Charakterystyka jednego z ciał rudnych ze złoża cynku i ołowiu ko­palni Trzebionka

V . 53/1— 4: 255— 266, 1983 K r a k ó w 1985

M arek SZ UW ARZYŃSKI

CHARAKTERYSTYKA JEDNEGO Z CIAŁ RUDNYCH ZE ZŁOŻA RUD CYNKU I OŁOWIU

KOPALNI TRZEBIONKA

(4 fig.)

Characteris tics of an ore b ody in the lead -zin c deposits of the T r z e b i o n k a mine, Southern Poland

(4 Figs.)

M arek S z u w a r z y ń s k i : C haracteristics of an ore b o d y in the lead-zinc d eposits of the Trzebionka mine, Southern Poland. Summary. Ann. Soc. Geol. Poloniae, 53/1— 4:

255— 266, 1983, Kraków.

A b s t r a c t : This paper deals with the form and structure of a large ore body of th e „stratabound deposit" ty p e, found in the T rzebionka m ine. A tten tio n w a s paid to som e factors controlling the e v o lu tio n of m ineralization w ithin this b o d y such as: fault tecton ics, p h y sic a l and ch em ica l properties of ore-em bedding rocks and paleohydro- g e o lo g ic a l conditions. The p resen ted data confirm the opinion on m ultistage e v o lu tio n of m ineralization p ro cesses w h ich la sted from Upper Triassic up to the Tertiary.

K e y w o r d s : Lead-zinc m ineralization, S. Poland.

M arek S z u w a r z y ń s k i : Z ak łady G órnicze Trzebionka, ul. S ik o rsk ieg o 71, 32-540 Trzebinia.

m anuscript received: A u g u st 1980 accepted: O ctober 1981

T r e ś ć : O pisano formę i b u d o w ę w ie lk ie g o ciała rudnego typu „strata-bound d e ­ posit" rozpoznanego w Kopalni Trzebionka. Z w rócono u w a g ę na n iektóre czynniki k o n ­ trolujące rozwój m ineralizacji w obrębie te g o ciała, ta k ie jak tek to n ik a u sk o k o w a , f i ­ z y c zn e i chem iczne w ła ś c iw o ś c i sk ał g o sz cz ą c y c h oraz sto su n k i p a le o h y d r o g e o lo g ic zn e.

Przedstaw iono też dane p o tw ierd zają ce pog lą d o trw ającym od gó rn eg o triasu do trze­

ciorzędu, w ie lo e ta p o w y m rozw oju m ineralizacji.

— 256 —

WSTĘP

P rz ed sta w io n y kom unikat za w iera w s t ę p n e o p r a c o w a n ie w y n ik ó w badań nad formą i b u d o w ą je d n e g o z ciał ru dn ych z p o łu d n io w e j c z ę ś c i ślą sk o -k ra k o w sk iej p row incji z ło ż o w e j (fig. 1A). R e fe r o w a n e badania b y ły p r o w a d zo n e w w y r o b isk a c h K opalni T rzebionk a k o ło C hrzanow a.

A utor dzięk u je P ro feso ro w i D row i S ta n isła w o w i D ż u ły ń sk ie m u za d y s k u sję i c e n n e w s k a z ó w k i p o d czas p r z y g o to w y w a n ia tekstu. G orące p o d z ię k o w a n ia należą się także K o le g o m z D ziału G e o lo g ic z n e g o k o p a l­

ni za ż y c z liw ą i w s ze ch str o n n ą p o m o c w zbieraniu m a teria łó w .

SY TUA CJA GEOLOGICZNA

Obszar, na którym p r o w a d zo n o badania, le ż y w s y n k lin ie c h r z a n o w ­ skiej (fig. 1 i 1A). Syn klina ta jest jedną z sz e r o k o p r o m ie n n y c h struktur fa łd o w y c h zagłębia g ó r n o ślą sk ieg o , u fo r m o w a n y ch p o d cza s r u c h ó w sta- ro k im ery jsk ich — m ię d z y g ó r n y m triasem a k o ń c e m śr o d k o w e j jury (m.in.: Siedlecki, 1954). W tym sa m y m o k r e sie p o w s t a ły także uskoki o biegu z g o d n y m z kierunkam i osi struktur f a łd o w y c h i przek ą tn y m do t y c h k ieru nk ów . N ie k tó r e z t y c h u s k o k ó w b y ły kilk a k ro tn ie o d n a w ia n e p o d czas pojurajskich ru ch ó w tek to n ic zn y ch . P o dczas r u c h ó w pojuraj- sk ich p o w s t a ły także n o w e usk o k i i flek su ry o biegu zb liżo n y m do r ó w ­ n o le ż n ik o w e g o (Bogacz, 1967).

Fig. 1. M apa g e o lo g ic z n a c ia ła rudnego: A — lo k a liza cja badan ego obszaru w śląsko- -krakow skiej p row incji złożow ej; 1 — u tw o r y w ap ienia m u sz lo w e g o ; 2 — u tw o r y star­

sze od w ap ienia m u szlow ego; 3 — granice ślą sk o -k ra k o w sk iej p row incji zło żo w ej (za­

s ię g d olom itó w k r u szco n o śn y ch w g Ś liw iń sk ieg o ); 4 — przebieg starokim eryjskiej stre­

fy syn klin alnej Bytom — Brodła; 5 — oś s y n k lin y chrzanow skiej; 6 — u sk o k i zrzuto­

we; 7 — u sk ok i zrzutow o-przesuw cze; 8 — w a r stw ice spągu w a rstw gorażdżańskich;

9 — zasięg w arstw gorażdżańskich; 10 — lateraln e g ranice ciała rudnego; 11 — okrusz- cow a n e brekcje za w a ło w e; 12 — kruszce w y p e łn ia ją c e puste przestrzen ie w skale g o s z ­ czącej; 13 — kruszce zastęp u ją ce sk a łę goszczącą; 14 — m ineralizacja rozproszona spełn iająca kryteria b ila n so w o ści; 15 — m ineralizacja rozproszona nie sp ełn ia ją ca k ry­

te r ió w bilan so w ości; 16 — ga len a sznurowa; 17 — płonne brek cje z a w a ło w e ; 18 — lin ie p rzek rojó w g e o lo g ic z n y c h (fig. 3 i 4); 19 — s z y b y kopalni

Fig. 1. G eo lo g ica l map of the ore body: A — lo ca liza tio n of th e area stu died in the S ilesian-C racovian ore province,* 1 — M u sch elk a lk d eposits, 2 — sedim ents older than M uschelkalk, 3 — boundaries of th e Silesia n -C ra co v ia n ore p ro v in ce (range of ore- -bearing dolom ites after Śliw iń sk i), 4 — strike of Early Cim m erian B ytom —Brodła syn- clinar zone, 5 — axis of C hrzanów s y n c lin e , 6 — deep slip faults, 7 — strike-slip faults, 8 — iso lin es of th e bottom of Górażdże Beds, 9 — range of G órażdże Beds, 10 — lateral boundaries of ore body, 11 — m ineralized collapse breccias, 12 — ores filling open spaces in host rock, 13 — ores replacing host rock, 14 — dispersed m ineralization show ing econom ic value, 15 — dispersed m ineralization show ing no econom ic value, 16 —■ corded galena, 17 — barren co lla p se breccias, 18 — lines of g e o lo g ic a l cross

sectio n s (fig. 3 and 4), 19 — m ine shafts

17 R o c z n i k PTG

— 258 — /

SKAŁY GOSZCZĄCE KRUSZCE

B adane ciało rudne w y s t ę p u j e w śród w ę g l a n o w y c h u tw o r ó w w a r s tw g o g o liń sk ic h i gorażdżańskich, a lo k a ln ie ta k że w w a r s tw a c h terebratu- lo w y c h (fig. 2; por. też: Siedlecki, 1952; S o b cz y ń sk i i S z u w a r z y ń s k ir 1974). U tw o r y te z ło ż o n e są z w a p ien i, m argli i d o lo m itó w . W śr ó d d o l o ­ m itó w m ożna ponadto w y r ó ż n ić d w ie o d m ia n y (Bogacz et a l.r 1972):

W ARSTW Y TEREBRA7U0WE TEREBRATULA B W ARSTW Y GORAŻDŻAŃSKIE.

GORAŻDŻA B.

GÓRNE W -W Y GOGOLIŃSKIE

UPPER GOGOLIN B.

DOLNE W -W Y GOGOLIŃSKIE

LO W ER g o g o u n e.

I o

2

M

Oó

K

1£L Q 03Q_

E

Lo

E 3 b EE3c I ld I ~ i e

Fig. 2. Profil stratygraficzn y i Litologiczny sk a ł g o s z c z ą c y c h kruszce: podział stratygra­

ficzny (wg S ie d le c k ie g o (1952) oraz S o b c z y ń sk ie g o i S zu w a rzy ń sk ieg o (1974) —- P D — w ap ień z P ecten i Dadocrinus, IF — w a p ie ń fa listy I, K — w a p ie ń k o m ó r k o w y , Z — w ap ień zlep ień co w y , II—-IIIF — w a p ie ń fa listy II i III, 1 do 6 — w a r stw y dolom itow a, II O. H. — II horyzont rudny; litologia: a — „pierw otny dolomit, b — w;apień, c — w a ­ pień m arglisty i m argiel, d — dolom it „kruszconośny", e — krzem ienie, f — p o w ie r z ­

chnie n ie c ią g ło śc i sed y m en ta cy jn ej

Fig. 2. Stratigraphic and lith o log ic profile of the host rocks — stratigraphic subdivision after S ied leck i (1952), and S obczyński and Szuw arzyński (1974). Sym bols: PD — lim e sto ­ ne with P ecten and Dadocrinus, IF — "W ellenkalk" I, K — cellular lim estone, Z — conglom eratic lim estone, II— III F — "W ellenkalk" II and III, 1 to 6; — dolom itic beds, II O.H. — Ilnd ore horizon; lithology: a "primary" dolom ite, b —■ lim estone, c — m arly lim estone and marl, d — "ore-bearing" dolom ite, e — flints, f — surfaces of sed im en ­

tation discon tinuity

(1) „pierwotną", r ep re ze n to w a n ą przez u tw o r y ty p u „dolom itic m u d ­ stone" u fo r m o w a n e po d cza s w c z e s n o d ia g e n e t y c z n e j d o lo m ity za c ji s z la ­ m u w ę g l a n o w e g o (por. też: P a w ło w s k a i S zu w a rzy ń sk i, 1979);

(2) „kruszconośną", r ep re ze n to w a n ą przez u tw o r y p o w s t a łe w w y n i ­ ku d o lo m ity za cji już z lity fik o w a n y c h w a p ie n i i rek ry sta liza cji „ p ie rw o t­

n ych" d olom itów .

/J e d y n ą sk ałą g o sz cz ą c ą k r u s z c e w ś c is ły m t e g o s ło w a z n a c ze n iu jest d olo m it „kruszconośny". W y s t ę p o w a n ie sk u p ień k r u sz c ó w w śr ó d w a p ie ­ ni lub „pierw otnych" d o lo m itó w n a le ż y do rzadkości.

CIAŁO RUDNE

T erm inem „ciało rudne" o kreśla s ię w tej p r a c y b r y łę zło ż o n ą ż e sk a ł w ę g l a n o w y c h z a w ie r a ją c y c h sfa le ry t i g a le n ę . B ryłę tę w y d z ie lo n o w ś ró d u tw o r ó w t r ia s o w y c h na p o d sta w ie a k tu a ln y c h k r y te r ió w b ila n s o w o ś c i.

Z n a cz y to, że w obrębie ciała ru d n eg o zn a la zły s ię u tw o r y z a w ie r a ją c e w ię c e j niż l,7°/o w ag. Zn + Pb z w ią z a n y c h w m in era ła ch s ia r c z k o w y c h , po za nim zaś u tw o r y o m n ie jsz y c h z a w a r to ś c ia c h m etali.

G ranice m ię d z y cia łem rud n y m a o ta cz a ją c y m i c ia ło p ło n n y m i s k a ła ­ m i w ę g la n o w y m i są na o g ó ł ostre. D o t y c z y to z w ła szc z a d o ln ej i górnej g r a n icy , w zd łu ż k tó r y c h o b s e r w u je się w y r a ź n e ró żn ic e k o n ce n tr a cji m eta li w obu t y c h śr o d o w isk a ch . I tak, w g ó r n y c h c z ę ś c ia c h oiała rud­

n e g o z a w a rto ści m eta li są od 5 do 50 ra zy w ię k s z e niż w s k a ła ch o ta ­ c za ją c y ch , a w d o ln y c h c z ę ś c ia c h ciała — n a w e t od 10 d o 500 razy w i ę k ­ sze. Lateralne gra n ice b y w a ją w w ie lu p rzy padk ach m niej c z y te ln e , l o ­ ka ln ie b o w ie m o b se r w u je s ię w zd łu ż “nich str efę s t o p n io w e g o zaniku m i­

neralizacji sia rczk o w ej. S zero k o ść tej str efy m o ż e d o ch o d zić do 200 m (por. fig. 1).

FORMA CIAŁA RUDNEGO

F orm ę o p is y w a n e g o ciała ru d n eg o m o ż e m y o k reślić jako zbliżoną d o p ły t o w e j (fig. 1, 3 i 4). P rzem aw ia za ty m z n a c zn e r o zp rzestrzen ien ie p o ­ z io m e k r u s zc ó w (na p o w ie r zc h n i ok. 3,5 k m 2) przy s t o s u n k o w o n i e w i e l ­ kich g r u b o ścia c h serii rudnej (rzędu 2— 8 m, śred nio ok. 3,5 m).

P o z io m e w y m ia r y ciała ru d n eg o są z r ó ż n ic o w a n e i w y n o sz ą : d łu ż s z y

— ok. 3,0 km, k r ó tsz y zaś — od 0,6 do 1,6 km. C iało jes t w y d łu ż o n e r ó w ­ n o le g le do b ie g u w a r stw t r ia s o w y c h (fig. 1), p o d o b n ie jak w ię k s z o ś ć ciał w sy n k lin ie c h rza n o w sk iej (por. Bartonec, 1906: Abb. 2). W y d a j e s ię zresztą, że ta p r a w id ło w o ść ma z n a c z e n ie także w in n y c h p r o w in c ja c h

17*

— 260 —

z ło ż o w y c h , w k tó r y c h form acje k r u s zc o n o śn e są szero k o p ro m ien n ie sfał- d o w a n e (np.: pitch-and-flat d ep o sits — H e y l et al., 1959).

W śr o d k o w e j c zę śc i p ł y t o w e g o ciała ru d n eg o p o ja w ia się strefa brekcji z a w a ło w y c h (fig. 1 i 3). S zero k o ść strefy w a h a s ię od 80 do 180 m, a grubość o k r u s z c o w a n y c h brekcji w jej obrębie w y n o s i od 6 do 40 m.

K o n ta k ty cia ła ru d n eg o z o ta cz a ją c y m i skałam i w ę g la n o w y m i są tu w y ­ raźnie sk o ś n e do u ła w ic e n ia (fig. 3).

W E

Fig. 3. U proszczony przekrój przez ciało rudne (lokalizacja na fig .l): 1 — u tw o ry p o d ­ śc ie la ją c e form ację kruszconośną; 2 — u tw o ry n a d leg łe nad form acją kruszconośnąj 3 —

u tw o ry form acji kruszconośnej; 4 — ciało rudne

Fig. 3. Sim plified cro ss-sectio n of the ore body (localization in fig. 1): 1 — sedim ents underlaying ore bearing formation, 2 —■ sedim ents o v e r la y in g this formation, 3 — ore-

-bearing formation, 4 — ore body

Strefa b r e k c jo w a rozciąga s ię w zd łu ż d r o b n eg o u s k o k u o b ieg u zbli­

żo n y m do S— N , p r z ec in a ją ce g o p ó łn o c n e sk rz y d ło s y n k lin y c h r z a n o w ­ skiej i w y g a s a j ą c e g o w o s i o w y c h c z ę śc ia c h sy n k lin y . U s k o k ten p o w s ta ł p o d cza s ru ch ó w sta rok im eryjsk ich . Jest on sta r sz y od o k r u s z c o w a n y c h brekcji z a w a ło w y c h b u d u ją c y c h strefę. M ożna za tem przypu szcza ć, iż b y ł on je d n y m z g ł ó w n y c h c z y n n ik ó w k o n tr o lu ją c y c h ro zw ó j tej c z ę ś c i ciała rudnego.

ZALEGANIE CIAŁA RUDNEGO W STOSUNKU DO UŁAW ICENIA SKAŁ TRIASOWYCH

Poza strefą b r e k c jo w ą cia ło rudne z a le g a w za sa d zie z g o d n ie z u ła w i- ce n ie m form acji tria so w ej. Skup ienia k r u sz c ó w m ieszc zą się w o brębie pakietu ła w ic d o lo m it o w y c h o gru b o ści 8,5 do 9,0 m, o d p o w ia d a ją c e g o w lo k a ln y m p o d zia le stra ty g ra ficzn y m II h o r y z o n to w i rudnem u (fig. 2;

por. S o b cz y ń sk i i Szu w a rzy ń sk i, 1974). D o k ła d n iejsza analiza ujaw nia jednak, ż e w a h a n ia m ią ższo śc i serii rudnej, a ta k ż e lo kalizacja tej serii w obrębie h o r y z o n tu ru d n eg o p o d leg a ją c h a r a k te r y sty c z n y m p r a w id ło ­ w o ścio m . Ilustracją t y c h p r a w id ło w o ś c i m o ż e b y ć przekrój przez ciało rudne p o p r o w a d z o n y z g o d n ie z k ie ru n k ie m zapadan ia w a r s tw (fig. 4).

Fig. 4. U p roszczony przekrój przez ciało rudne (lokalizacja na fig. i) — u tw o r y zali­

czone do ciała rudnego u k o śn ie zakreskowane,- II O.H. — II horyzont rudny Fig. 4. Sim plified cross-scction of the ore-body (localization in fig. 1) — s e q u e n c e as­

sign ed to ore body are ob liq u e ly hatched. II O.H. — Ilnd ore horizon

Jak w idać, ch o ć kru szce sk up iają s ię w o k r e ślo n y m h o r y z o n c ie stra ­ ty g ra fic zn y m , z b u d o w a n e z nich ciało rudne z a le g a s k o ś n ie d o u ła w ic e - nia. M ożna zatem tra k to w a ć o p is y w a n e cia ło rudne ja k o przykład

,,strata-bound d e p o s it” (w rozu m ieniu Stantona, 1972: p. 541).

U ło ż e n ie p o w ie r zc h n i o g r a n icz a ją cy c h cia ło rudne u ja w n ia p o d o ­ b ie ń s tw o do u ło ż en ia z w iercia d ła w o d y (por. Stap penb eck, 1928) lub też d o przebiegu p o w ie r zc h n i o d d z ie la ją c y c h s tr e fy o różnej d y n a m ic e lub ch e m iz m ie w ó d w obrębie po zio m u w o d o n o ś n e g o . M ożna przypu szcza ć, że jed n y m z g ł ó w n y c h c z y n n ik ó w k o n tr o lu ją c y c h ro zp rzestrzen ian ie o k r u s z c o w a n ia b y ł y sto su n k i w o d n e w o b r ę b ie k r a s o w o - s z c z e lin o w e g o p o zio m u w o d o n o ś n e g o , k tó r y u fo rm o w a ł s ię tu p o sz er o k o p ro m ie n n y m s fa łd o w a n iu w a r s tw t r ia s o w y c h (podobnie jak w m o d e lu D o z y 'e g o , 1971).

R ó w n o c z e ś n ie w śró d c z y n n ik ó w k o n tr o lu ją c y c h p r o c es m in era liza cji na p ie r w s z y plan w y s u w a się z n a c z e n ie f iz y c z n y c h i c h e m ic z n y c h w ł a ś c i ­ w o ś c i skał tr ia s o w y c h w zakresie, w jakim m o g ły m ie ć w p ł y w na k s z ta ł­

t o w a n ie sto s u n k ó w w o d n y c h i na p r z eb ie g o d d zia ły w a n ia m ię d z y roz­

tw o r a m i a skałam i (por. m.in.: R o v e , 1946; O hle, 1951; T hraikill, 1968;

M o re h o u se, 1969; Bógli, 1969; LeGrand i Stringfield, 1971).

BU DO W A CIAŁA RUDNEGO

W obrębie b a d a n e g o ciała ru d n eg o w y s t ę p u j e w i e le r ó żn o ro d n y c h sk u p ie ń kruszcó w . M o ż e m y w ś r ó d nich w y r ó ż n ić takie, w k tó r y c h kru sz­

ce za stęp ują sk a łę goszczą cą , i takie, w k tó r y c h k r u szc e w y p e łn ia ją w c z e ś n ie j u fo rm o w a n e p u ste przestrzen ie w sk a le g o s z c z ą c e j (w g k l a s y ­ fikacji Bastina, 1952; por. Stanton, 1972). R o z m ie sz c ze n ie obu t y c h o d ­

— 262 —

m ian p o d leg a str e fo w o śc i (fig. 1). W o k ó ł strefy b r e k c jo w e j, w śr o d k o w e j c z ę ś c i ciała rudn ego, w y s tę p u ją sk u p ien ia ty p u w y p e łn ie ń p u sty c h p rze­

strzeni: ż y łk i w siln ie sp ę k a n y c h dolom itach , b re k c je o s p o iw ie k r u sz ­ c o w y m , sk u p ien ia d e tr y t y c z n y c h k r u sz c ó w w o sa d a ch w e w n ę t r z n y c h i in.

Po rozcią g ło ści, ku w s c h o d o w i i za ch o d o w i, sk u p ien ia te g o rodzaju z a n i­

kają, a w ich m ie js c e p o ja w ia ją s ię m a s y w n e lub r o z s y p liw e sk up ienia sfa lery tu z a stęp u ją c e ła w ic e d o lo m ito w e (por. B ogacz et al., 1973b). P o ­ nadto przy gra n ica ch ciała ru d n eg o p o ja w ia się sto p n io w o zanikająca m ineralizacja rozproszona: o d o s o b n io n e ż y łk i k r u s z c o w e oraz im p r eg n a ­ c je sfa le ry te m i g a len ą w dolom icie.

P odobna do p o k azan ej na fig. 1 str e fo w o ś ć m ineralizacji b y ła już s y ­ g n a lizo w a n a za ró w n o ze złóż ślą sk o -k r a k o w sk ic h , jak i in n y c h złóż z a li­

czanych. do. typ.u M ississip pi V a lle y . Jej p r z y c z y n y nie z o s ta ły je szc z e c a łk o w ic ie w y ja ś n io n e . W e d łu g n ie k tó r y ch a u to ró w p r z y cz y n ą jej ma b y ć rozw ój z ja w is k m e ta s o m a to z y w o k ó ł p u sty c h przestrzeni, a jej w y ­ st ę p o w a n ie w s k a z y w a ć m a na k ie ru n e k p rzem ieszczan ia r o z tw o r ó w n io ­ są c y c h su b sta n c je k r u szc o w e : od śr o d k o w e j c zę śc i ciała ru d n eg o ku je g o b rzegom (m.in.: B ogacz et al., 1970; S a ss-G u stk iew icz, 1975). Inni a u torzy (np.: Sm olarska, 1974) przypuszczają natom iast, że k ie ru n e k p r z e m ie sz ­ czania su b sta n cji k r u szc o w e j b y ł p r z e c iw n y , k r u szc e zaś w y p e łn ia j ą c e pu ste przestrzen ie są produktem rem obilizacji k r u s z c ó w z ła w i c o w y c h sk u p ień sfalerytu, k tó re m ia ły b y b y ć u tw o re m w c z e s n o d ia g e n e t y c z n y m . W przypadk u o m a w ia n e g o ciała ru d n eg o bardziej p r a w d o p o d o b n a w y ­ daje s ię p ie rw sza z t y c h hipotez.

PRZEJAWY NISZCZENIA CIAŁA RUDNEGO I PÓŹNIEJSZE FAZY MINERALIZACJI

N is z c z e n ie u fo r m o w a n e g o w p r z e d sta w io n y s p o só b ciała ru d n eg o r o z ­ p o c z ę ło się od ro zcięcia go przez poju ra jsk ie uskok i (fig. 1 i 3). W zd łu ż u s k o k ó w , k tó r y c h b ie g i b y ł y zbliżo n e do kieru n k u zapadania w a r s tw tr ia s o w y c h , k o n c e n tr o w a ły się p r z e p ły w y ró żn eg o rodzaju ro ztw o ró w .

♦Skutkiem o d d zia ły w a n ia t y c h r o z tw o r ó w na s k a ły b y ła d e z a g re g a cja d o ­ lom itu k r u s z c o n o ś n e g o p o łą c zo n a z fo rm o w a n iem p ło n n y c h brekcji z a ­ w a ł o w y c h (fig. 1) i łu g o w a n ie m m etali ciężkich. L okalnie (fig. 1), w m ie j ­ sc e w y p ie r a n e j w w y n ik u t y c h p r o c e s ó w m ineralizacji c y n k o w o - o ło w io - w e j p o w s t a w a ły sk u p ien ia g a le n y „sznurowej" (lub r o b a czk o w ej — w g B ogacza et al., 1973a). W śr ó d ty c h sk u p ień z a c h o w a ło się w i e le relik tó w nie przeobrażonej s k a ły d o lo m ito w e j ze starszym i sk up ieniam i sfalerytu i g a len y . P o nad to w n ie k tó r y c h strefach u s k o k o w y c h i w o brębie flelcsur p o w s ta ły ż y ł y k a l c y t o w e z m a rk a sy tem , ga len ą , b a r y tem i brunkitem (Szuw arzyński, 1977). Ż y ły te przecinają z a ró w n o sk u p ien ia sfa lery tu i g a le n y w obrębie p ł y t o w e g o ciała ru dn ego, jak i sk u p ien ia g a le n y sznu row ej.

P rz ed sta w io n e fakty po tw ierd za ją pogląd o w ie lo e t a p o w y m ro zw o ju m in era liza cji z a w iera ją cej sia r c z k o w e m in e r a ły c y n k u i o ło w iu w u t w o ­ rach tr ia s o w y c h na obszarze s y n k lin y c h rza n o w sk iej (por. B ogacz et al.,

1970, 1973). P ie r w sz y etap, p o d czas k tó r e g o zo sta ło u fo r m o w a n e p ły t o w e c ia ło rudne, łą c z y ć m ożna z rucham i k im eryjsk im i, tj. z okresem : g ó r n y trias — jura. N a s t ę p n e eta p y , p o d czas k tó r y c h m iał m ie js c e r o zw ó j m i­

n eralizacji g a le n ą szn u ro w ą oraz m ineralizacji ż y ło w e j, m o żn a przez ana­

l o g ię z id en ty czn ą w treści i w form ie tr z e cio rz ę d o w ą m in eralizacją z K o ­ palni M atyld a d a to w a ć na sta rszy trzeciorzęd (Szuw arzyński, 1977; por.

też: P anek i Szu w a rzy ń sk i, 1975).

W YKAZ LITERATURY — REFERENCES

B a r t o n e c F. (1906), Uber die erzfuhrenden T riasschichten W estg a lizicn s. Ostorr.

Z. Berg.- u. H iitten w ., 54, 50 i 51: 645— 650 i 664— 669. W ien.

B a s t i n E. S. (1952), Interpretation o f ore texture. Geol. Soc. A m e r. Mem., 45: 101.

N e w York.

B o g a c z K. (1967), Budowa g e o lo g ic z n a p ó łn o c n e g o obrzeżenia row u k rzeszo w ick ieg o.

The g e o lo g ic a l structure of the northern border of the K rzeszo w ice graben. Pr. geol.

PA N , 41: 89. W arszaw a.

B o g a c z K., D ż u ł y ń s k i S., H a r a ń c z y k C. (1970), O re-filled hydrotherm al karst features in the Triassic rocks of the C racow -Silesian region. A c t a geol. pol., 20, 2:

247— 267. W arszaw a.

B o g a c z K. f D ż u ł y ń s k i S., H a r a ń c z y k C., S o b c z y ń s k i P. (1972), Contact relations of the ore-bearing dolom ite in the Triassic of S ilesia n -C ra co w region.

Rocz. Pol. T ow . Geolog., 42, 4: 347— 372. Kraków.

B o g a c z K., D ż u ł y ń s k i S., H a r a ń c z y k C. (1973a), C a v e s filled w ith clastic dolom ite and ga len a m ineralization in d isa g g reg a ted dolom ite. Rocz. Pol. Tow . Geol., 43, 1: 59—72. Kraków.

B o g a c z K., D ż u ł y ń s k i S., H a r a ń c z y k C., S o b c z ' y n s k i P. (1973b), S p h a le­

rite ores reflecting the pattern of primary stratification in the T riassic o f the Cra­

c o w -S ile sia n region. Rocz. Pol. Tow. Geol., 43, 3: 286— 300. W a rsza w a —Kraków.

B ó g 1 i A. (1969), N e u e A n sch a u u n g ęn iiber die R olle v o n Schichtfugen und Kluften in der karsthydrographischen Entw icklung. Geol. Rundsch., 58, 2: 395— 408. Stutt­

gart.

D o z y J. J. (1971), A g e o lo g ic a l m odel for the g e n e s is of the lead-zinc ores of M issis­

sippi V a lley , U.S.A.. Trans. Inst. Min. M etal., 79, 765: B163— B170. London.

H e y 1 A. V., A g n e w A. F., L y o n s E. J., B e h r e C. H. (1959), The g e o lo g y of the Upper M ississippi V a lle y Zinc-Lead District. U.S. Geol. S u r v e y Proi. Paper, 30J.

W ashington.

L e G r a n d H. E, S t r i n g f i e l d V. T. (1971), Tertiary lim esto n e aquifer s y ste m in the Southeastern States. Econ. Geol., 66, 6: 701— 709. Lancaster.

M o r e h o u s e D. F. (1969), P recise stratigraphic control of so lu tio n a l a c tiv ity in the G alena formation, Upper M ississip p i V a lley . N atl. Sp eleo l. Soc. Bull., 31, 2: 40.

W ashington.

O h l e E. L. (1951), The influence of p erm eability on ore distribution in lim esto n e and dolom ite. Econ. Geol., 46, 7 i 8: 667— 706 i 871—908. N e w York.

— 264 —

P a n e k S., S z u w a r z y ń s k i M. (1975), K opalne jam y k r a so w e z kruszcam i w o k o ­ licach Chrzanowa. F o ssil sin k h o les w ith ga len a m ineralization in the v ic in ity of Chrzanów. Rocz. Pol. T o w . GeoJ., 45, 2: 177— 189. Kraków.

P a w ł o w s k a J. ( S z u w a r z y ń s k i M. (1979), S edim entary and d ia g en etic pro­

c e s s e s in the Zn-Pb ho st rocks of the Trzebionka mine. Inst. Geol., Prace., t. 95.

R o v e O. N. (1946), Som e p h ysical characteristic of certain favorable and unfavorable ore horizons. Econ. Geol., 42, 1 i 2: 57— 77, 161—'193. N e w York.

S a s s - G u s t k i e w i c z M. (1975), Zinc and lea d m ineralization in c o lla p se b reccias of the O lkusz mine, C racow -Silesian region, Poland. Rocz. Pol. Tow . Geol., 45, 3—

4: 303— 326. Kraków.

S i e d l e c k i S. (1952), U tw ory g e o lo g ic z n e obszaru m ięd zy Chrzanow em a K w aczałą.

Biul. Państw. Inst. Geol., 60. W arszaw a.

S i e d l e c k i S. (1954), U tw ory p a leo zo iczn e o k o lic K rak ow a — Zagadnienia straty­

grafii i tektoniki. P a leo zo ic form ations of the C racow region. Biul. Inst. Geol., 73:

415, W arszaw a.

S m o l a r s k a I. (1974), Studia nad okru szco w a n iem triasu w P o lsce. Studies on m in e­

ralization of Triassic rock series in Poland. Pi. miner. P A N ., 37: 72. W arszaw a.

S o b c z y ń s k i P., S z u w a r z y ń s k i M. (1974), W y k s z ta łc e n ie lito lo g ic z n e i okrusz- c o w a n ie d olom itów d oln eg o w a p ien ia m u szlo w e g o w K opalni Trzebionka. D o lo m ites and ore horizons in the Low er M uschelkalk of the Trzebionka m ine, C ra co w -S ile­

sian region. Rocz. Pol. T ow . Geol., 44, 4: 545— 556. Kraków.

S t a n t o n R. L. (1972), Ore petrology. McGraw-Hill. 713. N e w York.

S t a p p e n b e c k R. (1928), A u sb ildung und Ursprung der o b e r sch le sisc h e n Bleizink- erzlagerstatten. A i c h i v i. L a g ersta ttenlo rsch ., 41: 143. Berlin.

S z u w a r z y ń s k i M. (1977), T rzeciorzędow a m ineralizacja k a lcy to w o -b a r y to w o -sia r c z - kow a w triasie chrzanowskim . Rudy M e ta le , 22, 1: 12— 16. K atow ice.

T h r a i k i l l J. (1968), C hem ical and h y d r o lo g ie factors in th e e x c a v a tio n of lim e sto n e c aves. Bull. Soc. Geol. A m er., 79, 1: 19—46. Boulder, Co.

SUMMARY

T h e paper d ea ls w ith the ch a ra cteristics of o n e of the ore b o d ie s occurring in the Low er M u sc h e lk a lk d e p o s its (M iddle Triassic) in S part of the S ilesia n -C ra co v ia n ore pro v in ce. T h e stu d ies w e r e carried o u t in the Trzebionka m ine near Chrzanów . T h e area in q u es tio n is situated’

in N limb of the C h rzanów sy n clin e , w ith in fold structure form ed during Early C im m erian m o v e m e n ts i.e. b e t w e e n U pper T riassic and M id d le Jurassic (Siedlecki 1954). T h e ores are rep re se n te d h e r e b y s p h a le rite and g a le n a w h ic h are e m b ed d ed in ore-bearing d o lo m ite (vide B o g a cz et al. 1972).

T h e form of the ore b o d y is a p p ro x im a tely p la ty (fig. 1, 3, 4). Its horizontal range am oun ts to ca. 3.0 km and from 0.6 to 1.6 km. T h e b o d y is distin ctly e lo n g a te d c o n c o rd a n tly w ith th e strike o f T riassic deposits, Its thickness, in the v a s t part of the deposits, r a n g es from 2 to 8 m (on the a v e r a g e ca. 3.5 m). O n ly in central part of th e o r e b o d y there a p p ea r s a z o n e of m ineralized c o lla p s e breccias, w h e r e th e th ic k n e ss of d ep o sits in c re a se s up to 40 m (fig. 1 and 3). T he w id th of this z o n e is from 80 to 180 m.

Brecciated z o n e is strech in g a lo n g th e Early C im m erian fault, w h ic h i s older than c o lla p s e breccia s (fig. 1) form ing this zone. It s e e m s that this fault w a s th e m ain factor co n trolling th e e v o lu t io n of m ineralization in this part of the deposit.

In other parts of the d ep o sit the situation is different. T h e m ajority of o r es is co n cen tra ted n e a r ly e x c l u s i v e l y in o n e stra tig ra p h ica lly d e fin e d p a c k e t of d o lo m ite beds, i.e. in the so -c a lle d Ilnd ore h o rizo n (fig. 2, 4 v i d e Sobczyński, S z u w a rzy ń sk i 1974).

O n the other hand, the orientation of contacts of th e ore b o d y with- em b ed din g rocks is d istin ctly o bliqu e w ith regard to bedding, and re­

s e m b le s th e p o sitio n of w a te r table or the d irection of surfaces, sep a ra tin g z o n e s of different d y n a m ics or ch e m ic a l c o m p o sitio n o f w a te r s w ith in a w a ter-b ea rin g horizon. It is thus s u p p o se d that o n e of the m ain fa cto r s c o n tro llin g m ineralization p r o c ess in this z o n e w e r e w a te r co n d itio n w ith in karst-fissure w a ter-b ea rin g horizon, form ed after g e n t le folding of Triassic bed s during Early C im m erian m o v em en ts.

A characteristic feature o f the ore b o d y in q u estio n is the zo n a l d istri­

bution of structural v a r ie tie s of ore con cen tra tio n s. In central part of this b o d y (fig. 1) there occur th e a b o v e m en tio n ed c o lla p s e breccias.

T o w a rd s E and W th e y pass g r a d u a lly into m ineralization e x p r e s s e d b y filling of o p e n sp a ce s (veinlets, incrustations, breccias, etc.). Further to m argins (E and W) this m inera liza tio n disappears and th e re app ear m a s s iv e and brittle sp h alerite co n c en tr a tio n s rep la cin g th e h o s t rock (v id e B ogacz et al. 1973b). Further to the m argins of the ore bod y , there occu rs disp ersed m ineralization (fig. 1).

T h e origin of this zo n a lity is not y e t clear. A part from th e d escrib ed sp h a lerite-g a len a ores co n n ected , m ost probably, w ith Early C im m erian m o v em e n ts, y o u n g e r (Tertiary) m ineralization p h en o m en a are a lso r e ­ ported to occur in this area. T h e y are rep resen ted b y the p r e s e n c e o f g a le n a in disin teg ra ted d o lo m ite (Bogacz et al. 1973a) and v e i n y calcite- -sulphide-barite m ineralization in so m e fault z o n e s and w ith in fle x u r e s (Szuw arzyński 1977). T h e o c cu rren ce of th e s e m ineralizations confirm s the o p in ion on m ulti-state d e v e lo p m e n t of ore-bearing horizons in d is c u s se d Triassic d ep o sits (vide B ogacz et al. 1970, 1973a).