Stan badań polskiej romanistyki

Maria Zabłocka

Stan badań polskiej romanistyki

Studia Prawnoustrojowe nr 7, 9-19

2007

M a r i a Z a b ł o c k a

W a rsz a w a

S ta n b a d a ń p o lsk iej r o m a n isty k i

R o m a n is ty k a p o ls k a A nno D om ini 2006 j e s t w p e łn i ro z k w itu , czego

dow odzi obecność t a k licznie z e b ra n y c h n a k o n fe ren c ji m ło d szy ch i s t a r ­

szych ro m an istó w , a p rz e d e w sz y stk im liczn e p u b lik acje, k tó re u k a z a ły się

w o s ta tn im czasie.

O c en iając d o ro b e k p o lsk ich ro m an istó w , n a p o c z ą tk u n a le ż y p o d k reślić,

iż w a rto ś ć tego d o ro b k u z o s ta ła u z n a n a p rz ez n a jp o w a ż n ie jsz e g re m ia k r a ­

jow e. Ś w iadczy o ty m p rz y z n a n ie , w corocznie o g ła sz a n y m k o n k u rs ie r e ­

d ak c ji c z a so p ism a „ P a ń stw o i P ra w o ” n a n a jle p s z ą p ra c ę h a b ilita c y jn ą

i d o k to rsk ą , p ierw szej n a g ro d y ks. F ra n c isz k o w i L o n g ch a m p s de B e rie r za

ro z p ra w ę h a b ilita c y jn ą N a d u ż y c ie p r a w a w św ie tle rzy m sk ie g o p r a w a p r y ­

w a tn e g o h W y różnienie o trz y m a ła te ż p ra c a d o k to rs k a Iw o ny S z p rin g e r

P ierw szeń stw o za sta w ó w w p r a w ie r z y m s k im , L u b lin 2006.

N ie sposób w k ró tk im w y s tą p ie n iu om ów ić całość d o k o n a ń ro m a n is tó w

p o lsk ich w o s ta tn ic h la ta c h , d lateg o te ż z o s ta n ą w s p o m n ia n e p ra c e w y d a n e

po 1 s ty c z n ia 2005 r. P o p rze d n io o p u b lik o w a n e 2 z o sta ły w yliczone w m oim

a r ty k u le R o m a n is tic a p o la cca neg li u ltim i d ieci a n n i 1 9 9 4 -2 0 0 4 , ogłoszo­

n y m w cz aso p iśm ie on-lin e D iritto @ S to ria n r 43.

O d p o c z ą tk u 2005 r. o p u b lik o w an o , n ie licząc re c e n z ji i sp ra w o z d a ń ,

p o n a d 120 pozycji. D lateg o te ż z o s ta n ą t u w yliczone zw ła szcz a te arty k u ły ,

k tó re były ogłoszone w ró żn y ch , c z a s a m i m n iej z n a n y c h ro m a n isto m , pozy­

cjach. P ra c e zaś w y d a n e w z n a n y c h , m a m n a d z ie ję , p u b lik a c ja c h z p o p rz e d ­

n ic h zjazdów, a to z k o n fe ren c ji w L u b lin ie (2 -3 g ru d n ia 200 4 r.) - C o ntra

1 R o z p ra w a t a d a ła im p u ls do w y m ia n y p o g ląd ó w n a t e m a t n a d u ż y c ia p ra w a . Por. A. S tę p k o w s k i, W okół p r o b le m a ty k i n a d u ż y c ia p r a w a p o d m io to w e g o , Z e s z y ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.1, 200 5 , s. 2 5 5 -2 7 4 ; T. G ia ro , R z y m s k i z a k a z n a d u ż y c ia p r a w p o d m io to w y c h

w św ietle n o w e j ju r y s p r u d e n c ji p ojęciow ej, Z eszy ty P ra w n ic z e [UK SW ] 6.1, 2006, s. 279-300;

A. S tę p k o w sk i, N a d u ż y c ie p r a w a p o d m io to w e g o w św ie tle ju r y s p r u d e n c ji k u ltu r o w e j, Z eszy ­ ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.2, 2 006, s. 1 8 9 -2 1 9 .

2 W yjątk o w o z o s ta n ą p o w o ła n e te p ra c e , k tó r e u k a z a ły się fa k ty c z n ie w 20 0 5 r., choć m a ją d a tę w c z e śn ie js z ą .

leges et bonos m ores i konferencji w Suchej B eskidzkiej (8 -1 2 czerw ca 2005 r.)

- „Zeszyty P raw nicze [UKSW ]” 6.1, b ę d ą jed y n ie ogólnie w zm iankow ane.

Z pozycji k siążk o w y ch n a le ż y w y m ien ić trz y p u b lik a c je m łody ch po l­

sk ic h ro m an istó w , a m ian o w icie m o n o g rafię P a u lin y Ś w ięcickiej Proces J e ­

z u s a w św ietle p r a w a rzym skieg o . S tu d iu m z z a k r e su rzym sk ie g o pro cesu

ka rn e g o w p ro w in c ja c h w sc h o d n ic h w okresie w czesnego p r y n c y p a tu , K r a ­

ków 2005 o ra z p u b lik a c je dw óch ro z p ra w d o k to rsk ic h p ió ra M a r k a Sobczy­

k a S iła w y ższa w r z y m s k im p r a w ie p r y w a tn y m , T o ru ń 2005 i w s p o m n ia n ą

ju ż n a g ro d z o n ą ro z p ra w ę Iw ony S z p rin g e r o z a sta w ie .

Z p ra c, k tó re u k a ż ą się w n a jb liż sz y m czasie, n a le ż y k o n ieczn ie z a sy ­

g n alizo w a ć pozycje, k tó re m u s z ą zn a le źć się w biblio tece k ażdeg o ro m a n i-

sty. S ą to P ra w a a n ty c zn e M a r k a K u ry ło w icza i Z a w s ze w iern i. U n iw ersytet

J a g ie llo ń s k i a K ościół r z y m sk o k a to lic k i, J a n u s z a S o n d la , oczyw iście z licz­

n y m i n u r ta m i ro m a n isty c z n y m i.

Ś le d ząc d o ro b e k o s ta tn ic h m iesięcy, n a le ż y p o d k re ślić, iż u w a g a b a d a ­

czy b y ła s k ie ro w a n a n ie ty lk o tra d y c y jn ie n a rz y m sk ie p ra w o p ry w a tn e .

L iczne pozycje to ce n n e p u b lik a c je źród eł, oczyw iście w ra z z tłu m a c z e n ie m

i k o m e n ta rz e m , p ra c e p o d k re śla ją c e m iejsce p ra w a rz y m sk ieg o w k u ltu rz e

e u ro p e jsk ie j o ra z szeroko p o jęte p ra w o p ub liczne.

S y s te m a ty c z n a p u b l i k a c j a ź r ó d e ł m a m iejsce w „Z eszy tach P r a w n i­

czych [U K SW ]” (gdzie ju ż w cześn iej z o sta ło za m ie sz c z o n e tłu m a c z e n ie

A n n y T arw ac k ie j L eges regiae). U k a z a ły się ta m tłu m a c z e n ia w y b ra n y c h

ty tu łó w D ig e s tó w i K o d e k s u ( p ió r a A. T a r w a c k ie j4, E lż b ie ty L o s k i5

i A g n iesz k i S tę p k o w sk ie j6), a ta k ż e p ie rw s z a część de d iv e rsis re g u lis iu r is

a n tiq u i z o b sz e rn y m k o m e n ta rz e m T o m asza P a lm irs k ie g o 7. B a rto s z Szolc-

N a rto w s k i p rz y g o to w ał do d r u k u tłu m a c z e n ie p ierw szej k się g i D igestów .

B ro n isła w S ite k w y d a ł i oczyw iście z a o p a trz y ł tłu m a c z e n ie m i k o m e n ta ­

rz e m T a b u la H era c leen sis8. Z a p o w ia d a te ż o p u b lik o w an ie d a lsz y c h leges

m u n ic ip a le s. J a r o s ła w R o m in k iew icz, z a jm u ją c y się p ra w a m i g re c k im i,

4 A. T a rw a c k a , O k o n s ty tu c ja c h c e s a r s k ic h .4 ty tu ł 1 k s ię g i D igestów . T e k st — tłu m a c z e ­

n ie — k o m e n ta r z , Z es z y ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.1, 200 5 , s. 2 7 5 -2 7 8 .

5 E . L o sk a , U s ta w a j u li j s k a o p r z e m o c y p u b lic z n e j — 6 ty tu ł 48 k się g i D igestów . T e k st —

tłu m a c z e n ie — k o m e n ta r z , Z es zy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.2, 2 005, s. 2 2 9 -2 4 1 ; U s ta w a j u l i j ­ s k a o p rz e m o c y p r y w a tn a j — 7 ty tu ł 48 k się g i D igestów . T e k st — tłu m a c z e n ie — k o m e n ta r z ,

Z es zy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.1, 2 006, s. 3 0 1 -3 0 7 .

6 A. S tę p k o w s k a , O ‘a ctio rei u x o ria e ’ p r z e k s z ta łc o n e j w ‘ac tio ex s t i p u la t u ’ i o n a tu r z e

n a d a n e j p o s a g o m — 13 ty tu ł 5 k się g i K o d e k s u J u s ty n ia ń s k ie g o . T e k st — tłu m a c z e n ie — k o m e n ­ ta r z , Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.2, 2 005, s. 2 4 3 -2 8 0 .

7 T. P a lm ir s k i, O ró ż n y c h r e g u ła ch d a w n e g o p r a w a — 17 ty tu ł 5 0 k się g i D igestów . T e k st

— tłu m a c z e n ie — k o m e n ta r z , Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.2, 2 0 0 6 , s. 2 2 1 -3 2 6 .

8 B. S ite k , T a b u la H e ra c lee n sis (L ex I u lia m u n ic ip a lis ) . T e k st — tłu m a c z e n ie — k o m e n ­

o p u b lik o w ał tłu m a c z e n ie kolejnej m ow y Is a jo s a 9 i p rzy g o to w u je k o m e n to ­

w a n y p rz e k ła d całej sp u śc iz n y tego o ra to ra .

R e c e p c j a a z w ła sz c z a p r a w o r z y m s k i e i U n i a E u r o p e j s k a to k o ­

le jn y t e m a t liczn y c h p u b lik a c ji. N a p ie rw s z y m m ie jsc u n a le ż y t u w sp o ­

m n ie ć o g ra n c ie W ojciecha D a jc z a k a , k tó ry w r a m a c h w sp ó łp ra c y z N ie m ­

c a m i b a d a ł n ie m ie c k ie p ra w o rz e c z o w e w p r a k ty c e p o ls k ic h sąd ó w ,

oczyw iście p o d k re ś la ją c w p ły w y p r a w a rz y m sk ie g o . O w ocem ty c h p ra c

j e s t p u b lik a c ja D e u tsc h e s S a c h e n r e c h t in p o ln is c h e r G e ric h tsp ra x is. D a s

B G B -S a c h e n r e c h t in d e r p o ln is c h e n h ö c h str ic h te r lic h e n R e c h tsp r e c h u n g

in d e n J a h r e n 1 9 2 0 -1 9 3 9 : T r a d itio n u n d eu ro p ä isc h e P e r s p e k tiv e , B e rlin

2005.

W ojciech D a jc z a k o p u b lik o w ał te ż b a rd z o ciek aw e pozycje: D obra w ia ra

ja k o sy m b o l eu ro p e jsk ie j to żsa m o ści p r a w a 10 o ra z Z n a c ze n ie p r a w a r z y m ­

skiego d la eu ro p ejskiej h a rm o n iz a c ji p r a w a p r y w a tn e g o 11. K w e s tia m i w p ły ­

wów p ra w a rz y m sk ieg o n a e u ro p e js k ą k u ltu r ę p r a w n ą za jm u je się te ż od

d a w n a Tom asz G iaro, obecnie ja k o w sp ó ła u to r m o n o g rafii L e ra d ic i co m u n i

d e l d ir itto e u ro p e o 12. K s. F r a n c is z e k L o n g c h a m p s de B é r ie r a n a liz o ­

w a ł d y re k ty w ę P a r l a m e n tu E u ro p e js k ie g o w p ry z m a c ie s k a r g ed y ló w

k u r u ln y c h 13.

Rocznicowo, w z w ią z k u z 2 0 0-leciem K o d e k su N a p o le o n a, p ra w u rz y m ­

sk ie m u w ty m ż e k o d ek sie u w a g ę pośw ięcili W itold W ołodkiew icz14 i P a u li­

n a Ś w ięcick a15.

9 J . R o m in k ie w icz , V I m o w a Is a jo s a ‘O s p a d k u F ilo k te m o n a ’, A c ta UW r. 27 5 8 P ra w o 294, 2 005, s. 7 -2 8 . 10 W. D a jcz ak , D o b ra w ia r a ja k o s y m b o l e u ro p e js k ie j to żsa m o śc i p r a w a , P o z n a ń 200 6 , ss. 25. 11 W . D a jcz ak , Z n a c z e n ie p r a w a rz y m s k ie g o d la e u ro p e js k ie j h a r m o n iz a c ji p r a w a p r y ­ w a tn eg o , P a ń s tw o i P ra w o R. 59: 2 004, n r 2, s. 5 7 -6 8 . Por. te ż Id e m , P o s z u k iw a n ie „ w sp ó l­ nego r d z e n ia ” p r a w a p r y w a tn e g o w E u r o p ie , C P H 56, 20 0 4 z. 2, s. 3 8 3 -3 9 2 ; P ro b le m „po- n a d c za so w o ś c i” z a s a d p r a w a rz y m sk ie g o . U w a g i w d y s k u s ji o „ now ej e u ro p e js k ie j k u ltu r z e p r a w n e j”, Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.2, 2 005, s. 7 -2 2 ; Z b liż e n ie r o m a n is ty k i i k o m p a r a - ty s ty k i p r a w n ic z e j - źr ó d ło s z a n s y n a tw ó rc zy ro zw ó j czy sła b o ści b a d a ń p r a w n o -p o r ó w n a w - c z y c h ?, C P H 57, 2 005, z. 2, s. 4 0 1 -4 1 1 .

12 Por. P. G. M o n a te ri, T. G ia ro , A. S o m m a, L e ra d ic i c o m u n i d e l d ir itto europeo. U n

c a m b ia m e n to d i p r o s p e ttiv a , R o m a 2005.

13 F. L o n g c h a m p s d e B é rie r, S k a r g i e d yló w k u r u ln y c h a d y r e k ty w a 1 9 9 9 / 4 4 / E C P a r la ­

m e n tu E u ro p e js k ie g o i R a d y w sp r a w ie o k re ślo n y c h a sp e k tó w s p r z e d a ż y i g w a r a n c ji n a d o ­ bra k o n s u m p c y jn e , S tu d ia I u r id ic a 44, 200 5 , s. 4 2 7 -4 3 7 .

14 W. W ołodkiew icz, O ro li p r a w a rz y m s k ie g o w p r a c a c h n a d C ode C iv il d es F ra n ç a is , C P H 57, 2 005, z. 2, s. 4 3 -6 0 ; por. te ż Id e m , S y s te m a ty k a K o d e k s u N a p o le o n a , P a l e s tr a 50, 2005 n r 3 - 4 , s. 1 4 9 -1 5 2 .

15 P. Ś w ię c ic k a-W y s try ch o w s k a , K o d e k s N a p o le o n a a p r a w o r z y m s k ie , K w a r ta ln ik P r a ­ w a P r y w a tn e g o 13, 20 0 4 n r 4, s. 1 0 9 5 -1 1 3 2 .

R a fa ł M ań k o i Ł u k a s z M arzec d y s k u to w a li o p ra w ie rz y m sk im w R e p u ­

blice P ołu dniow ej A fry k i16, p o n a d to Ł u k a s z M arzec za jm u je się w pływ em

p ra w a rz y m sk ieg o n a p ra w o w A nglii17.

W o s ta tn ic h m iesiąca ch w iele pozycji dotyczyło p r a w a p u b l i c z n e g o ,

a zw łaszcza p r a w a k a r n e g o , k tó re do n ie d a w n a nie cieszyło się p ra w ie

w ogóle z a in te re so w a n ie m polsk ich ro m an istó w . I ta k , oprócz w y m ien ian ej

ju ż m onografii P a u lin y Św ięcickiej, k tó r a w z b u d ziła żyw ą d y sk u sję 18, M a re k

K uryłow icz sc h a ra k te ry z o w a ł L ib r i te rrib ile s19, M aciej J o ń c a p isa ł o pa rrici-

d i u m 20, p o en a cu llei21, a ta k ż e o e x iliu m 22, P a w e ł P e ta s z - o k a rz e śm ierci23,

E lż b ie ta L o sk a - o obronie k oniecznej24, W itold W ołodkiewicz - o ż ą d a n ia c h

prz y w ró ce n ia k a r y śm ierci25, P io tr Kołodko - o chłoście26, M a rz e n a D yjakow -

s k a - o crim e n laesae m a ie sta tis 21. P ro ce sam i c h rz e śc ija n zajm o w ali się

M aciej J o ń c a 28 i M a r z e n a D y ja k o w sk a 29. B ro n is ła w S ite k o p u b lik o w a ł

a rty k u ły o „szczególnych” ty p a c h k ra d z ie ż y tra k to w a n y c h ja k o c r im in a 30,

16 Ł. M a rze c , C zy p r a w o a n g ie ls k ie to ty lk o C o m m o n L a w ? N a m a r g in e s ie a r ty k u łu

R a fa ła M a ń k o „ S ą d o w e sto so w a n ie ‘C o rp u s I u r is C iv ilis ’ w A fr y c e P o łu d n io w e j w św ie tle w y b ra n y c h o rzec ze ń ", Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 4.1, 200 4 , s. 1 6 2 -1 7 8 , Z eszy ty P ra w n ic z e

[U K SW ] 5.2, 200 5 , s. 2 2 3 -2 2 8 .

17 Ł. M arzec, P ra w o r z y m s k ie w d a w n e j A n g lii w św ie tle p o g lą d ó w A r tu r a D u c k a (w y ­

b ra n e z a g a d n ie n ia ), Z es zy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.2, 2 006, s. 1 1 7 -1 3 6 .

18 Por. rec. W . B ejd a, M. J o ń c a , ‘Q u o d h o m in e s credere vo lu n t, id fa cile c r e d u n t’. U w agi

p o le m ic z n e n a m a r g in e sie k s ią ż k i P a u lin y S w ię c ic k ie j-W y s tr y c h o w s k ie j p t. „Proces J e z u s a w św ietle p r a w a rzym skieg o . S tu d iu m z za k r e s u rz ym sk ie g o p ro ce su ka rn e g o w p ro w in c ja c h w sc h o d n ich w okresie w czesnego p r y n c y p a tu " , K rak ó w 2005, C P H 57, 2005, z. 2, s. 3 7 9 -4 0 0 .

19 M. K u ry ło w icz, ‘L ib r i te r r ib ile s ’. Z h is to r ii rz y m s k ie g o p r a w a k a rn e g o , [w:] W krę g u

teo rii i p r a k ty k i p r a w a ka rn e g o . K się g a p o św ię c o n a p a m ię c i P ro feso ra A n d r z e ja W ą sk a , L u ­

b lin 2 0 0 5 , s. 7 4 5 -7 5 5 .

20 M. J o ń c a , B lo o d R even g e a n d M u r d e r T r ia l in th e E a r ly R o m a n L a w , E o s 91, 20 0 4 fasc. 1, s. 4 4 -5 1 .

21 M. Jo ń ca, ‘Poena cullei’. K a ra czy r y tu a ł, Z eszyty P raw n icze [UKSW ] 5.1, 2005, s. 83-1 0 0 . 22 M. J o ń c a , ‘E x i l iu m ’ ja k o p r z e ja w ‘h u m a n i t a s ’ w r z y m s k im p r a w ie k a r n y m o kresu

r e p u b lik i, [w:] ‘H u m a n ita s ’ g re c k a i r z y m s k a , L u b lin 2 005, s. 1 9 1 -2 0 3 .

23 P P e ta s z , ‘S u m m u m s u p p lic iu m ’ w a n ty c z n y m p a ń s tw ie r z y m s k im , G d a ń s k ie S tu d ia P ra w n ic z e 15, 20 0 6 s. 1 2 7 -1 3 9 .

24 E . L o sk a , Z b r o d n ic z e z a m ia r y a is tn ie n ie o b ro n y k o n ie c z n e j w p r a w ie r z y m s k im , Ze­ sz y ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.1, 2 005, s. 6 9 -8 2

25 W. W o ło d k iew icz, N a m a r g in e s ie ż ą d a ń p r z y w r ó c e n ia k a r y ś m ie rc i, P a l e s t r a 51, 2 0 0 6 , n r 3 - 4 , s. 1 0 5 -1 1 0 .

26 P. K ołodko, P r a w n e a s p e k ty o g ra n ic ze n ia c h ło s ty w p r a w ie r z y m s k im , M is c e lla n e a H is to ric o -Iu rid ic a 4, 2 0 0 6 , s. 2 5 -3 9 .

27 M. H . D y ja k o w sk a , K a ra k o n fis k a ty m a ją tk u z a ‘c rim e n la esa e m a ie s ta tis ’, [w:] P o d ­

s ta w y m a te r ia ln e p a ń s tw a . Z a g a d n ie n ia p r a w n o -h is to r y c z n e , S zczecin 2 006, s. 6 0 1 -6 1 4 .

28 M. J o ń c a , [’I n ] iis q u i a d m e ta m q u a m c h r is tia n i d efereb a n tu r, h u n c s u m s e c u tu s

m o d u m ’. S r o d k i d o w o d o w e z a s to s o w a n e w pro cesie c h r ze śc ija n p o n ty js k ic h w re la cji P lin iu ­ s z a M ło d sze g o (E p. 10,96), Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.2, 200 5 , s. 9 9 -1 1 5 .

29 M .H . D y ja k o w sk a , P rocesy c h r ze śc ija n w św ie tle k o re sp o n d e n c ji P lin iu s z a M ło d sze g o , [w:] ‘Q u iu s regio, e iu s r e lig io 1?’, L u b lin 2 006, s. 2 5 -4 0 .

30 B. S ite k , A p r o p o s ito d e l ‘c rim e n e x p ila tio ’, D iritto @ S to ria 4; Id e m , ‘A b ig e a tu s c r i­

M a r ia Z ab ło ck a - o q u a estio c u m lance et licio31, K rz y sz to f A m ielań c zy k

za jm u je się p ra w e m k a r n y m z a H a d r ia n a 32 i k ończy ro z p ra w ę h a b ilita c y j­

n ą n a t e m a t R z y m s k ie p r a w o k a r n e w r e s k ry p ta c h ce sa rza H a d r ia n a .

Ks. A n to n i D ę b iń sk i p is a ł o p rz e s tę p s tw a c h re lig ijn y ch , Ire n e u s z J a k u b o w ­

sk i - o p ra w ie k a r n y m u S ta sz ic a , A d a m S w ię to ń k ończy ro z p ra w ę d o k to r­

s k ą n t. R z y m s k ie w ojskow e p r a w o k a rn e w I V w. n.e.

P r a w a p u b l i c z n e g o d o ty czą dw ie p ra c e ogólne: R z y m s k ie p r a w o p u ­

b liczn e, pod re d a k c ją B ro n isła w a S itk a i P io tr a K ra jew sk ieg o , O lsz ty n 2004

o ra z R z y m s k ie p r a w o p u b lic z n e A n n y T a rw a c k ie j i J a n a Z ab ło ckiego ,

W a rsz a w a 2 0 0 5 . P o n a d to B ro n isła w S ite k p u b lik u je a r ty k u ły o leges m u n

i-c ip a les33.

P oszczególnym i z a g a d n ie n ia m i za jm o w a li się: M a re k K uryłow icz - p o ­

d a tk a m i od sp a d k ó w 34, R a fa ł W ojciechow ski - fin a n s a m i p u b lic z n y m i35

i z a m ó w ie n ia m i36 (p isa ł te ż o p u b liczn y c h lo m b a rd a c h d la u bo g ich fin a n s o ­

w a n y c h p rz ez d aro w izn y c h a ry ta ty w n e 37), A n n a P ik u ls k a - a g rim en so res38,

A n n a T a rw a c k a - s ta tu s e m p ra w n y m p ia rtó w 39 i lex G a b in ia 40. W itold

W ołodkiew icz - o c h ro n ą śro d o w isk a n a tu ra ln e g o 41 i p ro m u lg a c ją K o d e k su

Teodozjańskiego42, Tom asz S zeląg - p ra w e m w ojskow ym 43, a A d am S w ięto ń

31 M. Z ab ło ck a, ‘Q u a e stio c u m la n ce et lic io ’, I u r a 54, 2003 [w yd. 2006], s. 1 0 9 -1 2 1 . 32 K. A m iela ń cz y k , R e s k r y p ty ja k o n a r z ę d z ie re g u la cji p r a w n o k a r n e j z a p a n o w a n ia ce­

sa r z a H a d r ia n a , S tu d ia I u r id ic a L u b lin e n s ia 7, 2 006, s. 2 5 -3 8 ; Id e m , P o lity k a fis k a ln a c esa rza H a d r ia n a w sp r a w a c h k a r n y c h , [w:] P o d s ta w y m a te r ia ln e p a ń s tw a , s. 5 8 9 -6 0 0 .

33 B. S ite k , O r g a n y w ła d z y w ‘m u n ic ip iu m I r n i ’. Z e s tu d ió w n a d p r a w e m m u n ic y p a l­

n y m w S ta r o ż y tn y m R z y m ie , J o u r n a l o f M o d e rn S cien ce 1, 200 5 , s. 2 1 -4 2 .

34 M. K u ry ło w ic z, ‘V ic esim a h e r e d ita tu m ’. Z h is to r ii p o d a tk ó w od s p a d k ó w , [w:] W k r ę ­

g u p r a w a p o d a tk o w e g o i fin a n s ó w p u b lic z n y c h , L u b lin 2 005, s. 2 1 7 -2 2 3 .

35 R. W o jciechow ski, F in a n s e p u b lic z n e a p o lity k a n a p r z y k ła d z ie r e p u b lik a ń s k ie g o R z y ­

m u , [w:] P o d s ta w y m a te r ia ln e p a ń s tw a , s. 3 2 5 -3 3 6 .

36 R. W o jciechow ski, R z y m s c y ‘e q u ite s ’ ja k o w y k o n a w c y za m ó w ie ń p u b lic z n y c h w okresie

re p u b lik i, [w:] P o zycja p r a w n a s ta n u szla ch eckieg o . M a te r ia ły V I I K o n feren c ji h isto ry k ó w p a ń s tw a i p r a w a . S z k la r s k a P oręba 1 1 -1 3 lip c a 2 0 0 3 , W ro cław 200 4 , s. 9 - 2 0 .

37 R. W ojciechow ski, ‘M o n te s p ie ta tis ’. S z k ic z a g a d n ie n ia , A c ta UW r. 2 7 5 8 P ra w o 294, 2 005, s. 5 9 -6 7 .

38 A. P ik u ls k a , s.v. a g rim e n so r e s , [w:] M e d ie v a l S cience, Technology a n d M e d icin e: A n

E n c y c lo p e d ia , 2005; Id e m , L e s a r p e n te u r s r o m a in s et le u r fo r m a tio n in te lle c tu e lle , R ID A 51,

2 004, s. 2 0 5 -2 1 6 .

39 A. T a rw a c k a , S t a tu s p ir a tó w w ś w ie tle rz y m s k ie g o p r a w a p u b lic z n e g o i ‘iu s g e n tiu m ’, Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 5.2, 2 005, s. 8 7 -9 8 .

40 A. T a rw a c k a , ‘Im p e r a to r c o n tra p r a e d o n e s ’. U w agi o „ n ie k o n s ty tu c y jn o ś c i” ‘lex G abi-

n i a ’, Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.2, 200 6 , s. 4 3 -5 6 .

41 W. W ołodkiew icz, P ro tec tio n d e l ’e n v ir o n n e m e n t n a tu r e l et g e s tio n d e l ’ea u d ’h ie r et

d ’a u jo u r d ’h u i, [w:] C oncepts, p r a tiq u e s et e n je u x e n v ir o n n e m e n ta u x d a n s l ’em p ire R o m a in ,

L im o g es 200 5 , s. 5 3 - 6 6 [C a e s a ro d u n u m 39, 2005].

42 W. W ołodkiew icz, P r o m u lg a c ja K o d e k s u T e o d o zju sza n a p o s ie d z e n iu s e n a tu m ia s ta

R z y m u , P a l e s tr a 51, 2 006, n r 1, s. 1 2 0 -1 2 4 .

43 T. S z e lą g , K a r y i o d zn a c z e n ia w r z y m s k im p r a w ie w o jsk o w y m , Z es zy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.2, 2 0 0 6 , s. 8 5 -9 5 . Por. te ż K. K ró lczy k , D ie R e c h ts s te llu n g d e r V etera n en im

- p le b e ju sz a m i44. U rz ę d n ik a m i c e s a rs k im i za jm u je się J a c e k W iew iorow -

s k i45 a R e n a ta D a rs k a p isze o ochro n ie loca p u b lic a .

O czyw iście p is a n o te ż p ra c e z z a k re s ie r z y m s k i e g o p r a w a p r y ­

w a t n e g o .

W yjątk o w o du żo p ra c z o sta ło p o św ięc o n y ch p r a w u r z e c z o w e m u ,

m .in . p u b lik a c je W ojciecha D a jc z a k a 46 o n ie m ie c k im p ra w ie rzeczow ym

w p o lsk ie j p r a k ty c e sąd o w e j z p o d k r e ś le n ie m w p ły w ó w ro m a n is ty c z -

n y ch . Z a g a d n ie n ia teg o d o ty c z ą te ż ro z p ra w y W ła d y s ła w a R ozw adow -

sk ieg o 47 i ks. F ra n c is z k a L o n g ch a m p s de B e rie r48. W ojciech D a jc z a k p is a ł

te ż o p rzed m io cie p ra w a w łasn o śc i49, W ład y sła w R ozw ad ow sk i - o k o n ­

cepcji w ła s n o ś c i50 i o z a s ie d z e n iu 51,

J o a n n a O ż a ro w s k a - o u ż y tk o ­

w a n iu rz e c z y z u ż y w a ln y c h 52, R e n a t a S w irg o ń -S k o k - o n ie r u c h o m o ­

s. 3 4 3 -3 5 8 ; Id e m , T h e te r r ito r ia l r e s p o n s a b ility o f ‘d u c e s ’ in ‘M o esia S a e c u n d a ’ a n d ‘S c ith ia

M in o r a ’ in th e tim e s o f D io c le tia n , N o v a e n s ia 15, 200 4 , s. 1 0 7 -1 1 5 ; Id e m , ‘C om es H is p a n ia - r u m O c ta v ia n u s ’ — th e sp e c ia l en vo y o f C o n s ta n tin e th e G rea t (som e R e m a r k s ), G e rió n 24.1,

2 0 0 6 , s. 3 2 5 -3 4 0 ; Id e m , U d z ia ł g u b e rn a to ró w p ó ź n o r z y m s k ic h w d o s ta w a c h ‘a n n o n a m ilita -

r i s ’ w św ie tle K o d e k s u T e o d o zja ń skieg o , [w:] P o d s ta w y m a te r ia ln e p a ń s tw a , s. 3 - 1 7 . P or. też

S. R u c iń s k i, P o s itio n d es ‘c u ra to re s r e g io n u m ’ d a n s la h ie r a rc h ie a d m io n is tr a tiv e de la ville

d e R o m e , E os 91, 2 0 0 4 fasc. 1, s. 1 0 8 -1 1 9 .

46 W. D a jcz ak , D ie d e u ts c h e n E r fa h r u n g e n u n d d ie r o m a n is tis c h e n T r a d itio n a ls A r g u ­

m e n te in d e r p o ln is c h e n R e c h ts p r e c h u n g z u m B G B -S a c h e n r e c h t, [w:] D e u tsc h e s S a c h e n r e c h t in p o ln is c h e r G e ric h ts p ra x is , B e rlin 2 005, s. 1 9 1 -2 0 9 ; id em , D a s T r e n n u n g s - u n d A b s t r a k ­ tio n s p r in z ip . D ie Z w e ife l p o ln is c h e r R ic h te r b e zü g lic h d e s G r u n d s tü c k s k a u fs im V ergleich m i t d e r r o m a n is tis c h e n D is k u s s io n ü b e r d e n d in g lic h e n V ertrag, [w:] D e u ts c h e s S a c h e n ­ r e c h t, s. 2 3 5 -2 5 9 .

47 W. R o zw ad o w sk i, D a s S t u d iu m u n d d e r E in flu s s d es r ö m is c h e n R e c h ts in P o le n u m

d ie W ende v o m 19. z u m 20. J a r h u n d e r t u n te r b eso n d erer B e r ü c k s ic h tig u n g d e s S a c h e n r e c h t,

[w:] D e u tsc h e s S a c h e n r e c h , s. 3 1 -5 0 .

48 F. L o n g c h a m p s d e B e rie r, R e c h ts m is s b r a u c h in d e r p o ln is c h e n R e c h ts p r e c h u n g z u m

B G B -S a c h e n r e c h t a u s d e r P er s p e k tiv e d e r rö m is c h -r e c h tlic h e n T r a d itio n , [w:] D e u tsc h e s S a ­ c h e n r e c h t, s. 2 6 1 -2 9 0 .

49 W. D a jcz ak , R o z w a ż a n ia rz y m s k ie g o ju r y s t y P o m p o n iu s z a o n a tu r z e ‘c o r p u s ’. P r z y ­

c zy n e k d o d y s k u s ji o p o jęc iu p r z e d m io tu p r a w a , [w:] H is to r ia p r a w a w s łu ż b ie sp r a w ie d li- wośc5i0, O pole 2 006, s. 4 9 -6 2 .

50 W. R o zw ad o w sk i, R z y m s k a k o n cep cja w ła sn o śc i w K o d e ks ie N a p o le o n a a p r a w o p o l­

sk ie. W d w u s e tn ą rocznicę p r o m u lg a c ji K o d e k s u cyw iln eg o F r a n c u z ó w , [w:] P o ls k ie p r a w o p r y w a tn e w d o b ie p r z e m ia n . K sięg a J u b ile u s z o w a d e d y k o w a n a P ro feso ro w i J e r z e m u M ły ­ n a r c z y k o w i, G d a ń s k 200 5 , s. 1 6 -2 6 .

51 W. R o zw ad o w sk i, Z a s ie d z e n ie n ie r u c h o m o śc i w d o b re j w ierze w p r a w ie c y w iln y m n a

tle p r a w a rz y m s k ie g o , [w:] W k rę g u teo re tyc zn y c h i p r a k ty c z n y c h a sp e k tó w p r a w o z n a w s tw a . K się g a J u b ile u s z o w a P ro feso ra B r o n is ła w a Z i e m ia n in a , S zczecin 2 005, s. 2 3 5 -3 5 8 .

52 J . O żaro w sk a, U żytko w a n ie rzeczy z u ż y w a ln y c h w p ra w ie r z y m s k im , A cta UWr. 2758, P ra w o 294, s. 4 5 -5 7 . J . O ż a ro w sk a kończy p isać ro z p ra w ę d o k to rsk ą n t. służebności.

ściac h 53, Z u z a n n a S łu ż e w sk a - o u s u s fr u c tu s 54, M o n ik a K o n c u r - o actio

n eg a to ria 55.

T rad y cy jn ie rz a d k o zajm o w an o się p r o c e s e m . Z tego z a k re s u n a le ż y

o dnotow ać w znow ienie „d z ie łk a” G in to w ta w o p ra c o w a n iu W ito ld a W ołod­

k ie w ic z a 56. P o n a d to B a rto s z S zo lc -N a rto w sk i p is a ł o u d z ia le osób n ie ­

u p ra w n io n y c h w w y d a w a n iu o rz ecz eń 57, a Ire n e u s z Ż eb er o D e m o ste n e sie

w ro li a d w o k a ta 58. N ie b ę d ą c a r o m a n is tk ą E w a S ta w ic k a w swej k s ią ż c e 59

n a k r e ś liła p ro ces S o k ra te s a i A p u leju sza .

S to su n k o w o m ało p ra c d o tyczy te ż p r a w a o s o b o w e g o i r o d z i n ­

n e g o . P o d r e d a k c ją Z u z a n n y S łu ż e w s k ie j i J a k u b a U r b a n ik a u k a z a ł

się zb ió r r e f e r a tó w w y g ło sz o n y c h p o d c z a s k o n fe re n c ji w 10. ro c zn icę

śm ie rc i prof. H e n ry k a K u p iszew sk ieg o M arriage. Id e a l - L a w - Practice.

P roceedings o f a C onference h e ld in M e m o ria m o f H e n ry k K u p isz e w s k i,

W a rs z a w a 2 0 0 5 , z r e f e r a t a m i T o m a s z a G ia r o 60, W ła d y s ła w a R o z w a ­

do w skiego61, J a k u b a U rb a n ik a 62, W ito ld a W ołodkiew icza63 i J a n a

Zabłoc-k ieg o64.

P o n a d to M a re k K uryłow icz p is a ł o p ra w ie osobow ym od G a iu s a po

czasy w sp ó łcz esn e65, W ła d y sła w R ozw adow sk i - o istocie m a łż e ń s tw a 66,

R ita J a w o rs k a -S ta n k ie w ic z - o rz y m sk iej fa m ilii67, A le k s a n d ra P a c z k o w sk a

53 R. S w irg o ń -S k o k , P r a w n e o k re śle n ia g r u n tu ja k o n ie r u c h o m o śc i w p r a w ie r z y m s k im , C P H 58, 2 006, z. 1, s. 1 5 1 -1 6 3 ; Id e m , ‘I u s a llu v io n is ’ w p r a w ie r z y m s k im , S tu d ia I u r id ic a L u b lin e n s ia 6, 2 005, s. 4 3 -5 0 .

54 Z. S łu ż e w s k a , D. 7,4,29 a ‘in iu re cessio u s u s fr u c tu s d o m in o p r o p r ie ta tis ’, Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.2, 2 006, s. 5 7 -7 1 .

55 M. K o n cu r, ‘A c tio n e g a to r ia ’ w r o z strz y g n ię c ia c h ‘v eteres’ d o tyc zą c yc h sporów s ą s ie d z ­

k ic h w p r a w ie r z y m s k im , C P H 58, 2 006, z. 1, s. 1 4 5 -1 5 0 .

56 E . G in to w t, R z y m s k ie p r a w o p r y w a tn e w epoce p o s tę p o w a n ia leg isa k cy jn e g o (od de-

c e m w ir a tu d o lex A e b u tia ) , o p ra c. W. W ołodkiew icz, W a rs z a w a 2005.

57 B. S z o lc -N a rto w sk i, U d z ia ł osób n ie u p r a w n io n y c h w w y d a w a n iu o rzec ze n ia w p o s tę ­

p o w a n iu c y w iln y m — u w a g i n a tle D. 1,14,3 i D. 4 1 ,3 ,4 4 p r., Z eszy ty P ra w n ic z e [U K SW ] 6.2,

2 006, s. 9 7 -1 1 6 .

58 I. Ż eber, D e m o ste n e s e ro li a d w o k a ta , A c ta UW r. 2 656, C la s s ic a W r a tis la v ie n s ia 24, 2 004, s. 1 4 6 -1 5 0 .

59 E. S ta w ic k a , Z d r a d a , p r a w d a i p ie n ią d z e . S ły n n e p ro cesy, B ie ls k o - B ia ła 2 005. 60 P ro b le m i r o m a n i e p r o b le m i r o m a n is tic i in tem a d i m a tr im o n io , s. 8 3 -1 1 0 . 61 ‘M a n u s m a r iti’ in L ig h t o f G a iu s ’ In s titu tio n e s , s. 1 6 1 -1 7 4 .

62 A P r ie s tly D ivorce in th e S e v e n th C e n tu r y P a le stin e: V ario u s L e g a l O rd ers a t Work

(the C ase o f P. N e s s a n a I I I 57, a. 689), s. 1 9 9 -2 1 8 .

63 S o m e R e m a r k s on th e M o d e rn R ese a rch o n R o m a n M a r r ia g e , s. 2 1 9 -2 3 3 . 64 ‘C o n se n su s fa c it n u p t ia s ’, s. 2 3 5 -2 4 7 .

65 M. K u ry ło w ic z, P ra w o osobow e, [w:] C zte r d z ie ś c i la t K o d e k s u c y w iln eg o , K ra k ó w 2 006, s. 3 3 9 -3 5 0 .

66 W. R o zw ad o w sk i, Is to ta m a łż e ń s tw a w s ta r o ż y tn y m R z y m ie , G d a ń s k ie S tu d ia P r a w ­ n icze 14, 2 005, s. 7 7 3 -7 8 4 .

67 R. J a w o r s k a - S ta n k ie w ic z , F a m ilia r z y m s k a — „ m in ia tu r o w e p a ń s tw o w p a ń s tw ie ”, [w:] P o d s ta w y m a te r ia ln e p a ń s t w a , s. 3 5 3 -3 6 1 .

- o k o n k u b in a c ie 68, M o n ik a W ójcik - o je ń c a c h 69, A ld on a Ju re w ic z - o s t a t u ­

sie osób70 i n a b y w a n iu o b y w a te lstw a 71, zaś A d am S w ięto ń - o n a b y w a n iu

o b y w a te lstw a p rzez żołnierzy72. E lż b ie ta E ja n k o w sk a zajm u je się p e c u liu m

filia e fa m ilia s 13, E w a ry s t K ow alczyk - in s ty tu c ja m i dobroczy nn ym i74, J a k u b

U rb a n ik k o n ty n u u je sw e p ra ce o rozw odach w św ietle pap irusów , a A g n iesz­

k a S tę p k o w sk a - o posagu. P io tr N iczy p o ru k przygotow uje h a b ilita c ję d o ty ­

czącą n a s c itu ru sa i cura to r ventris, a J e rz y K rzy nó w ek - em ancypacji. A n n a

Z ab o ro w sk a o b ro n iła ro z p raw ę d o k to rs k ą n t. ‘S e rv u s p e c u lia r is ’ ja k o ‘exerci-

tor n a v is ’ w r z y m s k im p ra w ie k la sy c zn y m , A ld o n a Ju re w ic z b ro n i p ra c y P ro ­

b lem d o m n ie m a n ia w r z y m s k im „ius q u o d a d p e rso n a s p e r tin e t”75.

Z p r a w a s p a d k o w e g o , oprócz cytow anej ju ż p ra c y M. K uryłow icza,

m o ż n a o dno to w ać ty lk o a r ty k u ł M acieja Jo ń c y o je d n y m z n a js ta rs z y c h

rz y m sk ic h te s ta m e n tó w 76 o raz M oniki W ójcik o ro z sz e rz e n iu te sta m e n ti

fa c tio p a s s iv a 77.

Szczegółow ym i z a g a d n ie n ia m i z z o b o w i ą z a ń zajm o w ali się: Tom asz

P a l m i r s k i 78, M a r e k S o b c z y k 79, K a r i n a C h o d a ń 80, K a r o l in a C h y t ła 81,

68 A. P a c z k o w s k a , W ym ogi is tn ie n ie k o n k u b in a tu w p r a w ie r z y m s k im , G d a ń s k ie S tu d ia P ra w n ic z e 15, 20 0 6 s. 1 0 9 -1 2 5 .

69 M. W ójcik, D o b ra n a rzecz w y k u p u je ń c ó w w r z y m s k im p r a w ie p o k la s y c z n y m , R o czn i­ k i N a u k P ra w n y c h 14, 2 0 0 4 z. 1, s. 1 5 5 -1 6 9 ; Id e m , W yku p je ń c ó w w ‘L is ta c h ’ G rzegorza

W ielkiego, S tu d ia z P r a w a W y zn azn io w eg o 7, 2 005, s. 2 6 3 -2 7 3 .

70 A. Ju re w ic z , Z a sto so w a n ie ‘fa v o r lib e r ta tis ’ we fra g m e n ta c h S e n te n cji P a u lu s a 2 ,24,2

i 2,24,3, [w:] C złow iek a tożsa m o ść w procesie in tegracji E u ro p y, B a ri-O ls z ty n 2006, s. 4 7 1 -4 7 6 .

71 A. J u re w ic z , M o b iln o ś ć lu d n o ś c i a n a b y cie o b y w a te ls tw a w p r a w ie r z y m s k im — w y ­

b ra n e z a g a d n ie n ia , [w:] S w o b o d n y p r z e p ły w osób w p e r s p e k ty w ie eu ro p ejskieg o p ro c e su in te ­ g r a c ji, O ls z ty n 2 004, s. 2 9 0 -2 9 8 .

72 A. S w ię to ń , N a b y c ie o b y w a te ls tw a w d ro d z e s łu ż b y w o jsk o w ej w s ta r o ż y tn y m R z y m ie .

R o z w a ż a n ia n a tle p o d o b n y c h w sp ó łc ze sn y c h r o z w a ż a ń , [w:] S w o b o d n y p r z e p ły w osób w p e r ­ s p e k ty w ie eu ro p ejskieg o p ro c e su in te g ra c ji, s. 4 6 4 -4 7 0 .

73 E. E ja n k o w s k a , ‘P e c u liu m filia e f a m i li a s ’ w o kre sie p ó ź n e j r e p u b lik i r z y m s k ie j i p r y n -

c y p a tu , C P H 57, 2005 z. 2, s. 2 3 9 -2 5 0 . 74 E. K o w alczy k , In s ty tu c je d o b ro c zy n n e. S zc ze g ó ln e k o n s tr u k c je d o g m a ty c z n e w p o k la - sy c z n y c h re g u la cja ch p r a w n y c h , C P H 57, 2005 z. 2, s. 2 2 5 -2 3 8 . 75 P r a c a z o s ta ła o b ro n io n a 20 c ze rw c a 2 0 0 6 r. 76 M. J o ń c a , F o r m a i c za s o b o w ią z y w a n ia ‘te s ta m e n tu m in p r o c in c tu ’ w p r a w ie r z y m ­ s k im , P ra w o - A d m in is tr a c ja - K ościół 5, 20 0 4 n r 4 [w yd. 2005], s. 3 5 -4 3 .

77 M. W ójcik, ‘S i Ie s u m C h r is tu m h e re d e m q u is s c r ip s e r it’... C h r y s tu s j a k o s p a d k o b ier c a

w p r a w ie j u s t y n i a ń s k i m , [w:] ‘Q u iu s regio, e iu s relig io ? ’, s. 4 1 -5 2 .

78 T. P a lm ir s k i, S o m e R e m a r k s on D. 1 6 .3 .1 5 a n d D. 5 0 .1 7 .4 5 p r., R ID A 51, 2004, s. 1 9 7 -2 0 3 .

79 M. Sobczyk, ‘V is c u i re sistere n o n p o te s t’ a ‘v itia , q u a e ex ip sa re o r ia n tu r ’ w r o z s tr z y ­

g n ię c ia c h S e r v iu s a S u lp ic iu s a - D. 1 9 ,2 ,1 5 ,2 , [w:] T o r u ń sk ie S t u d ia P o lsko -W ło sk ie , IV, To­

r u ń 2 005, s. 1 7 -3 0 .

80 K. C h o d a ń , S p r z e d a ż z w ie r z ą t ju c z n y c h i p o c ią g o w y ch w e d łu g e d y k tu ed yló w k u r u l-

n y c h , A c ta UW r. 2 7 5 8 , P ra w o 294, 2 005, s. 2 9 -4 4 .

81 K. C h y tła , E k o n o m ic zn e i p ra w n e pod ło że za w ie ra n ia k o n tr a któ w k u p n a rzeczy p rz y s złe j

Ire n e u s z Ż eb e r82, P io tr N ic z y p o ru k 83, P a u lin a Ś w ięcick a84, E lż b ie ta Ż ak,

Z u z a n n a S łu ż e w sk a . K a r in a C h o d a ń kończy p ra c ę d o k to rs k ą n t. odpo w ie­

d zialn o ści za w a d y to w a ru , A g a ta J a r s k a - n t. d z ia ła n ia d łu ż n ik a n a szk o ­

dę w ierzy ciela (fra u s cred ito ru m ). S ta n is ła w K o rd asiew icz za jm u je się o d ­

p o w ied z ia ln o ścią że g la rz y o ra z p ro w a d ząc y ch za ja z d y i s ta jn ie .

M y s li p r a w n i c z e j d o ty czą p ra c e T o m asza G iaro 85, W ito ld a W ołodkie­

w icza86, B ro n is ła w a S itk a 87, ks. F ra n c is z k a L o n g ch a m p s de B e rie r88, Ir e n e ­

u s z a Ż e b e ra 89, W iesła w a M o ssak o w sk ieg o 90, G rz eg o rz a J ę d r e jk a 91, J a c k a

W ie w io ro w s k ie g o 92 o ra z h is to r y k ó w d o k tr y n J a n u s z a J u s t y ń s k i e g o 93

i A n d rz e ja S y lw e s trz a k a 94, a ta k ż e zbiór esejów S te fa n a K o ro la k a S p r a w ie ­

d liw o ść - sen s p r a w a , W a rsz a w a 2005.

82 I. Ż eber, O d p o w ie d z ia ln o ś ć r z e m ie ś ln ik a z a c zy n n o ści p o d w ła d n y c h w p r a w ie r z y m ­

s k im . A n a liz a D. 1 4 ,3 ,5 ,1 0 w d z ie w ię tn a s to w ie c z n e j lite r a tu r z e r o m a n is ty c z n e j, A c ta UWr.

2 715, C la s s ic a W r a tis la v ie n s ia 26, 2 005, s. 2 3 9 -2 4 5 .

83 P. N ic z y p o ru k , A. T a le c k a , P o c z ą tk i i n s ty tu c ji w s p ó łc ze sn e g o p r a w a b a n k o w e g o

w s ta r o ż y tn o ś c i, [w:] P o d s ta w y m a te r ia ln e p a ń s t w a , s. 3 3 7 -3 5 2 .

84 P. Ś w ięcick a, W ybrane z m ia n y fr a g m e n tó w d o tyc zą c yc h o d p o w ie d z ia ln o śc i a k w ilia ń -

sk ie j d o k o n a n e w o k resie p o k la s y c z n y m i ju s t y n i a ń s k i m , k tó r y c h p r z y c z y n ą m o g ła b yć d o k ­ tr y n a c h r z e ś c ija ń s k a — czy rzec zy w iśc ie b y ła ? [w:] ‘Q u iu s regio, e iu s re lig io ? , L u b lin 2006,

s. 5 3 -8 2 .

85 T. G ia ro , W y k ła d n ia bez k o d e k s u . U w a g i h isto r y c z n e o n o r m a ty w n o ś c i in te rp r e ta c ji

p r a w n ic z e j, [w:] T eoria i w y k ła d n ia p r a w a , W a rs z a w a 2 005, s. 1 3 -2 7 .

86 W. W ołodkiew icz, Ig n a ceg o K ra s ic k ie g o d ia lo g D e m o s te n es a z C ycero n em , [w:] Z d z ie ­

jó w k u ltu r y p r a w n e j. S t u d ia o fia r o w a n e P ro feso ro w i J u liu s z o w i B a r d a c h o w i w d z ie w ię ć d z ie ­ sięciolecie u r o d z in , W a rs z a w a 20 0 4 [w yd. 2005], s. 5 7 3 -5 8 4 ; por. te ż Id e m , C icerone nei C a m p i E lis e i (secondo ‘I D ia lo g h i d e i m o r t i d i F en elo n ), [w:] C icerone e la p o litic a , N ap o li

2 004, s. 1 5 -2 4 .

87 B. S ite k , O p a ń s tw ie i p o lity k a c h w e d łu g C ycerona, J o u r n a l o f M o d e rn S c ien s 1 -2 , 2 006, s. 1 1 -1 9 , por. te ż Id e m , S u l l ’e d itto teo d o sia n o ‘D e F id e C a th o lic a ’. R ifle s s io n i su tole-

r a n z a e in to le r a n z a relig io sa tra I V e V secolo d .C ., D iritto @ S to ria n r 4, < w w w .d ititto e sto -

r ia .it> ; Id e m , O e d y k cie T e o d o zju sza ‘D e fid e c a th o lic a ’. K r ó tk ie u w a g i o to le ra n c ji i n ie to le ­

r a n c ji re lig ijn e j n a p r z e ło m ie I V i V w. p o C hr., [w:] ‘Q u iu s regio, e iu s relig io ? ’, s. 1 1 -2 3 .

88 F. L o n g c h a m p s d e B e rie r, ‘S u m m u m iu s s u m m a in iu r ia ’. O id eo lo g ic zn yc h z a ło ż e ­

n ia c h w in te r p r e ta c ji s ta r o ż y tn y c h te k s tó w źr ó d ło w y c h , Z e s z y ty P r a w n ic z e [U K SW ] 5.1,

2 005, s. 5 1 -6 8 .

89 I. Żeber, S e n e k a o konieczności albo o nieu ch ro n n o ści śm ierci, [w:] P rzestęp stw o - k a ra -

p o lity k a k ry m in a ln a . P roblem y tw o rzen ia i fu n k c jo n o w a n ia p r a w a , K rak ó w 2006, s. 7 2 7 -7 3 7 .

90 W. M o s sa k o w sk i, P ojęcie ‘g i u s t iz ia ’ u D a n te g o , [w:] T o r u ń sk ie S t u d ia P o lsko -W ło sk ie IV, T o ru ń 2 005, s. 6 7 -7 7 . 91 G . J ę d r e j e k , W p ły w r o m a ń s k ie j k o n c e p c ji p o s i a d a n i a n a p o l s k ą n a u k ę p r a w a w X I X w ie k u , R o czn ik i N a u k P ra w n y c h 14, 20 0 4 z. 1, s. 1 2 9 -1 5 3 ; Id e m , P ra w n o -d o g m a - tyc zn e k o n s tr u k c je p r z e d s ta w ic ie li n ie m ie c k ie j s z k o ły h is to r y c z n o p r a w n e j w p o ls k ie j ro m a n i- styce X I X w ie k u , R o c zn ik i N a u k P ra w n y c h 15, 2005 z. 1, s. 3 0 1 -3 2 1 . 92 J . W iew io ro w sk i, T r a d yc ja p r a w n a k ra jó w a r a b s k ic h , [w:] I r a k w c zo ra j i d ziś. W yb ra ­ n e a s p e k ty w e w n ę trz n e i m ię d z y n a r o d o w e , P o z n a ń 2 005, s. 4 7 -5 5 . 93 J . J u s ty ń s k i, W ła sn o ść i u s tr ó j g o sp o d a r c z y R e p u b lik i R z y m s k ie j w id eo lo g ii M a r k a T u liu s z a C ycerona, C P H 56, 2 0 0 4 z. 2, s. 1 8 3 -1 9 4 .

94 A. S y lw e s trz a k , A k w in a ty filo z o fia sp r a w ie d liw o ś c i i p r a w a n a tu r y , G d a ń s k ie S tu d ia P ra w n ic z e 13, 2005 s. 9 7 -1 1 5 .

Z a g a d n ie n ia m i d o ty czący m i h i s t o r i i i r o m a n i s t ó w z a jm o w a li się:

J a n u s z S o n d el95, E d w a rd S zy m o szek 96, W itold W ołodkiew icz97, Ire n e u s z

J a k u b o w s k i98, M a r z e n n a D y ja k o w sk a 99, A n to n i D ę b iń s k i100, J a n Z abłoc­

k i 101, częściow o R a fa ł M a ń k o 102, a z h isto ry k ó w p ra w a J ó z e f K o re d czu k

p is a ł o h a b ilita c ji K o sc h e m b ah r-Ł y sk o w sk ie g o 103 i o M o m m se n ie 104.

P o d s u m o w u j ą c , doro b ek ro m a n is tó w o s ta tn ic h m iesięcy j e s t b ard zo

b o g a ty i n a d ob ry m poziom ie, o czym ś w ia d c z ą p rz y z n a n e n ag ro d y . Polscy

b a d a c z e z a jm u ją się n ajró ż n ie jsz y m i k w e stia m i, ro z szerz y li zn a czn ie k r ą g

sw ych z a in te re s o w a ń , p isz ą c n ie ty lk o o p ra w ie p ry w a tn y m . N a s k u te k

z m ien io n y ch w a ru n k ó w n a w e t n a jm ło d si m a ją d o stęp , d zięk i liczny m s ty ­

p en d io m , do św iatow ej lite r a tu r y . N iestety , ich zn ajo m ość l i te r a tu r y p o l­

skiej p o z o sta w ia c z a sa m i w iele do życzenia.

B io rąc pod u w a g ę rozległość z a in te re s o w a ń ro m a n istó w b ę d ą c ą p rz e ­

cież w y n ik ie m z n a c z e n ia p ra w a rz y m sk ieg o d la ró ż n y ch w sp ó łczesn y ch

d zied z in p ra w a , n ie m ogę się zgodzić z W ład y sła w em R o zw a d o w sk im 105,

95 J . S o n d e l, P ra w o r z y m s k ie n a U n iw e rsy tec ie K r a k o w s k im w o k re sie O św ie c en ia , [w:] Z d zie jó w k u ltu r y p r a w n e j, s. 2 2 5 -2 5 6 . P or. te ż w p o p rz e d n im ro k u Id e m , A le k s a n d e r

M ic k ie w ic z i je g o p o g lą d y n a tle sp o ru z p o c z ą tk ó w X I X w ie k u n a te m a t ro li p r a w a r z y m ­ sk ieg o w d a w n e j P olsce, [w:] K ra k o w s k ie s tu d ia z h is to r ii p a ń s tw a i p r a w a , K ra k ó w 2004,

s. 9 -2 5 ; Id e m , B is k u p i ja k o k a n c le r ze i o p ie k u n o w ie U n iw e rsy te tu K ra k o w sk ie g o , [w:] ‘L e x

tu a in corde m e o ’. S t u d ia i m a te r ia ły d e d y k o w a n e Jeg o M a g n ific e n c ji bp. T a d e u sz o w i P ie ­ r o n k o w i z o k a z ji 4 0 -lecia p r a c y n a u k o w e j, K ra k ó w 200 4 , s. 4 7 3 -4 9 3 .

96 E. S zy m o szek , M ic h a ł S ta s z k ó w ja k o r o m a n is ta (19 2 9 —1992), Z dziejó w p r a w a VI, K a to w ice 2 005, s. 9 -2 1 .

97 W. W ołodkiew icz, R o m a n is ti ita lia n i d o tto r i ‘h o n o ris c a u s a ’ d elle U n iv e r sita p o la c-

che, In d e x 33, 2 005, s. 2 1 9 -2 3 4 .

98 I. J a k u b o w s k i, T a d e u s z a C za ckieg o „ R o zp ra w a o Ż y d a c h ” a p r a w o r z y m s k ie , S tu d ia P ra w n o -E k o n o m ic z n e 72, 200 5 , s. 9 - 2 0 .

99 M. D y ja k o w sk a , U d z ia ł lw o w ia n w ś r o d o w is k u p r a w n ic z y m o rd y n a c ji z a m o js k ie j

w P olsce p r z e d r o zb io ro w e j (w ję z . u k r a iń s k im ) , W is n ik L w iw skogo U n iw e r s ite tu 40, 2004,

s. 1 0 5 -1 1 2 .

100 A. D ę b iń s k i, W k ła d J eg o E m in e n c ji K s ię d z a k a r d y n a ła J ó z e fa G le m p a d o n a u k i

p r a w a r z y m s k ie g o , P ra w o K a n o n ic z n e 47, 20 0 4 n r 3 - 4 [w yd. 2005], s. 2 0 3 -2 0 8 .

101 J . Z abłocki, P ra w o r z y m s k ie n a W y d zia le P r a w a K a n o n ic z n e g o A k a d e m ii T eologii

K a to lic k ie j w W a rs za w ie , [w:] ‘S e m e l Deo d e d ic a tu m n o n e s t a d u s u m h u m a n o s u lte r iu s tr a n s fe r e n d u m ’. K sięg a p a m ią tk o w a d e d y k o w a n a ks. p ro f. dr. h a b . J u lia n o w i K a ło w s k ie m u M IC z o k a z ji s ie d e m d z ie s ią te j ro c zn ic y u r o d z in , W a rs z a w a 200 4 , s. 6 7 1 -6 7 7 .

102 R. M a ń k o , T h e C u ltu r e o f P r iv a te L a w in C e n tr a l E u r o p e A ft e r E n la r g e m e n t:

A P o lis h P ersp ective , E u r o p e a n L aw J o u r n a l 11, 2 0 0 5 n r 5, s. 5 2 7 -5 4 8 .

103 J . K o re d cz u k , P rz y c z y n e k do s p r a w y h a b ilita c ji Ig n a ceg o K o s c h e m b a h r -Ł y s k o w s k ie ­

g o w e W ro cła w iu , A c ta UW r. 2 616, P ra w o 288, 2 004, s. 1 9 1 -2 0 7 .

104 J . K o re d cz u k , K o n ta k ty n a u k o w e T h e o d o ra M o m m s e n a z w r o c ła w s k im ś r o d o w is k ie m

u n iw e r s y te c k im , [w:] Ś lą s k a r e p u b lik a u c zo n y ch — S c h le s is c h e G e le h r te n re p u b lik — S le z s k a v ed e ck a obec, II, W ro cław 2 006, s. 2 1 0 -2 2 4 . Por. te ż p o p rz e d n io id em , Z w ią z k i T h e o d o ra M o m m s e n a z W ro cła w iem , A c ta UW r. 2 5 0 1 , P ra w o 2 8 5 , 2 003, s. 1 9 1 -2 1 6 .

105 W. R o zw a d o w sk i, P ra w o r z y m s k ie — w p ro w a d z e n ie do s t u d i u m p r a w a c yw iln eg o , E d u k a c ja P ra w n ic z a 200 5 , n r 10, s. 3 -7 .

ze p ra w o rz y m sk ie to (n a w e t u w z g lę d n ia ją c ty lk o a s p e k ty d y d ak ty cz n e)

w p ro w a d z e n ie do s tu d ió w p r a w a cyw ilneg o. P ra w o rz y m s k ie sta n o w i,

m oim z d a n ie m , p o d sta w ę całego p ra w o d a w s tw a 106 i ja k o ta k ie w in no być

p rz e d s ta w ia n e stu d e n to m .

106 Por. M. Z ab ło ck a, U źr ó d e ł w sp ó łczesn eg o p r a w o d a w s tw a , [w:] Z d zie jó w k u ltu r y

p r a w n e j, s. 71—84. P or. te z id em , L e X I I T avole — fo n te d ei p r in c ip i d e l d ir itto co n tem p o ra - neo, I u r a 53, 20 0 2 [w yd. 2005], s. 1 - 1 6 o ra z R eg o le d e l d ir itto ro m a n o e L e g g i d i M ose, Iu s