opbrengsten kosten en

kosten

en

opbrengsten

st 44 -

studie

juli

1988

E. van Brakel

J.H. Gerla

R.M. Uiterloo

SAMENVATTING

In dit rapport worden de inveeterinaen. de variabele koeten

de produktiekosten en de Return on Investment berekend die voortvloeien uit de GOfiner berekenina van de G-aroep 88-1.

Oe investerinaen zijn berekend aan de hand van de methoden van Zevnik-Buchanan. Jansen. Taylor. Wileon. Lana en Holland. Oe totale investerinaen zijn respectievelijk: 11?, 9?0. 116, 121,

110. 98.3 miljoen Nederlandse iuldens.

Oe produktiekosten bedraaen fl. 265,65

*

10°. De totale opbrenasten zijn fl.244,1

*

10°.

De hieruit voortvloeiende winet ie -fl. 21.55

*

10°.

De ROl die berekend is met behulp van de investerina volaene Lana bedraaat -19.6%.

Om tot een ROl van 12% te komen moeten de opbrenasten met 14.2% etija en .

INHOUDSOPGAVE

blz.

H1 Inleidin2 H2 Investerinaen

2.1 Inleidin2 2

2.2 Methode van Zevnik-Buchanan 4

2.3 Methode van Jansen 6

2.4 Methode van Taylor ?

2.5 Methode van Wilson 10

2.6 Methode van Lan2 13

2.? Methode van Holland 15

2.8 Overzicht van de verschillende methoden 1?

H3 Variabele kosten 18

H4 Produktiekosten 20

H5 Return on Investment 21

H6 Conclusie 22

H1 INLEIDING

Oe investerin2skosten van een chemische Tabriek kunnen op verschillende manieren bepaald worden.

In dit rapport zijn zes methoden u1t2ewerkt om tot de invee-terin2skosten van de GOTiner, de opdracht van G-2roep 88-I [1], te komen.

De zes 2ebruikte methoden [2] zijn:

- Stapmethoden: - Zevnik-Buchanan - Jansen - Taylor Wilson - Factormethoden: - Lana - Holland

Na bepalin2 van de investerinaskosten is ook aekeken naar de variabele kosten.

Verder 1s er 2ekeken naar de totale produktiekosten en de Return on Investment.

H2 INVESTERINGEN

2.1 Inleiding

Alvorens tot een beslissing te komen via onder andere economische criteria over het al dan niet laten door gaan van een nieuw project, moet berekend worden welke investeringen gedaan moeten worden.

De totale investeringen kunnen verdeeld worden in vier groepen:

1. Ie , de investering in de proceseenheden, de on site inves-tering of battery limits (inclusief indirekte bouwkosten, zoals engineering en construct ion overhead van Ia)

2. IH de investering in hulpapparatuur, zoals ketels, gebouwen enz., de off site investering, inclusief de indirekte

kosten van IH

3. I L de investering in niet-tastbare zaken, zoals licenties,

know-how, pre-operationele kosten, start-up kosten, maar niet de indirekte bouwkosten (IL wordt gedurende een bij voorbaat vaststaand aantal jaren geamortiseerd)

4. Iw , het werkkapitaal, voorraden, cash, terreinen

Met bovengenoemde vier groepen van investeringen kan aangegeven worden hoe de investeringsopbouw van een "chemische fabriek" er uit ziet. Bij de bepaling van de totale investering wordt gebruik gemaakt van figuur 2.1. Met de zes gebruikte methoden wordt

Ie + IH berekend. De som van Ia en IH wordt dan op 64% + 16%

=

80% van de totale investering gesteld (zie figuur 2.1), waar uit dan volgt dat de totale investering gelijk is aan (Ia + I H)/0.80.

-2-Investeringsopbouw van een Nederlandse chemische fabriek

53% materiële zaken zoals apparatuur, leidingen

-

8% loon

1

8

:

64%

27%

I

H

:

J6%

_-

_indirect

. or

.

of

19% englncerlng

+

toezicht

I

L

:

14%

CSt

_{6% licenties}

start-up/pre-oper.

IW!

6%

20+---~--~--r---+---~--r-~ 18 16+---++---r---~~~ 14 c _'02~

_{______}

_~~

_{______}

_~

_{________}

₊

~E

o

12

o

~10

.S:

5

8+---i---~---_t---_i--~ :J

...

~ 6 Te mperatuurfa ktor - curve Methode van Zevnlk -Buchanan

~ a. E ~ 4++---~---_t---_i---T

...

2 04---~--4---~--+---~~~--r . 0 0.1 0.2 0.3 0.4 0.5 0.6 0.7 temperatuurfaktor Ft ~

-

o

~

x C1J ~E o 'O~---~---+---r c :0 :J o ~ L ~ > .>€ :J L 'C Zevnlk - Buchanan '~--~----+---~----+---~---r

o

0.05 Q1 -figuur 2.3 0.15. 02 025 0.3 druk1aktor Fp

)

2.2 Methode van Zevnik-Buchanan

Deze methode is aebaseerd op funktie van twee variabelen zijn:

het feit, dat investerinaen een -procescapaciteit

-procescomplexiteit Voor schattina van

aeaevens nodia:

de investerinaen zijn slechts vier basis--procescapaciteit (P)

-het aantal funktionele eenheden (N) uit het processchema

-een complexity factor -constructie index De berekenin29procedure i9 al9 volat:

( C1")

( C.,)

1. De maximaal te bereiken temperatuur is: 410 C (683 K). De temperatuurfactor volat uit:

Ft

=

0.018(T - 290)/100 of uit fiauur 2.2.

Ft

=

0.0?1 2. De maximaal te bereiken druk is: 96 bar.

De drukfactor wordt afaelezen uit fiauur 2.3.

F

p

=

0.2

3. De materiaalfactor wordt bepaald uit tabel 2.1.

Fm

=

0.2

:r

óè

T>290

K

S. Bepaal met P

=

??S

*

10 a ton/jaar en C1" uit fiauur 2.4 I •.

I .

=

$ 5.8

*

10e 6. Bereken de investerinaen met:

I.

+

IH - N

*

I.

:

~

*

C.

Het aantal funktionele eenheden is vier

I . +

IH

=

$ 45.2

*

10e

-4-F CONSTRUCTION MATERIAL : 10Fm m

0 Cast iron, carbon steel, wood 1

0,1 Aluminium, copper, brass, stainless steel 1,26

(400 series)

0,2 Monel, nickel, inconel stainless steel 1,58

(300 series)

0,3 Hastelloy, etc. 2,0

0,4 Precious metals 2,5

Alloy factors for various materials of construction

t abe 1 2. 1

10 10

I compie xi ty

. Methode van Zevni k - Buchanan

<D Bepaling: Prijs per funktionele unit

0 _... Basis: 1978

...

+" C ::J _1, Q) rr---4---4---~~~~~~7'~~~~---_+1,O ~ c 0 +" ~ c

---

::J >iJ ... H L-Q) a. '" 0.1 .~ L-a..

f

m=0.5 degressieexponent m

=

0.6 - - - . I 0,01 +---~--~~~~+---~~~~~~----~~~~~~--~~~~~~~.01 10 2 105 106

Produk tie t on/ia ar

Bepaling investeringen per funktionele eenheid

2.3 Methode van Jansen

De methode van Jansen is een verfijnin2 van de methode van Zevnik-Buchanan, waarbij een 2rotere nauwkeuri2heid verwacht ma2 worden. De investerin2en worden nu niet meer over het 2eheel, maar over de afzonderlijke functionele eenheden uit2erekend en vervol2ens 2esommeerd. Hierbij wordt dus per afzonderlijke eenheid 2ecorrieeerd voor temperatuur, druk en capaciteit.

De berekenine is als bij Zevnik-Buchanan, waarbij voor elke functionele eenheid de zes stappen doorlopen worden (zie 2.2).

De berekenin2 ziet er dan als vol2t uit:

1. Reactor 2. 3. P

=

1. 0

*

1 De ton / j a a r Tmax

=

410 C ;

Ft

=

0.0?1 Pmax

=

96 b a r ; Fp

=

0.2

Fm

= 0.4 MEA stripper P = 1 .46

_*

10e _ton/jaar Tmax

=

43 C ;

Ft

= 0.005 Pmax

₌

90 bar ;

F

p = 0.195

Fm

=

0.2 MEA absorber

zie MEA stripper

4. Destillatiekolom P

=

??5

*

10e ton/jaar Tmax

=

380 C ;

Ft

=

O.O? Pmax

=

2.5 b a r ; Fp

=

0.06

Fm

=

0.2 IE = -$ 10

*

10e Ie; = $ 2

*

10e Ie;

=

$ 2

*

10e IE = $ 5.3

*

10e

Sommeren van de vier functionele eenheden 2eeft:

Ia + IH = 19.3

*

10e

*

-

1.33

*

320/219

₌

$ 3 ? S

*

10°

~

-6--'

~&3

l

6, ').

't

2.4 Methode van Taylor

De methode van Taylor maakt, in tegenstelling tot Zevnik-Buchanan

en de methode van Jansen, gebruik van de afzonderlijke apparaten

en stromen, de zogenaamde processtappen, voor de

investeringsbe-rekening.

Dit geschiedt met behulp van de volgende formule:

Ie

=

93

*

f

*

P·D.39

*

C~/300

waarin f = costliness index, f =

P

=

capaciteit (kton/jaar)

C~

=

kosten index uit EPE

De costliness index f wordt bepaald aan de hand van de

tempera-tuur, de druk, de materiaalkeuze en de relatieve doorzet van de

verschillende processtappen.

Bij de bepaling van de costliness index is uitgegaan van het

volgende vereenvoudigde blokdiagram van het proces (fig.2.5):

..

_/

_6;

₄

Oll

r0-t

.

/

r

1"

6

't 2-o. '32-

T15

V14

J

1,06(

I

,

_{/4J L,}

₇

_1,2

_7-.

R4

3/,71 ..

V6

2~n

..

T30

I~! 2D h

..

_Q,12..

-11'- ~

..

,

I

0,16

rTl

_0,35

1

~

I

va

~1

3

l-

..

~

J

...

/1, LI3

"Jt ....

figuur 2 .5

Met behulp van tabel 2.2 kan nu de score

daarmee de costliness index bepaald worden.

weergegeven in tabel 2.3.

per proces stap en

I ()J 1 n-Ol cr fb I-' I\) I\)

Scoring for complexity of significant process steps

Score

-3 -2 -I 0 2

0.35 0.6 I 1.7 3

3 5 9

HelJlive throut:hput (,/, product) 0.2

'\.

HeJclion timc 10 h (rcaclion, eryslallisation, etc)

StorJr.e time in ...-ct"ks 2 3

Tt"t1lperJlurc: extreme ("Cl Min 20 -25 -75

Tct1lpt:rJture cx Ireme ("C) ~1J)l 500 1100

I'reuure C~ trome (alm) Min 0.1 0.01

""",ure e,tremc (atOl) ~t .. IOD SOD

~laleriah of construction MS b SS", Kcebudl ELMsf

RI.MSd , EbLMS", Inconel

Multi~treaming. No. of streams Slwdal wn<lilions:

(a) r-:x 1'l,,,ion, oI"'t, o<lour or toxidty proul,'ms. Score I if a major problem,

(hl H"acliom in Iluid beds. Score I.

I've

2

Cc) lli"llIin!! lII:lteriah of ,imilJr h.pt. Score I if u.pt. dirrerence <ST and Score 2 ir < I"e.

(d) T,,:I1I 'I'ccifkation e.g. Seo,,' 1 ie distillation is to reduce 'key' component to 10 ppm level.

(c) Fil", eval'orJlion e.g. in Luw,. Score I.

Con"crJion of JCOrt: 10 coslli"c'u illdt:x

Nkkel Mond PbUIS.f 3 3 5 14 5 -125 1700 200 Tilanium lIastelloy 5 4 8 25 8 2300 700 Precious melJl~ Tantalium 7 S 14 42 1500 11 6 23 69 Scorc(S) -3 -2 -I 0 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 IJ 12 13 14 15 16 Costlincss indcxf 0.4 0.6 0.8 1.3 1.7 2.2 2.R 3.7 4.8 6.3 8.1 10.6 14 18 23 30 39 51 66 7 8 40 67 120 9 110

DFar Iiquid ph"e reJction~ only. All othen score = O. li MS ~ ~iiJd ~teel.

css

s Sl3inleu steel. dRLMS ,. Rubber lincd mild steel. "EbLMS • Ebonite lined mild steel. hLMS. E/1.1meilined mijd steel. XI"bLMS = Lead lincd mild steel.

'-.>

proce99tap 1 rel. S:l.

v-.~~J

M of' Pmax 2 eva ar S:l. S:l.tot f' 1 doorzet

---

~

---+---

---HI2 0.03 -4 1 2 9S i:1 1 1 • _{1 2.3 11.3} 1 .4 voedine 1 .07 _{O. 1 1} 0 9S 1 0 1 2.3 12.4 1 .9 recycle 0.19 -3 1 2 9S 1 1 . 1 2.3 12.3 1 .8 9pui 0.02 -4 1 2 90 1 1 . 1 2.3 1 1 .3 1 .4 product 1.00 0 1 0 2. 1 1

~

1 0 1 1 1 .3 f'uelea9 0.04 -4 1 2 3.2 1 1 0 1 -1 0.8 9toom 0.01 -4 ₁ 0 2.2

1

0 1 0 1-4 0.4

~

1 4/ I 1 1 1 .29 0.4 1 9S

1

1 1 2.3 17.7 7.S 1 .29 _{0.4 1} 2 92 1

Á

/

I

2.3 14.? 3.4 V14 0.83 -0.4 1 2 90 I ~ II 2.3 13.9 2.8 T1S 0.24 _{-2.7 1} 2 90 1

ft

1

1

2.3 1 1 .6 1 . S V8 0.46 - 1 .6 I 2 46 I 0 I 1 .9 12.3 1 .8 T30 1 . OS 0.071 _{2.2 1} 0 1 0 I 1 . 1 1 .3

---tabel 2.3

J.,

l

'

f'

=

27.3/ P

=

~?

*

102 _kton/jaar totale f'

=

27.3 C:l.= 320

f

Ie

= 93

_*

27.3

_*

(7.7S

_*

1012_).0.39

*

321;300 = $ 36

_*

10e

IH

= 16/64

_*

Ie

= $ 9

_*

10e $ 4S

*

10e

2.5 Methode van Wilson

Deze methode probeert de problemen bij het vaststellen van het aantal Tunctionele eenheden te vermijden door uit te 2aan van het aantal apparaten (N), exclusieT pompen. De investerin2en worden hier berekend met de vol2ende Tormule:

Ie

=

T

*

N

*

AUC

*

F

p

*

Ft

*

Fm

De eenheidskasten per apparaat (Avera2e Unit Cast; AUC) wordt aT2elezen uit Ti2uur 2.6 waarbij de capaciteit de 2emiddelde doorzet van de Tabriek is, waarbij de capaciteitsre2ressie-exponent 0.6?5 bedraa2t. Deze Ti2uur is 2ebaseerd op 19?1, zodat 2ecorri2eerd moet worden voor het jaar 1988 en de koersverschil-len tussen ponden en dollars.

Fm, F

p en

Fm

zijn aT te lezen in de

Tieuren 2.? en 2.8. De investerinesTactor T, aThankelijk van het soort proces, han2t van de AUC aT en wordt aT2elezen uit Ti2uur 2.9.

De berekenine verloopt als volet:

, \ f -

~~~

1. Het aantal apparaten: N

=

35

~

~~~

rt

t.M

r

vv

2. Capaciteit: P

=

24.6 * 3600 * 8000

=

?08000 ton/jaar

,/

C",

~

hM

u-k;,~J/J-<dt'n~

.

-I

--3. Uit Tieuur 2.6 vol2t: AUC

=

1.3 * 10e

OT AUC

=

21 * (?08000)~0.6?5

=

1 .9

*

10e 4. Correctie voor waarde veranderin2 van het En2else Pond: AUC

=

160/115 * 1.9 * 10e

=

2.6 * 10e 5. Omrekenin2 naar Amerikaanse Dollars:

l

AUC

=

3.30/2.0' -.* 2.6

"

1°1:..

6. f Bepaald uit Ti2uur 2.9: f

=

1.?

*

10e

=

$ 4.14 * 10e

? De temperatuur Tactor behorende bij een temperatuur van 410 C is:

Ft

=

1.09 (Ti2uur 2.?).

8. Eveneens uit Ti2uur 2.?: Fp

=

1.1.

9. Uit Ti2uur 2.8:

Fm

= 1.2?

De uiteindelijke Ie is dan 2elijk aan $ 3?5

*

10e en IH aan $ 9.4

*

10 e .

-10-1.4 Q. u.. 1.3 1.4

...

lL. 1.3 L-o ~ 1.2 111

...

₁₁₁ o Uc.../ ."'> 10 Wi I son (1971) / '

/ '

~ c 10 C· -4

/

; /

=> 3 . /

/ '

10 10 2 102 103 104 10 5 106 Ja ardoorzet in tonnen van Average Unit

Average Unit Cost

AUe", 21 (JaardoorzeOO.675 figuur 2 .6

\

\

~

/

...

~

, /

10-1 ₁₀ druk in atm. I I I I I

. /

I

/

V-ci.

1,1 E

!

1,0

---

r--I

---I

---100 -10 0 10 100 1000 temperatuur in oe

/

/

10.000

Methode van Wilson : temperatuur- en drukfaktoren

1.0 1. 1

-1.2

-1.3

-1.4

-L 0

....

_1.5 u 113 lJ...E 1. 6

-1.7 1.8

-1.9

-2.0 0 Koistofstaal rons ~B Ko olstof I Molybdeen Aluminium S meediJz.er Ro estvrijstaal (AISI 321) Wo rthite Ro estvrijstaal(AISI316) stelloy C Ha Mo nel ckel Ni Tit aan Konstrul<tie-materiaalfaktor voor de methode van Wilson

figuur 2.8 -12-U :::l

«

vloeistoffen vaste ti 10 3 st 0 ffen "44+-\-+---+ o U

....

c :::l QJ Ol 113 L QJ >

«

102~~~--~~~_T.-~~--~~ 0.5 1 2 3 4 5 10 20 investeringsfaktor f

Methode van Wilson: Investeringsfak-tor (Lang-fakInvesteringsfak-tor)

.

'

2.6 Methode van Lan2

De investerin2en vol2ens de Lan2 methode worden berekend door middel van vermeni2vuldi2in2 van de apparaat kosten met een z2n. Lan2factor. Met behulp van deze methode worden de vo12ende investerin2en verdisconteerd: apparaatkosten, directe kosten (fundamenten, ondersteunin2, monta2e, pijpleidin2en), indirecte kosten (constructie, overhead, en2ineerin2) en de off-sites (elektrische installaties en hulpdiensten). Wat de methode van Lan2 niet meeneemt zijn de kosten voor site development en

industrial buildin2s.

De investerin2 wordt als vol2t bepaald:

1. De kosten van apparatuur, 2eleverd aan de fabriek, maar niet oP2esteld, zijn 1.00 (A).

2. Door de kosten van fundamenten, ondersteunin2 en monta2e lopen deze op tot 1.43 (8) of B

=

1.43

*

A.

3 . De benodi2de pijpleidineen zijn afhankelijk van de a22re2atie-toestand van de produkten en Lan2 stelt de totale kosten

inclusief leidin2en voor vaste stoffen op 1.10

*

8; voor 2emenede op 1.25

*

B en voor 2as/vloeistof op 1.60

*

B (C)

4. De kosten voor elektrische installaties, hulpdiensten en

voorzienineen - de off sites -, worden 2evonden door de kosten

C met 1.5 te vermeni2vuldi2en (D).

5 . Voor de indirekte kosten (constructie, overhead, en2ineerin2 enz.) worden weer drie factoren in2evoerd voor de verschil lende a22re2atietoestanden, namelijk 1.31

*

D; 1.35

*

D;

1 .38

*

o.

Totaal wordt dan de vermeni2vuldi2in2sfactor, de z2n. "Lan2-fac t or" voor va s t e s t ofproce s sen 3. 10; voor 2emenede proce s sen

3.63 en voor gas/vloeistofprocessen 4.?4.

Kosten van de apparatuur [ 3] ,[ 4] ,[ 5] : in kfl.

H1 waterstof verwarmer 242 · H2 recycle verwarmer ?9 H3 voedin2 voorverwarmer 621 A4 hydrocracker 80?3 H5 produkt koeler 393 V6 scheider HPHT 414 H? easkoeler 126 V8 scheider MPHT 10 V9 scheider fuel2as 10 H 11 2askoeler 1884 H12 " 656 H13 lucht koeler 284 V14 3-fasenscheider HPLT 20? T15 absorber 248

L ::.

/~

,) H16 V1? V19 H20 P21 T22 V23 luchtkoeler MEA flash sur2e vat MEA warmtewisselaar MEA pomp stripper _

!/]J;L

~

condensor ~-I H24 condensor koeler V25 voorscheider

T26 zuur water stripper H2? reboiler C28 recycle compressor H28 voorverwarmer H29 T30 fractioneerkolom H31 luchtkoeler V32 P33 H34 T35 T36 H3? H38 condensor pumparound luchtkoeler sidestripper dro2er luchtkoeler "

Ia

+

IH

=

kfl 18531

*

4.?4 totaal 263 311 342 44? 46 -248 62 350 5 65 983 2?9 201 108 450 460 10 4 253 30 30 20? 130

_ 2

.

/;

18531

ft~

'1r

k.,J

-

t:~

f 1 8? 8

*

1

oe

-14

-2.? Methode van Holland

Een wat meer

f'actor is door Chilton.

~edif'f'erentieerde berekenin~smethode van de Lan~­

Holland aan~e~even op basis van ~e~evens van

1.45 voor vaste stof'processen

1.39 voor ~emen~de processen

=

1.4? voor 2as/vloeistof'processen

*

'f'3 J..

~a = 1 + f'1 + f'2 + f'3 + f'4 + f'5

~3

=

+ f'6 + f'? + f'8

De f'-f'actoren zijn weer2e2even in tabel 2.4.

+ 0.45 + 0.125 + 0.10 + 0.15 + 0.10

=

1.925

+ 0.35 + 0 + 0.15

=

1.50

Lan~-f'actor

=

1.4?

*

1.925

*

1.50

=

4.24

/1'

process- pi ping factors a re: Range 0.07 to 0.10 0.10 to 0.30 0.30 to 0.60 Condition Solids processing

Mixed solids-ftuid processing Fluid processing

/2'

instrumentation factors are:

Range Condition 0.02 to 0.05

0.05 to 0.10 0.10 to 0.15

Little automatic con trol Some automatic control Complex automatic con trol

h.

building factors are: Range 0.05 to 0.20 0.20 to 0.60 0.60 to 1.00 Condition Outdoor units

Mixed indoor and outdoor units Indoor units

/4'

facilities factors are: Range

o

to 0.05 0.05 to 0.25 0.25 to 1.00 Condition Minor additions Major additions New site

/5'

outside lines factors are: Range

o

to 0.05 0.05 to 0.15 0.15 to 0.25 Condition Existing plant Separated units Scattered units

/6'

engineering and construction factors are: Range Condition 0.20 to 0.35

0.35 to 0.50

/7'

size factors are: Range

o

to 0.05 0.05 to 0.15 0.15 to 0.35 Straightforward plants Complex plants Condition Large plants Small plants Expcrimental plants

/S'

Contingency factors are: Range 0.10 to 0.20 0.20 to 0.30 0.30 to 0.50 Condition Firm process

Process subject to change Tentative process

Bepaling Lang-faktor volgens Holland-Chilton Lit.:F.A.Holland,Chem.Eng.,

April 1,1974

tabel 2.4

-16-•

2.8 Overzicht van de verschillende methoden

methode investerina: I~o~ {Tl. 10e }

---+---Zevnik-Buchanan Jansen Taylor Wilson Lang Holland tabel 2.5 - I~c>~ = 1/0.80

*

( I e + IH ) . (zie 2 .1) 11 ? 9?0 116 121 110 98.3

- Oe bedraaen in Amerikaanse dollars zijn omaerekend naar

Nederlandse guldens m.b.v. de wisselkoers $ 1

=

Tl. 2.0?

( 198?) .

Uit tabel 2.5 blijkt dat de resultaten van de verschillende

methoden niet verder uit elkaar ligaen dan de nauwkeuriaheid van

de methoden mag doen verwachten.

Aangezien Lang in dit verband de meest nauwkeuriae methode heeft,

kan er vanuit gegaan worden dat een totale investerina van 110

H3 VARIABELE KOSTEN

De variabele kosten die in dit hoofdstuk berekend worden zijn alleen gebaseerd op product- en energiestromen. Personeelskosten en dergelijke zijn niet in de beschouwing meegenomen.

De kosten en opbrengsten van de verschillende stromen zijn uiteengezet in tabel 3.1. ($ 1 = fl. 2,07) omschrijving $ fl.

---+---+---A

eding/ton H2 / ton oom/ton electriciteit/kWh nafta/ton destillaat/ton gofinaat/ton fuelgas/ton tabel 3.1 132 178 168 128 120 273,24 1500 20 0,25 368,46 347,76 264.96 248,40

Voor zover van belang zijn de stromen uiteengezet in tabel 3.2.

omschrijving grootte per jaar

---+---voeding 7,557

_*

10e tonS

H

2 2,388

*

104 ton stoom 1,88

_*

104 _ton electriciteit 3,52

_*

10e _kWh nafta 3,646

*

104

ton~

destillaat ~ 4,09

*

10e ton gofinaat

#

J

2,627 {:- 10e ton fuelgas

~

3,073

*

104 _{ton ..J} tabel 3 .2

}?'8!qc>~'

r)

[;.,

.

{.f

",'

I

"?~

-18-•

Het jaaroverzicht van de baten en lasten staat in tabel 3.3

Baten fl. 1015 _{Lasten fl. 10}15

---+---nafta destillaat 20finaat fue12as spui 13,43 142,23 69.61 I I I I ?,63 I 1 1 ,2 I voedin2 Hl;! stoom electriciteit katalysator

---;~~:~-

\.[t

t:t

~f<'

\

L5=

,f/fD

1\

tabel 3.3

*

Bij $ 1 = fl. 2,15 is de winst De winst is fl. 0,00 bij $1

=

1 fl. 1,2 miljoen. 1. 2,056.

t..-?\

HL

-r~r()

\

<)&-0

Lljo

"

206,49 35,82 0,3?6 0,880 0,3?9 0, 150

H4 PRODUKTIEKOSTEN

In aanvullina op de vooraaande hooTdstukken kunnen de produktie-kosten berekend worden.

De produkt1ekosten zijn opaebouwd uit personeelskosten, onder-houdskosten, arondstoT- en hulpstoTkosten (variabele kosten, zie H3) en aTschr1jvinaen.

Uitaaande van een levensduur van de Tabriek van 10 jaar bedraaen de jaarlijkse aTschrijvenaen 10% van I.o. (z1e 2.8)

1

K ... cnr

=

0,1

*

110

*

10e

₌

_{Tl. 11}

*

₁₀e _jjaar

+

7.e~t.~

Onderhoudskosten zijn per jaar 4% van de totale investerina.

10e)jaar

L

/5

e/.rc-Kond

=

0,04

*

110

*

10e

=

Tl. 4,4

*

l

Oe personeelskosten zijn volaens Wessel[ 2] : ~

3rD

~ a .

Kp ....

=

T1.6,3

*

10e _{jjaar. •}

_{PI!,.,.4-f.r<--1}

Kosten van arond- en hulpstoTTen zijn aT te lezen uit tabel 3.3 aan de lasten kant. Alleen de post winst wordt niet meeaenomen.

K.n

=

244,1

*

10 e - 0,15

*

10e

=

Tl. 243,95

*

10e

De totale produktiekosten volaen uit sommatie van bovenstaande kosten:

K.o.

=

(11 + 4,4 + 6,3 + 243,95)

*

10e

₌

_{Tl. 265,65}

*

₁₀e

-20-~~----

-H5 RETURN ON INVESTMENT

De Return on Investment (ROl) wordt bepaald aan de hand van de winst en de totale investerinaen.

ROl = W/lt o t * 100%

De winst is het verschil tussen totale opbrenasten en totale kosten. De totale opbrena9ten per jaar bedraaen Tl. 244,1 *10 e (tabel 3.3; baten).

De totale kosten zijn Tl. 265,65

*

10e .

W

=

(244,1 - 265,65)

*

10 e

=

-Tl. 21,55

*

10e ROl

=

-19,6%

Voor een ROl van 12% is een W van 0,12

*

110

*

10e

=

Tl. 10 e nodia·

13,2

*

De opbren2sten moeten dan Tl. 2?8,85

*

10e bedraaen bij constant 2estelde kosten. Dit houdt in dat ze dan 14,2% moeten st~j2en.

Als deze stijaina alleen door de opbrenasten van het destillaat zou moeten komen, dan moet het (34,?5 + 142,23)

*

10 e /4,09

*

10e

=

Tl. 432,?1/ton opbrenaen.

Dit 1s dus ten aanzien van het destillaat een stijaina van 24,4%.

,

1)

•

--~-~-~-~---~~._.

__

.,

,

..

~---,~--~, ._-~---_._--

-

,

- - -

---.

H6 CONCLUSIE

De totale investerin2en bedra2en on2eveer 110 miljoen iulden met een mOielijke afwijkin2 van 25%.

Bij de huidi2 2eldende prijzen bedra2en de totale produktiekosten fl. 265,65

*

108 _{en de totale opbren2sten fl. 244,1}

*

₁₀8 _het2een

resulteert in een jaarlijks verlies van fl. 19,6

*

108 •

De ROl die hieruit voortvloeit bedraa2t -19,6%. Om een AOI van 12% te verkrij2en dienen de opbrenisten met 14,2% te stij2en. Als bij verder 2elijkblijvende prijzen deze stij2in2 2eheel ten

koste komt van het destillaat houdt dit in dat de prijs van het destillaat met 24,4% moet stij2en.

-22-LITERATUUR

[1] G-aroep 88-1, Ontwerp GO~iner, Oel~t, 1988.

[2] Mont~oort, A.G., De chemische ~abriek deel 11, colleaediktaat

T . U. De 1 ~ t, 1988 .

[3] Mulet, A/Corripio, A.B. e.a., Cost-~ile: "Estimate costs

o~ . . . . ", Chem. Ena. 5 Oct. 1981 p.145; 28 Dec. 1981 p.1??; 25 Jan. 1982 p.125 en 22 Febr. 1982 p.115.

[4] Hall, A.S. Chem. Ena. 89, 1982, AprilS, p.81, Current Costs

OT

Process Equipment.