PROGRAM OCHRONY RODOWISKA PRZED HAŁASEM DLA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO NA LATA

(1)

WOJEWÓDZTWO MAŁOPOLSKIE

PROGRAM OCHRONY ĝRODOWISKA PRZED HAŁASEM DLA WOJEWÓDZTWA MAŁOPOLSKIEGO

NA LATA 2009-2013

Kraków 2009

(2)

Zarząd Województwa Małopolskiego:

Marek Nawara Marszałek Województwa Małopolskiego Roman Ciepiela Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Leszek Zegzda Wicemarszałek Województwa Małopolskiego Wojciech Kozak Członek Zarządu Województwa Małopolskiego Marek Sowa Członek Zarządu Województwa Małopolskiego

Nadzór merytoryczny:

Wojciech Kozak Członek Zarządu Województwa Małopolskiego

Karolina Laszczak ZastĊpca Dyrektora Departamentu ĝrodowiska i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM

Anna SzczĊch Naczelnik Wydziału ĝrodowiska w Departamencie ĝrodowiska i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM

Piotr Łyczko Kierownik Zespołu Warunków Korzystania ze ĝrodowiska w Departamencie ĝrodowiska i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM

Stanisław Zych Inspektor ds. hałasu w Departamencie ĝrodowiska i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM

Agnieszka Jankowicz Inspektor ds. hałasu w Departamencie ĝrodowiska i Rozwoju Obszarów Wiejskich UMWM

Zespół autorski:

dr inĪ. Janusz Bohatkiewicz mgr inĪ. Sebastian Biernacki

mgr inĪ. Maciej Hałucha

mgr inĪ. Krzysztof Kowalczyk

mgr inĪ. Łukasz Pasternak mgr inĪ. Bartłomiej DzierĪa

BIURO EKSPERTYZ I PROJEKTÓW

BUDOWNICTWA KOMUNIKACYJNEGO EKKOM Sp. z o.o.

ul. Wadowicka 8i 30-415 Kraków telefon/fax: 012 267 23 33, 012 269 65 40 e-mail: biuro@ek-kom.pl www.ek-kom.pl

(3)

SPIS TREĝCI:

1. CZĉĝû OGÓLNA ...3

1.1. Podstawy i uwarunkowania prawne opracowania...3

1.2. Opis obszaru objĊtego zakresem programu ...6

1.3. Podanie naruszeĔ dopuszczalnych poziomów hałasu w Ğrodowisku wraz z podaniem zakresu naruszenia ...6

1.4. Wyszczególnienie podstawowych kierunków i zakresów działaĔ niezbĊdnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w Ğrodowisku ...7

1.5. Termin realizacji programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zadaĔ13 1.6. Koszty realizacji programu w tym koszty realizacji poszczególnych zadaĔ ..13

1.7. ħródła finansowania programu ...15

1.8. Wskazanie rodzajów informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i udokumentowania realizacji programu ...15

1.9. Ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji Programu ...15

1.10.Uzasadnienie zakresu Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem...17

1.11.CzĊĞü graficzna ...23

1.12.Spis tabel i rysunków ...24

2. AUTOSTRADA A4 NA ODCINKU OD WĉZŁA „BALICE I” DO GRANICY Z WOJEWÓDZTWEM ĝLĄSKIM ...25

2.1. CzĊĞü opisowa ...25

2.2. Uzasadnienie zakresu okreĞlonych w programie zagadnieĔ ...30

2.3. CzĊĞü graficzna ...38

2.4. Spis tabel i rysunków ...69

3. DROGA KRAJOWA NR 4 NA ODCINKU KRAKÓW - TARNÓW ...70

4. DROGA KRAJOWA NR 7 NA ODCINKU KRAKÓW - MYĝLENICE...153

5. DROGA KRAJOWA NR 7 I AUTOSTRADA A4 NA ODCINKU KRAKÓW (RZĄSKA) - WĉZEŁ „BALICE I” - WĉZEŁ „TYNIEC”...184

(4)

6. DROGA KRAJOWA NR 44 - PRZEJĝCIE PRZEZ M. OĝWIĉCIM...205

7. DROGA KRAJOWA NR 44 NA ODCINKU KRAKÓW - SKAWINA ...218

8. DROGA KRAJOWA NR 94 NA ODCINKU BOLESŁAW - OLKUSZ - SIENICZNO ...232

9. STRESZCZENIE NIESPECJALISTYCZNE...265

10. WYJAĝNIENIE SKRÓTÓW UĩYTYCH W OPRACOWANIU...271

11. LITERATURA...272

ZAŁĄCZNIK NR 1. NOWE DOSTĉPNE TECHNIKI I TECHNOLOGIE W ZAKRESIE OGRANICZANIA HAŁASU ...276

(5)

1. CZĉĝû OGÓLNA

1.1. Podstawy i uwarunkowania prawne opracowania 1.1.1. Podstawy realizacji programu

Obowiązek opracowania Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata 2009 – 2013 wynika z zapisów nastĊpujących aktów prawnych o charakterze podstawowym:

 dyrektywy 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego oraz Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. w sprawie oceny i kontroli hałasu w Ğrodowisku [7].

 ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony Ğrodowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póĨniejszymi zmianami) [1] wraz z rozporządzeniami wykonawczymi, a w szczególnoĞci rozporządzenia Ministra ĝrodowiska z dnia 14 paĨdziernika 2002r. w sprawie szczegółowych wymagaĔ, jakim powinien odpowiadaü program ochrony Ğrodowiska przed hałasem (Dz. U.

nr 179 poz. 1498) [2].

Niniejszy Program został wykonany na podstawie map akustycznych dla dróg krajowych o natĊĪeniu ruchu przekraczającym 6 mln pojazdów rocznie [8], [9], [10], [11], [12], [13], [14], sporządzonych zgodnie z art. 179 ustawy Prawo ochrony Ğrodowiska przez zarządzających drogami w 2007 roku. Przedmiotowe mapy akustyczne dostĊpne są na stronach internetowych zarządzających drogami – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Stalexport Autostrada Małopolska S.A.

W ramach przygotowania niniejszego dokumentu zostały przeanalizowane i uwzglĊdnione:

 programy ochrony Ğrodowiska i plany gospodarki odpadami dla gmin i powiatów, przez teren których przebiegają analizowane odcinki dróg,

 studia uwarunkowaĔ i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, przez teren których przebiegają analizowane odcinki dróg,

 miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego gmin (i ich czĊĞci), przez teren których przebiegają analizowane odcinki dróg,

Wykonawcą opracowania niniejszego Programu jest Biuro Ekspertyz i Projektów Budownictwa Komunikacyjnego „EKKOM” Sp. z o.o. z Krakowa.

1.1.2. Cel i zakres programu

Zakres Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata 2009-2013 obejmuje analizĊ obszarów stanowiących otoczenie odcinków dróg, na których stwierdzono w wyniku opracowania map akustycznych przekroczenia poziomów dopuszczalnych hałasu.

Celem Programu jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego poprzez okreĞlenie priorytetów działaĔ oraz wskazanie niezbĊdnych do realizacji zadaĔ.

W ramach niniejszego Programu przedstawiono zestaw zadaĔ inwestycyjnych i organizacyjnych oraz wskazano kierunki innych działaĔ i zaleceĔ, których realizacja pozwoli na osiągniĊcie wyznaczonego celu w najwiĊkszym stopniu.

Program ochrony Ğrodowiska przed hałasem jest w województwie małopolskim opracowywany po raz pierwszy i zgodnie z ustawą Prawo ochrony Ğrodowiska [1]

(6)

bĊdzie aktualizowany co najmniej raz na piĊü lat, a takĪe w przypadku wystąpienia okolicznoĞci uzasadniających zmianĊ planu lub harmonogramu realizacji, przy czym kolejne Programy bĊdą równieĪ stanowiü podsumowanie i weryfikacjĊ poprzednich opracowaĔ.

1.1.3. Podstawy prawne programu

• Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony ĝrodowiska (tekst jednolity Dz. U. z 2008 r. Nr 25, poz. 150 z póĨniejszymi zmianami) [1]

Podstawowym aktem prawnym, z którego wynika koniecznoĞü sporządzenia Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata 2009 - 2013 jest ustawa Prawo ochrony Ğrodowiska. Zgodnie z zapisami art. 119 ust.1 tej ustawy „dla terenów, na których poziom hałasu przekracza poziom dopuszczalny, tworzy siĊ programy ochrony Ğrodowiska przed hałasem, których celem jest dostosowanie poziomu hałasu do dopuszczalnego”.

Zgodnie z zapisami ustawy Prawo ochrony Ğrodowiska [1] Program ochrony Ğrodowiska przed hałasem powinien byü wykonany w terminie 1 roku od dnia przedstawienia mapy akustycznej przez podmiot zobowiązany do jej sporządzenia.

Programy te powinny byü aktualizowane co najmniej raz na 5 lat oraz w przypadku zaistnienia okolicznoĞci uzasadniających zmianĊ programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem lub zmianĊ harmonogramu realizacji poszczególnych zadaĔ.

• Rozporządzenie Ministra ĝrodowiska z dnia 14 paĨdziernika 2002 r.

w sprawie szczegółowych wymagaĔ, jakim powinien odpowiadaü program ochrony przed hałasem (Dz. U. 179, poz. 1498) [2]

Zgodnie z zapisami art. 119 ust. 3 ustawy Prawo Ochrony ĝrodowiska [1]

Minister właĞciwy do spraw Ğrodowiska okreĞlił w drodze rozporządzenia szczegółowe wymagania, jakim powinien odpowiadaü program ochrony Ğrodowiska przed hałasem. OkreĞlono w nim, iĪ kaĪdy program powinien siĊ składaü z czĊĞci:

 opisowej,

 wyszczególniającej ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji programu,

 uzasadnienia zakresu zagadnieĔ.

Dla kaĪdej z tych czĊĞci podany został szczegółowy zakres merytoryczny.

Dodatkowo rozporządzenie [2] okreĞla wytyczne do harmonogramu realizacji poszczególnych zadaĔ mających na celu poprawĊ stanu klimatu akustycznego na analizowanym terenie. Zgodnie z §7 pkt. 2 kolejnoĞü realizacji zadaĔ programu na terenach mieszkaniowych powinna byü ustalona w oparciu o wskaĨnik charakteryzujący wielkoĞü przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu oraz liczbĊ mieszkaĔców na danym terenie (wskaĨnik M) wyznaczony w nastĊpujący sposób:

) 1 10

( 1 . 0

M = m

⁰^.¹^∆L

−

gdzie:

M – wartoĞü wskaĨnika,

¨L – wielkoĞü przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu dB,

m – liczba mieszkaĔców na terenie o przekroczonym poziomie dopuszczalnym.

W pierwszej kolejnoĞci powinny byü wykonane zadania na terenach, na których wskaĨnik M osiąga najwiĊksze wartoĞci.

(7)

• Rozporządzenie Ministra ĝrodowiska z dnia 4 czerwca 2007 r. w sprawie ustalenia wartoĞci wskaĨnika LDWN (Dz. U. nr 106, poz. 729) [3]

W niniejszym rozporządzeniu okreĞlono metodĊ wyznaczania wskaĨnika LDWN

(poziom dzienno - wieczorowo - nocny), który jest drugim obok wskaĨnika LN, poziomem dĨwiĊku w odniesieniu, do którego wyznacza siĊ przekroczenia wartoĞci dopuszczalnych w długookresowej polityce zarządzania hałasem (m. in. przy sporządzaniu map akustycznych i programów ochrony Ğrodowiska przed hałasem).

• Rozporządzenie Ministra ĝrodowiska z dnia 14 czerwca 2007 r. w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w Ğrodowisku (Dz. U. nr 120, poz. 826) [4]

Analizowane rozporządzenie Ministra ĝrodowiska [4] okreĞla dopuszczalne poziomy hałasu w Ğrodowisku okreĞlone wskaĨnikami LDWN, LN, LAeq D i LAeq N dla nastĊpujących rodzajów terenów przeznaczonych:

 pod zabudowĊ mieszkaniową,

 pod szpitale i domy opieki społecznej,

 pod budynki związane ze stałym lub czasowym pobytem dzieci i młodzieĪy,

 na cele uzdrowiskowe,

 na cele rekreacyjno - wypoczynkowe,

 na cele mieszkaniowo - usługowe.

Dopuszczalne poziomy hałasu okreĞlono z uwzglĊdnieniem rodzaju obiektu lub działalnoĞci bĊdącej Ĩródłem hałasu. Wraz z wartoĞcią dopuszczalną poziomu hałasu w Ğrodowisku okreĞlono równieĪ dla kaĪdego wskaĨnika czas odniesienia.

• Dyrektywa 2002/49/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 25 czerwca 2002 r. odnosząca siĊ do oceny i zarządzania poziomem hałasu w Ğrodowisku [7]

Dyrektywa Unii Europejskiej 2002/49/WE [7] nakłada na PaĔstwa Członkowskie Unii Europejskiej obowiązek sporządzania do dnia 18 lipca 2008 r. planów działaĔ dla potrzeb zarządzania problemami hałasu i skutkami oddziaływania hałasu dla:

 obszarów połoĪonych w pobliĪu głównych dróg o obciąĪeniu ruchem powyĪej szeĞciu milionów przejazdów rocznie, głównych linii kolejowych o obciąĪeniu ruchem powyĪej 60 tysiĊcy przejazdów pociągów rocznie i głównych lotnisk,

 aglomeracji o liczbie mieszkaĔców powyĪej 250 tysiĊcy.

Plany, o których mowa, mają takĪe słuĪyü ochronie obszarów ciszy przed zwiĊkszeniem hałasu.

Minimalne wymagania jakie powinny spełniaü plany działaĔ okreĞlono w załączniku V Dyrektywy [7]. Przedstawiono w nim m.in. zestawienie elementów jakie powinien posiadaü plan działaĔ oraz ogólną propozycjĊ konkretnych działaĔ jakie właĞciwe władze mogą podejmowaü w celu zmniejszenia oddziaływania hałasu.

1.1.4. Konsultacje społeczne

Zgodnie z wymaganiami art. 119 ust. 2a ustawy Prawo ochrony Ğrodowiska w związku z art. 39 ustawy z dnia 3 paĨdziernika 2008 r. o udostĊpnianiu informacji o Ğrodowisku i jego ochronie, udziale społeczeĔstwa w ochronie Ğrodowiska oraz o ocenach oddziaływania na Ğrodowisko (Dz. U. Nr 199, poz. 1227 z póĨn.zm.) w dniu 18 lutego 2009 r. podano do publicznej wiadomoĞci informacjĊ

(8)

o przystąpieniu do opracowania projektu programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem oraz o moĪliwoĞci składania uwag i wniosków. W dniu 23 kwietnia 2009 r.

projekt uchwały Sejmiku Województwa Małopolskiego w sprawie „Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata 2009-2013”

został skierowany do konsultacji.

W ramach konsultacji społecznych wniesione zostały uwagi przez 23 podmioty.

WiĊkszoĞü wnoszonych uwag i wniosków to postulaty mieszkaĔców i władz gminnych o wprowadzenie zapisów zobowiązujących do budowy ekranów akustycznych na wskazywanym odcinku drogi. W związku z powyĪszym zakres działaĔ naprawczych okreĞlonych w ramach Programu został rozszerzony o działania dla terenów o priorytecie Ğrednim oraz dla tych odcinków o priorytecie niskim, dla których z uwagi na liczne interwencje mieszkaĔców i władz gminnych, priorytetowe podjĊcie działaĔ jest uzasadnione społecznie.

1.2. Opis obszaru objĊtego zakresem programu

Niniejszy Program obejmuje swym zakresem tereny połoĪone poza aglomeracjami w sąsiedztwie odcinków dróg krajowych na terenie województwa małopolskiego, dla których w ramach Generalnego Pomiaru Ruchu wykonanego w 2005 r. zmierzono natĊĪenie ruchu pojazdów powyĪej 6 mln w ciągu roku.

W województwie małopolskim nie wystĊpują linie kolejowe o natĊĪeniu ruchu powyĪej 60 tys. pociągów rocznie oraz lotniska cywilne, na których ma miejsce ponad 50,000 operacji (startów lub lądowaĔ) statków powietrznych rocznie.

Województwo zajmuje powierzchniĊ 15 108 km² i zamieszkuje je 3 282 tys.

osób. GĊstoĞü zaludnienia jest tu natomiast jedną z najwyĪszych w kraju i wynosi 216,2 osób/km². Pod wzglĊdem administracyjnym województwo obejmuje 22 powiaty, w tym 3 grodzkie oraz 182 gminy.

Województwo małopolskie połoĪone jest na fragmentach Karpat Zachodnich oraz WyĪyny Małopolskiej. W jego granicach krzyĪują siĊ waĪne szlaki komunikacyjne - zarówno drogowe jak i kolejowe. Przez obszar województwa przebiegają szlaki tranzytowe prowadzące z północy na południe oraz z zachodu na wschód. Województwo małopolskie graniczy od zachodu z województwem Ğląskim, od północy z województwem ĞwiĊtokrzyskim, od wschodu z województwem podkarpackim a od południa z Republiką Słowacką. Na rys. 1.1 przedstawiono orientacyjną lokalizacjĊ odcinków dróg krajowych, objĊtych zakresem niniejszego opracowania.

1.3. Podanie naruszeĔ dopuszczalnych poziomów hałasu w Ğrodowisku wraz z podaniem zakresu naruszenia

Zgodnie z Prawem ochrony Ğrodowiska [1], w celu wykonania oceny klimatu akustycznego w otoczeniu odcinków dróg krajowych województwa małopolskiego o natĊĪeniu ruchu przekraczającym 6 mln pojazdów rocznie (tj. 16 400 poj./dobĊ wg GPR 2005), sporządzone zostały w roku 2007 na zlecenie Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad w Warszawie oraz Stalexport Autostrada Małopolska S.A.

mapy akustyczne dla dróg krajowych o natĊĪeniu ruchu powyĪej 16 400 pojazdów na dobĊ [8],[9],[10],[11],[12],[13],[14]. Mapy akustyczne stanowią istotne narzĊdzie wspomagające prowadzenie polityki ekologicznej na terenie województwa oraz podstawowe Ĩródło danych wykorzystywanych dla celów:

 informowania społeczeĔstwa o zagroĪeniach Ğrodowiska hałasem,

 opracowania danych dla paĔstwowego monitoringu Ğrodowiska,

 tworzenia i aktualizacji programów ochrony Ğrodowiska przed hałasem.

(9)

UmoĪliwiają równieĪ prawidłowe zarządzanie infrastrukturą komunikacyjną oraz wspomagają przy podejmowaniu decyzji dotyczących wykorzystania terenów pod cele inwestycyjne. Dostarczają one równieĪ istotnej wiedzy na temat klimatu akustycznego otoczenia przedmiotowych dróg, poprzez ujĊcie poziomów emisji, imisji i wraĪliwoĞci akustycznej obszarów, jak równieĪ poziomów przekroczeĔ wartoĞci dopuszczalnych okreĞlonych wskaĨnikami LDWN i LN. W tym kontekĞcie opracowane mapy akustyczne stanowią punkt wyjĞcia do dalszych prac i analiz, równieĪ do prac prowadzonych w perspektywie najbliĪszej przyszłoĞci.

Bazując na przeprowadzonej analizie przedmiotowych Map akustycznych wykonanych w roku 2007, a zwłaszcza:

− dokonanej identyfikacji Ĩródeł hałasu kształtujących klimat akustyczny w otoczeniu analizowanych odcinków dróg,

− przeprowadzonej analizy uwarunkowaĔ akustycznych wynikających z ustaleĔ miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz dokumentów polityki ekologicznej gmin, powiatów i województwa,

− wykorzystanego zestawienia metod i wyników badaĔ, w tym ustaleĔ dotyczących liczby ludnoĞci zagroĪonej hałasem,

− przeprowadzonej analizy przewidywanych trendów zmian stanu akustycznego Ğrodowiska,

w ramach niniejszego opracowania wskazano tereny o najwiĊkszej wartoĞci naruszeĔ dopuszczalnych poziomów hałasu w Ğrodowisku wraz z podaniem zakresu ich naruszenia w odniesieniu do poszczególnych odcinków dróg objĊtych zakresem niniejszego Programu. Szczegółowe dane dotyczące naruszeĔ dopuszczalnych poziomów hałasu wraz z podaniem zakresu naruszenia przedstawiono dla kaĪdego odcinka w formie tabelarycznej w kolejnych rozdziałach opracowania (2÷8).

Opracowane mapy akustyczne dla dróg krajowych o natĊĪeniu ruchu powyĪej 16 400 pojazdów na dobĊ [8],[9],[10],[11],[12],[13],[14] stanowią podstawĊ do rozpoczĊcia procedury realizacji programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem. Punktem odniesienia dla Programu w zakresie ochrony przed hałasem jest przeprowadzona na podstawie wykonanych map analiza terenów zagroĪonych hałasem na podstawie oceny rozkładów hałasu komunikacyjnego oraz liczby ludnoĞci nim zagroĪonej.

1.4. Wyszczególnienie podstawowych kierunków i zakresów działaĔ niezbĊdnych do przywrócenia dopuszczalnych poziomów hałasu w Ğrodowisku

Ograniczenie równowaĪnego poziomu dĨwiĊku w otoczeniu analizowanych odcinków dróg krajowych do wartoĞci nie przekraczających wartoĞci dopuszczalnych okreĞlonych w rozporządzeniu Ministra ĝrodowiska [4], jest niezwykle trudne a w niektórych przypadkach wrĊcz nierealne. Wynika to z istniejącego natĊĪenia ruchu drogowego, usytuowania w ich sąsiedztwie terenów podlegających ochronie akustycznej, a takĪe istniejących wartoĞci poziomów dopuszczalnych. Zadaniem słuĪb ochrony Ğrodowiska oraz zarządców właĞciwych dróg jest jednak podejmowanie działaĔ mających na celu poprawĊ klimatu akustycznego w sąsiedztwie dróg w takim stopniu w jakim jest to moĪliwe. W ramach Programu przeanalizowano wyniki modelowej oceny klimatu akustycznego przedstawione w opracowanych Mapach akustycznych oraz zaproponowano działania, których realizacja powinna doprowadziü do poprawy stanu akustycznego w otoczeniu problemowych odcinków dróg. Podzielono je na nastĊpujące grupy:

(10)

I. Działania krótkookresowe (w ramach strategii krótkookresowej), stanowiące podstawowy zakres niniejszego Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem, których realizacja powinna nastąpiü!w latach 2009 - 2013.

II. Działania długookresowe (w ramach polityki długookresowej), których realizacja przewidywana jest w dłuĪszym horyzoncie czasowym (w ramach sporządzonej po upływie 5 lat aktualizacji programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem).

III. Działania związane z edukacją społeczną, które powinny byü prowadzone w sposób ciągły, zarówno w zakresie działaĔ krótkookresowych jak i długookresowych.

1.4.1. Strategia krótkookresowa

Strategia krótkookresowa stanowi faktyczny zakres niniejszego Programu. W jej ramach zawarte są działania, których celem jest spowodowanie poprawy klimatu akustycznego w tych miejscach, gdzie przekroczenia dopuszczalnych wartoĞci hałasu w Ğrodowisku są w chwili obecnej najwiĊksze oraz tam gdzie na oddziaływanie hałasu naraĪona jest najwiĊksza liczba osób. W celu wyselekcjonowania takich obszarów posłuĪono siĊ okreĞlonym w rozporządzeniu Ministra ĝrodowiska [2] wskaĨnikiem M, którego wielkoĞü uzaleĪniona jest od dwóch wyĪej wymienionych parametrów. Zgodnie z powyĪszym rozporządzeniem w pierwszej kolejnoĞci powinny byü wykonane działania mające na celu redukcjĊ poziomu dĨwiĊku na obszarach, dla których wskaĨnik M posiada najwyĪszą wartoĞü.

W tym celu na potrzeby niniejszego opracowania dokonano analizy map akustycznych [8], [9], [10], [11], [12], [13], [14] w ramach których opracowano rozkład wskaĨnika M na terenach sąsiadujących z odcinkami dróg, bĊdących przedmiotem niniejszego programu. Na podstawie tej analizy kaĪdemu odcinkowi nadano odpowiednie priorytety w zaleĪnoĞci od wielkoĞci wskaĨnika M. Priorytety te okreĞlają, na których z analizowanych odcinków działania mające na celu poprawĊ stanu klimatu akustycznego powinny zostaü wykonane w pierwszej kolejnoĞci. Na potrzeby Programu dokonano podziału wskaĨnika M na cztery przedziały o okreĞlonych wartoĞciach. Dla kaĪdego przedziału wartoĞci wskaĨnika M przypisano priorytet, z jakim powinny byü podjĊte działania mające na celu ograniczenie poziomu hałasu. Podział ten przedstawiono poniĪej w tabl. 1.1.

Tabl. 1.1. Zestawienie priorytetów z jakim powinny byü podjĊte działania mające na celu ograniczenie poziomu hałasu w stosunku do wartoĞci wskaĨnika M

WartoĞü wskaĨnika M Priorytet działaĔ

Od Do

Bardzo wysoki powyĪej 100

Wysoki 50 100

ĝredni 10 50

Niski powyĪej 0 10

W ramach priorytetu bardzo wysokiego, wysokiego i Ğredniego znalazły siĊ tereny połoĪone w sąsiedztwie odcinków dróg krajowych o długoĞci ponad 50 km. Na obszarach sąsiadujących z nimi naleĪy w pierwszej kolejnoĞci podjąü działania, które bĊdą miały na celu redukcjĊ emisji poziomu hałasu drogowego. Na rys. 1.2 przedstawiono długoĞü odcinków dróg analizowanych w ramach Programu, przyporządkowanych do poszczególnych priorytetów działaĔ.

(11)

Dodatkowo najwyĪszy priorytet działaĔ mających na celu ograniczenie poziomu hałasu zaproponowano dla odcinków dróg, w sąsiedztwie których zlokalizowane nastĊpujące rodzaje budynków podlegających ochronie akustycznej: szkoły, przedszkola, internaty, domy opieki społecznej itp. Budynki te powinny zostaü objĊte działaniami mającymi na celu poprawĊ klimatu akustycznego w ich sąsiedztwie w pierwszej kolejnoĞci.

Ponadto w ramach działaĔ krótkookresowych na lata 2009-2013 uwzglĊdnione zostały te odcinki dróg o priorytecie niskim, dla których z uwagi na liczne interwencje mieszkaĔców i władz gminnych w ramach konsultacji społecznych, priorytetowe podjĊcie działaĔ jest uzasadnione społecznie.

Orientacyjną lokalizacjĊ odcinków w podziale na poszczególne priorytety przedstawiono osobno dla kaĪdego analizowanego ciągu w rozdziałach 2 ÷ 8 (czĊĞü graficzna).

W ramach strategii krótkookresowej zakłada siĊ spełnienie nastĊpującego celu kierunkowego niniejszego programu:

Ograniczenie liczby i zasiĊgu obszarów uciąĪliwoĞci akustycznych reprezentowanych w niniejszym programie w postaci odcinków dróg o priorytecie bardzo wysokim, wysokim, Ğrednim oraz czĊĞci odcinków dróg o priorytecie niskim poprzez wyeliminowanie przekroczeĔ dopuszczalnych poziomów hałasu na przedmiotowych obszarach, a jeĪeli jest to niemoĪliwe – ograniczenie wartoĞci przekroczeĔ dopuszczalnych poziomów hałasu wraz z utworzeniem obszarów ograniczonego uĪytkowania.

Dla osiągniĊcia powyĪszego celu zakłada siĊ realizacjĊ w perspektywie strategii krótkookresowej nastĊpujących działaĔ:



 konsekwentna realizacja planów inwestycyjnych GDDKiA, polegających na budowie autostrady A4 nowym Ğladem oraz realizacji obwodnic miejscowoĞci połoĪonych w sąsiedztwie analizowanych odcinków dróg krajowych (Łapczyca - DK nr 4, Skawina - DK nr 44), przy czym konieczne jest wykonanie skutecznych zabezpieczeĔ akustycznych nowych odcinków dróg, niedopuszczenie do powstawania obiektów mieszkalnych w ich otoczeniu (wskazanie dla prowadzonej polityki planowania przestrzennego) oraz przeprowadzenie remontu nawierzchni dotychczasowych odcinków dróg krajowych wraz z wprowadzeniem (w uzasadnionych przypadkach) elementów trwałego uspokojenia ruchu,



 poprawa zabezpieczeĔ akustycznych na przebudowanym odcinku drogi krajowej nr 4 (Kraków - Targowisko) zgodnie z zaleceniami wykonanej analizy porealizacyjnej co najmniej w zakresie rozbudowy i uzupełnienia ciągu ekranów akustycznych,



 konsekwentna realizacja zapisów analiz porealizacyjnych, które bĊdą wykonane dla przebudowywanych w przyszłoĞci odcinków dróg - wykonanie niezbĊdnych zabezpieczeĔ przeciwdĨwiĊkowych, mających na celu poprawĊ klimatu akustycznego w otoczeniu budynków podlegających ochronie akustycznej,



 ograniczenie uciąĪliwoĞci akustycznej aktualnie funkcjonujących odcinków analizowanych dróg poprzez zastosowanie ekranów akustycznych (szczególnie w okolicach takich budynków jak: szkoły, przedszkola, internaty, domy opieki społecznej itp.),



 w przypadku braku technicznych moĪliwoĞci ograniczenia oddziaływania hałasu pochodzącego od ruchu pojazdów - utworzenie obszarów ograniczonego uĪytkowania na terenach, które zlokalizowane są w zasiĊgach oddziaływania hałasu, dla których przekroczone są wartoĞci dopuszczalne poziomów dĨwiĊku.

(12)

PowyĪsze działania i ich prognozowane skutki omówiono szczegółowo dla kaĪdego analizowanego odcinka drogi w kolejnych rozdziałach opracowania (2÷8).

PoniĪej przedstawiono natomiast ogólne zestawienie działaĔ technicznych, które powinny zostaü wykonane w ramach strategii krótkookresowej wraz z szacunkowymi kosztami oraz krótką charakterystyką.

Bariery akustyczne (ekrany/wały) (cena jednostkowa 1500 zł/m²)

Zabezpieczenie w postaci ekranów akustycznych proponowano wyłącznie w miejscach gdzie ich budowa nie spowoduje pogorszenia warunków bezpieczeĔstwa ruchu drogowego. Ze wzglĊdu na brak moĪliwoĞci okreĞlenia dokładnych parametrów ekranu akustycznego na poziomie niniejszej analizy strategicznej, w kaĪdym przypadku przyjmowano Ğrednią wysokoĞü ekranu akustycznego równą 4 m. W ramach opracowania wskazywano jedynie miejsca gdzie naleĪy je zastosowaü bez szczegółowego okreĞlenia parametrów akustycznych (długoĞü, wysokoĞü, rodzaj wypełnienia) oraz szczegółowej lokalizacji.

Zabezpieczenia przeciwdĨwiĊkowe w postaci ekranów akustycznych proponowano dla prawie wszystkich odcinków dróg objĊtych zakresem niniejszego Programu. Z uwagi na bezpieczeĔstwo ruchu drogowego, czĊste zjazdy do prywatnych posesji oraz brak miejsca, zabezpieczeĔ tych nie moĪna było zaproponowaü dla odcinka drogi krajowej nr 44 w m. Skawina. Z tych powodów dla tego odcinka oraz dla niektórych innych odcinków dróg proponuje siĊ utworzenie obszaru ograniczonego uĪytkowania.

Egzekwowanie ograniczeĔ prĊdkoĞci (koszt jednostkowy 13 000 zł/kamerĊ)

Optymalną pod wzglĊdem akustycznym jest prĊdkoĞü ruchu pojazdów na poziomie 50 km/h. Egzekwowanie ograniczeĔ ruchu moĪe byü realizowane poprzez interwencjĊ straĪy miejskiej i policji, lub za pomocą fotoradarów. Przykładem egzekwowania ograniczeĔ prĊdkoĞci poprzez zastosowanie fotoradarów moĪe byü odcinek drogi krajowej nr 4, gdzie w wielu miejscach zastosowano tego typu urządzenia, które oprócz poprawy bezpieczeĔstwa ruchu drogowego wpływają korzystnie na klimat akustyczny w sąsiedztwie dróg.

Realizacja obwodnic miejscowoĞci połoĪonych wzdłuĪ istniejących dróg krajowych (koszty szacowane indywidualnie dla kaĪdej inwestycji)

Budowa obwodnic dla miejscowoĞci zlokalizowanych w sąsiedztwie dróg krajowych powodujĊ przejĊcie przez nowowybudowane odcinki obwodowe czĊĞci ruchu szczególnie o charakterze tranzytowym (w tym duĪej czĊĞci ruchu ciĊĪkiego, który w zdecydowany sposób wpływa na klimat akustyczny). Spadek obciąĪenia ruchem odcinków dróg zlokalizowanych w centrum miejscowoĞci powoduje znaczną poprawĊ warunków akustycznych na tych terenach. NaleĪy natomiast pamiĊtaü o proponowaniu zabezpieczeĔ akustycznych dla terenów zlokalizowanych w sąsiedztwie projektowanych obwodnic, dla których w związku z ich budową klimat akustyczny ulegnie pogorszeniu. Przykładem odcinków dróg objĊtych zakresem niniejszego programu, w sąsiedztwie których poprawĊ klimatu akustycznego osiągniĊto poprzez budowĊ obwodnic mogą byü odcinki drogi krajowej nr 4 w m. Wojnicz, gdzie obwodnica została juĪ wybudowana, ale jej skutków nie uwzglĊdniono jeszcze w mapie akustycznej (aktualnej na 2007 r.) oraz obwodnicy m. Łapczyca, która ma byü realizowana w latach 2010 - 2011. W czasie obowiązywania niniejszego Programu planowana jest równieĪ do budowy obwodnica m. Skawina.

(13)

Obszar ograniczonego uĪytkowania (koszty indywidualnie dla kaĪdego przypadku, niemoĪliwe do oszacowania na etapie wykonywania Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem)

Obszar ograniczonego uĪytkowania proponuje siĊ wtedy, gdy „mimo zastosowania dostĊpnych rozwiązaĔ technicznych, technologicznych i organizacyjnych nie mogą byü dotrzymane standardy jakoĞci Ğrodowiska poza terenem (…) trasy komunikacyjnej”(art. 135 pkt. 1 ustawy Prawo Ochrony ĝrodowiska [1]). Obszary ograniczonego uĪytkowania proponowano dla tych odcinków dróg, w sąsiedztwie których budowa ekranów akustycznych była niemoĪliwa ze wzglĊdu na fakt, iĪ ich budowa mogła wpłynąü negatywnie na bezpieczeĔstwo ruchu drogowego lub uwarunkowania terenowe (brak miejsca, czĊste zjazdy do prywatnych posesji) uniemoĪliwiały ich zastosowanie

NaleĪy wyraĨnie podkreĞliü, iĪ podane koszty są cenami netto i powinny byü traktowane orientacyjnie, ze wzglĊdu na koniecznoĞü uwzglĊdnienia w kosztorysach specyficznych uwarunkowaĔ miejscowych, warunków geologicznych, iloĞci sieci uzbrojenia i koniecznego zakresu ich przebudowy lub zabezpieczenia. TakĪe wykonywane podczas opracowania projektów budowlanych i wykonawczych szczegółowe badania i analizy mogą wpłynąü znacząco na zakres zarówno projektów jak i realizowanych na ich podstawie obiektów. Dodatkowo naleĪy wspomnieü o potencjalnej koniecznoĞci wykupu gruntów przez zarządców dróg w celu uzyskania miejsca na budowĊ urządzeĔ przeciwdĨwiĊkowych. Tych kosztów na etapie wykonywania Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem nie moĪna oszacowaü.

1.4.2. Polityka długookresowa

W ramach działaĔ realizowanych w zakresie polityki długookresowej naleĪy zwróciü szczególną uwagĊ na potrzebĊ budowy kolejnych obwodnic miast, w szczególnoĞci obwodnicy Olkusza i OĞwiĊcimia. Realizacja tych inwestycji spowoduje przejĊcie przez nowoprojektowane drogi czĊĞci ruchu (szczególnie o charakterze tranzytowym) z istniejących odcinków dróg zlokalizowanych w centrum tych miast. Spowoduje to poprawĊ stanu klimatu akustycznego na terenach sąsiadujących z istniejącymi drogami.

Istotnym jest, aby nowe inwestycje drogowe nie pogarszały stanu klimatu akustycznego na terenach podlegających ochronie. W przypadku budowy obwodnic, które na pewno spowodują spadek natĊĪenia ruchu a co za tym poprawĊ klimatu akustycznego na odcinkach dróg, które bĊdą nimi zastąpione, naleĪy równieĪ pamiĊtaü o prawidłowym zabezpieczeniu terenów, które bĊdą zlokalizowane w bliskim sąsiedztwie nowych odcinków dróg. Na terenach tych nastąpi pogorszenie warunków akustycznych w związku z oddziaływaniem ruchu pojazdów. NaleĪy zatem, dla budynków podlegających ochronie akustycznej, zlokalizowanych w sąsiedztwie obwodnic zaprojektowaü i wykonaü odpowiednie zabezpieczenia przeciwdĨwiĊkowe.

Kolejnym elementem polityki długookresowej jest koniecznoĞü spełniania prawa w zakresie ochrony przed hałasem w przypadku nowych inwestycji. Planowanie nowych odcinków dróg (w tym równieĪ obwodnic) powinno byü realizowane w taki sposób, aby przebiegały one (o ile tylko jest to tylko moĪliwe) po terenach nie podlegających ochronie akustycznej w jak najwiĊkszej odległoĞci od budynków mieszkalnych. W przypadku braku moĪliwoĞci spełnienia tego warunku, budynki podlegające ochronie akustycznej powinny byü zabezpieczone przed oddziaływaniem ruchu pojazdów przez zastosowanie odpowiednich urządzeĔ ochrony Ğrodowiska. JeĪeli natomiast ich zastosowanie jest niemoĪliwe np. z uwagi

(14)

na bezpieczeĔstwo ruchu drogowego, powinno siĊ dąĪyü do zmiany funkcji lub wykupu przez zarządców dróg budynków, których nie moĪna zabezpieczyü przed działaniem hałasu o poziomie przekraczającym wartoĞci dopuszczalne. NaleĪy zaznaczyü, Īe wykupy nieruchomoĞci są praktykowane tylko i wyłącznie na wniosek strony po decyzji sądu.

Jednym z najwaĪniejszych aspektów polityki długookresowej jest właĞciwe planowanie przestrzenne w sąsiedztwie dróg. Nie naleĪy zezwalaü na budowanie nowych budynków w strefie oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym wartoĞci dopuszczalne pochodzącego od ruchu pojazdów. WłaĞciwe pod wzglĊdem akustycznym planowanie przestrzenne powinno siĊ równieĪ charakteryzowaü lokalizowaniem nowych odcinków dróg na terenach nie objĊtych ochroną akustyczną, o czym wspomniano juĪ wczeĞniej.

W ramach strategii długoterminowej zawierają siĊ równieĪ techniczne działania mające na celu poprawĊ klimatu akustycznego w sąsiedztwie dróg krajowych objĊtych zakresem Programu, które miałyby byü realizowane w ramach kolejnych Programów ochrony Ğrodowiska przed hałasem. W zakresie tego elementu polityki długookresowej naleĪy na etapie kolejnego Programu ponownie przeanalizowaü stan klimatu akustycznego i w przypadku koniecznoĞci podjąü działania naprawcze, dla terenów którym w ramach niniejszego opracowania przypisano priorytety Ğredni i niski (ze wzglĊdów ekonomicznych zdecydowano, Īe działania naprawcze na tych terenach bĊdą musiały byü zrealizowane w póĨniejszym czasie). MoĪliwe jest natomiast nakładanie na zarządców dróg (w ramach przeglądów ekologicznych lub analiz porealizacyjnych) obowiązku tworzenia obszarów ograniczonego uĪytkowania w przypadku braku moĪliwoĞci zastosowania innych form ochrony akustycznej dla odcinków dróg posiadających Ğredni i niski priorytet.

W ramach strategii długoterminowej zawiera siĊ równieĪ ocena niniejszego Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem oraz realizacja zmian wynikających ze zmiany stanu akustycznego w sąsiedztwie analizowanych odcinków dróg w czasie obowiązywania niniejszego programu.

1.4.3. Edukacja społeczna

Prowadzenie systematycznych i skoordynowanych działaĔ edukacyjnych skierowanych przede wszystkim do kierowców, korzystających z indywidualnych Ğrodków transportu moĪe w realiach niniejszego Programu przynieĞü bardzo wymierny efekt. ħródłem takiego stwierdzenia jest fakt, iĪ analizowane w ramach Programu odcinki dróg stanowią m.in. przejĞcia drogowe przez miasta (np. Olkusz, OĞwiĊcim, Skawina) bądĨ odcinki dojazdowe do Krakowa, w obrĊbie których znaczący udział w potoku ruchu przypada na ruch lokalny, związany z codzienną aktywnoĞcią mieszkaĔców terenów otaczających analizowane drogi, w tym na dojazdy do pracy o charakterze ruchu wahadłowego. W ramach edukacji naleĪy zatem zwróciü szczególną uwagĊ na:

 promocjĊ komunikacji zbiorowej, w tym m.in. promocjĊ Szybkiej Kolei Aglomeracyjnej, która jest alternatywą formą podróĪy dla osób korzystających z samochodów, które podróĪują na odcinkach dróg Kraków - Skawina czy Kraków - Wieliczka (objĊtych zakresem niniejszego opracowania),

 promocjĊ i edukacjĊ w zakresie proekologicznego korzystania z samochodów na odcinkach stanowiących dojazd do Krakowa (np. odcinek drogi krajowej nr 4 Kraków - Targowisko, nr 7 Kraków - MyĞlenice, nr 44 Kraków - Skawina):

a) carpooling (jazda z sąsiadem), b) eco-driving (ekojazda), styl jazdy.

(15)

 promocjĊ pojazdów „cichych”, ale równieĪ na:

 promocjĊ właĞciwego planowania przestrzennego uwzglĊdniającego zagroĪenia hałasem, w tym m.in. strefowanie funkcji zabudowy i ograniczenie moĪliwoĞci powstawania terenów „wraĪliwych” akustycznie (w tym o funkcji mieszkaniowej, rekreacyjnej, edukacyjnej czy związanymi z ochroną zdrowia) w otoczeniu nowych odcinków dróg,

 promocjĊ innych metod ochrony przed hałasem niĪ ekrany akustyczne (np. ograniczenie prĊdkoĞci, zapewnienie płynnoĞci ruchu).

Działania te powinny byü skoordynowane i finansowane głównie zarówno ze Ğrodków zarządców dróg – Generalnej Dyrekcji Dróg Krajowych i Autostrad oraz Stalexport Autostrada Małopolska S.A. jak i jednostek samorządów terytorialnych oraz organizacji pozarządowych, których statut okreĞla prowadzenie działaĔ edukacyjnych w zakresie ochrony Ğrodowiska. Dodatkowo Ğrodki na edukacjĊ społeczeĔstwa w zakresie oddziaływania hałasu moĪna pozyskiwaü poprzez programy finansowe UE oraz z pomocą sponsorów i mediów. Efekty działaĔ związanych z edukacją społeczeĔstwa są w chwili obecnej bardzo trudne do oszacowania, jednak przy systematycznym i skoordynowanym działaniu mogą one byü znaczące.

1.5. Termin realizacji programu, w tym terminy realizacji poszczególnych zadaĔ

W ramach niniejszego Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem zaproponowano trzy główne rodzaje działaĔ:

I. Działania krótkookresowe, stanowiące faktyczny zakres niniejszego Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem na lata 2009 - 2013.

II. Działania długookresowe, których realizacja przewidywana jest w dłuĪszej perspektywie,

III. Działania związane z edukacją społeczną.

Edukacja społeczeĔstwa powinna byü konsekwentna i ciągła - tylko wtedy moĪe przynieĞü wymierne i oczekiwane korzyĞci. Działania okreĞlone w strategii długoterminowej powinny byü natomiast realizowane w czasie obowiązywania kolejnych Programów ochrony Ğrodowiska przed hałasem.

Działania zawarte w ramach strategii krótkookresowej powinny byü zrealizowane w czasie trwania niniejszego Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem czyli w okresie 2009-2013. Realizacja niektórych z nich jest ĞciĞle powiązana z wykonaniem przez zarządców dróg dodatkowych opracowaĔ wynikających z ustawy Prawo Ochrony ĝrodowiska [1]. Przykładem moĪe byü budowa ekranów akustycznych wynikających z zapisów analiz porealizacyjnych dla niedawno przebudowanego odcinka drogi krajowej nr 4 Kraków - Tarnów. Terminy realizacji działaĔ zawierających siĊ w strategii krótkookresowej w przyporządkowaniu do konkretnych odcinków przedstawiono w kolejnych rozdziałach (2÷8), gdzie szczegółowo opisano kaĪde z nich wraz z podaniem terminu realizacji (harmonogramu Programu).

1.6. Koszty realizacji programu w tym koszty realizacji poszczególnych zadaĔ Na etapie wykonywania niniejszego Programu nie jest moĪliwe okreĞlenie kosztów działaĔ zawierających siĊ w strategii długookresowej oraz edukacji społecznej. Działania zawarte w strategii długookresowej bĊdą wykonywane w czasie trwania kolejnych Programów ochrony Ğrodowiska przed hałasem (po roku

(16)

2013). Na etapie realizacji tych opracowaĔ konieczne bĊdzie przeanalizowanie na podstawie kolejnej mapy akustycznej faktycznego stanu klimatu akustycznego w sąsiedztwie analizowanych odcinków dróg. Dopiero wtedy moĪliwe bĊdzie sprecyzowanie potrzeby wykonania konkretnych działaĔ naleĪących do tej grupy oraz okreĞlenie kosztów ich wykonania.

Zbiorcze koszty realizacji działaĔ zawierających siĊ w ramach strategii krótkookresowej, stanowiącej faktyczny zakres opracowania moĪna rozbiü na dwie czĊĞci. Pierwsza z nich, stanowiąca faktyczny koszt realizacji Programu, to koszty wykonania dodatkowych zabezpieczeĔ akustycznych. Wynoszą one sumarycznie dla wszystkich odcinków około 497 mln zł (w kwocie tej nie uwzglĊdniono kosztów utworzenia obszarów ograniczonego uĪytkowania, których na etapie wykonywania Programu nie moĪna przewidzieü). W tabl. 1.2 przedstawiono zestawienie szacunkowych kosztów działaĔ mających na celu poprawĊ klimatu akustycznego w sąsiedztwie analizowanych odcinków dróg.

Tabl. 1.2. Szacunkowe zestawienie kosztów działaĔ mających na celu poprawĊ klimatu akustycznego w sąsiedztwie analizowanych odcinków dróg

Nazwa odcinka

Łączna długoĞü koniecznych do budowy

ekranów akustycznych

Szacunkowy koszt wykonania działaĔ

naprawczych Autostrada A4 na odcinku od granicy

województwa do wĊzła „Balice I” 10 550 m 63,3 mln zł

Droga krajowa nr 4 na odcinku

Kraków - Tarnów 43 400 m 260,5 mln zł

Kraków - MyĞlenice 5 950 m 35,7 mln zł

Droga krajowa nr 7 i autostrada A4 na odcinku Kraków (Rząska) - wĊzeł

„Balice I” - wĊzeł „Tyniec” 11 650 m 69,9 mln zł

Droga krajowa nr 44 - przejĞcie

przez OĞwiĊcim 750 m 4,5 mln zł

Droga krajowa nr 44 - przejĞcie

przez SkawinĊ - * - *

Bolesław - Olkusz - Sieniczno 10 550 m 63,3 mln zł

SUMA 82 850 m 497,2 mln zł

*) dla odcinka drogi proponowano jedynie utworzenie obszaru ograniczonego uĪytkowania, którego kosztów nie ma moĪliwoĞci oszacowania na etapie wykonywania niniejszego opracowania

Druga czĊĞü kosztów jest związana z działaniami podejmowanymi w najbliĪszym czasie przez zarządców dróg związane z budową nowych dróg i obwodnic, które wpłyną na poprawĊ stanu akustycznego w sąsiedztwie analizowanych odcinków dróg. Koszty realizacji tych inwestycji naleĪy oszacowaü na poziomie około 4 992 mln zł. W ramach inwestycji zostaną równieĪ wykonane zabezpieczenia przeciwdĨwiĊkowe, których koszty stanowiü bĊdą czĊĞü tej sumy, dlatego nie naleĪy w całoĞci traktowaü jej jako kosztów programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem.

(17)

1.7. ħródła finansowania programu

Realizacja wszystkich elementów Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem dla województwa małopolskiego na lata 2009 - 2013 moĪliwa jest wyłącznie przy współpracy róĪnych organów. Jej finansowanie spoczywaü bĊdzie przede wszystkim na zarządcach dróg krajowych, jakimi są Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oraz Stalexport Autostrada Małopolska S.A. Dodatkowo finansowanie moĪe zostaü wsparte ze Ğrodków unijnych (Funduszu SpójnoĞci i funduszy strukturalnych), Narodowego oraz Wojewódzkiego Funduszu Ochrony ĝrodowiska i Gospodarki Wodnej, dotacji budĪetu paĔstwa, Ğrodków zagranicznych nie podlegających zwrotowi oraz Ğrodków własnych zarządców dróg.

1.8. Wskazanie rodzajów informacji i dokumentów wykorzystanych do kontroli i udokumentowania realizacji programu

Dla zapewnienia efektywnego postĊpu realizacji działaĔ wyznaczonych w Programie ochrony Ğrodowiska przed hałasem, niezbĊdnym jest prowadzenie jego monitorowania i kontroli. Odpowiednie przeprowadzanie weryfikacji i dokumentowania postĊpów pozwoli na ewentualną korektĊ działaĔ jak równieĪ na wykazanie skutecznoĞci i celowoĞci podejmowanych inwestycji. Podstawowymi elementami kontroli powinny byü:

 sporządzane przez zarządców dróg i przekazywane do Marszałka Województwa Małopolskiego corocznie – do koĔca marca za rok poprzedni raporty dotyczące postĊpów w realizacji działaĔ zawartych w Programie,

 kolejny Program ochrony Ğrodowiska przed hałasem (na lata 2014 -2018), który stanowiü bĊdzie ostateczną weryfikacjĊ i podsumowanie efektów niniejszego opracowania,

 monitoring hałasu wykonywany przez zarządzających drogami w ramach Generalnego Pomiaru Hałasu oraz w postaci wyrywkowych badaĔ szczegółowych, prowadzonych w ramach przygotowywania opracowaĔ Ğrodowiskowych dla inwestycji drogowych (np. raportów o oddziaływaniu na Ğrodowisko czy analiz porealizacyjnych).

Dla jednoznacznego wykazania celowoĞci i skutecznoĞci proponowanych działaĔ zarządcy dróg powinni wykonywaü pomiary hałasu na wyszczególnionych w Programie odcinkach dróg: przed podjĊciem działaĔ oraz po zrealizowaniu wszystkich wskazanych im zadaĔ dla danych odcinków dróg. Wyniki pomiarów bĊdą przekazywane w rocznych sprawozdaniach do Marszałka Województwa Małopolskiego.

1.9. Ograniczenia i obowiązki wynikające z realizacji Programu

1.9.1. Ograniczenia i obowiązki podmiotów uczestniczących w realizacji Programu

Do obowiązków organów administracji, w szczególnoĞci starostów powiatów, wójtów, burmistrzów i prezydentów miast oraz Regionalnej Dyrekcji Ochrony ĝrodowiska w Krakowie naleĪy przekazywanie do Sejmiku Województwa Małopolskiego informacji o wydawanych decyzjach dla odcinków dróg objĊtych Programem mających wpływ na realizacjĊ niniejszego Programu, przede wszystkim na emisjĊ hałasu do Ğrodowiska.

Organami administracji odpowiedzialnymi za wydawanie aktów prawa miejscowego w zakresie związanym z realizacją Programu są: rady gmin w obszarze

(18)

których połoĪone są tereny objĊte zakresem Programu (miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego), rady powiatów oraz Sejmik Województwa Małopolskiego (ustanawianie obszarów ograniczonego uĪytkowania). Koordynacja i kontrola realizacji Programu naleĪy do kompetencji Samorządu Województwa Małopolskiego. Funkcje kontrolne w stosunku do zarządzających drogami pełni Małopolski Wojewódzki Inspektor Ochrony ĝrodowiska w Krakowie.

Organy administracji publicznej są równieĪ zobowiązane do prowadzenia odpowiedniej polityki w zakresie planowania przestrzennego. Szczegółowe zasady okreĞlające właĞciwe planowanie przestrzenne w kontekĞcie oddziaływania hałasu powstającego wskutek ruchu pojazdów na sąsiadujące z drogami tereny opisano szczegółowo w rozdziale 1.4 Programu.

Odpowiedzialnymi za realizacjĊ niniejszego Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem są zarządcy infrastruktury drogowej (obecnie Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oraz Stalexport Autostrada Małopolska S.A.).

Od zarządców odcinków dróg objĊtych zakresem Programu wymagane jest sporządzanie i przedkładanie Marszałkowi Województwa Małopolskiego do koĔca marca rocznych raportów za rok poprzedni z przebiegu prac nad realizacją Programu.

Ponadto zarządcy dróg powinni wykonywaü pomiary hałasu na wyszczególnionych w Programie odcinkach dróg przed podjĊciem działaĔ oraz po zrealizowaniu działaĔ wskazanych w niniejszym Programie. Wyniki pomiarów bĊdą przekazywane w rocznych sprawozdaniach do Marszałka Województwa Małopolskiego. SłuĪyü one bĊdą wykazaniu celowoĞci i skutecznoĞci zaproponowanych metod ochrony przed hałasem.

Przekazane do Marszałka Województwa Małopolskiego raporty stanowiü bĊdą podstawĊ do sporządzenia oceny realizacji działaĔ zaproponowanych w ramach niniejszego opracowania przy sporządzaniu kolejnego Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem.

Szczegółowe obowiązki podmiotów mające na celu ograniczenie poziomu hałasu do wartoĞci dopuszczalnych dla poszczególnych odcinków dróg zostały okreĞlone w podrozdziałach 2.1.3, 3.1.3, 4.1.3, 5.1.3, 6.1.3, 7.1.3 i 8.1.3.

1.9.2. Podmioty korzystające ze Ğrodowiska i ich obowiązki wynikające z ustawy Prawo ochrony Ğrodowiska

Ustawa Prawo ochrony Ğrodowiska [1] okreĞla szereg warunków dotyczących uĪytkowania instalacji, których funkcjonowanie moĪe mieü wpływ na Ğrodowisko, oraz wskazuje obowiązki ciąĪące na uĪytkownikach (których naleĪy w tym przypadku utoĪsamiaü z zarządcami) tych instalacji. NaleĪy tu wymieniü przede wszystkim postanowienia:

 art. 141, stanowiące o obowiązku dotrzymania standardów emisji hałasu,

 art. 144, nakładające obowiązek takiego uĪytkowania urządzeĔ, które nie bĊdą powodowaü przekroczeĔ w zakresie standardów jakoĞci Ğrodowiska,

 art. 147, nakładające obowiązek prowadzenia okresowych (ust. 1) lub ciągłych (ust. 2) pomiarów wartoĞci hałasu, przy zastrzeĪeniu, Īe pomiary te powinny byü prowadzone przez odpowiednio przygotowane laboratoria (art. 147a) a wyniki pomiarów winny byü ewidencjonowane i przechowywane przez okres co najmniej 5 lat (ust. 6),

 art. 149 ust. 1, okreĞlające obowiązek przedstawienia wyników przeprowadzonych pomiarów właĞciwemu organowi ochrony Ğrodowiska oraz wojewódzkiemu inspektoratowi ochrony Ğrodowiska,

(19)

 art. 152, stwierdzające obowiązek zgłoszenia do eksploatacji inwestycji nie wymagającej pozwolenia, mogącej jednak negatywnie oddziaływaü na Ğrodowisko.

Przestrzeganie wymogów ochrony Ğrodowiska w odniesieniu do obiektów infrastruktury komunikacyjnej, w tym dróg, spoczywa na zarządzających tymi obiektami (art. 139 ustawy Prawo ochrony Ğrodowiska). Do obowiązków tych zarządców naleĪy:

 stosowanie zabezpieczeĔ akustycznych i właĞciwej organizacji ruchu w celu ochrony Ğrodowiska przed zanieczyszczeniem hałasem (art. 173),

 dotrzymanie standardów jakoĞci Ğrodowiska, tj. dopuszczalnych poziomów hałasu (art. 174),

 prowadzenie okresowych lub ciągłych pomiarów hałasu (art. 175) oraz przedstawienia wyników przeprowadzonych pomiarów właĞciwemu organowi ochrony Ğrodowiska i wojewódzkiemu inspektoratowi ochrony Ğrodowiska (art.

177 ust. 1),

 sporządzanie co 5 lat map akustycznych dla terenów połoĪonych w otoczeniu obiektów mogących negatywnie wpływaü na Ğrodowisko (art. 179 ust. 1 i 3), przy czym obowiązek sporządzenia mapy akustycznej po raz pierwszy winien zostaü zrealizowany w terminie 1 roku od dnia, w którym obiekt został zaliczony do obiektów, których eksploatacja moĪe powodowaü negatywne oddziaływanie akustyczne na znacznych obszarach (art. 179 ust. 5),

 obowiązek niezwłocznego przedłoĪenia fragmentów map akustycznych obejmujących okreĞlony powiat właĞciwemu marszałkowi województwa i staroĞcie, oraz fragmentów obejmujących okreĞlone województwo właĞciwemu wojewódzkiemu inspektoratowi ochrony Ğrodowiska (art. 179 ust. 4).

Zgodnie z wyĪej przytoczonymi zapisami Prawa ochrony Ğrodowiska przyjmuje siĊ, Īe realizacja zadaĔ składających siĊ na niniejszy Program ochrony Ğrodowiska przed hałasem spoczywaü bĊdzie w okresie jego realizacji na zarządcach odcinków dróg objĊtych zakresem Programu, którymi w chwili obecnej jest Generalna Dyrekcja Dróg Krajowych i Autostrad oraz firma Stalexport Autostrada Małopolska S.A.

1.10. Uzasadnienie zakresu Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem 1.10.1. Dane i wnioski wynikające ze sporządzonych map akustycznych

Trendy zmian klimatu akustycznego

Z uwagi na fakt, iĪ mapy akustyczne dla dróg krajowych wykonywane były w roku 2007 po raz pierwszy oraz za przyczyną zmiany rozporządzenia Ministra ĝrodowiska w sprawie dopuszczalnych poziomów hałasu w Ğrodowisku z dnia 14 czerwca 2007 r. (Dz. U. nr 120, poz. 826) [4], w którym wprowadzono nowe wskaĨniki mające zastosowanie do prowadzenia długookresowej polityki w zakresie ochrony przed hałasem – LDWN oraz LN zarówno autorzy map akustycznych jak i niniejszego Programu nie dysponowali materiałem porównawczym, który pozwalałby oszacowaü trendy zmian klimatu akustycznego w odniesieniu do analizowanych odcinków dróg. W Ğwietle postĊpującego systematycznie w ostatnich latach wzrostu natĊĪenia ruchu na głównych ciągach komunikacyjnych kraju, moĪna jedynie z pewnoĞcią stwierdziü, Īe klimat akustyczny wokół analizowanych odcinków dróg ulega systematycznemu pogarszaniu. Na pełne i rzetelne przedstawienie dynamiki i skali tego zjawiska pozwoli dopiero opracowanie kolejnych edycji map akustycznych oraz bazujących na ich ustaleniach Programów ochrony Ğrodowiska przed hałasem.

(20)

Koncepcje działaĔ zabezpieczających Ğrodowisko przed hałasem

Walka z hałasem pochodzącym od ruchu samochodowego odbywającego siĊ po drogach krajowych jest przedsiĊwziĊciem bardzo trudnym. Dotrzymanie wartoĞci dopuszczalnych na granicy pasa drogowego, z uwagi na wysokie poziomy hałasu jest raczej niemoĪliwe. Działania podejmowane w celu ograniczenia imisji dĨwiĊku na terenach sąsiadujących z odcinkami dróg krajowych mają zatem na celu bardziej złagodzenie oddziaływania ruchu samochodowego oraz poprawĊ stanu klimatu akustycznego. Bardzo trudne jest natomiast doprowadzenie do stanu, w którym w bliskim sąsiedztwie drogi nie bĊdą przekroczone wartoĞci dopuszczalne.

Działania polegające na ograniczeniu hałasu pochodzącego od ruchu samochodowego moĪna podzieliü na trzy nastĊpujące rodzaje:

 ograniczenie hałasu w strefie emisji,

 ograniczenie hałasu w strefie imisji,

 działania organizacyjne.

Do grupy działaĔ w strefie emisji moĪna zaliczyü m.in. wymianĊ starej, zniszczonej nawierzchni na nową. Działanie to powoduje ograniczenie hałasu powstającego na styku kół samochodów i jezdni. Wymiana nawierzchni moĪe spowodowaü redukcjĊ hałasu w sąsiedztwie drogi o ok. 2 dB. MoĪliwe jest równieĪ zastosowanie tzw. „cichych” nawierzchni, dziĊki którym moĪliwa jest jeszcze wiĊksza redukcja hałasu (4 - 5 dB). NaleĪy jednak zaznaczyü, iĪ nawierzchnie tego typu są bardzo kosztowne w utrzymaniu. Do działaĔ w strefie emisji moĪna równieĪ zaliczyü działania mające na celu poprawĊ stanu technicznego samochodów poruszających siĊ po drogach. Jest to jednak zupełnie niezaleĪne od zarządcy drogi. Wpływ na poziom emisji hałasu pochodzący od pojazdów i zaleĪący od ich stanu technicznego mają przede wszystkim producenci samochodów oraz ich uĪytkownicy.

Kolejnymi działaniami mającymi wpływ na kształtowanie klimatu akustycznego w sąsiedztwie dróg są działania w strefie imisji. W chwili obecnej najbardziej popularnym Ğrodkiem mającym na celu ograniczenie hałasu w tej strefie jest stosowanie ekranów akustycznych. NaleĪy jednak zaznaczyü, Īe w wielu przypadkach zastosowanie tych urządzeĔ nie jest moĪliwe. Ekranów akustycznych nie moĪna zastosowaü na tych odcinkach dróg, gdzie po ich wybudowaniu nastąpi pogorszenie warunków bezpieczeĔstwa ruchu drogowego. CzĊsto proponowane urządzenia przeciwhałasowe w formie ekranów powodują ograniczenie widocznoĞci, co uniemoĪliwia ich zastosowanie. Istniejąca infrastruktura podziemna stanowi czĊsto kolizjĊ z proponowanymi ekranami akustycznymi co równieĪ uniemoĪliwia ich wybudowanie. Kolejną przeszkodą w stosowaniu ekranów akustycznych są czĊste zjazdy z drogi na prywatne posesje. Przerwanie ciągłoĞci ekranów akustycznych na zjazdy do posesji powoduje zmniejszenie skutecznoĞci ich działania i czĊsto doprowadza do sytuacji, w której pomimo ich zastosowania budynki mieszkalne nie są w pełni chronione przed oddziaływaniem hałasu pochodzącego od ruchu pojazdów. Z tego powodu naleĪy rozwaĪyü równieĪ inne sposoby zabezpieczenia terenów chronionych przed oddziaływaniem hałasu.

Działania polegające na właĞciwym planowaniu przestrzennym czy prowadzenie nowych tras komunikacyjnych w taki sposób, aby ograniczyü ich sąsiedztwo z terenami podlegającymi ochronie akustycznej są natomiast przykładem działaĔ organizacyjnych. WłaĞciwe planowanie przestrzenne polega na tym, aby budynki podlegające ochronie akustycznej lokalizowaü w dalszej odległoĞci od krawĊdzi jezdni dróg krajowych. Natomiast bliĪej jezdni mogą byü zlokalizowane budynki handlowo - usługowe, które nie podlegają ochronie akustycznej. Dodatkowo budynki te mogą stanowiü naturalny ekran akustyczny dla budynków chronionych

(21)

akustycznie, zlokalizowanych w dalszej odległoĞci od krawĊdzi jezdni. Nowe trasy komunikacyjne naleĪy prowadziü w taki sposób, aby ograniczyü ich sąsiedztwo z terenami podlegającymi ochronie akustycznej. W przypadku bliskiej lokalizacji takich obszarów w stosunku do jezdni projektowanej drogi, naleĪy zaproponowaü takie zabezpieczenia przeciwhałasowe, aby zabudowa podlegająca ochronie akustycznej nie znalazła siĊ w strefie oddziaływania hałasu o poziomie przekraczającym wartoĞci dopuszczalne.

Jednym z parametrów ruchu drogowego, który w zdecydowany sposób wpływa na poziom hałasu w sąsiedztwie dróg jest prĊdkoĞü pojazdów. Wprowadzanie nowych oraz egzekwowanie istniejących ograniczeĔ prĊdkoĞci moĪna zatem równieĪ zaliczyü do grupy działaĔ organizacyjnych. Zastosowanie fotoradarów skutecznie wpływa na ograniczenie prĊdkoĞci a co za tym idzie ograniczenie emisji hałasu.

1.10.2. Analiza materiałów, dokumentów i publikacji wykorzystanych w programie

Polityki, strategie, plany lub programy

W ramach prac zmierzających do opracowania „Programu ochrony Ğrodowiska przed hałasem” analizowano szczegółowo szereg opracowaĔ, które w swych zapisach odnoszą siĊ do ochrony akustycznej terenów sąsiadujących z analizowanymi w ramach niniejszego opracowania odcinków dróg. Do takich dokumentów naleĪą:

− Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 – 2013 [18],

− Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego [20].

− Program ochrony Ğrodowiska dla województwa małopolskiego na lata 2007 – 2014 [19],

„Strategia Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007 - 2013” jest podstawowym dokumentem okreĞlającym politykĊ rozwoju województwa.

W zestawieniu najwaĪniejszych dla rozwoju Małopolski spraw w wiĊkszoĞci powiatów na pierwszym lub drugim miejscu w rankingu znalazła siĊ modernizacja istniejących dróg, a takĪe budowa nowych tras oraz obwodnic miast i miejscowoĞci. Za jeden z podstawowych celów strategii rozwoju regionalnego wyznaczono przyspieszenie tempa przebudowy głównej sieci dróg krajowych i wojewódzkich (przebudowa nawierzchni i dostosowanie do standardów UE) oraz budowĊ nowych odcinków dróg, budowĊ obwodnic miejscowoĞci.

Modernizacja istniejących dróg oraz budowa obwodnic wiĊkszych skupisk zabudowy mieszkaniowej wpłyną pozytywnie na Ğrodowisko akustyczne. Upłynnienie ruchu pojazdów pozwoli zmniejszyü poziom hałasu emitowanego przez poruszające siĊ samochody. Wymiana nawierzchni spowoduje ograniczenie hałasu powstającego na styku kół pojazdów i jezdni drogi co równieĪ wpłynie na poprawĊ stanu klimatu akustycznego.

W opracowaniu pn.: „Plan zagospodarowania przestrzennego województwa małopolskiego” jednym z głównych zadaĔ jest okreĞlenie celów, zasad i kierunków zagospodarowania przestrzennego województwa, które stanowiü bĊdą rozwiniĊcie polityki regionalnej okreĞlonej w „Strategii Rozwoju Województwa Małopolskiego na lata 2007-2013”.

W uwarunkowaniach wewnĊtrznych zagospodarowania przestrzennego w zakresie klimatu akustycznego znalazło siĊ stwierdzenie, Īe podobnie jak w innych regionach najpowaĪniejszym problemem jest hałas pochodzący od ruchu samochodowego. Wyniki pomiarów prowadzonych od lat przy trasach komunikacyjnych wykazują w porze dziennej stałe przekroczenia norm hałasu

(22)

wynoszą około 5-15 dB. Liczba zastosowanych Ğrodków ochrony przed hałasem pochodzącym od ruchu samochodowego jest bardzo mała.

W tomie II okreĞlono kierunki działaĔ m.in. w sferze ekologicznej. W zakresie ochrony Ğrodowiska przed hałasem wyznaczono nastĊpujące kierunki:

 podejmowanie działaĔ mających na celu zmniejszenie emisji hałasu komunikacyjnego poprzez ograniczenie hałasu u Ĩródeł jak równieĪ na drodze jego propagacji,

 realizacja wzdłuĪ dróg pozamiejskich o duĪym obciąĪeniu ruchem w obszarach niezabudowanych pasów zieleni jako ekranów akustycznych,

 poprawa jakoĞci nawierzchni dróg, budowa obwodnic i tras o duĪej przepustowoĞci oraz zwiĊkszenie płynnoĞci ruchu w miastach poprzez budowĊ skrzyĪowaĔ bezkolizyjnych,

 wyznaczenie terenów zagroĪonych hałasem oraz terenów, na których wystĊpują przekroczenia dopuszczalnego poziomu hałasu i podejmowania działaĔ naprawczych, w kolejnoĞci wyznaczonej przepisami szczegółowymi dla programów ochrony Ğrodowiska przed hałasem,

 ustanowienie obszarów ograniczonego uĪytkowania dla lotnisk, w pierwszym rzĊdzie lotniska Kraków - Balice im. Jana Pawła II,

 wyznaczanie terenów szczególnego zagroĪenia i podejmowanie działaĔ naprawczych powinna byü zgodna z kolejnoĞcią podaną w Rozporządzeniu Ministra ĝrodowiska w sprawie szczegółowych wymagaĔ, jakim powinien odpowiadaü program ochrony Ğrodowiska przed hałasem (Dz. U. z 2002 r.

Nr 179, poz. 1498),

 wzmocnienie systemu organizacyjno-kontrolnego egzekwującego obowiązki podmiotów w zakresie wypełniania wymagaĔ prawnych związanych z ochroną przed hałasem, w szczególnoĞci istniejących obiektów.

W „Programie Ochrony ĝrodowiska dla Województwa Małopolskiego na lata 2007-2014” hałas komunikacyjny uznano za najbardziej uciąĪliwy dla mieszkaĔców duĪych aglomeracji, jak równieĪ małych miast i miejscowoĞci połoĪonych przy szlakach komunikacji drogowej. Hałas drogowy generowany przez poruszające siĊ pojazdy samochodowe swym zasiĊgiem obejmuje najwiĊkszą liczbĊ ludnoĞci oraz najwiĊkszy teren Małopolski. Na podstawie wyników z badaĔ moĪna stwierdziü, Īe hałas ten stanowi coraz wiĊksze zagroĪenie dla Ğrodowiska.

Jednym z celów polityki ekologicznej województwa małopolskiego dla poprawy stanu Ğrodowiska naturalnego uznano ochronĊ przed hałasem, w szczególnoĞci drogowym. Jako kierunki działaĔ polityki długoterminowej w zakresie hałasu do roku 2014 wyznaczono:

 Zminimalizowanie emisji ponadnormatywnego hałasu,

 Stosowanie rozwiązaĔ technicznych i organizacyjnych zapobiegających powstawaniu lub przenikaniu hałasu do Ğrodowiska, a takĪe Ğrodków zmniejszających poziom hałasu,

 Zabezpieczenie przed degradacją obszarów „cichych”, na których sytuacja akustyczna jest korzystna.

W zakresie hałasu komunikacyjnego wymieniono:

 Wprowadzenie systemowych rozwiązaĔ komunikacyjnych zmniejszających uciąĪliwoĞü hałasu komunikacyjnego dla mieszkaĔców,

 UwzglĊdnianie w procesie projektowania i realizacji inwestycji drogowych, technologii zmniejszających powstawanie hałasu na styku „koło-nawierzchnia”,