
Niepenosprawni poszukujcy pracy 56 80 ródo: Powiatowy Urzd Pracy w Chemie, [w:] www.pup-chelm.samorzady.pl
dego roku formacje uczestnicz w zgrupowaniach kondycyjnych w czasie wakacji, a pary taca towarzyskiego w letnich warsztatach tanecznych wyjazdowych.
Estrada Dziecica to w 2006 roku 3 grupy taneczne – 100 osób, w 2007 roku – 4 gru-py i 160 osób, a w 2008 roku ju 9 grup i 170 osób.
Teatr Maych Form „Proscenium” skupia ponad 15 osób oraz animuje do dziaania innych w zalenoci od przygotowywanej premiery.
Grupa ywego Sowa – skupia modych mioników sztuki, recytacji, poezji i pro-zy. Recytatorzy uczestnicz w wielu konkursach recytatorskich, uwietniaj imprezy artystyczne i koncerty okolicznociowe. Grupa jest wspóorganizatorem dorocznych konkursów recytatorskich – regionalnych, powiatowych i miejskich organizowanych przez Chemski Dom Kultury.
„Moe Teatr Taca” – to nowa, dziaajca od czerwca 2007 roku przy Chemskim Domu Kultury alternatywna grupa taneczna, skupiajca modzie szkoln i studen-ck.
Pracownia Twórcza – skupia ponad 80 osób amatorów i profesjonalistów. S to trzy
grupy wiekowe: dziecica „Plastu”, modzieowa „Kreska” i dorosych „Alternaty-wa”. Pracownia jest organizatorem wielu wystaw twórczoci amatorskiej i profesjo-nalnej. rednio w roku organizuje 15 wystaw zbiorowych i indywidualnych prezen-tujcych róne dziedziny twórczoci. Promuje uczestników pracowni oraz twórców indywidualnych.
Wród innych moemy wyszczególni Zespó hip-hopowy „The Elements”, Klub Bryda Sportowego, Break Dance, Klub Seniora.
Chemski Dom Kultury od kilkudziesiciu lat wspópracuje z profesjonalnymi insty-tucjami kultury oferujcymi swoje usugi dla wszystkich grup wiekowych i spoecznych zarówno w placówce, jak i w plenerze. Podyktowane jest to chci zaspokojenia róno-rodnych potrzeb kulturalnych mieszkaców miasta, jak równie moliwoci poznania przez nich czsto innych kultur. Dom kultury stanowi wzbogacenie oferty turystycznej oraz kulturalnej miasta. Wspópraca z profesjonalnymi instytucjami kultury, prezentacja spektakli teatralnych, recitali i koncertów muzycznych realizowana jest przez: spektakle edukacyjne dla szkó, spektakle teatralne dla dzieci, bajki edukacyjne dla klas 0–III, spek-takle operowe i operetkowe, organizacj profesjonalnych imprez muzycznych, recitali, wystpy kabaretów, teatrów jednego aktora itp.
Imprezy edukacyjne dla dzieci i modziey realizowane s przez profesjonalne insty-tucje takie, jak: Narodowy Teatr Edukacji z Wrocawia, Krakowski Impresariat Teatral-ny, Teatr Wspóczesny z Krakowa, Agencj Impresaryjno-Koncertow „Pol Koncert” z odzi, Studio Edukacji Twórczej „Ponad Horyzontem” z Woomina, Agencj Artystycz-no-Reklamow z Krakowa, Agencj Artystyczn „Pegaz” ze widwina, Teatr „Kometa” z odzi, Teatr Muzyczny z Lublina, Teatr Kameralny z Lublina.
Kadego roku Chemski Dom Kultury poszukuje wsparcia dla swoich przedsiwzi, skadajc wnioski o do nansowanie do Urzdu Marszakowskiego Województwa Lubel-skiego oraz Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w Warszawie.
3. 4. 5. 6. 7. 8.
WSPOMAGANIE DZIAALNOCI KULTURALNEJ Z FUNDUSZY EUROPEJSKICH
Europejskie dziedzictwo kultury stanowi powód do dumy. Jzyk, literatura, teatr, sztuki wizualne, architektura, rzemioso, kino oraz audycje radiowe i telewizyjne mog by zwizane z poszczególnymi krajami lub regionami, lecz równoczenie stanowi cz wspólnego, europejskiego dziedzictwa kulturowego. Celem Unii Europejskiej jest pielgnowanie i wspieranie rónorodnoci tego dziedzictwa oraz zapewnienie dostpu do dóbr kultury wszystkim obywatelom [Promowanie…].
Jednym ze sztandarowych programów UE jest program Kultura, który w aktualnej formie trwa od 2007 do 2013 roku, a jego budet na ten okres wynosi okoo 400 mln euro. Program obejmuje wszelkie dziaania w dziedzinie kultury, które nie s dziaaniami o charakterze audiowizualnym. Szczegóowymi celami obecnej edycji programu Kultu-ra s: uwKultu-raliwianie spoeczestwa na kwestie zwizane z ochron dziedzictwa kultury i uwiadamianie mu jego znaczenia, wspieranie mobilnoci midzynarodowej osób dzia-ajcych w sektorze kulturalnym, wspieranie midzynarodowego przepywu dzie oraz wyrobów artystycznych i kulturalnych oraz wspieranie dialogu midzy kulturami.
Wikszo placówek kultury, zwaszcza w maych miastach, miejscowociach czy na wsi, boryka si z problemami nansowymi, co nie sprzyja prawidowemu funkcjono-waniu tych jednostek. Ponadto uczestnictwo kulturalne w biedniejszych regionach jest mniejsze ni w bogatszych, dlatego tak wane s dostpno do instytucji kultury, zró-nicowana oferta kulturalna i w efekcie satysfakcja z poziomu usug. Bywa to czynnikiem przycigajcym osoby spoza miasta czy regionu do placówek kultury, których zadaniem jest zachcenie uczestników do kolejnych spotka z kultur.
W duej mierze stopie wykorzystania rodków unijnych w kulturze w latach 2004– 2006, szczególnie w ramach Zintegrowanego Programu Operacyjnego Rozwoju Regionalnego, uzaleniony by od wadz samorzdowych, które dokonay ostatecznego wyboru zoonych projektów. W zwizku z powyszym placówki kultury powinny przy-gotowywa projekty ciekawe i nakierowane na potrzeby i zainteresowania spoecznoci lokalnej. Decydenci za powinni by przekonani o susznoci swojej decyzji zatwierdza-jc projekty do realizacji [Zbroiska 2009].
Chemski Dom Kultury dobrze sobie radzi i z du skutecznoci pozyskuje fundusze z Unii Europejskiej. Kady zrealizowany projekt znacznie wpywa na poziom i ofer-t kulturaln w powiecie i miecie Chem. Realizowane projekty to przede wszystkim [Zbroiska 2009]:
Projekt Midzynarodowy Jarmark Chemski „Jak dobrze mie ssiada”, który by -nansowany ze rodków Wspólnot Europejskich w ramach Narodowego Programu dla Polski Fundusz Maych Projektów PHARE 2002 Euroregion Bug. Cakowita warto projektu wynosia 24 979,64 EUR, w tym do nansowanie ze rodków UE 15 829,60 EUR – 63,37%. Celami projektu byy wzmocnienie i rozwój wspópracy transgra-nicznej midzy miastami Kowel i Chem, promowanie twórczoci i twórców zwiza-nych z terenami Euroregionu Bug, zachowanie i pielgnowanie gincych zawodów i sztuki ludowej obu narodów.
Projekt „Midzynarodowy Jarmark z Duchami”, który by nansowany ze rodków
1.
ych Projektów PHARE 2003 Euroregion Bug. Cakowita warto projektu 37 907,55 EUR, w tym do nansowanie ze rodków UE 28 430,66 EUR – 75%. Zadaniami projektu byy rozwój i pielgnowanie wspópracy transgranicznej pomidzy Polsk i Ukrain (Chemem i Kowlem) przez upowszechnianie historii i kultury zwizanej z terenami Euroregionu Bug.
Projekt Midzynarodowy Festiwal Rockowy „Chemstok 2006”. Wspó nansowany by ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu Ssiedztwa Polska-Biaoru-Ukraina INTEREG III A/TACIS CBC 2004–2006 oraz ze rodków budetu pastwa. Cakowita warto projektu 18 932,36 EUR (72 634,00 PLN), w tym do nansowanie z UE 14 199,27 EUR (54 475,50 PLN).
Midzynarodowy Festiwal Chórów 2007, projekt wspó nansowany ze rodków Eu-ropejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu Ssiedztwa Pol-ska- Biaoru-Ukraina INTEREG III A/TACIS CBC 2004–2006 oraz ze rodków bu-detu pastwa. Cakowita warto projektu 19 532,12 EUR (74 935,00 PLN), w tym do nansowanie z UE 14 649,09 EUR (56 201,25 PLN).
Kultura narodów na pradawnym szlaku królewskim Warszawa – Kijów. By to pro-jekt wspó nansowany ze rodków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach programu Ssiedztwa Polska-Biaoru-Ukraina INTEREG III A/TACIS CBC 2004–2006 oraz ze rodków budetu pastwa. Cakowita warto projektu 60 374,51 EUR (240 200,00 PLN), w tym do nansowanie z UE 45 280,88 EUR (180 150,00 PLN). W ramach projektu zorganizowano trzy dziaania: Festyn „Chem-Ko-wel na pradawnym szlaku królewskim”, Plener fotogra czny „W poszukiwaniu prze-szoci...” oraz Przegld Zespoów Rockowych „Chemstok 2007”. cznie projekt obj okoo 12 000 uczestników.
W latach 2008–2009 Chemski Dom Kultury nie pozyskiwa rodków z funduszy unijnych. Mimo e zoono kilka wniosków, nie zostay one pozytywnie ocenione w pro-cedurach. Jednak stara si pozyskiwa rodki na dziaania w zakresie upowszechniania kultury z innych róde, np. z Urzdu Marszakowskiego Województwa Lubelskiego na organizowanie i udzia w festiwalach, koncertach, jubileuszach, warsztatach, festiwalach lmowych, plenerach, wystawach i innych zadaniach z zakresu kultury o zasigu woje-wódzkim, ogólnokrajowym i midzynarodowym. Byy to:
Ogólnopolskie Mistrzostwa Break Dance i Electric Boogie Chem B-Boys Battle 2008.
Warsztaty Teatralne KRZYK.
Warsztaty Plastyczne Dzieci i Modziey Bieszczady 2008. Festiwal Rockowy Chemstok 2008 i 2009.
Ogólnopolskie Konfrontacje Taca – Chem 2008 i 2009.
„Bd Mistrzem” – cykl przygotowawczy Formacji Taców Latynoamerykaskich Takt Chemskiego Domu Kultury do Mistrzostw Polski i Mistrzostw wiata Formacji Tanecznych.
Pozyskanie rodków unijnych wywaro znaczny wpyw na budet domu kultury w latach 2004–2006 z kontynuacj na lata 2007–2008. Analizowana placówka na bieco stara si pozyska fundusze na realizacj zada publicznych z zakresu upowszechniania kultury i sztuki. 3. 4. 5. 1. 2. 3. 4. 5. 6.
Chemski Dom Kultury, jako jedyna w regionie placówka z profesjonalnie przygoto-wan kadr merytoryczn i moliwociami lokalowymi, wzorem lat ubiegych stara si o pozyskiwanie rodków funduszy unijnych w celu realizacji zada z zakresu upowszech-niania kultury dla spoecznoci lokalnej. Otrzymane do tej pory fundusze pozwoliy pla-cówce rozszerzy list propozycji kulturalnych dla dzieci, modziey, dorosych i ludzi starszych. Finansowe wsparcie wpywa na pewien specy czny rodzaj bezpieczestwa w dziaaniach podejmowanych przez kadr merytoryczn placówki oraz sprawne i bez zakóce efektywne wywizywanie si z zada. Z kolei takie dziaania kadry wpywaj na pozytywn ocen lokalnej spoecznoci, która w sposób bezporedni lub poredni re-aguje na odbiór oferowanych usug kulturalnych.
PODSUMOWANIE
Dziki pozyskanym funduszom strukturalnym placówki takie jak domy kultury maj moliwo realizowa projekty dotyczce zarówno upowszechniania kultury, jak te o charakterze turystycznym i inwestycyjnym, ochrony dziedzictwa kulturowego, rozbu-dowy i burozbu-dowy infrastruktury kulturowej, przygotowania i wdraania regionalnych pro-duktów kulturowych czy opracowywania i wdraania systemów informacji kulturalnej. Potencja kulturowy i dobrze zachowane rodowisko przyrodnicze czyni z polskich ob-szarów wiejskich miejsce do zwiedzania i wypoczynku zarówno dla turystów krajowych, jak i zagranicznych [Jdrzejczyk 2007].
Chemski Dom Kultury dobrze sobie radzi i z du skutecznoci pozyskuje fundusze z Unii Europejskiej. Kady zrealizowany projekt znacznie wpywa na poziom i ofert kulturaln i turystyczn w miecie. Otrzymane do tej pory fundusze pozwoliy placówce rozszerzy list propozycji kulturalnych zarówno dla dzieci, modziey, jak i dorosych czy ludzi starszych. Z oferty korzystaj take turyci przebywajcy na terenie gminy i powiatu chemskiego.
Finansowe wsparcie wpywa na pewien specy czny rodzaj bezpieczestwa w dziaa-niach podejmowanych przez kadr merytoryczn placówki oraz sprawne i bez zakóce efektywne wywizywanie si z zada. Z kolei takie dziaania kadry wpywaj na pozy-tywn ocen lokalnej spoecznoci, która w sposób bezporedni lub poredni reaguje na odbiór oferowanych usug kulturalnych i turystycznych.
PIMIENNICTWO
Analiza sytuacji na rynku pracy w miecie Chem i powiecie chemskim w 2009 roku. Wyd. Powia-towy Urzd pracy w Chemie, marzec 2010.
Burzyski R., 1972. Chem. Pastwowe Zakady Wydawnictw Szkolnych, Warszawa.
Gbicka K., Grewiski M., 2003. Europejska polityka regionalna. Dom Wydawniczy Elipsa, War-szawa.
Grosse T.G., 2000. Polityka regionalna Unii Europejskiej i jej wpyw na rozwój gospodarczy. Przy-kad Grecji, Woch, Irlandii i wnioski dla Polski. Warszawa.
pla-adysz J., 2008. Polityka strukturalna Polski i Unii Europejskiej. PWE, Warszawa. Promowanie bogatego dziedzictwa kultury europejskiej, [w:] www.europa.eu Powiat – informacje ogólne, [w:] www.powiat.chelm.pl
Strategia rozwoju powiatu chemskiego. Powiat chemski atrakcyjny i przyjazny, 2008. Chem. Szlachta J., 2000. Polityka regionalna i fundusze strukturalne – perspektywa unijna, [w:] E.
Kawe-cka-Wyrzykowska (red.), Znaczenie funduszy pomocowych Unii Europejskiej dla Pol-ski. ANTA, Warszawa.
lusarczyk Z., Szyjko C.T., 2008. Praktyczny przewodnik po funduszach strukturalnych Unii Eu-ropejskiej 2007–2013. Raport bada naukowych. Wydzia Filologiczno-Historyczny, In-stytut Stosunków Midzynarodowych, Wyd. MM, Piotrków Trybunalski.
Zajc J., 2008. Fundusze strukturalne jako ródo nansowania projektów z zakresu turystyki w województwie mazowieckim w latach 2004–2006 [w:] Powska H., (red.), Sposo-by wykorzystania dóbr kultury dla potrzeb rozwoju funkcji turystycznej na Mazowszu przy wsparciu funduszy strukturalnych, Prace Naukowe nr 46, Katedra Polityki Agrarnej i Marketingu, Wyd. SGGW, Warszawa 2008.
Zbroiska S., 2009. Znaczenie funduszy strukturalnych w rozwoju lokalnym na przykadzie Chem-skiego Domu Kultury. Praca magisterska napisana w Katedrze Polityki Europejskiej, Fi-nansów i Marketingu SGGW, Warszawa 2009.
Zimmer B., 1974. Miasto Chem. Zarys historyczny. PWN, Warszawa-Kraków.
THE ROLE OD EUROPEAN FUNDS IN PRESERVATION OF CULTUTRAL HERITAGE ON THE EXAMPLE OF CHEM COMMUNITY CENTRE
Abstract. The paper is focused on use of sources from the European Funds for culture development. The Community Centre of Chem was the area of the research, as a place enabling Chem’s inhabitants to access culture, which actively uses nancial resources from the European Funds for local community development. Culture is timelessness good, which plays a vital role as a value of particular eld of social life. Task realized by community cen-ters are very important for the local community and they aim at organizing various forms of cultural education and upbringing through art.
Key words: structural funds, tourism, tourism economy, cultural heritage, cultural centre, Chem poviat
